۱۴۰۱ دی ۲۷, سه‌شنبه

گیلچاردانان/چاردانه های گیلکی! = یادآوری " فیسبوک " - گیل آوایی

توگیلانه جا گی گریه به می کار / می دیل جه تاسیانی به هاچین زار

هاتو کی بوک کونه دیل چوم ایسه پا / واره وارش دوخانه مار آی مار

فارسی

تو از گیلان می گویی، کارم گریه می شود/ دلم از تاسیانی(دلتنگی،بیتابی) زار می شود

همچین که دل بغض می کند، چشم همراه می شود / باران می بارد صدا می زند مادر، ای مادر

 2

بگشته غوربتم پاک واهیلم گورش / می دیل تنگه آمی سنگه سفال فورش

چقد غوربت بگم آی داد و بیداد / واسی جنگل بشم سر پور بمی دوش!

فارسی

گزیده( نیش خورده) شدۀ غربتم درست(دقیقا) دیوان, و داغ خورده ام

دلم برای سنگ، سفال، ماسه مان تنگه / چقدر غربت بگویم ای داد و بیداد

باید بروم جنگل سرپُر( نوعی تفنگ) بر دوشم!

3

می دارو می ندار ایرانه خاکه / گولازه می وطن گیلانه زاکه

باباخان تیرکمان شاله عروسی / قشنگو رنگ وارنگ ایرانه پاکه

فارسی

دار و ندار من خاک ایران اسن/افتخار وطنم بچه های گیلان هستند/رنگین کمان، کمان زد، عروسی شغال است( اصطلاح گیلکیست وقتی رنگین کمان زده می شودعروسی شغال است و شیرازی ها همین حالت را می گویند پشت کوه شیز می زاید(  / قشنگ و رنگ و وارنگ ایران پاک است

 4

بیگیفتم فاله حافظ تی وفاره / کرا خنده بوکود حافظ می کاره

بوگفته تو هاچین بی شات خوری تاب / نواستی دیل ناهان هر بی وفاره

فارسی

فال حافظ گرفتم برای وفای تو / ولی حافظ به کارِ من خندید

گفت تو بیهوده در تب و تابی / نباید به هر بی وفایی دل داد

 5

بوشوم دریا کنار ایپچه بگردست / خیالا سرا دام، بوشو ونگردست

بیدم آبکاکایی او جور بزه بال / می کارا فاندرست خنده بترکست

فارسی

رفتم کنار دریا کمی گشتم / خیال را پر دادم، رفت برنگشت

مرغ دریایی از آن بالا بال زد / کار مرا دید از خنده ترکید!

 6

شبانا چی آیی های چو زنی شی!؟ / دیلا اورشین کونی خابا بری شی!؟

بوبوستی غوربته غورصه مرا پا / هاتو آتش زنی، گورشا کونی شی!

فارسی

شبها چه می آیی، هی تحریک می کنی می روی!؟ / دل را چنگ می زنی خواب را می بری می روی!؟

با غصۀ غربت پا شده ای ( جفت شده ای، دست به یکی شده ای! ) / همینطور آتش می زنی، داغ می کنی می روی!

7

واکف داری هاچین می غورصا مانی!، / می چومه ارسو جا می دیلا خانی!،

سی یا ابرا مانی دیله نیهی دام، / تی دس وا های بخانم دیلمانی!

فارسی

مردم آزاری(گیر می دهی) درست مثل غصه ام می مانی/از اشک چشمانم، دل مرا می خوانی/ مانند ابرهای سیاه هستی برای دل دام می نهی( سیا ابران = ابرهای سیاه، اشاره به ابرهای سیاه در یک نماد اندوه با ترانه/سرودی به همین آغاز است: سیاه ابرانای... بادوو بورانای.....)/ از دست تو باید همیشه دیلمانی بخوانم!

8

چی یه دونیا مره بی تو، جهندم / خایم دریا بشم ده وانه گردم

مثاله لوتکایم بی تو بوشو آب / ماری جان تو بوشویی من دمردم

فارسی

چه هست دنیا برایم بی تو، جهنم / می خواهم بروم دریا دیگر برنگردم

بی تو مثل قایق رفته آب هستم / مادر جان تو رفتی من غرق شدم 

9

آخه بی تو مره دونیا چی واستی ست!؟ / مرا هرکی دینه گه کی طرف کیست!

جه ارسو پاک ایسم وارش هاچین هیست / بدا فارسی بگم هیست تر زمن نیست!

فارسی

آخر بی تو برایم دنیا برای چیست!؟/هرکس مرا می بیندی می گوید طرف کیست!

از اشک درست شدم باران، کاملا خیس/ بگذار فارسی بگویم خیس تر از من نیست! 

10

بوکودم درده دیل، دریا بدا گوش / اودوشتم می پیالا، اون بوگفت نوش

بازین جه تاسیانی بوبومه قاق!  / میجا دریا بزه جوش بوشو جه هوش

فارسی

درددل کردم دریا گوش کرد / پیاله ام را نوشیدم دریا گفت نوش

سپس از دلتنگی مات زده شدم / بجای من دریا جوش زد از هوش رفت 

2013


۱۴۰۱ شهریور ۷, دوشنبه

ایسان، نِسان، دمردن! - گیل آوایی

ایسان، نِسان، دمردن..... فتاشته جنگلانا چوم دوجِن

آه اوچینی تی ارسویانه مرا...ایتا ایتا ول بیگیفته

تامتوما زه...اوخانه تی قولقاگیفته هارای....چی فوتورکسته!؟

فته راتا دره سیه ابران...آسمانه تسکه دیل

دسانا وا موشتا گودن...خودا سر زئن

کی هرماله آمی خودا نوبو

اوشانانا خودا بو....ایتا تاریخ سربسر نان!

فارسی

بودن، نبودن، غرق شدن...چشم بر جنگلهای تاراج شده

آه بر می چینی با اشکهایت...یکی یکی شعله کشان

دم فرو بسته...هوار درونت پژواک می شود...چه هجوم آورده است!؟

ابرهای سیاه بیداد می کند

دستها را باید مُشت کرد...بر سرِ خدا زد

که هرگز خدای ما نبود

خدای شومها بود....با یک تاریخ فریبکاری!

 

۱۴۰۱ تیر ۱۰, جمعه

هاساچامه - گیل آوایی

 فوگوردستن یانی هان

سرپا ایسانه بی سکت[1]!،

بمرده زنده یانه رادواره مئن!

تی شونه

تی آمون

کی ایسایی رادکف!

آینه دانه

تی دکالستنا

تام بزه!

 

فارسی:

فروریختن یعنی همین

سرپا ماندنِ بی اهرم نگهدارنده

میان مرده زنده های در گذر

رفتنت

آمدنت است

که هستی در راه!

آینه می داند

فروپاشیدنت

بی حرف!

1چولای 2015



[1] سکت ( Sakat)> اهرمی ست که برای فرو نریختن دیوار یا جایی کارگذاشته می شود

۱۴۰۱ تیر ۷, سه‌شنبه

گیلداستان: نه! - گیل آوایی

گیلداستان: نه!

گیل آوایی
6
نوامبر 2007
.

نه


من
تو
انهمه تام بزه!
وای
امی اوخوانا
کی اوچینه!؟



-
 نه!

- چره نه!؟
-
تو دونیایام بیگی بازام گم نه!
-
آخه چره!؟
-
چره ناره!
-
یانی چی چره ناره!
-
هاناست! خایی بردار خایی نردار!
-
هاچین ترا شیش گیر ناور! خاب بوگو چره نه!
-
ترا زبان حالی نیبه! می زبان مو باورده آنقد ترا بوگفتم کی نیبه! نتانم. نه! بیخود می موخا نوخور. نه برار جان! نه ابای جان! نه تی ناز مره بایه!
-
اِه...................آخه چره نه! آسمان بیجیر آیه مگه!
-
بدتر! همیشک هاتویه. آنقد بپاستیم بازام آمی سر بی کولایه! وای اگه نپاستی بیم! ده واستی موسی خانا وکیل بیگیفتی بیم. هیزار دفا تره دلیل باوردم. تره بوگفتم. ولی بازام تی کونا گرما گیره آیی مرا یقا گیری! آن همه آدم نانم چره می دوما بیگفته داری.
-
تی دوما بیگفته نارم. ترا دینم آتو رُو باورده داری، هرچی جوفت زنی تاک آوری، می دیل سوجه تره، خایم ترا ایجور را تاودم.
-
تی دیل مره سوجه!؟ مره! خاکا تی سر! تی دیل تره بوسوجه! آ روزیگاره مئن آدم مانستن تاوان فادان داره! بیچاره! خوشی مگه مرا بد ایه! مگه مرا بد آیه کی می زندگی راحت ببه! هیچی قورصا ندارم!؟ ولی بدبخت من فکر کونم آخه بچی قیمت!؟
-
تو اصلا خیاله کی آ دوره زمانه مئن نه سایی! تو تی سرا تاوه دای وروفه جیر خیال کونی هیشکی ده اکارا نوکونه!
-
نه! ترا حالی نیبه! تو هامما هاتو دینی! دونیا بگم بازام تو تی کلا کاری!
-
آخه چره نه! انهمه سختی کشن دری. دیشب تی ماره دوکتوره پولا ناشتی بازین چی هاچین دور اوسانی آخه! نه! نه!
بیچاره! تو هاچین تی بوجورانه ره سگه دوب زئن دری! کلاچه سر قوپه ناها! کلاچ خبردار نی یه! اِ..........ه بدبخت از تی رهبر تا ابدار چی دوزدد! دوز! چی گی تو!؟
-
وای کی آدم نفهم ببه گیره نفهم دن کفه! گاب ببه آدم راحته! راحت! ترا چره آخه حرف حالی نیبه! ترا هرچی گم نه! بازام تی حرفانا زنی.
-
نفهمام خودتی. خودت کی هیچی تی دور و برانام تی جان سختی کشن دریدی. تو نتانی بیدنی که آنهمه بدبختی تی خانواده سر آمون دره!؟ تو نیدینی که تی کوچی برار، کونمان پینیک بزه، شه مدرسه!؟ تو نیدینی کی تی پئر خانه نشینه، خو دوا دوکتوره خرجا ناره. تو تی صابخانه فیسو ایفادا نیدینی! آخه...
-
می پئر اگه نتانه خو دوکتورو دوا خرجا فاده، اگه می برار کونمان پاره یه. اگر می صابخانه مره فیسو ایفاده کونه، بخاطره انه کی می سر بولنده. حتا تو اولاغام می سر قسم خوری. تره یادا شو.....
-
نه! مرا یادا نوشو. ولی آخه انام ده اندازه داره! نه ده بخایی همه تانا عذاب بدی. تو پاک دمردان دری! دانی!؟
-
من دمردان درم!؟ من!؟
-
آها! دمردان دری تره حالی نی یه.
-
اگه انه ایسما نی دمردن! پس تو دوروست گی. من دمردان درم. من دمرده دارم. ولی نه شیمی گنده کثافته مئن!
-
اِه..... آخه چی ایشکال داره کی هم تی کار راه دکفه هم مردومه موشکیلام حل ببه!؟ خودایام تی جان راضی به!
-
خایم صد ساله سیام می جان راضی نبه! خودا جغیر از راضی یا ناراضی بون، ده کار ناره!؟ اگه تانه کاری بوکونه انهمه آدم ویشتایی سر ببالین ننه. ایجور آنهمه حقو ناحقه جولویا بیگیره. ایجور بداده آ مردوم برسه که هرکی هرکی یا سوارا نبه. ایجور بوبو داره کی هیشکی حق و ناحق نشناسه. مسچدان بوبو داره کارچاکونی جا! آخوندام بوبو داره کار چاکون! از سیاست تا جاکشی مئن ایسا! همه چیام یام بنامه خودا! خودا خو هوایا بداره کی ده آب چه اونه سر بوگذشته داره.
-
هاچین کوفر نوگو!
-
تو کوفر دانی یانی چی!
-
وا بدن جانه تی مار! اسا کوفر و خودیا وا بدن! آ یارویا من شناسم. آدمه خوبی یه. می چومه جان ویشتر اونا اطمینان دارم. انه کارا راه تاود!
-
تو خستا نیبی جه آجور گوزه گبان! تو چی دوما بیگفته داری؟ چی خایی می جان!؟ چره دس نکشی! اِه.......زندگی خوبه! داشتن خوبه! راحتی خوبه! هیشکی یا بد نایه! ولی به چی قیمت!؟ تا هسا فکر بوگودی!؟
-
خاب هشانا کی گی خوبه! آدم واسی بدس باوره یا نه!
-
خانه خراس! بدس آوردنی کی آدم بتانه " آدم " بمانه! نه کی آدمه شکلا بداره بازین گرگه مانستن ببه! تو پاک گرگ بوستان دری.
-
گرگ چیسه! پورگ چیسه! چی گی تو!
-
اِه.. هان یانی گرگ بوستن! هان یانی تقی کولا نقی سر گودن! هان یانی هیچ مرزی ناشتن! هان یانی آدم بخایه گرگه مانستن هرچی یو هرکسا واچره!
-
خاب زندگییا وا ایجور چرخانن یا نه!؟ نیدینی کی مملکت پاک خربستگا بوبو داره! هر که دینی خو کلا کاره!
-
اما ایتا دوتا درد ناریمی! هرجایا کی انگوشت نیهی ایجور باد ده! امی دین، آمی دین داری، امی دوستی، آمی دوشمنی، آمی راست گفتن، دوروغ گفتن، خولاصه هرچی کی بیگیم بازام ایجور آمی پا لنگه. شالترس مامدیم، پهلوانه ادای در آوریم! از هر دوروغگویی دوروغگو تریم، بازین کس کسه ره جانماز اب کشیم، کس کسه جور شیمی، بازین فیسو ایفاده مرا ایجور رفتار کونیم که ایمامزادا گیمی زکی! هیچ جا مردوم آتویی کی اما آمی سر کولا نیمی، خودمانا دوروغ گیمی، امی مانستن نی یید. اما دو روییم. اما خودمانا گول زنیم. هیزارتا شامورتی بازی مرا کس کسه سر کولانیم. امی مملکته ره میریم بازین دس دسی اونا چاپیمی، از هر چی دیکتاتور بدتریم بازین ادای دموکراتانا در آوریم. از همه عقب تریم، ادای پیشرفتانا در آوریم. هاتو خودمانا فریب دیمی! گول زنیمی! هیشکیام نایه بگه خو آیب چیسه! همه تان بی آیبیمی! آی تا نیهه اوی تا گردن، اوی تا نیهه آی تا گردن، مملکتام بوبوسته داره خربستگاه! هیشکی نیگه کی خودش چیسه یو چی بوگوده کی مملکت آتو خربستگا بوبو داره! اگه هیشکی خر نبه! مملکت خربستگاه نیبه! هرکه دینی گه مملکت خربستگایه ولی نیگه خودشه گونایه کی مملکت خربستگایه یو خودشام خره اونه مئن! خیاله کی همه ی مردوم پاکو، بی گونا یو راست گو یو درستکاریدی! ولی اشانه سر کولا شه یو بوشو داره! اینفر نایه بگه خاره باور کون!
-
تو مالوم ایسه چی خایی بیگی! نوکونه بزه داره تی کللا!
-
بایدام می کللا بزه بی! اِ............................ه!!!!!!!! اما ایتا ایتا خرابیم. اما ایتا ایتا بدترین دوروغگو یو کولابرداریم . اما آ سگه زندگه با انهمه عقب ماندگییا گردن بنا درایمو نیهیم! امی وضع خرابا برار! آما واسی خودمانه دردا بشناسیم. هیشکی امه را چانکونه اگه خودمان نخواییم. اما واستی اول خودمانا چاکونیم! آخه به مگه!؟
-
چه چاکونیم! صابخانه، پابخانه! بقال چقال، دوکتور پوکتور هرجا شی پول وا داشتن! واستی هر کی ایجور خو گیلیما جه آب بوجور فاکشه! تو نام چی کرا گفتاندری! تو..............
-
یانی هرتا بی ناموسی یو دوروغ و کولا برداری یو کس کسا گول زئنو هیزار بی ابرویی زندگییا گردن بنیم چون همه هاتویید!؟ اِ...........ه!!!!!!!!!! آ همه یا که گی! کی یید!؟ جغیر از من، تو، اون !؟ اِه! آ دوزو خر و اولاغو و نفهمو دوروغگویو کارچاقکونو دو رو یو بی ابرو! خودمانیم ده! از هندو اروپایو چین و امریکا نامو داره کی!؟ آ مملکت امی شینه! امان وا اونا بسازیم! هرچی یام اونه مئن ناها! آمی پئره ایرثه! آمی خاکه! خودمان وا اونا چاکونیم!
خودمانیم کی خرابیم! آمی خاکام آمی مانستن! هر کون نوشورام آیه آمه سر سوارا به!
-
جانه تی مار سیاست پیاستا بنه دیمه! اصلن اهلش کی نی یم هیچی! اونه جان متنفرم!
-
خاکا تی سر! هانا کی گفتان دری سیاسته ده! مونتها جه ایطرف دیگه! مثله خیلی چیزانه دیگه! شیپورا جه او فاله طرف زئن دری! سیاستا کار ناشتن یانی خاکا تی سر! تسلیم بون! یانی اینفر دیگه تره تصمیم بیگیره! یانی هر کی بایه ترا بگه فچم ایشکم فادن!
-
تو دوروست گی! حق با تویه! ولی جانه تی هرکی دوس داری بیا آ یارو کارا چاکون! می ریش اونه ویرجا گیروبه!
-
آها پس تی ................گویی یه! هانه واستی های می موخا خوردان دری! ولی من نی یم!
-
یانی چی نی یی؟
-
مرا منتظر خدمت بوگودید! آخه می رییسام تی حرفانا زه یی!من گفتیم نه!

خُولیداره
تی تی
کشکرت
هارای زنه:
آهـــــــــــــا ی
شب میره!

هان


برگردان فارسی

من
تو
این همه خموش!
آه
واخوان ما را
که برچیند
!
.
-
نه
-
چرا نه
-
دنیا هم بگی باز می گم نه
-
واسه چی آخه
-
واسه چی نداره
-
یعنی چی واسه چی نداره
-
همینه که هست. میخواد خوشت بیاد یا نیاد
-
بیخود خودتو مسخره نکن! خوب بگو واسه چی نه
-
تو زبان حالیت نیس زبونم مو در آورده اینقدر بهت گفتم نمیشه نمی تونم. نه. بیخود مُخمو نخور. نه داداش! نه برارد! نه نازتو برم!
-
اه.....آخه چرا نه! مگه آسمون بزمین میاد!؟
-
بدتر! همیشه همینطوره. اونقدر حواسمونو جمع کردیم باز هم سرمون بی کلاه ست.وای اگه حواسمون هم نبود! دیگه واویلا! هزار بار برات دلیل آوردم. بهت گفتم. ولی باز هم همچین که جات گرم میشه، یقه مو میگری. آین همه آدم هستش! نمیدوم چرا دُم منو چسبیدی
-
دُم ترو نچسبیدم. می بینمت که اینجور به هم ریخته ای. هر چه که جفت می زنی ! تک میاد. دلم می سوزه برات. می خوام یه جورایی رات بندازم
-
دلت واسه من می سوزه!؟ واسه من! خاک تو سرت! دلت واسه خودت بسوزه! تو این روزگار آدم موندن، تاوان دادن داره! بیچاره! مگه خوشی بدم میاد! مگه بدم میاد که زندگیم راحت باشه! که غم هیچی رو نداشته باشم! ولی بدبخت! من فکر می کنم که آخه به چه قیمتی!؟
-
تو اصلا خیاله که تو این دوره زمونه نیستی! تو سرت رو کردی زیر برف و خیال می کنی هیشکی این کارا رو نمی کنه!
-
نه تو حالیت نیس! تو همه رو همینطور می بینی! دنبا هم بگم تو حرف خودتو می زنی.
-
آخه چرا! اینهمه سختی داری می کشی. دیشب مادرت پول دکتر رو نداشت! تو واسه چی داری دور ور میداری! بیچاره تو مفت و مجانی واسه بالاسریهات داری سگ دو میزنی! سرت بی کلا مونده خبرنداری! اِه بدبخت! از رهبر تا آبدارچی همه دزدند! دزد! تو چی می گی!؟
-
وای که آدم نفهم بشه ولی گیره نفهم نیافته! هرچی آدم گاو باشه! راحت تره! راحت! چرا حرف حالیت نیس! هرچی بهت می گم نمیشه! بازام حرفای خودتو میزنی!
-
نفهم هم خودتی! خودت که هیچی دو ر و بریات هم از دست تو دارن سختی می کشن. تو نمی تونی ببینی که این همه بدبختی به سر خونواده ات داره میاد!؟ تو نمی تونی ببینی که برادر کوچیکت حتی با لباس وصله دار میره مدرسه!؟ تو نمی بینی که پدرت خونه نشینه خرج دوا دکترشو نداره!؟ تو اینهمه فیس و افاده صابخونه رو نمی بینی!؟ آخه....
-
پدرم اگه خرج دکترشو نداره. اگه برادرم با خشتک پاره میره مدرسه. اگه صابخونه ام فیس و افاده می کنه برام، عوضش سرم بلنده! حتی توی اولاغ هم رو سرم قسم می خوری! یادت رفته...
-
نه یادم نرفته. ولی آخه این هم اندازه داره! نه اینکه بخوای همه رو عذاب بدی! تو دیگه داری خفه میشی. می دونی!؟
-
من دارم خفه میشم!؟ من!؟
-
اها! تو داری خفه میشی حالیت نیس!
-
اگه اسمه اینو خفه شدن میذاری! پس حق با تویه! من دارم خفه میشم. من خفه شدم. ولی نه تو گنداب شما ها!
-
اه...آخه چی اشکالی داره که هم کار خودت راه بیافته هم مشکل مردم حل بشه! خدا هم راضی یه!
-
میخوام صد سال سیاه هم از من راضی نشه! خدا غیر از راضی یا ناراضی بودن، کار دیگه ای نداره!؟ اگه میتونه کاری کنه که اینهمه مردم گُشنه سر ببالین نذارن. یه جوری جلوی این همه حق و ناحق رو بگیره. یه جور بداد این مردم برسه که هر کی سوار هر کی نشه! یه جور شده که هیشکی حق و ناحق نمیشناسه! مسجدا شدن مرکز کارچاق کنی! آخوند هم شده کار چاق کن! از سیاست تا جاکشی توش هستش! همه چی هم بنام خداس، خدا هوای خودشو داشته باشه که اب از سرش گذشته!
-
بیخود کفر نگو!
-
تو کفر میدونی یعنی چی!
-
وا بده جون مادرت! حالا کفر و خدا را وا بده! این یارو رو من میشناسم. آدمه خوبیه. از چشمام بیشتر بهش اعتماد دارم. کار اینو یه جوری راه بنداز.
-
تو خسته نشدی از این حرف مفت! تو دنبال چی هستی؟ چی میخوای از من؟ چرا دس نمی کشی! اِه...... زندگی خوبه. داشتن خوبه. راحتی خوبه. هیشکی هم بدش نمیاد. ولی به چه قیمتی!؟ تا حالا فکرشو کردی!؟
-
خوب همینایی که میگی آدم باید بدست بیاره یا نه؟
-
خونه ات اباد! بدس آوردنی که آدم بتونه آدم بمونه! نه اینکه شکل آدم باشه ولی مثل گرگ باشه! تو مثل گرگ داری میشی!
-
گرگ چی یه! چی داری می گی!؟
-
اه... همین یعنی گرگ بودن! همین یعنی کلاه اینو برداشتن سر اون یکی گذاشتن. همین یعنی مرزی نداستن. همین یعنی آدم بخواد مثل گرگ هرچی و هرکس رو پاره کنه بدررونه!
-
خوب زندگی رو باید یه جوری چرخوند! نه!؟ نمی بینی که مملکت اینقدر خر تو خره! هر کی خر خودشو میخواد از پل بگذرونه!
-
ماها یکی دوتا درد نداریم. هرجا رو که انگشن میذاری، باد میده! دین مون، دینداری مون، دوستی هامون، دشمنی هامون، راست گفتنمون، دروغ گفتنمون، خلاصه هرچی رو که بگم باز یه جور پامون می لنگه! از ترس می لرزیم، ادای پهلوونا رو در میاریم! از هر دروغگویی دروغگو تریم، بعدش واسه همدیگه جانماز آب می کشیم! از سر و کول همدیگه بالا میریم! بعد با فیس و افاده یه جور رفتار می کنیم که انگار به امامزاده میگیم زکی! هیچ جا مردم اینطور که ما سر خودمون کلاه میذاریم، بخودمون دروغ میگیم، رفتار نمی کنن. ما ها دو روییم! ماها خودمونو گول می زنیم. با هزار شامورتی بازی سر همدیگه کلاه میذاریم. واسه کشورمون می میریم بعدش خودمون می چاپیمش، از هر دیکتاتوری بدتریم، ادای دمکراتا رو در می میاریم. از همه عقب افتاده تریم، ادای پیشرفته ها رو در میاریم. همینطور خودمونو فریب میدیم. گول می زنیم! هیشکی هم نمیاد بگه عیب خودش چی یه! همه مون بی عیب و ایرادیم! یکی نمی گه خواهر هر کی که باور کنه! این یکی میندازه گردن اون یکی، اون یکی میندازه گردن این یکی! مملکت هم شده خر تو خر! و خودشون هم توش! انگار که همه مردم پاک و بی گناه و راست گو و درستکارند! ولی سرشون کلاه رفته!
هر کی رو می بینی میگه مملکت خر تو خره! ولی خودشو نمی گه که گناه خودش چی یه که مملکت خر تو خره و خودش هم توشه!
-
تو معلوم هس که چی میخوای بگی! نکنه زده به کله ات!
-
باید هم به کله ام زده باشه! ا........................ه! ما تک تک مون خرابیم! ما تک تک مون بدترین دروغگو و کلاهبرداریم! ما وضعمون خرابه داش! ما باید درد خودمون رو بشناسیم! هیشکی ما رو درست نمی کنه! تا خودمون نخوایم! ما باید اول خودمون رو درست کنیم! مگه میشه!
-
چی رو درست کنیم!؟ صابخونه، بقال، چقال، دکتر، هرجا که بری، باید پول داشته باشی! هر کی باید یه جور گلیمشو از اب بیرون بکشه! تو نمیدونم چی داری می گی! تو....
-
یعنی هر بی ناموسی و دروغ و کلاهبرداری و همدیگه رو گول زدن و هزار بی آبرویی زندگی رو گردن بذاریم چون همه اینطوری اند!؟ اِه! این همه رُو که می گی، چه کسایی هستند!؟ غیر از من، تو، اون!؟ خودمونیم دیگه! از هند و اروپا و چین و آمریکا نیومدن که! این مملکت مال خودمونه! ارث پدریمونه! خاک مونه! خودمون باید درستش کنیم! خودمونیم که خرابیم. خاکمون هم مثل خودمون! هر کون نشوری هم میاد سرمون سوار میشه!
-
جون مادرت سیاست رو بذار کنار که اصلا اهلش نیستم! ازش متنفرم!
-
خاک تو سرت! همین که داری میگه یه سیاسته! منتهی از یه طرف دیگه اش! مثل خیلی چیزای دیگه! شیپور رو از سر گشادش داری میزنی! با سیاست کار نداشتن یعنی خاک بر سر شدن! یعنی تسلیم بودن! یعنی یه نفر دیگه برات تصمیم بگیره! یعنی اینکه هر کی بیاد بگه خم شی تا یه شکم اون سواری بگیره!
-
تو درست میگی! حق با تویه! ولی جونه هرکی که دوس داری بیا کار این یارو رو راه بنداز! ریشم پیشش گرو ِ!
-
آها.......................پس تو هم بله! واسه همین هی مخ منو داری میخوری! ولی من نیستم!
-
یعنی چی نیستی!؟
-
من دیگه منتظر خدمت شدم! اخه رییس من هم حرفای تو رو زد! من گفتم نه!

شکوفه های درخت آلوچه
زاغ
هوار می زند:
آهـــــــــــــــــــــــــای
شب می میرد!

همین

دوتا گیلغزل - قدیمی - گیل آوایی

می چومه اشکانه مرا / انتشار: پنجشنبه 26 مارس 2009

.
تی دامنا هیستا کونی می چومه اشـــــــکانه مرا
بازین ترا لیسکا کونی مردومه حرفـــــــانه مرا


تو ده ازازیلا بویی لوچــــــــــــان زنی رادواران
زرخه پوتارا بوندری گردی رقیبــــــــــــــانه مرا


ترکمه ای، وَل وَله ای هــاچین کرا واکف داری
بیخود مرا لقد زنی تی خـــــــــــاشه لنگانه مرا


زلاش باوردا چو زنی هرمــــــاله سربرا نیبی
لیلیکه دارانا مانی زولفه پریشــــــــــــانه مرا


لانتی بوبوی روخانه من گوسـکا بدام دکفته یا
پاک ده فوتورکسی هاچین او گوزه گبــانه مرا


هاچین کرا چوکـــوش زنم آهینه سردا بوخودا
خیاره سر دلاری تو تی لیســـــکه کارانه مرا


دپرکمه بیدارابم، تی تی زنم، بهـــــــــــــارا بم
اگرچی ول بیگیفتمه تــــــــی کرده کارانه مرا


گیل آوایه جه سر بوشو آ روزیــگاره ناکسی

نخام ترا خایم بشــــــــــم می دس برارانه مرا

2

خیلی وخته نیشتاوستم تی صدایا بی وفا / انتشار: چهارشنبه 25 مارس 2009

خیلی وخته نیشتاوستم تی صــــــــــدایا بی وفا
شاید از خاطر ببردی گیل آوایــــــــــــا بی وفا

 پوزماته چوم برایم بیشـــــــــــــتاوم تی پا صدا

لیسکابوستی جا دیهی کتله صــــــــدایا بی وفا

های کرا قاقا بمه با می پیاله تی خـــــــــــــیال
تو جیگیفتی آ زمانه تی وفـــــــــــــــایا بئ وفا

دابه پاک هرکه دینی بوســـــتاندره کوره پیچا
تا اکه به سم تی رافا، تی خودایـــــــــا بی وفا


وستاکون تسکه دیـلانا چومبرا نان وای وای
روزو شب چـوم اینتظاری تی صفایا بی وفا


ول کشه دیل تا دپرکه ان همه تامتوم ایســان
تا آکه، را، فاندرستن، یاره پایـــــــــا بی وفا

گیل آوایی ازتوگه هریــــــــــارو قاراباگولاز
وامرازه دستانه دس بی دســـــــکلایا بی وفا

فارسی:

خیلی وقت است که صدایت را نشنیدم بی وفا

شاید از خاطر برده ای گیل آوا را بی وفا

زمان زیادیست که چشم براه شنیدن صدای دمپایی چوبی ات هستم

لوس شدی، صدای دمپایی چوبی ات را دریغ می کنی بی وفا

هی مات می شوم با پیاله ام و خیال تو

تو در این زمانه وفایت را دریغ کردی بی وفا

رسم  است انگار هر که را می بینی بی چشم و رو می شود

تا کی چشم انتظارِ صفای تو باشم بی وفا

شعله می کشد دل تا از لب فروبستن وُ سکوت در می آید

تا کی چشم به  راه دوختن، پای یار را بی وفا

گیل آوایی از تو می گوید با هر یارِ غار

به دستِ دستها نمی  آید بی دست زدن بی وفا

 

۱۴۰۱ اردیبهشت ۲۱, چهارشنبه

گیلداستان: تی رافا بلا می سر= منتظر تو عزیر دلم - گیل آوایی

تی رافا بلا می سر / گیلداستان

گیل آوایی
دوشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۸۹/ هلند

دروازا بیخود فاندرم. ده کی بمانسته کی اونه رافا به سم. هیکس. هر کی بو پیللا بوسته، داغا می دیل بنا، پر بزه بوشو. من بمانسته

 دارم می ایتا کوله باره خاطره. هاچین مرا رو آوردان درم. راشی یا واش دره تا چکره، انقد کی ایتا رادواره ناجا بداشته داره. می چومانه مانستن کی ده اینقد ارسو فوکوده پاک دیلمانه سیا ابرانا جه رو ببرد.

-          هاچین را پایمه کی چی ببه!؟ هیچی! سالانه سال جه آ راشی آدم نیشه، نایه. منم با می بوکوده گوناه.

 داره جور کشکرت هاتو رادوار باموبو بینیشته بو بوشوبو. پیره زناکه دانه هاچین خو دیلا خوشا کوده بو. ده هو هاچین دیلخوشی  مرا  دیل پرا دایی کی جه راه اینفر فارسه بایه اونه تسکوتنا خانه مئن.

خوره هاتو کیشخالا بدس بیگیفته صارا مئن سرپا ایسایو خو مرا گب زئن دره. صاراخاک کی ابپاشی بوبوسته پسی تومامه خانا خو عطره مرا دوارسته بوکیشخال بوخورده خیاله شا لیسکا خوردن جه اسره حایات تا او سر! حایاته پرچینه کش، کیشکایان الوغه دس خودشانا چاکوده بید ایتا موشته، کولوشکنه پره جیر قایما بوسته بید. خروس کلاکه دانه بینیشته بو داره کونده سر، هاتوکی خاستی خو بالا وازا کونه اویی سراده، الوغه ترسه جا، خو اویه جیگیفته یو واز بوکوده کونده جا بیجر، ده بودو، بوشو پیره زناکه دور و ور جا بوخورده.

پیره زناکه دانه تا کیشکایانا فاندرست کی کولوشکنه جیر جوخوفته بید، اسمانا فاندرست. بیده آلوغ چرخ زئن دره، هاسایه کی طیاره مانستن سرسام بیگیفته فوتورک بزنه کیشکایانه. خوکیشخاله ببرده خو سره جور، ایجور الوغا داده مرا فوراده کی کولوشکن پاک خاستی خو دومه مرا آغوز بشکنه.

خوروس کلای سه شوماره مرا بوشو دو واره داره کونده سر، مورغانه بی خوروس میدانه مئن پالوان بوبوسته. انجیر داره سر چیچی نن هاچین میتینگ دان دیبید. دوزه پیچا انجیر داره جیر ناجه مرا چیچی ننا فاندرستی.

پیره زنای کتلا پیله کان جیر فاکش فاکش باورده خو ور بینیشته اونه سر. هاتو کی کیشخالا ناهاندوبو خو پا جیر ،خوره خوره بوگفت:

-          اگه ایسابید الان پیله مار بوبو بوم!

 ایتا آه بکشه یو خو پیران پره مرا خو هیسته دیمه پاکوده. خو تازه حنا بوکوده مویانا ایتا دس بکشه یو شانه سر والای بدا، خیاله کی هاسایه مویانا فادا داره باده دس، غمزه مرا پیله آقا ره دیلبری کودان دره.

تبریزی دارا فاندرست. ها دیروز بو کی کشکرت جه را بامو بو اونه سر بینیشته بو. ایمرویام هوتو. کشکرت خیاله کی ایچی انا جوم جوم تاوه دابو کی بایه تبریزی داره لچه بینیشینه.

زناکه نازه رافا، کشکرت ایتا پیچه خو درازه دوما والای بدا یو بالا خوشینا وازا کوده بازین پر کشنه وخت ایجور بخانده کی خیاله چورتیکایا جه داره جور تاوه دد بیجیر!

پیله نارنج دارا فاندرست، ایتا آه بکشه. خو پسرا یاد باورده کی ده ساله بوبوسته بو اونه مرا نارنج دارا بکاشته بو. هونه مرا بکنده چالکایا خاکه جا پورا کوده بو. هر روز اینقد اب دایی که همیشک وا بوگفتی بی:

-          آخه زای زیاد آب بدی بیچاره دیمیره یا!!! نفس نتانه بکشه واسی اونا امان بدی

 دو تا نارنج دار باغه مئن قد بکشه هامه تانا هارای زه یی. هر دوتایا نام بنابو ایتا ایازه دار، ایتایام آییل دار.

ایاز، اولی زای بو کی همیشک گفتی خو پئرا بوشو داره. هی ذره اونا نمانستی ولی پیله آقا گفتی که چومانا به خو مار بوشو داره. اما پیره زناکه دانه همیشک پیله آقا ره خنده کودی که ایازه چوم کویه خودشه چوم کویه! اگه اوجور قشنگه چوم بداشتی بی بشکن زه یی.

دویومی زای دختر بو کی آییل نام بنابو ولی اونا دوخادیدی نازموژک. هاچین پئره نفس بو. هاتو کی پئر آمویی بلتا وانکوده پابرانده دو وستی پئره پیشواز. ایدافایام نوبوستی کی پئر دسخالی باموبی. هیچی یام اگه نیهه بی نازموژکه واستی ایچی باورده بی.

پیره زناکه دانه ایتا دیل نا صد دیل زاکانا دیل دوَسته بو. خو پسرا تا وختی کی آییل بدونیا بایه ایجور چاکوده بو کی پیله آقا همیشک گفتی آخرش تو می پسره چاکونی خانم اقا!

ایدفایام نوبوسته بو کی پیله آقا انا بگه، اونام خو شکمه نیگیره خنده جا هاچین غش نوکونه!

 نارنج دارانا چوم دوجه یو ایتا آه کشه کی خیاله تومامه دونیایا خایه واسوجانه. پیره زناکه بوسوج واسوج پاک آدمه دیلا گورشا کودی. خوره هاتو غریبی خاندی یو و نارنج دارانا مرا گب زه یی. هالا همساده جه اوشونه پرچین بوکوده باغه طرف نوشوبید شهر، کی هر وخت پرچینه درزه جا همساده زنای اونا فاندرستی که نوکونه پیره زنای خولا بو داره. پیله اقایا گا گلف گفتی که واستی خیلی اونه هوایا بداره هاچین شواله کشه وختی هیشکی خانه نه سا.

بیچاره پیله اقایام ده پاک بوبوسته بو ایتا موشته. مثاله ایتا کوه، فوگوردسه بو. چوتو تانستی اون هاما تاب باوره. ولی خو زناکه خاطره واسی هیچی نوگفتی. کاسه گول، حمامه دلاک، وختی اونا روخانه لب بیده بو کی فنار فنار، ونگ زئن دوبو، بفامسته بو کی پیله اقا چی کشئن دره. هی کس ده نانستی اونه دیله مئن چی گوذره.

ایازا کی بیگیفتی بید، آییل خو نامزده خانه ایسابو. سه ما نوبوسته بو کی نامزد بوکوده بید. ایازه بیگیفته پسی، آییل دونبالام باموبید. ایازا هوشونه محله مئن دار بزه بید. گفتیدی قصاص هانه. بوکوش وا کوشته ببه. مگه به هاتو حاج آقایا فوتورکه اونا، منبر بیجیر نامو، مردومه قاقابو چومانه جولو بوکوشه بازین هیچی!؟

حاج اقایی یا گفتی کی اوشونه محله مئن فته رات بوکوده بو. خودا سرا کولا بنابو. بازین اینقلاب بوبوسته پسی، بوبوسته بو قاضی یه شرع. اینقد جیوانانا بوکوشته بو یا دربدر بوکوده بو کی ایاز خو ریفقانه مرا برنامه دیچه حاج آقا چانا دوستده ولی سپیدرو دوارسته سله کول اونا گیر تاوه داده. آییلا کی باموبید بیگیرید، بوگروخته بو. خو نامزده مرا بزه بو جنگل. ده اونه جا هی کس خبر ناشتی اینفر گفتی بوگرخته بوش خارج، اینفر گفتی بوشو عراق، اینفر گفتی کردستان اونا بیگیفتیدی.

هاتو هیشکی خبر ناشتی که آییل چی بوبوست بو.

همیشکام گفتی کاشکی ورنا به سابی اگه به سابی آییله جا تانستی اونا بو بکشه. بازین آه کشه یی خوره خوره گفتی:

-          آییل آییل چی داغی بو بنایی می دیله سر!

 ورنا ره اونه دیل ویشتر سوختی. گفتی کی او زاکام آییله مرا همه چه بنابو، بوگروخته بو.

خو پا مرا کیشخالا، های آ رو او رو کودی بازین ایتا لقد زه یی تاوه دایی اوشن تر. خاکه سر هاتو خو پایا فاکشه یی. ایتا خط کشه یی، سرا راستا کودی تبریزی دارا فاندیرستی ولی ده کشکرت بوشوبو.

هالا تا غوروب بمانسته بو. راشی یا پاستی. چی ره!؟ خودشام نانستی! هاتو ده عادت بوکوده بو راشه، های فاندره. پیله آقا کی خانه ایسایی، همیشک اونه بیتابی جا قاقا بوستی.

کتله سر خورا جابجا کونه. پیران پره مرا خورا باد زنه. های خو سرا گردانه یی راشی طرف تا دروازا فاندرستی یو دو واره هاتو گیجه مرغانه مانستن ایچی دونبال گردسی.

مردای بازاره جا کی ککجو و توربووکولی بیهه بو واپخته بو ایتا پیله دسماله مئن، فارسه حیاطه مئن زناکا دینه کی چوم اینتظاری جا بازام واهیلا بو داره. هاتو ایجور کی اونه صدا جه چا مئن بیرون بایه واورسه:

-          آخه زن! ده کی رافا ایسایی!؟

 پیره زناکه دانه ایجور نیگا کونه کی خیاله تومامه دونیا ایطرف، پیله اقا ایطرف!.

جیوانی وختانه مانتسن خو حنا بنا مویانا، دسه مرا جه خو چومانه جولو کنار زنه یو نازه مره گه:

-تی رافا بلا می سر تی رافا!

 

هان.

 

برگردان فارسی: منتظرِ تو عزیز دلم

داستان گیلکی

 

بیهوده به دروازه نگاه می کنم!. دیگر چه کسی مانده که منتظرش بمانم!؟. هیچکس!. هرکسی بود، بزرگ شده، داغ به دلم گذاشته، پر کشیده، رفته است!.

من مانده ام با کوله بارِ خاطره ام. بیهوده در خود بهم می ریزم. راه را تا زانو علفهای هرز گرفته چنانکه حسرت یک رهگذر را داشته باشد. مانند چشمهای من که دیگر اینقدر اشک ریخته که ابرهای سیاه دیلمان را هم از رو برده است.

بیهوده چشمم به راه است که چه شود!؟ هیچ چیز! سالهای سال است که آدم از این راه نمی رود، نمی آید!. من هستم و گناهِ کردۀ خودم!.

بالای درخت، زاغی همینطور گذرا آمده بود، نشسته بود و رفته بود. بیچاره پیرزن بیخود دلش را خوش کرده بود[1]. دیگر با همان دلخوشیِ بیهوده، دل پر می داد که از راه یک نفر برسد به تنهایی خانه اش بیاید.

همینطور تنها، جارو به دست گرفته، میان حیاط سرپا ایستاده و با خودش دارد گپ می زند. خاک حیاط که پس از آب پاشی شدن، چنان شده بود که عطر آن تمام خانه را پر کرده بود و طوری جارو شده بود که انگار می شد روی آن از این سر تا آن سر، سُرید.

پای پرچین، جوجه ها از ترس شاهین( باز) خودشان را به شکل یک مُشت جمع شده در آورده بودند و زیر بال مرغ پنهان شده بودند. خروس هم روی کُندۀ درخت به محض اینکه می خواست آوازش را سر دهد، از ترس شاهین، قوقولی قوقویش را دریغ کرد و زیرِ کنده پرید. رفت دُور وُ برِ پیرزن ماند.

پیرزن هم تا جوجه ها را دید که زیر بال مرغ پنهان شده اند به آسمان نگاه کرد دید شاهین چرخ می زند و همین الان است که مانند هواپیمای غافلگیر کننده، به جوجه ها یورش بیاورد. جارو را بالای سرش برد. شاهین را از آنجا دور کرد، طوری که جوجه ها می خواستند با دُمشان گردو بشکنند.

خروس با سه شماره، دوباره رفت روی همان کُنده، در میدانِ بی خروسِ مرغان، پهلوان شد.

گنجشکها روی درخت انجیر، انگار که میتینگ بدهند، جمع شده بودند. گربه دزده، زیر درخت انجیر با حسرت به گنجشکها نگاه می کرد.

پیرزن چارپایۀ چوبی را از زیر پلکان، کشان کشان نزدیک خودش آورد و روی آن نشست. همینطور که جاور را زیر پایش می گذاشت با خودش گفت:

-          اگر بودند الان من مادر بزرگ شده بودم!

 آهی کشید و با لبۀ پیراهنش گونۀ خیسش را خشک کرد. دستی به موهای تازه حنا شده اش کشید و بر شانه اش تاب داد. انگار که همین الان است که موهایش را به دست باد داده و غمزه کنان برای آقابزرگ دلبری می کند.

به درخت صنوبر نگاه کرد. همین دیروز بود که زاغی از راه رسیده و روی آن نشسته بود. امروز هم همانطور. زاغی انگار که چیزی او را به تب و تاب انداخته بود که بیاید بالای درخت صنوبر بنشیند.

زاغی دُمش را برای اینکه زن نازش بدهد، تکان داد و بالهایش را باز کرد و سپس هنگام پرکشیدن و رفتن، طوری خواند که پنداری چورتکه ای را از بالای درخت پایین انداخته باشند.

به درخت بزرگ نارنج نگاهی کرد و آهی کشید. پسرش را بیاد آورد که ده سالش بود با او نارنج را کاشته بود. با او چاله کنده شده را از خاک پر کرده بود. پسرش هر روز اینقدر آب می داد که همیشه پیرزن باید به او می گفت:

-          آخر بچه جان آب که زیاد بدهی بیچاره خفه می شود! نمی تواند نفس بکشد. باید به آن امان بدهی.

 دو تا درخت نارنج در باغ قد کشیده بودند که به همه هوار می زدند. به هر دوتا هم اسم داده بود. یکی درختِ ایاز[2]، دیگری هم درختِ آییل[3].

ایاز اولین فرزندش بود که همیشه می گفت به پدرش رفته است. اصلاً به او نمی ماند. اما آقابزرگ می گفت که چشمانش را به مادرش رفته است. ولی پیرزن همیشه به حرف آقا بزرگ می خندید اینکه چشمِ ایاز کجا و چشم خودش کجا. اگر آنطور چشم قشنگ داشت از شادی بشکن می زد.

دومین فرزندش دختر بود که اسمش را آییل گذاشته بود. اما او را نازمُژَک صدا می کردند. نفسِ پدر بود. همچین که پدرش دروازۀ نرده ای خانه را باز نکرده، پابرهنه به پیشواز پدر می رفت. یک بار هم نشده بود که پدرش دستِ خالی به خانه می آمد. هیچ چیز هم اگر نخریده بود برای نازمژک چیری می آورد.

بیچاره پیرزن یک دل نه صد دل به بچه ها دل بسته بود. پسرش را تا وقتی که آییل به دنیا بیاید یک جور درست کرده بود که آقابزرگ همیشه می گفت:

-          آخرش تو پسرم را می کنی خانمآقا!

 یک بار هم نشده بود که آقابزرگ این را می گفت، او هم از خنده شکمش را نمی گرفت و از خنده ریسه نمی رفت!

 به درختان نارنج چشم می دوزد و یک آهی می کشد که انگار تمام دنیا را می خواهد بسوزاند/ بخشکاند. سوز وُ سازِ پیرزن، دل آدم را به آتش می کشید. برای خودش همینطور آوازِ دلتنگانه می خواند و با درختان نارنج حرف می زد. هنوز همسایه شان از آن طرفِ باغِ پرچین شده شان، به شهر کوچ نکرده بودند که هر وقت زنِ همسایه از لای پرچین، پیرزن را می پایید که نکند پیرزن دیوانه شده باشد. آقابزرگ گاهگاه می گفت که باید خیلی مواظب پیرزن باشد و هوایش را داشته باشد چون هنگامی که هیچ کس در خانه نبود، پیرزن براستی داشت شعله می کشید و می سوخت.

بیچاره آقابزرگ هم دیگر خمیده و فرسوده شده بود. مانند کوهی در خود فرو ریخته، می نمود. چطور می توانست آن همه را تاب بیاورد. ولی بخاطر زنش هیچ نمی گفت. کاسگُل[4]، دلاکِ حمام، وقتی او را کنار رودخانه دیده بود که زار زار می گریست، فهمیده بود که آقابزرگ چه می کشید. دیگر هیچکس نمی دانست در دل آقابزرگ چه می گذشت.

ایاز را که گرفته بودند، آییل با نامزدش در خانه بود. سه ماه نشده بود که نامزد کرده بودند. پس از دستگیری ایاز، دنبال آییل هم آمده بودند. ایاز را در محلۀ خودشان دار زده بودند. می گفتند که قصاص همین است. کشنده باید کشته شود. مگر می شود همینطور به حاج آقا حمله کرد و او را از منبر پایین کشید و در برابر چشمان حیرت زدۀ مردم کشت بعد هیچی!؟

حاج آقایی را می گفتند که در محلۀ آنها بیداد کرده بود و سرِ خدا هم کلاه گذاشته بود. پس از انقلاب هم شده بود قاضیِ شرع. اینقدر جوانان را کشته بود یا در به در کرده بود که ایاز با رفیقانش برنامه چید و ترتیب حاج آقا را داده بود اما از سپیدرود رد شده و از بلندای آبگیر نگذشته بود که او را گیر انداخته بودند. دنبال آییل هم که آمده بودند بگیرند، او در رفته بود. با نامزدش به جنگل زده بود. دیگر از او هیچ خبری نداشتند. یک نفر می گفت فرار کرده به خارج رفته بود، یکی می گفت رفته عراق، یکی می گفت رفته کردستان او را گرفته بودند. همینطور هیچکس خبر نداشت آییل چه شده بود. همیشه هم می گفت کاشکی ورنا[5] مانده بود اگر مانده بود می توانست بجای آییل، او را بو بکشد. بعد آه می کشید و با خودش می گفت:

-          آییل...آییل... چه داغی بود که بر دل من گذاشتی!

 برای ورنا دلش بیشتر می سوخت. می گفت که آن بچه هم با آییل همه چیز را گذاشته بود و در رفته بود.

با پای خودش، جارو را هی این طرف آن طرف می کرد، بعد یک لگد می زد و آن را دور تر می انداخت. روی خاک همینطور با پایش خط می کشید. سرش را بلند می کرد به درخت صنوبر نگاهی می کرد. اما دیگر زاغی رفته بود.

هنوز تا غروب وقت مانده بود. چشمش به راهگذر خانه بود. برای چه!؟ خودش هم نمی دانست! همینطور عادت کرده بود هی به راهگذرِ خانه نگاه کند.

آقابزرگ وقتی که خانه هست، همیشه از بیتابیِ او حیرت می کند.

خودش را روی چارپایۀ چوبی جابجا می کند. با لبۀ دامنش بخود باد می زند. هی سرش را به طرف راهگذرِ خانه می گرداند و دوباره همینطور مانند مرغی سراسیمه شده، دنبال چیزی می گشت.

بیچاره مرد از بازار، شاهی و ترب و بچه ماهی، خریده بود و در یک دستمال بزرگ چیده به وسط حیاط رسیده بود که بیچاره زن را چشم انتظار می بیند سرگشته شده است. یک جور که صدایش از ته چاه بیاید می پرسد:

-          آخر زن! دیگر منتظر که هستی!؟

 

پیرزن یک جور نگاه می کند که انگار تمام دنیا یک طرف، آقابزرگ یک طرف. مانند وقتهای جوانی موی حناشده اش را با دست از جلوی چشمش کنار می زند و با ناز می گوید:

-          منتظرِ تو عزیز دلم ( بلامی سر=بلایت به سرِ من). منتظرِ تو!

 

همین!

.

این داستان را در تاریخ دوشنبه 18 بهمن 1389 در وبلاگ گیلکیم منتشر کرده بودم اما به فارسی ترجمه نشده بود. آن را خوانده و به فارسی برگردانده ام. یادِ حس و حال و هوای زمانی که آن را می نوشتم، افتادم. بیشتر به دلم می نشیند که این داستان را به دوستان سالهای سیاه در ایران بویژه دوستان مجاهدینم که هنوز مجاهد بودند، پیشکش کنم. یادشان گرامی باد.

[1] در گیلان زاغی نماد خبر یا خوش خبری یا هوای خوش است.

[2] ایاز=شب نم، ژاله.

[3] آییل یا آئیل یا آهیل، اسم پرنده ای باید باشد. در این داستان برای اسم دختر انتخاب کردم اما اسم پسرانه نیز است.

[4] کاسه گول(کاسِ گل) اسم مردانه است. مردِ چشم زاغِ گل، مانند گل آقا!

[5] ورنا= بُرنا، جوان، اسم پسرانه است


۱۴۰۰ اسفند ۱۸, چهارشنبه

حسنک کوجایی-گیلداستان- گیل آوایی

 

وارش امان ندایی. هاتو یک روند وارستان دوبو. کشکرت هیستا بو خو لانه دیمه جوخوفته بو جوم نوخوردی. هیره جیری مرغو خوروس ماتم بیگیفته گاگلف خاکا اورشین کودیدی. ساقوزای دور دوره شر ایتا کونده جیر خوشکه جا بیافته، وارشه مرا پاک داوا داشتی. کی کی ناشتی جه کونده جیر جیویز بزه بی  باموبی مورغو خوروسانا فوراندیبی. مار آیوانا جه آ سر تا اوسر پرده بکشه بو تا وارش ردده نزه بی همه جایا هیستا کودیبی. وارشه واستی منام نتانستیم بوشوبیم  بازی بوکودیبیم.

 می مار مرا بوگفت:
- بینیش تی درسا یاد بیگیر
- می درسا یاد بیگفته دارم مشقانام بینویشته دارم
- حرف نزن بوشو تی کیتابا بار بینیش بخان دوره بوکون

دو واره می کیتاب پیتابا اوسادم باوردم تا بینیشم بخانم بوگفت:
- دراسانه سر نینیش!
- چره؟
- خوب نی یه؟
- چره خوب نی؟
- تی کار جور نایه!
- من کی کار نارمه!
- هرکه دینی ایجور کار داره تی کارام اسا درس خاندنه!
- من کی بخاندمه!
- وااااااای تی چیلیکا چی بگم زای!

دراسانه سر بینیشتم. می مار ده وا بدا.  بازین ده می مار مرا کار نداشت خو پینیک پاره کونی بوخچه یا آیوانه حصیره سر رُو باورده بودوج وادوجا دوبو.
کیتاب فارسی می دس دراسانه سر نیشته بوم مره مره بولند بولند ایجور کی داد بزنم، خاندان دوبوم. خیاله مدرسه صارا مئن زاکانه مرا صف بکشه مه. من خانمه اوشانام اوجا دده:
- حسنک کوجایی، دیر وخت بود خورشید پوشته کویانه مغرب نزدیک می شد.......
ایدفایی می مار ایتا ایسکیته بوکود. به سامه می مارا فاندرستم. بیدم اصلن اونه حاواس می مرا ننا. دو واره بخاندم:
- حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پوشته کویانه مغرب نزدیک می شد.

می مار ایتا پیچه خو سرا راستا کوده بوگفته:
- ره....! ترکمه! فارسی خاندان دری یا گیلکی!؟
- تو مرا چیکار داری؟
- خاب دوروست بخان تی درسا
- تو پینک مینیک زئن دری یا می درس خاندنا ایشتاوستان دری!
- خاب می حاواس تی مرایام ناها. دوروست بخان! ول وله!
- من دوروست خاندان درم

- تی کیتابه مئن بینویشته ناها " پوشته کویان" یا  "پشتِ کوه ها"!؟

هیچی نوگوفتم دو واره شوروع بوکودم بخاندن:
- حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پوشته کوه های مغرب نزدیک می شد......

می مار ایتا ده ایسکیته بوکود. به سام می مارا فاندرستم. ایتا پیچه بوگذشت. می مار بیده من نخاندان درم. خو سرا راستا کود بوگفت:
- چره به سایی؟
- دوزیکی چی بوخوردی؟
- چی!؟
- دوزیکی چی بوخوردی؟

می مار ایتا خنده بوکود خی یاله کی ایتا دونیایا مرا فادادیدی. منام هاچین مرا لیسکا کوده می ماره مرا خنده بوکودم. ایدفایی می مار بوگفت:
- بخان زای جان بخان بدا می کارا بوکونم.
- اسا بوگو چی دوزیکی بوخوردی؟
- چره دوزیکی بوخورم زای جان!
- مگه مرا ایسکیتی گیره نیگی دوزیکی ایچی بوخورده دارمه!؟ خاب تونام...............
- آها...........اوتو گمه کی تی ایسکیتی بشه زای!

هیچی نوگفتم. دو واره بخاندم:
- حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پشت کوه های مغرب نزدیک می شد....

بازام می مار بگب بامو:
- تی حاواس چره ننای زای جان.
- ده چیسه مار. ده چی بد بخاندم!؟
- کوجایی یا کُجایی!؟
- تی ایسکیتی مگه واله مار!؟
- ترکمه نوبو تی دوما جا بدن دوروست بخان تا جاروکونه مرا تی جان دنکفتم.
- خاب: حسنک کُ جـــــــــــا................یییییییییی...خُبه!؟
- اها خوبه ولی نه اوتو درازه بدی!

دو واره بخاندم:
- حسنک کُجایی دیر وخت بود خورشید پشت کوه های مغرب ..............

ایدفایی می مار موشت بوکوده بوخچا بیگیفت خو دس تاوه دا می سمت داد بزه:
- می سر بوبو آستانه کمج!بلا حسنک بیبی درده حسنک بیبی تی پئره کللا با تی درس خاندن! جغیر از حسنک هیچی ده ناری بخانی!!!

تا بوخچه بوخوره می سر، واز بوکودم جه دراسان،  ده بودو هیره سر کتله متله دوکوده دونکوده دکفتم صارامئن وازو ولنگ کودنه مرا بخاندم:
- حسنک کوجایی دیر وخت بود خورشید پوشته کویانه مغرَب نزدیک می شد!

هان!
.
برگردان فارسی: 
حسنک کجایی
باران امان نمی داد همین طور یک ریز می بارید. زاغی خیس شده میان لانه اش پنهان شده تکان نمی خورد. زیر پاگرد ایوان مرغ و خروس ماتم گرفته گاه گاه خاک را چنگ می زدند و به همه جا می پراکندند. توله سگ، دور دورها زیر کُندۀ درختی انگار با باران دعوا داشت. لحظه شماری می کرد که از زیر کنده بیرون بیاید و مرغ وُ خروسها را از زیر پاگرد ایوان فراری دهد. مادر از این سر تا آن سرِ ایوان پرده کشیده بود تا باران همه جای ایوان را خیس نکند. بخاطر باران من هم نتوانسته بودم بروم بازی کنم.
مادرم به من گفت:
-         بشین دَرسَت رو یاد بگیر.
-         درسم را یاد گرفته ام مشقهایم را هم نوشته ام

دوباره کتابم را برداشتم  نشستم تا بخوانم گفت:
-    روی چارچوبِ در ننشین!
-    چرا؟
-    خوب نیست!
-    چرا خوب نیست؟
-    کارَت جور در نمیاد!
-    من که کار ندارم!؟
-    هرکسی رو می بینی کار داره. کارِ تو هم حالا درس خوندنه!
-    من خونده ام!
-    وای تو چقدر حرف می زنی بچه!

روی چارچوبِ در نشستم. مادرم دست از سرم برداشت و مرا بحال خودم گذاشت. بقچۀ تکه پاره های پارچه هایش را روی حصیر ایوان پخش کرده، شروع به دوخت و دوز کرد.
کتاب فارسی در دستانم روی چارچوبِ در نشسته بلند بلند جوری شروع به خواندن کردم که داد می زدم انگار در حیاط مدرسه با بچه ها صف کشیده ام، من می خوانم؛ آنها هم پس از من واگویه می کنند:
- حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پوشته کویانه مغرب نزدیک می شد.....

ناگهان مادرم سکسکه اش گرفت. خواندن را قطع کردم. دیدم مادرم  اصلا حواسش به من نیست. دوباره خواندم:
-         حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پوشته کویانه مغرب نزدیک می شد.

مادرم کمی سرش را بلند کرد و گفت:
-         بچه! داری فارسی می خونی یا گیلکی!؟
-         تو با من چی کار داری!؟
-         خوب دَرسَت رو دُرُست بخون!
-         تو دوخت و دوز داری می کنی یا به درس خوندنم گوش می دی!؟
-         خوب حواسِ من به تو هم هست. دُرُست بخون!  پُر روی حرف گوش نکن!
-         من دارم دُرُست می خونم!
-         توو کتابت نوشته "پوشته کویان" یا " پُشتِ کوه ها " !؟

چیزی نگفتم. دوباره شروع به خواندن کردم:
-         حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پوشته کوه های مغرب نزدیک می شد.....

مادرم دوباره سکسکه کرد. درس خواندن را قطع کردم. کمی گذشت. مادرم دید دارم نمی خوانم. سرش را بلند کرد و گفت:
-         چرا قطع کردی؟
-    دزدکی چی خوردی؟
-    چی!؟
-    دزدکی چی خوردی؟

مادرم خنده ای کرد انگار دنیا را به من داده اند. من هم خودم را لوس کرده با مادرم خندیدم. ناگهان مادرم گفت:
-    بخون بچه جان. بخون بذار من هم به کارم برسم.
-         حالا بگو دزدکی چی خوردی؟
-    چرا دزدکی بخورم بچه جان!؟
-    مگه هروقت سکسکه ام می گیره به من نمیگی  که دزدکی چی خوردم!؟ خوب تو هم.............
-    آ هـــــــــا.........! اونجور میگم تا سکسکه ات قطع بشه بچه!

هیچ نگفتم. دوباره خواندم:
- حسنک کوجایی دیر وخت بود خورشید پشت کوه های مغرب نزدیک می شد.....

باز هم مادر به حرف آمد:
-         حواست چرا نیست بچه!
-    دیگه چی شده مادر! دیگه چی بد خوندم!؟
-    "کوجایی" یا "کجایی"!؟
-    مگه سکسکه ات میذاره مادر!؟
-    شیطون نشو دُمت  رو جمع کن درست بخون تا با دستۀ جارو به جونت نیافتادم!
-    خوب: حسنک کُ.............جــــــــــــــــــــــــــــاییییییییییییی......خوبه!؟
-    آره  خوبه ولی نه دیگه اونجور بکشیش!

دوباره خواندم:
- حسنک کجایی دیروقت بود خورشید پشت کوه های مغرب.............

ناگهان مادرم چنگ انداخت بقچه را دستش گرفت به طرف من پرتاب کرد، داد زد:
-         سرمُ بردی! بلا بگیره حسنک! درد بگیره حسنک!  کلۀ پدرت با اون درس خوندنت! غیر از حسنک چیز دیگه ای نداری بخونی!؟

تا بقچه به سرم بخورد از چارچوبِ در پریدم. دویدم بطرف پاگرد ایوان، دمپایی چوبی پوشیده نپوشیده داخل حیاط رفتم؛ شلنگ اندازان خواندم:

- حسنک "کوجایی"  "دیروخت" بود خورشید "پوشته" "کو یانهمغرَب نزدیک می شد!


همین!