گیلیکی غذا هولنده مئن
گیلداستان با ترجمه فارسی
گیل آوایی
چهارشنبه ۲۹ دی ۱۳۹۵- ۱۸ ژانویه ۲۰۱۷
وختانی ناها کی "نیبه، نتانم، می کار
نی یه" هاچین خالی گبه! وختانی کی هاچین بیگی " نیبه نتانم می کار نیه" نه هاچین
هیچه چانکونه، بلکی ترا واداره کی بیگی " هاناست، خایی بردار خایی نردار[2]!"!
یا واستی تن بدی هونی کی ایسه! یا اینکی
بیبی ایجور هاچین پلا! کی دسدسا آب فونکونه! هرکی یام جه فاره سه بزنه ترا سرفوکو.
وختانی ناها کی واستی بیبی تی زندگی روستمه
دستان هر چی ببه یو هر چی تفاق دکفه تره وا بیگی: به! تانم. می دسه کاره!"
ایتا روز هاتو بوو کی مرا فکراشو می خیالا
وامختان دوبوم کی می زاکه صدا بامو:
- بابا مهمان داریمی یا!
- چی مهمان بابا؟
- ترا بازام یاداشو!
- چی یاداشو؟
- اوو!!! بابا!؟ خاب مهمان داریمی ده!
مرا فاندرست. ایجور کی هر چی بگه منام بگم
چشم! دانستیم کی آجور نیگا کودن هاچین هاچین نی یه. مرا بزم اوو راه کی مرا هالی
نوبوسته داره! وارسمه:
- کی ایسه بابایی؟
- هانس
- هانس؟
- آها
- تنا هانس؟
- نه...اونه زنام ایسه.
- اکه؟
- ترا کی بوگفته بوم!
- اکه بوگفتی! مرا کی.................آها راسته گی مرا جخترا شو....
آی داده بیداد!
- چی خایی چاکونی؟
- ایچی چاکونم ده!
- اشانا چی هالی به چیسه!
- اه.....................بابا!
خیاله کی هاسایه. ایجور کی می ویرجا ایسا یو
هوتو نازه مرا، مرا فان دره یو دیلناگیرانی مرا خایه خاطرجمی جه من فاگیره. زاکانه
آرناموسی آیا پاک چه پیله تران ویشتره. ایجور کی نخاسته بید کم باورَد.
بوگفتمه:
- تی خیال جم! ایتا شام چاکونم کی آمبولانسان امی خانه جولو باید تته
رج به سد!
زای بوشو پسی من هاتو مره می خیالا پرا دا
بوشوبوم مره لیلیکه نقشا خاندن! بیدم واستی شام چاکونم ابرو شه هیچی چانکونم! مره
مره می مرا چانه بزم.
هاچین نیشتنو ماتم گیفتنه مرا کار چاکوده
نیبه! هیچی پیش کی نیشه، هیچ!، پسام شه! هاتو های به سی بیگی چی بوکونم چی نوکونمه
مرا ایدفا تی چوما وازا کونی دینی کی انهمه زمات چی کارانی تانسی بوکونی نوکودی! ترا اینه مئن فاندیری تی جا ترا مراقا گیره. ایتا آه کشی یو بوشو
وخته جا سرتکان دی یو جه هویا شورو کونی کی تانستی جه اوو اول بوکونی!.
چی بوکونم چی نوکونم!؟ هاتو هرچی کی تانمه
یو دارمه یو ناره مه یا می خیاله مئن وامجم، اورشین کونم تا اینکی اوچِینمه اوشانی
کی شا ایچی چاکودن!
ایتا پاکت سی یا چومه اوسانمه. خیلی زماته
کی اونا بیهه دارمه. نانستیمی اونه مرا چی بوکونم. مره مره بوگفتم:
- ها سی یاچومه نا دخسانم.
ایتا پیله تاس اوسادمو هر چی سی یا چومه
پاکته مئن دوبو، تاسه مئن خاله کودم. قابدانا آب دوکوده بزم به برق. دو دقه
نوبوسته آب جوش بامو. جوشه ابا دوکودم پیله تاسه مئن. سی یاچومه نا فاندرستم. بیدم
تکان نوخورده دارده.
سوانپالانا بنام شیره آبه جیر. زیتونانا
دوکودم اونه مئن اب بکشم. نیم کیلو آغوز داشتیم باوردم بسابانم. دو تا انار کی هر
ایتا می کله قد بو دانا کودم. دوکودم آسیاب برقی مئن. بسابستم.
هاتو قاقا بوسته بساوسته آغوزا فان
درستم......
ایتا نمک یار بوو یو ایتا یپله سنگ. مار آیوانه حصیره سر نیشته بو ایتا پایا درازا
کوده اویتا پایا جیما کوده پیله سنگا های نمکیاره مئن بیجیر بوجور واسه یی بردی
آوردی تا آغوز بوبوستی بی هاچین شله پلا بازین.... هاتو فاندرسته نانم چره بادمجان
کونه مرا یاد بامو کی هرتا میرزاقاسیمی چاکودنه وخت، بادمجان کونه می قسمت بوستی
کی می چانا دودم تا مار میشین خو کارا بوکودیبی.....هاتو خیالاشو واخوبا بوستم آی
دادبیداد آتو ببه واستی موساخانا وکیل بیگیرم. ماره حرفه یاد دکفتم کی آجور وختان
لودگی مرا گفتی: همسایگان یاری کنند خانوم شوهرداری کند!
مار کویه ایسا!؟ نمکیار چیسه!؟
سنگ مرا سابستن چیسه....!؟ خیاله جا دپرکسته، دن پرکسته!، جه او سالان واگردستم ها
سالان کی یک دو سه آغوزبساوسته به یو انارام!
دو واره دکفتم آشپزی جان مثاله ایتا پیله
آشپز!
بساوَسته آغوز و انارا دوکودم ایتا پیله تاسه مئن. زیتونانا هااتو. بازین هامما چنگ
بزم. واچیشتم بیدم تورشی جا شیرینه. دو تا تورشه لیمو فیچالستم زیتونه مئن. خوشکه
بینه یام داشتیم. ایتا یپچه خوشکه بینه یام فوکودم هوشونه سر. هامما چنگ بزم. اسا
چنگ نزن اکه چنگ بزن. ایتا
پیچه واچیشتم بیدم چی بوبوسته هاچین ماه!
هامما بنام دیمه.
بوشوم بیرون پا به سام . ایتا پیچه ابرانا
چوم بودوختمو خیالا وامختم. ایتا کشکرت چورتیکا مانستن صدا بدایو پرا گیفت جه داره
لچه بوشو. دور دوره شر ولوله زاکانه بازی صدا آمویی. ماشین ایتا بوق بزه. می سرا
واگردانم. بیدم می بوسنی همساده دانه دانه خو زناکا دوخادان دره. ایتا دس مره تکان
بدا. منام ایتا خنده بوکوده پسی می سرا تکان بدام. ایجور کرچ کی مرام هالی نوبوسته
بو خیلی کرچ سر تکان بدامه. هالا واخوبا نوبوسته بوم کی بیدم بازام زاکه صدا بامو:
- بابا! بابا!!!
- چیسه بابایی!؟
- شام نخایی چاکونی مگه!؟
- چاکودان درم بابایی!
- توو کی هاچین پا ایسایی بازین چی چاکودان دری!؟
- سی یا چومه دخسانم. واستی ایتا پیچه به سم!
- چی!؟
- سیا چومه!
- سیا چومه چیسه بابا؟
- چشم بلبلی!
- بازین چی بوکودی؟
- دخسانم!
- دخسانم ده چیسه بابا؟
- خیس بوکودم!
- چی!؟
- واااااااااای! خودتام ایتا پیچه فکر بوکون ده بابا!!! چشم بلبلی خیس
کودنه ره چی شا کودن!؟ بوشو آشپزخانه فان در چی بوکودم. بیدین سیاچومه نرما بوسته
یا نه!!!
هالا ایدقه نوبوسته زاکه صدا بازام بامو:
- اشانه مرا خایی شام چاکونی!؟
- آها!!! اونام چی شامی!
- سیاچومه مرا آخه چی خایی چاکونی بابا!!!
- باقلاخوروش!
- سیاچومه مرا!؟
- آها!!! بدا چاکونم بیدین چی به!
- بابا! هانسه دختر بازین مسخره کونه مرا!
- مسخره چره بابا!؟ خورا مسخره بوکونه! من هیزارجوری فکر بوکودمه شام
چاکونم بازین مسخره بوکونه!
- آخه انه ایسما نفامده بازین ....
- بازین ناره کی بابا! ایجور کی خیلی اکزوتیکه بابا!
- اکزوتیک!؟
ایتا پیچه فکراشو بوگوفته:
- مره یام هاتویه بابا!!!
بازین خنده مرا بوگفت:
- اکزوتیک!!! خوب ایسمی بنایی بابایی!
هرچی بوو. زیتونا نیصفا کوده ایتا سینی مئن
بنامه. ایتا پیچه پنیرو آغوزو سیره مرا سینی یا نما بدام. جه می همسادگی تورکه
دوکان بربری نانه بیهمه واچرده تیکه بوکوده بنام نانه سبده مئن. سینی یو سبدا
ببردم بنام میزه سر.
آشپزخانه مئن دکفتم سیاچومه که جان! سی
یاچومکا پاتا کودم. کره مرا باقلاقاتوق چاکودم! خوشکه شیوید بزه هاچین ایجور
بوبوسته کی شاستی یادیگاری عکس گیفتن!
پلا بنا! شام چاکوده! ایتا شراب وازا کوده!
می زاکا دوخادم:
- بابایی!؟
- چیسه بابا؟
- بیا بیدین چی بوکودم!
می زاکه دانه بامو سالنه مئن. میزا فاندرست.
هاتو قاقا بوسته مرا بوگفته:
- شام هانه!؟
- آها!
- آخه بابا!!؟؟؟
- اکزوتیک فود بابا! اک زو تیک فوووووووووووود! خوب هانه ده!
وخت بوگذشته بوو. زای هیچی نتانستی ده بگه.
بوشقابانا باورد دیچه میزه سر.
خیالا وامختان دوبوم مهمانانه صدا بامو.
می زای مرا نیگا بوکود! ایجور کی ایمتحان
بدا پسی خو مالمه فاندرستی بی چی نومره فاده! درا وازاکودان دوبوم مهمانانه ره کی
می زاکه پیچ پیچ کودنا ایشتاوستیم کی گفتی:
- اکزوتیک فود!
هان!
ترجمه فارسی:
اکزوتیک فود
(غذای گیلکی در هلند )
وقتهای هست که " نمی شود، نمی توانم، کارم
نیست" درست حرفهای بیهوده است! وقتهایی که بیهوده بگویی "نمی شود نمی
توانم کارم نیست"، نه تنها کاری درست نمی کند بلکه ترا وادار می سازد که
بگویی" همین هست که هست، بخواهی نخواهی باید انجام دهی( همین است می خواهی
بردار می خواهی برندار)
یا باید تن بدهی
به همان شرایطی که هست! یا اینکه بشوی یک جور دست از پا درازتر که دست روی دست آب
نمی ریزد و هر که هم از راه می رسد سرزنشت کند.
یک روز همینطور بود بفکر فرو رفته داشتم خیالم را واکاوی
می کردم که صدای بچه ام آمد:
- بابا مهمان داریم
- مهمانِ چی بابا؟
- باز هم یادت رفته!
- چی یادم رفته؟
- اه.... بابا!؟ خوب مهمان داریم دیگه!
نگاهم کرد. یک جور که هر چه بگوید، بگویم
چشم! می دانستم که آن طور نگاه کردن بی دلیل نیست. خودم را زدم به راهی که حالی ام
نشده است! پرسیدم:
- کی هست بابا؟
- هانس
- هانس؟
- آره.
- فقط هانس؟
- نه... زنش هم هست.
- کی؟
- به تو که گفته بودم!
- کی گفتی! من که....آها راست می گی یادم رفت. ای داد بیداد!
- چی میخوای درست کنی؟
- یه چیزی درست می کنم دیگه!
- جانِ بابا " چانه دَوَد[2] " درست نکنی که آبرومان برود!
- اینها چی حالیشه میشه که چی هست!
- اه.........بابا!
انگار که همین الان است. یک جور که برابرِ
من ایستاده و همانطور با ناز دارد نگاهم می کند و با نگرانی می خواهد خاطرجمعی از
من بگیرد. رو در بایستیِ بچه ها در اینجا از بزرگترها بیشتر است. یک جور که
نخواسته باشند کم بیاورند.
گفتم:
- خیالت جمع باشه! یک شامی درست می کنم که آمبولانسها جلوی خانه مان
ردیف شده بایستند!
پس از رفتن بچه همینطور خیالم را پر داده
رفته بودم ولگردی خواندن. دیدم باید شام درست کنم. آبرو می رود اگر هیچ چیز درست
نکنم! با خودم چانه زدم.
با بیهوده نشستن ماتم گرفتن کار درست نمی
شود! هیچ چیز که پیش نمی رود، هیچ! پس هم می رود. همینطور هی بمانی با گفتنِ چه
بکنم چه نکنم" یک وقت چشم باز می کنی می بینی که طی این همه وقت می توانستی
چه کارهایی بکنی که نکردی. خودت را در آینه نگاه می کنی از خودت حالت بهم می خورد.
یک آهی می کشی و برای وقتِ از دست رفته سر تکان می دهی و از همانجایی شروع می کنی که همان وقت می توانستی شروع کنی.
چه بکنم چه نکنم!؟ همینطور هرچه که می توانم
و دارم و ندارم را در خیالم می جستم. بهم می ریختم تا اینکه چیزی را برگزینم. آن
چیزهایی که می شود چیزی درست کرد.
یک پاکت چشم بلبلی بر می دارم. خیلی وقت است
که آن را خریده ام. نمی دانستم با آن چه کنم. با خودم گفتم:
- همین چشم بلبلی را می خیسانم.
یک کاسه بزرگ برداشتم و هر چه چشم بلبلی در
پاکت بود را میان کاسه خالی کردم. در کتری آب ریخته آن را به برق وصل کردم. یکی دو
دقیقه نشده آب جوش آمد. آب جوشیده را در کاسه بزرگ ریختم. چشم بلبلی ها نگاه کردم.
دیدم تکان نخورده اند.
آبکش را زیر شیر آب گذاشتم. زیتون ها را در آن ریختم و آب کشیدم. نیم کیلو مغز
گردو داشتم. آوردم. سابیدم. دو تا انار که هرکدام به اندازه ی سرم بودند دانه کردم در آسیاب برقی گذاشتم. سابیدم.
همینطور حیران به گردوهای سابیده چشم دوختم.
یک ظشتِ گودِ گلی بود و یک سنگ بزرگ. مادر
روی حصیرِ ایوان نشسته بود و یک پا دراز کرده و یک پا جمع کرده، سنگِ بزرگ را بالا
و پایین طشت می سُراند. می برد و می آورد تا مغزگردو درست مثل پلو نرم و له می شد.
همینطور چشم دوخته نمی دانم چرا ته ی بادمجان کباب شده یادم آمد که
در درست کردن هر میرزاقاسمی، قسمت من می شد تا ساکت بمانم مادرم کارش را بکند.
همینطور خیال رفته به خودم آمدم، ای داد و بیداد اینطور اگر بشود، بید موسی خان را
وکیل بگیرم[4]. حرفِ مادرم یادم آمد که این جور وقتها می گفت: همسایگان یاری کنید،
خاتم شوهرداری کند!
مادر کجاست!؟ طشتِ بزرگ گیلکی چه هست!؟ با
سنگ سابیدن چیست!؟ از خیال در آمده، در نیامده، از آن سالها به این سالها برگشتم.
همین سالهایی که یک دو سه مغزگردو سابیده می شود و انار هم!
دوباره به جان آشپزی افتادم. مانند یک آشپز
کارکشته.
مغزگردوی سابیده را در یک کاسه ی بزرگ
ریختم. زیتونها را هم همینطور. سپس همه را چنگ زدم. چشیدم دیدم بجای ترش، شیرین
است. دو تا لیمو ترش را در زیتونها چلاندم. نعنای خشک هم داشتم. کمی نعنای خشک هم میان آنها ریختم. همه را چنگ زدم. حالا چنگ نزن کی چنگ بزن. کمی
چشیدم دیدم چه شده! درست مثل ماه!!!( کنایه از خیلی خوب شدن!)
رفتم بیرون سرپا ایستادم. کمی به ابرها چشم دوختم و خیال را گشتم. یک زاغی مانند چرتکه صدا داد و پر
کشید و از بالای درخت رفت. دور دورها صدای بچه های بازیگوش می آمد. ماشین بوق زد.
سرم را برگرداندم. دیدم همسایه بوسنیایی ام زنش را صدا میکند. دستی هم برای من
تکان داد. من هم پس از یک لبخند سری تکان دادم یک جور کله شقانه که حالی ام نشده
بود خیلی کله شق سر تکان داده ام. هنوز بخود نیامده بودم که دیدم بچه ام باز صدا
می زند:
- بابا! بابا...
- چی یه بابایی؟
- شام نمی خوای درست کنی مگه؟
- دارم درست می کنم بابایی!
- تو که بیخود سرپا ایستادی بغد چی داری درست می کنی؟
- سیاچومه خیسانده ام. باید کمی صبر کنم.
- چی؟
- سیاچومه!
- سیاچومه چی هست بابا؟
- چشم بلبلی.
- بعد چی بکنی؟
- خیساندم.
- خیساندن دیگه چیه بابا؟
- خیس کردم
- چی!؟
- وااااااااای! خودت هم
کمی فکر ککن دیگه بابا! با چشم بلبلی خیس شده چی میشه درست کرد؟ برو آشپزخونه ببین
چی کردم. ببین چشم بلبلی نرم شده یا نه؟
خم.ز یک دقیقه نشده بود که صدای بچه باز
آمد:
- با اینها چی میخوای شام درست کنی؟
- آره! آن هم چه شامی!
- با چشم بلبلی آخه میخوای چی درست کنی بابا!
- باقلی خورشت!
- با چشم بلبلی!؟
- آره.... بذار درست کنم ببین چی میشه!
- بابا! آن وقت دختر هانس مسخره ام می کند!
- چرا مسخره بابا!؟ خودش را مسخره کند! من هزار جور فکر کرده ام شام
درست کنم بعد مسخره می کند!
- آخه اسم این رو نمی فهمند بعد.....
- بعد نداره بابا! یک ججور که خیلی اکزوتیک هستش بابا!
- اکزوتیک!؟
کمی بفکر رفته گفت:
- برای من هم همینطوره بابا!
سپس با خنده گفت:
- اکزوتیک! خوب اسمی گذاشتی بابا!
هرچه بود زیتونها را نصف کردم. در یک سینی
گذاشتم. سینی را با کمی پنیر و مغز گردو و سیر تزیین کردم نما دادم. از دکانِ
همسایگی ام نان بربری خریدم. پاره کردم تکه تکه کرده در یک سبد گذاشتم. سینی و سبد
را روی میز بردم.
در آشپزخانه بجان چشم بلبلی افتادم. چشم
بلبلی ها را پوست کندم. با کره باقلی خورشت درست کردم. شوید خشک هم زدم. یک جور
شده بود که می شد عکس یادگاری گرفت.
پلو گذاشته، شام درست کرده، یک شراب باز
کرده، بچه ام را صدا زدم:
- بابایی!؟
- چیه بابا؟
- بیا ببین چی کردم!
بچه ام به سالن آمد. به میز نگاه کرد.
همینطور خیره شده گفت:
- شام همینه!؟
- آها!
- آخه بابا!؟
- اکزوتیک فود بابا! اک زو تیک فووووووووووود! خوب همینه دیگه!
وقت گذشته بود. بچه دیگر هیچ چیزی نمی
توانست بگوید. بشقابها را آورد روی میز چید.
خیال را می گشتم که صدای مهمانها آمد.
بچه ام به من نیگاه کرد. یک جور که پس از
امتحان دادن به آموزگار نگاه کند چه نمره ای می دهد. در را برای مهمانها باز می
کردم که صدای پچ پچِ بچه ام را می شنیدم که می گفت:
- اکزوتیک فود!
همین!
[2] برگرفته از برخورد یک دستفروش
رشتی با یک مسافر سمج و بهانه گیرِ تهرانی در رشت است.
[3] چانه دَوَد،
به معنی چانه بند! است که اسم من درآوردی ام برای آشپزیهای سرسری و هر چه شد است
که غذایی درست شده باشد!
[4] کنایه ای ست در انجام کارهای نشدنی یا سخت گفته می شود. و این کنایه
برآمده از معروفیتِ یک وکیل کارکشته به نام موسی خان در گیلان بود که هنوز این
کنایه با چنین معنایی کاربرد دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر