گیلیکی کوچی داستان " اگه دنبازید شمه را فوقوسیم" - گیل آوایی / دوشنبه ۲۹شهریور۱۳۸۹

 

 گیلیکی کوچی داستان" اگه دنبازید شمه را فوقوسیم" - گیل آوایی

۱۳۸۹ شهریور ۲۹, دوشنبه

ایتا ساک بیگیفتم  می دس داورا فاندرستم. ممد نقاش شیب زنه کا، خودس بیگیفته مرا بوگوفت:

 -ایتا ساکا بنه ایا

منام ایتا ساکا بنامو می دس آسینا فاکشم بوجور بوگفتم بیشمار. داورام شورو بوکوده قدم اوسادن. من اونه پایا نیگا کودیم کی کوچی قدم یا پیله قدم اونسانه. دوازده قدم بیشمارده مرا بوگفت:

- ساکا بنه ایا ده دس نزن

منام ساکا بنام او یا باراما دوخوادم. ممد نقاش کی هم موربی، هم داور، هم سرپرست بو امی تیمه فوتبالا دوما داشتی یو امه را تمرین دایی. پاک فوتباله عاشق بو. امانام کی تازه امی دیما فله مو بزه بو، پیله بازیکنانه ادایا در آوردیمی.

امی زمین فوتبالام ایتا زمین طیاره بو. ایتا زمین طیاره کی اونه ایتا سر نهابو لاکان جاده ایتا دیگه رازی یا دوارستی. زمین طیاره ایطرف روبار نهابو ایطرف دیگه  تا چوم کار گودی باغ بویو  و پرچین مرچین. 

می تومانا فاکشم بوجور تر. می پیرانه آسینا فاکشم تا می بازو، باراما دوخوادم کی بایه شوت بزنه من بیگیرم.

هاتو کی بارام بامو شوت بزنه. من فچه مستم می کتانی بندا کی واوو بو دکشم. می کتانی بندا دکشن دوبوم کی توپ فارسه. می کتانی بندا دوسته، دن وسته، توپ بامو منام شیرجه بوشوم توپا بیگیفتم، وناشتم دروازا بشه بودورون کی گل بوخوردی بیم. 

آخه ممد نقاش همش گفتی کی اگه اولی توپا واهلی بشه دروازه مئن، ده تا اخر هاتو گل خوری! منام ایجور شیرجه بوشوم کی هاچین می دنده خاش ول بیگیفته بو.

می دروازه یام ایجا نهابو کی گا گلف واش دوبو. آنقدام سنگه و چوبو چکال می دور و بر فوجه بو کی نوگو! منام کی هاچیم کرچ! گوتورمایی شیرجه شوییم هر  چی بو.

تو نوگو جه دور، ایران مهره دروازه بان امه را فاندرستان دره. تازه دروازه وسط به سام کی دومی توپ بایه بیدم ایران مهره دروازه بان بامو می ور مرا بوگفت:

- تی کتانی بند کی اتو توندا توند وا وه، تو نتانی تی حواسا جیما کونی توپا بیگیری. بازینام هاتو ترا تان ود  خوشکه گیله سر. ایجور توپه ره شیرجه بوشو ترا بچرخان کی تی جان زمینه سر پاختا نبه.

ایتا پیچه حرف گوش کون زاکانه مانستن اونا فاندرستم. بوگفتم:

- بی کتانی چوتویه؟ من تانم بی کتانی بهتر شیرجه بشم توپه ره!

ده اونه رافا نه سام کی ایچی بگه. یانی می دیل نخواستی می کتانه گیر بده. اونام می کتانی! کی عزا یو عروسی واستی دوگودیبیم! اونه مرا مدرسه شوییم. فوتبال گودیم. تازه جشن پشنام شوییم. وختی یام کی اونه ایجا دورسفتی، نخ پخه مرا ایجور چاگودیم کی از تازه بی هه بختر بوستی!

تا فچمستم می کتانه بندا دو وراه  دکشم، بیدم ایران مهر دروازه بان ایتا کفشه فوتبال خودس بیگیفته مرا گه:

- بیدین تی پا خوره

وای کی پاک خیاله کی  دونیایا مرا فادا بید. کفشه فوتباله چرمی! اونام تا هسا کفش فوتباله چرمی دون گوده بوم! 

بیدم تا پشیمان نوبو کفشا دوکونم. می پا ره خیلی پیلله بو. ایجور کی اونه توک پاک ده سانت خیاله درازتر ببه. تو نوگو کفشه فوتباله مرا واستی چنتا جوراب دوکونی یانی اتویی گفتیدی منام نانستیمی. 

هرچی بو کفشا دوگودم. ایرانمهره دروازه بان توپا اوساده بوگفته تا بازی شورو نوبوسته ایتا پیچه بی یا تمرین بوکونیم. 

مرا بوگفت:

- بینش زمینه سر

تا هسا مرا یاد نوبو کی بخواستی بیم اتویی حرف گوش بوگودیبیم. اونام من کی هاچین کرچه کرچ! می پئرا تاوان نداییم! 

زمینه سر بینشتم. دو سه متر اوشانتر، ایرانمهر دروازه بان توپا دسه مرا تاوه دایی، منام گیفتیم. های اطرف، های او طرف. 

چن دقه نوبوسته مرا بوگوفته پا بس. پا بسام. شورو بوگود شوت زئنو مرا گفتی بیگیر. های زه یی منام گیفتیم. چفه عرق بوبوسته بوم. ایجور می جان واج باموبو کی ژیمناستیک بازان مانستن پوشتک وارو زه ییم. کی تانستی مرا گل بزنه!

ایدفا بیدم ممد نقاش شیب زئن دره، هامما گه بایید زمینه وسط. دو تا تیم جیما بوستیم. امی کاپیتان جولو امانام کولوشکنه مانستن اونه دوما بیگیفته. 

باغه محتشمه تیمه فوتبالام جیما بوسته با خوشونه کاپینان باموده داوره ویرجا. راستی راستی تیمانه مانستن دس بداییم. دو تا کاپیتان بوشوده. ممد نقاش ایتا دوزاره مرا شیر یا خط تاودا. ایدفا بیدم  امی کاپیتان، ناصر، بوگفته :

- خط

ممد نقاش کی هاتو خطا بیشتاوسته هاچین انه رنگه رو بوبوسته بو صارا گیل. اخه همیشک گفتی کی هرکی خط بگه موسابقا دبازه.

اما دانستیم کی امی کاپیتان خوایه ممد نقشا کوفری بوکونه. امی خندیا جیگیفته بیم ولی همه تانی دوز دوزیکی خندا دیبیم. 

باغه محتشمه تیمه فوتباله کاپیتان کی  شیر بوگفته بو، تانستی اینتخاب بوکونه کی زمین یا توپ! خورشیدام ایجور بو کی هر طرف دروازه بوبوستی بی توفیر ناشتی. یانی امی دروازه یان شومالو جونوب نهابید. خورشیدام که جه باغو بولاغ دتاوستی یو روباره پوشت جوخوفتی. ولی غوروب دم، کی خورشید شوندوبو روباره پوشت دارو درختانه مئن جوخوسه، ایتا دروازه بانا چوما آفتاب دکفتی.

باغه محتشمه تیمه فوتبال زمینا اینتخاب بوگوده. ایتایام او تیمه مئن ایسابو کی هاچین شر بو. تا باییم هرکی بشه خو دروازه طرف، ایدفا بیدم بارام خاش والیس،  امی کاپیتان گوشه کون ایچی بوگفته. کاپیتان امی شین هاچین ماسته مانستن به سا اونا فاندرسته. 

اما نانستیم بارام خاش والیس چی بوگفته  داره تا اینکی امی کاپیتان بوگفته کی اما اگه دنبازیم،  داوا به. باغه محتشمه زاکان گیدی کی  موسابقا واستی ببرد، ناویره  امه را فوقوسه ده!

موسن، ممد، ناصر، مونوچر؛ حسن، علی، موصطفی، منو بارام بوگفتیم اما امی بازه کونیم ، بازین بیدینیم چی به. اگه واستی داوا بیگیریم امانام گیریم!

هاتو بو کی خیاله لشکرکشی گودان دیبیم. داور دوخواده همه تانا کی بازی بوکونیم. هر دو تا تیمه زاکان هرکی بوشو خو جا سر ، دفایو وسطو گوشه راست و چپ و منام دروازه بان.

باغه محتشمه تیمه مئن ایتا ایسابو کی کل بو. خاشه خاشام بو اما جه اما همه تان پیله تر بو. هون گوشه راست،  حمله بازی گودی. هاتو کی اولی حملا بوگودید بیدم کی پوشته هیژده فان رسه ایجور شوت بزه کی تومامه زکان هاتو وای بوگفتید کی می زاله بترکسه بو. توپا وختی بگیفتم. قیافه مرا بوگفتم:

- شوما شیمی بازه بکونید! هاچین هاچینه مگه! دروازه ره شیمی خیال جم!

ایرانمهره دروازه بان دوره شر ایسابو مرا فاندرستی. بازی هرچی ویشتر جه اون گوذشتی، بزن بوکوبام ویشترا بوستی. باغه محشتمه زاکان هامه باموبید. تا اما حمله گودیم امه را فوش دایید! هاتو کی اوشونه تیم حمله گودی، شورو گودید دور اوسادن. 

اولی نیمه تومانا بوسته بو. هیتا تیم گل نزه بو. همه تانی دروازه پوشت بینیشته بیم. هر کی ایچی گفتی. ایتا گفتی می پا قاب درد کونه. اویتا گفتی می پا بوز جیویشتان دره. ایتا گفتی می پا پیله انگوشت باد بوگوده. 

تا اینکی داور شیب بزه. دومی نیمه شورو بوبوسته. 

هاتو دو دقه نوبوسته بو کی امی تیم ایتا گل بزه. وای باغه محتشمه زاکان پاک پوتاره مانستن فو ووسته بید امی طرف، هر کی ایچی گفتی. بازی کم کم شون دبوبو کی داوا ببه. همه تان واکف داشتیدی. لقد زئن فته فراوان بو. ایا اویا جه هر دوتا تیم چند نفر یا خو تکا بیگفته بو یا خو پا ساقا مالستی. ایتا شله  مانستن دو وستی.

ایتا ایسابو که هامما واکفتی. داوره  خطا ده نخواندی.

اوشون هر چی حمله بوگودید نتانستید گل بزنید. منام کی هاچین شیرا بو، خیاله جامه جهانی بازی گودان درم. کفشه چرمی دوگوده فنره مانستن واز گودیم .

ایدفا بیدم باغه محتشمه زاکان ایتا ایتا خوشونه انوگوشته مرا های فوش دیدی مرا. فوش دیهیدی اونام چی فوشی. منام دروازا پاستیمی کی گل نوخوریم. تا امی تیم حمله گویدید من تنها بوستیم. می دیل زه یی می پوشتا کی هسا یا مرا فوتورکد! ایجور بوبوسته بو کی هرکی گردستی تیجه سنگ بیافه باوره تاوه ده امی خطه هیژده مئن، دروازه جولو!

اوشون سنگ تاوه دایید، من سنگانا اوچه ییم. هاتو کی  اوشون حمله گودید، من ده نتانستیم سنگانا اوچینم. اوشانام تا تانستیدی سنگانا تاوه دایید می طرف. هاتو امی فاکش دکش تا بازه تمانا به،  درازه داشتی.

ایدفا داوره شیبه مرا خیال بوکون کی ایتا عالمه گرزکا ایجانایی سرادد! 

باغه محشتمه زاکان باموبید داوا بگیرید. جه او دور ایدفا بیده ییم اینفر هامما دوخوانه. باغه محتشمه زاکان هو یارو صدا مرا واگردستد. 

دوز دوزیکی گاگلف فوش دایید ولی اما فوشا خوردیم هیچی نوگفتیم. همه تانی را دکفتیم. ساکو لیباس امی دس بوشوییم روبارکنار.

همه تانی چفه عرق هاتو فاره سه فان رسه هرچی امی دس نهابو لیباس بکنده نکنده آشغالی واز بوگویدیم آبه می یان!

تقی بابوز گیره ایتا صابون نخله زیتون مرا خو  دیمپرا شورو بوگوده شوستن. هاتو کی کخ بیگیفته اونه چوما واز بوگودم اونه صابونا بیگیفیم بوشوم آبه وسط پاشنا گودنو سرا شوستن!

تا تقی پابوزگیره واخبردارا به، کی صابونا اوساده، کی اون ساده؛ همه تانی امی سرو جانا هو صابونه مرا بوشوستیبیم!

کولی مانستن روباره مئن دوم زئن دیبیم کی باغه محتشمه زاکانا بیده ییم آمون دربید.

امی ساک پاکا اوچه ییم، تا امه را فاره سد، بوگوروختیم!

/////

چندتا گیلچاردانه:

چی شا گفتن بجوز ارسو وارستن /  مگه شا بی وفا یارا یارستن

واسی خلوت جیگا شون تسکو تنها / هو خلوت جا دمردن، دوارستن

فارسی

چه می شود گفت بجز اشک باریدن/مگر می شود از عهدۀ یار بی وفا بر آمد

باید جای خلوت رفت یکه و تنها / همان جای خلوت غرق شدت از عهده اش برآمدن 

2

مثاله ابرو باده دوری یو آه / پیله کی آسمان، اللاه تی تی، ماه

درَن دشته مانه غوربت هاچین، وای / خو خانه مئن گدایام به کرا شاه

فارسی

مثل ابر و باد را می ماند دوری و آه/ آسمان گسترده، ستاره و ماه

دشت وسیعی را می ماند غربت، وای / گدا در خانه خودش می شود شاه 

3

نبه آ آیو ناله پاک دیمیرم / نگم هیچی هاچین غوربت آویرم

خوشه می دیل گیلک به می مرا پا / ناویره غوربتی بم وا بیمیرم!

فارسی

آه و ناله نباشد خفه می شوم / هیچ چیز نگویم غربت گم می شوم

دلم خوش است که گیلک هم پای من است/وگرنه غربتی می شوم باید بمیرم

شنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۲ - ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳

 

گیلداستان: " آویری = گم شدگی " - با برگردان فارسی - گیل آوایی

 

آویری

گیل آوایی

نوامبر2014

هی کسا نوگفته بوم کی آمون درم. خودمام نانستیم شون درم. یانی نانستیم کی بوشوبوم. شاید هانه واستی بو کی هی کسا نوگفته بوم آمون درم. اسا کی بوشوبوم، فاره سه بوم، ده چی بوگفتی بیم بامومه!. می چوما واکودم ایوار واخوبا بوستم کی بوشوبوم. چوتو بوشوبوم!؟ چوتو بوبوسته بو کی را دکفته بوشوبوم!؟ آکِه را دکفته بوم!؟ چوتو بوشوبوم!؟ چوتو فاره سه بوم، نانستیم!. یانی توفیرام نوکودی کی بدانستی بیم چوتو را دکفته بوم! چوتو بوشوبوم! چوتو باموبوم!. هر چی بو ان بو کی سالانه سال پسی بوشوبوم می شهر! باموبوم می شهر! می شهر چره بامو بوم؟ خاب مالومه چی واستی باموبوم!. باموبوم کی مرا بیافم!.

تازه فاره سه بوم، یانی نانستیم آکه فاره سه بوم!، ایوار بیده بوم کی می شهر ایسامه. می شهره هوایا نفس کشه ییم! هاوا هو هاوا بو. باد هو باد بو. خاک هو خاک بو.  دارو درخت هو دارو درخت بو. چوما دُو وانه ییم دور دوره شران. هو کویانا ده ییم. هو جنگلانا کی آسمانا ماچی دایید. هو آسه مانا کی هاچین اونه تی تی وارانه ره زالاش باورده بوم.

نه! می شهر بو. فکر و خیاله جا نوبو. می شهر بو. می شهر! می خاک!.

خیابانه کنار تبریزی داره جیر بینیشتم. ایتا پیچه چوم بگردانم. مره مره بوگفتم:

-         اگه می شهره چره آتویه!؟ خیابانان!؟ خانه یان!؟ کوچه یان!؟ مردومان!؟ هی کس هی کسا نشناسه پاک!.

بازام چوم بگردانم بیدینم کو خیابان ایسامه. هم دانستیم، هام نانستیم!. کو خیابان ایسابوم؟

ویریشتم. را دکفتم. کویا بشم... کویا نشم... هاتو مره سرسام بیگیفته بوشوم خیابانانا بگردسم. ایتا آشنا دونبال بگردسم. کوچه یانا بوشوم.

خیاله سایه مانستن فاکشه بوستیم. جه اوسالانه شهر تا آ سالانه شهر. جه او سالانه یاد تا آ سالانه یادو واگردانه سره روزیگاره شهر.

من بوم می هیزارتا ناجه کی نانستیم چی بوکونم. گیجه مورغانه مانستن خیاله ایتا پیله گیله گوده بوخورده می سرا هاچین مره دگرا خوردان دوبوم. چره آتو واهیلا بو همه چی یو همه جایا فاندره ستیم، نانستیم! هیچی نانستیم! هیچی! هاچین هان مرا حالی بوبوسته بو کی دانستیم هیچی نانستیم. مرا ترسا گیفتی جه  می نانستن!

هاتو سایابو جه می یادوخی یاله آفتاب، شون دوبوم. گردستان دوبوم. وامختان دوبوم. می یادوخیاله کش بزه ایچی دونبال گردسیم بی یافم کی اینه مانستن هوشونا واتابانه. هیچی نیده ییم هیچی نی یافتیم هیچی ننابو کی جه می یادوخیال سرعلامه بداشتی بی. هاتو پاک خی یاله کورم کلاچم شون دوبوم. ولی ایوار واخبردارا بوم کی بیدم می شهرا گردمه امما هی کس مرا نشناسه! هی کس مرا نیدینه! هی کسا نشناسمه! یانی شناسمه نشناسمه!.  مره مره مرا هارای زه ییم: ری هان تی شهره تی مردومه تی خاکه تی ...........

بازین ایجور کی کله آتشه کش به سابیم می دیم پر هیستو چوره بو ده ییم کی می شهر مئن می

مردومه مئن غریبیم!.  غریب!؟ می شهره مئن!؟ می مردومه مئن!؟ نه! داد بزم. داد بزم داد بزم داد بزم  ایجور داد کی خیال می شهرا می هارای دوارسته! منم!. من رشتی یم. ان می شهره! هایا پیلا بوم! هایا کوچیکی بوکودم هایا جیوانی بوکودم هایا باموختم هایا مرا بشناختم هایا راه دکفتم هایا درس بخاندم هایا عاشق بوبوم..هایا.......

هی کس نیشتاوستی! هی کس مرا فان درستی! می شهره آدمانه مئن پاک آویرا بو سایا مانستیم. سایه!  سایه جه می یادوخیاله آفتاب! فاکشه بوبوسته می شهره همه جا ایسابومو هی جا نه سابوم!

می دیل دکفته بشم تازه آباد. مره مره بوگفتم:

-         چره تازه آباد!

بازین خودمام آوه جا داییم:

-     زندانه مئن غریبم شاید بمردانه مئن آشنا ببم! زندان مرا نشناسید شاید بمردان مرا بشناسید! می دیل بیرون آمون دره جه انهمه آویری!

را دکفتم. اکه جه پیربویی جه میدان جه گاراژ شیشه جه شیطان کوچه  دوارسته بوم مرا هالی نوبوسته بو ایوار بیدم کی صیقلانا دوارستم. پیاده رویا بیگیفتم بوشوم هر چی بگردسم محمدی گاراژا نی یافتمه. اوشنتر بوشوم نانوایی چی بوبوسته!؟ سیرابی!؟ قهوه خانه!؟ هاتو .... ایدفا می میان داد بزمه آی وای همه چی واگردانه بوبوسته بو. هی جا هو جا نوبو.

می خیاله مئن می شهرا وامختم. ایتا ایتایا بنام می چومه

جولو. هی تا هون نوبو کی داشتیم، کی دانستیم، کی

شناختیم.

خیابانه اوطرفا فاندرستم ریخته گری ننابو. بوجورتر دندانسازی... روبار کنار ..... مرا جوم جوم دکفت بشم

سورخه بنده. صوندوق سازانه راسته جا بشم جیرکوچه  خطه ماشین بازین خیابان سعده بیگیرم بشم بوسار... بشم ژاندارمری... امینه ضرب.... ابریشم ... شکره انبار....شختی پختی محل... آخ..... جان می مدرسه امیرکبیر.....بشم دو واره هونه دیفاره جیر راه بشم درس بخانم!

نه هاچین جوم جوم دکفته داره مرا!!! ده هی تا رایام هو را نی یه! هی تا جایام هو جا نی یه. مره هاچین بی شات تو خوردان درم.

پوردا دوارستم. هاچین سوزن تاوه دابی جا نوبو!، ولی هی کسا نشناختیم. هی تا آشنا نیبید. گیلیکی یام ایجور دیگه گب زه یید. پاک خیاله جه کویت باموبید عربی گیلیکی گب زئن دیبید. ده تا حرفه مئن نوه تا عربی بو! وای چقد قسم خوریدی!؟.

بمانسته بوم. قاقا بو مره هاتو واهیلی بوکودم. میدانا دوارستم. خیابان لاجان اصلا خیابان لاجان نوبو. پارک سینما یخسازی پاستورریزه..... نه همه چی ایجور دیگه بو.

فاره سم تازه آباد. ولی تازه ابادام هو تازه اباد نوبو. آخری بار آکه بو!؟ اها هالا نوگروخته بوم کی بوشوبوم

می دبیره خاکه سر. صیانتی! هالایام هاتو می خیاله مئن می سره مئن ایتا جنگله مانستن اوخان کونه اونه قبره بینویشته:

ما بی چرا زندگانیم

آنان به چرا مرگ خودآگاهان!

آخری جا بو که نوگروخته پسی بوشوبوم بخانده بوم.

هرچی بگردسم نیده مه. نیافتمه. ایتا اتیا قبرانا دوارستم. ایتا ایتا ایسمانا بخاندم. ایتا ایتا پاماله سر پا بنام. می پا ماله ننابو. سایه مانستن بگرستم هاتو می خیاله آفه تابه مرا فاکشه بوبوستم قبرانه سر جه آ سره تازه آباد تا اوسره تازه آباد...... واخوبا بوم بیدم می ماره قبره سر درازا کشه می مارا کش بزه هاتو وارانه مانستن ارسو فوکونم. مرا قاقا بو می ماره مرا بوگفتم بوگفتم بوگفتم  سوبوکا بوم. می شهره مئن می خاکه مئن می مردومه وای چقد غریب بوم پاک اویر بوم آویر..... می ماره خاکه سر بشناختم مرا بیافتم.

فوروزنامو بیدم یانی بیشتاوستم یانی نیدم نیشتاوستم هاتو دیپیچسته بو کی بو کی گفتان دوبو خاندان دوبو. من می بوم می خیاله آینه مئن اوخانا دوبوم یا کی می خیال بود می جیگیفته گبانا گفتان دوبو. من بوم یا نوبوم. می خیال بو یا کی می من، منه من، هرکی بو هر چی بو، می شواله بیگیفته یانا هارای زئن دوبو کی می تومامه نیگایو حسسو جانا دیپیچسای. هر چی بو هر کی، اونام می مانستین آویری بیگیفته آویری دکفته خوره خوره گفتان دوبو یا می مرا گب زئن دوبو هرچی بو نانستیم نفامستیم نیده ییم ولی هاتو باده مئن هاوا مئن خاکه مئن دیپیچستان دوبو:

دو واره نمه خستگه می کوله سر.

ایسان، دمردنه. شون، زنده بُون.

 بکف ویریز، بکف ویریزام بوبوست واستی شون. بوشوییمی یام.

ها رایا کی امی پئر بوشو آمی مار بوشو آمی پئره پئر؛ بوشو،

منام شوندرم راشی یا دوارمه.

زیبیل می حرفانا ایتا ایتا خو تک داره،

چانچو والای بوخورده داره می بوگو بیشتاوانا مرا پا به پا بوستن.

ویریس می آرزونا توشکه توشکه سر بیشمارده داره، ایتا ایتا، هیزار هیزار، ناجه بوبوست.

ها چل می پئره پا ماله بو، ها هیسته واش می ماره پابرانده شونو دپاچست. ها راشه، اونه شه بزه واشانه مرا، دوارست بوارست دکالست، زیمینا مهربانی باموخته یو آفه تابا بی دریغ بون.

ها زیمین

ها خاک

ها آسه مان

ها روخان

ها آب

ها نُوب

ها گوسکا

ها لانتی

ها واش

ها بیجار

ها باغ

ها دار و شونو آمون

ها بکف ویریز.

بوشوده باموده بیگیفتد ببردد بوکشتد بداشتد فتاشتد .....

 

هاتو سالانه سال بامو بوشو یو پنبه رسه تو بی یا بیجیر من برسه، بوبوسته نقله من تو آما، اکه بکف اکه ویریز من تو اماییم بازام ها خاک، ها راشی، ها چل، ها گیل گوده اگه کی آپار آپار پاتانا جیجا بوکود. کی چی دانه آکِه به! چوتو به! چره به! هاتو ایوار وابخوبا بوسته نبوسته! فان دری کی روزیگار ایجور آدما دخشارده داره کی اونه پنجه ماله آدمه دیمه سر ناها تا آدمه چارچرخ هاوا ببه.

گی نه!؟ ان خط ان نشان! ایوار ترا حالی به کی ده نه واگردسنه دیلا داری نا شونه ......

پاک بوشوبوم. پاک نه سابوم راستی راستی می شهر... می رشت... می مردومه مئن بوشوبوم هالا هیزارتا نوگفته می ماره ره خاستیم بگم کی ایدفایی کشکرت بینیشته بالکنه سر ایجور پرو بال بزه کی واخوبابوستم بیدم می اوتاقه مئن نیشتمه درجه که جا کشکرتا فاندرستان درم.

ها کشکرت.... ها دار ...... ها درجک...... ها هاوا .......ها شهر..... ها خاک کی سالانه سالانه  آویرابو وطن بوکوده دارم اونه مئن! تازه واخبردارا بوستم بیدم کی بازام هولند ایسامه خیالاشو رشتا گردستان درم!

 

هان!

 

برگردان فارسی:

گم شدگی

 

به هیچ کس نگفته بودم که دارم می آیم. خودم هم نمی دانستم که دارم می روم. یعنی نمی دانستم کی رفته بودم. شاید بخاطر همین بود که به هیچ کس نگفته بودم داشتم می آمدم. حالا که رفته بودم، رسیده بودم، دیگر چه می گفتم که آمده ام!؟

چشمم را باز کردم ناگهان بخود آمدم که رفته بودم. چطور رفته بودم!؟ چطور شده بود که راه افتاده، رفته بودم!؟ چه وقت راه افتاده بودم!؟ چطور رفته بودم!؟ چطور رسیده بودم، نمی دانستم. یعنی فرق هم نمی کرد که می دانستم چطور راه افتاده بودم، چطور رفته بودم، چطور آمده بودم. هر چه بود این بود که پس از سالهای سال به شهرم رفته بودم. آمده بودم شهر خودم. چرا به شهرم آمده بودم؟ خوب معلوم است برای چه آمده بودم. آمده بودم که خود را بیابم.

تازه رسیده بودم یعنی نمی دانستم چه وقت رسیده بودم. یکباره دیده بودم که در شهرم هستم. هوای شهرم را نفس می کشیدم. هوا همان هوا بود. باد همان باد بود. خاک همان خاک بود. درخت همان درخت بود. به دورهای دور چشم می دواندم. همان کوه ها را می دیدم همان جنگلها را که به آسمان بوسه می زدند. همان آسمان که برای ستاره بارانش له له می زدم.

نه. شهر من بود. جای فکر و خیال نداشت. شهر من بود. شهر من. خاک من.

کنار خیابان زیر درخت تبریزی نشتم. کمی چشم گرداندم. با خودم گفتم:

-         اگر شهر من است چرا اینطور  است. خیابانها... خانه ها... کوچه ها.... مردم.... هیچ کس انگار هیچکس را نمی شناسد.

 

همینطور از آفتابِ یاد و خیالم، سایه شده داشتم می رفتم. می گشتم. جستجو می کردم. یاد و خیالم را بغل کرده دنبال این بودم که آنچه می بینم مانند آینه بازتاب می دهد. هیچ چیز نمی دیدم هیچ چیز نمی یافتم هیچ چیز نبود که نشانی از یاد و خیال من می داشت. همینطور انگار چشم بسته هر چه پیش آید می رفتم. ولی ناگهان بخود آمد که دیدم شهرم را می گردم اما هیچکس مرا نمی شناسد. هیچکس مرا نمی بیند. هیچکس را نمی شناسم. یعنی می شناسم نمی شناسم.  به خودم هوار می زدم: پسر این شهر توست مردم توست خاکه توست.....

سپس طوری که کنار آتش تنور بوده باشم تمام چهره ام خیس شده بود می دیدم که در شهر خودم مردم خودم غریبم. غریب. غریب!؟ در شهر خودم!؟ مردم خودم!؟ نه! داد زدم. داد زدم داد زدم داد زدم یک جور داد زدم انگار هوار من همه شهرم را پر کرده است. من هستم. رشتی ام. این شهر من است. همینجا بزرگ شدم همینجا کودکی کردم همینجا جوانی کردم همینجا آموختم همینجا خودم را شناختم همینجا به راه افتادم همینجا درس خواندم همینجا عاشق شدم همینجا......

هیچکس نمی شنید. هیچ کس نگاهم نمی کرد. در میان  مردم شهرم انگار گم شده مانند سایه بودم. سایه! از آفتاب یاد و خیالم سایه شده. کشیده شده به همه جای شهرم. همه جای شهرم بودم هیچ جا نبودم.

به دلم افتاد به تازه آباد( گورستان شهر رشت) بروم. با خودم گفتم:

-         چرا تازه آباد!؟

سپس خودم هم پاسخ می دادم:

-     میان زنده ها غریبم شاید میان مرده ها آشنا باشم! زنده ها مرا نمی شناسند شاید مرده ها بشناسند. دلم دارد در می آید از اینهمه گم شدگی!

راه افتادم. چه وقت از نانوایی بربری، از میدان، از گاراژ شیشه، از کوچه شیطان( اسم یک بازارچه ) رد شده بودم، حالی ام نشده بود یک وقت بخودم آمدم دیدم که از میدان صیقلان گذشته ام. پیاده رو را گرفته رفتم. هرچه گشتم گاراژ محمدی را نیافتم. آن طرف تر نانوایی چه شده؟ سیرابی؟ قهوه خانه؟ همینطور..... ناگهان در خودم داد زدم ای وای همه چیز دگرگون شده. هیچ جا همان جا نیست.

در خیال خود شهرم را گشتم. یکی یکی گذاشتم جلوی چشمانم. هیچکدام همان نبود که داشتم. که می دانستم که می شناختم.

به آن طرف خیابان نگاه کردم، ریخته گری وجود نداشت. بالاتر دندانسازی، کنار رودخانه....... وسوسه ام افتاد به سرخ بنده( یکی از محلات قدیمی شهر) بروم. از راسته صندوق سازها به زیرکوچه، خطِ ماشین، سپس خیابان سعدی را بگیرم به بوسار( نام محله ای در رشت)، بروم ژاندارمری امین الضرب، ابریشم انبار شکر محله شختی پختی( محله ای کارگری و فقیر نشین)... آخ....مدرسه ام. امیرکبیر. بروم دوباره پای دیوار آن راه بروم درس بخوانم.

نه! بیهوده وسوسه ام شده است. دیگر هیچ راهی همان راه نیست. هیچ جا هم همان جا نیست. برای خود بیهوده جنب و جوش دارم.

از پل گذشتم. سوزن می انداختی، جا نبود. ولی هیچکس را نمی شناختم. هیچکدام آشنا نبودند.

گیلکی هم یک جور دیگر حرف می زدند. انگار از کویت آمده بودند عربی گیلکی حرف می زدند. میان

ده تا حرف نُه تایشان عربی بود. وای چقدر قسم می خورند!

مانده بودم. مات زده همینطور سرگردان بودم. از میدان گذشتم. خیابان لاهیجان همان خیابان لاهیجان نبود. پارک....سینما...یخسازی...پاستورریزه....نه ..همه چیز یک جور دیگر بود.

به تازه آباد رسیده بودم. ولی تازه آباد هم همان تازه آباد نبود. آخرین بار چه وقت بود!؟ آها....هنوز نگریخته بودم که رفته بودم سرِ خاک دبیرم صیانتی. هنوز هم در خیال من در سر من مانند هوار یک جنگل واخوان می شود آنچه روی قبر صیانتی نوشته شده بود:

ما بی چرا زندگانیم......."آنان به چرا مرگ خودآگاهان"[1].

آخرین جایی بود که هنوز نگریخته رفته بودم و آن را خوانده بودم.

هر چه گشتم ندیدم. نیافتم. از قبرها یکی یکی گذشتم. اسمها را یکی یکی خواندم. جای پاها را یکی یکی پا گذاشتم. جای پای من نبود. مانند سایه گشتم. همینطور از آفتاب خیالم سایه وار روی قبرها از این سرِ تازه آباد تا آن سر تازه آباد کشیده می شدم... بخود آمدم دیدم بر سر قبر مادرم درازکشیده مادرم را در آغوش گرفته همینطور مثل باران اشک می ریزم. بُهت زده با مادرم گفتم گفتم گفتم سبک شدم.

میان شهرم، میان خاکم،  میان مردمم وای چقدر غریب بودم انگار گم شده بودم گم شده....بر سر خاک مادرم شناختم خود را یافتم.

دولا نشده ننشسته دیدم یعنی ندیدم، نشنیدم، همینطور پیچیده بود. چه کسی بود، چه کسی داشت می گفت، داشت می خواند. منِ من بود یا که من بودم که در آینۀ خیالم داشتم واخوان می کردم یا که خیال من بود حرفهای نهفته ام را داشت می گفت. من بودم یا نبودم. خیالم بود یا که منِ من، هر که بود هر چه شعله کشانِ مرا داشت هوار می زد که در تمام نگاه و حس و جان من می پیچید. هر چه بود هر که بود،

دو باره خستگی را روی شانه ام می نهم

ماندن غرق شدن است رفتن  زنده بودن

افتان و خیزان، افتان و خیزان هم اگر شده باید رفت. رفتیم

هم.

همین راه که پدرمان مادرمان پدرِ پدرمان رفت

من هم دارم از راهگذر می گذرم

زنبیل، حرفهای مرا یکی یکی در پهلوی خود جا داده است.

چانچو، بر شانه ام ( چانچو چوبیست که روی شانه و بر دو انتهایش زنبیل آویز است) تکان خورده است با گفت و شنودم پا به پا شدن.

طناب حصیری، آرزوهای مرا در گره گرهَش شمرده است. یکی یکی هزار هزار حسرتم شده است.

همین گِلِ شُل جای پای پدرم بود. همین علفِ خیس جای پای برهنه مادرم در گذارِ از آن بود که شبنم آن پخش می شد. همین راه با علفهای شبنم زده اش را مادرم رفته است و به زمین مهربانی آموخت و به آفتاب بی دریغ بودن.

همین زمین

همین خاک

همین آسمان

همین رودخانه

همین آب

همین کانال چوبی آب

همین قورباغه

همین مار

همین علف

همین شالیزار

همین باغ

همین درخت و رفت و آمد

همین افتان و خیزان

رفتند. آمدند. گرفتند. بردند. کشتند. نگه داشتند. هرس کردند.

همینطور سالهای سال آمد، رفت. "و پنبه رسَک تو بیا پایین من برسم"، شده است ماجرای من... تو.... ما.

چه وقت افتاد، چه وقت برخاست، من تو ما هستیم باز همین خاک، همین راه، همین تکه گِلِ گوله شده!

اگر که تخته سنگ، تخته سنگ، پایمان را زخمی کرد کسی چه می داند، چه وقت می شود، چرا می شود، همینطور ناگهان بخود آمده نیامد می بینیم که روزگار یک جور سیلی مان زده است که جای پنجه هایش روی گونه آدمی هست، آدمی رو به مرگ مانده.

می گویی نه!؟ این خط این نشان! آنگاه حالی ات می شود که دیگر نه دل بازگشتن را داری، نه رفتن.....

واقعا رفته بودم. واقعا نبودم. راستی راستی میان شهر من، رشتِ من، مردمِ من، رفته بودم هنوز هزار ناگفته را می خواستم برای مادرم بگویم که ناگهان کشکرت( زاغی) روی بالکن خانه ام نشست، طوری پر و بال زد که بخود آمدم دیدم در اتاق خودم نشسته ام از پنجره دارم به کشکرت نگاه می کنم.

همین کشکرت...همین درخت... همین پنجره.... همین هوا....همین شهر....همین خاک که سالهای سال است گم شده وطن کرده ام در آن!

تازه به خود آمدم دیدم که هنوز هم در هلند  هستم به خیال رفته میان رشت دارم می گردم!

---

[1] شاملو