۱۳۹۲ دی ۲۹, یکشنبه

گیلداستان: منو می شهره ایشنبه کلیسا= من و کلیسای یکشنبۀ شهرم - گیل آوایی

منو می شهره ایشنبه کلیسا
گیل آوایی

هر تا ایشنبه، کلیسا تورا به. هاتو یک روند انه ناقوسه صدا شهرا دیپیچه. ایجور کی خی یاله تومامه شهره آدمانا خایه دوخانه. نه ایتا، دوتا!، ای بار، دو بار!، هاتو توره لافند وورسینه گابه مانستن، کی ایتا زنگوله اونه گردن جلاسته نابی یو لاته مئن بو دو وه، صدا ده.
می دیمپرا بوشوسته، مویانا ابو شانه بوکوده، ایتا دسته گول! بوبوسته، بینیشته میزه کنار، می قهوا بوخورده، ایتا پیپ ول تاوه دامو هاتو کی پوک زئن دوبوم، بزه می سرا بشم بیرون. کویا؟ هرجیگا! چی واسی؟ چی واسی ناره! هاتو آ پا اوپا کودنه مره ویریشتم، لیباس دوکودمو بوشوم بیرون.
تام بزه صوبه هاوا  مرا دیپیچسته. می جانا واج باورده، خوشخوشانی جه راشی دوارستان دوبومو همه جایا فاندرستان دوبوم.
ایتا سگ لاب نوکودی. ایتا ماشین پیدا نوبو. همسادان، همه تان هفتا پاده شایا خاب دئن دیبید. ایشنبه یان هاچین زمینو زمان پاک دمردانه مانه. هرچی پوک زه ییم دود نامویی. می پیپا دو وار بیگیرانم. ایتا پوک بزمه خیاله دیزلی ماشین گاز بده ایجور دود بایه که تومامه جایا بیگیره، جه می پیپ دود بامو بیرون می چومانه جولویا بیگیفته.
فیکرا شو مره  شون دوبوم. مرا یادا شوبو چره باموبوم بیرون. ایشنبه او وخته شهره مئن، هاچین لل پر نزه یی. چره باموبوم بیرون؟ چی خاستیمی؟ مره مره می جا واورسه ییم بازین فکر کودیم یاد باورم چی واستی باموبوم بیرون.
هاوا هاچین ایجور کی آدمانه مرا قار بوکودیبی، اخم بوکوده بو. داره ولگ دباخته شاخان ایتا جوم نوخوردی. گاگلف ایتا آب کاکایی صدا آمویی. ایجور کی خی یاله انا چولموس بیگیفتی بی انه داد بوشوبی آسه مان.  ایتا کشکرتام دور دورشر هاتو داد کودی کی پاک چورتیکایا جه ایتا بولندی تاودد بیجیر.
می کراواتا ایتا پیچه دکه شم. پیرانه یاقا چاکودم. دس ببردم جردقه جیبه مئن. بیدم سوبول اونه مئن پوشتک زنه. اونه پولوکا ایتایا وازا کودم. می قیشا دکشم شلواره شلان قوزا صافا کودم. کراواته دوما ایتا پیچه فاکشم صاف بمانه. دس تاوه دامه شلواره جیب، کوته پره می دسه سر جلاسته، را بوشوم.
خیابانه کنار، ماشینان پارک بوبوسته، ادمانه ناجه یا داشتیدی. خیابانه دیل بیگیفتا مانستی جه اون همه تسکه تنایی، پاک تاسیانی داد  زه یی تام توم بزه.
تا تی چوم کار کودی پیاده رو فاکشه بو. دراز دراز، شهره مئن درازا بوسته کفته بو. رانمایی چراغان هاچین سورخو سبز بوستی. لل پر نزه یی. دوکانان دوسته بو. تام بزه ایشنبه مئن شهر دمرده بو. زندگی خابا شوبو یو من بوبوسته بوم شهره نفس کش! ایتا شهر بمانسته بو مره! من بومو ایتا شهر! ایتا شهر زندگی بومو ایتا زندگی شهر!
هاتو فکراشوبوم. من اویا چی کودان دوبوم؟ کویا شون دوبوم؟ اصن چره بیرون باموبوم؟ مره مره چورتیکا آمون دوبوم جه کار، جه بیکار، جه دار جه ندار، جه دو دوتا چارتا تا فلسقه یو من مرا قوربان بوستن!. کرا هیزارجا می فکر شویی دسه خالی واگردستی. همه چی می کله مئن وازو ولنگا دوبو، هی چی یام ننابو. مره خالی فکرا دوبوم. جه می خانه یو می خیابان دوارسته، شون دوبوم. هاتو کلیسایا فان رسه بیدم ایتا سیاه دوکوده مردای، نو نوارا کوده، سیفیدی یقه بزه بیرون، تر و تمیز، دو تا دسه همدیگه توشکه بزه خو جولو، خنده مرا، مرا فان درستان دوبو. ایجور کی اونهمه سروصدا دانه مرا بتانسته بو اینفرا فاکشه کلیسا.
مره مره  بوگفتم: حوکمن فکرا دره کی آموندرم کلیسا!
ایجور فاندرستی کی آدمه دیل نامویی اونا نیگا نوکونه یو خنده نوکونه. هالا خیلی بمانسته بو کی اونا فاره سم. ایتا چار راه می میانو اونه می یان ناهابو. چار را اوطرف اون ایسابو کلیسا دره جولو، ایطرفه چار رایام من کرا شون دوبوم اونه طرف. چراغ سورخ بو. اونه پیاده شونه پولوکا فیشار بدام کی سبزا به. هاتو فشار بدا ندا سبزا بوسته. جه خیابان دوارستمه. پیاده رو اوشن تر فان رسه، بامو می طرف. منام دکفته حریفه میدان بوبوسته، خنده مرا اونا فان درسته می  یو گیجه مورغانه مانستن ایجور قاق بوم کی مرا ایشتباه بیگیفته داره. ولی اون ایجور می طرف آمون دوبو کی خی یاله سالانه ساله مرا شناسه.
اون مرا فارسه یا اینکی من اونا، نانم!، ولی ای وخت بیدم کی اونه دس می دسا بیگیفته ایجور کی دو تا دس برار همدیگه یا خاید خوشا دد! مرا دینی!؟ قاقا بوم.  هاچین چنگرا بوسته اونا کرده کارانا فاندرستان دوبوم. می دسا بیگیفته فاکش فاکش بردان دوبو کلیسا دورون! هی کس نه سابو! ایتا پیله کلیسا بویو منو اون! واخبردارا بوم کلیسا دره جولو ایسابوم اونه مرا. می دس اونه دس، ایجور کی ده کم بمانسته بو مرا کشا گیره! ایدفایی واخوبا بوم ایجور کی هیپنوتیزمه جا دپرکسته بیم! بوگفتم:
-         وات آر یو دوینگ!؟WHAT ARE YOU DOINJG!? چی کودان دری!؟
-         وی آر گوینگ تو پری تو گدر!؟  we are going to pray together! خاییم بیشیم همدیگه مرا نیایش بوکونیم!
-         توو پری!؟ تو گه در!؟ تو پری وات!؟ to pray!? Together!? To pray what!? نیایش بوکونیم!؟ همدیگه مرا!؟ کی یا نیایش بوکونیم!؟
-         اور لرد جیسس کرایست!Our lord jesus Christ  امی ارباب( امی خودا)، عیسی مسیح!
-     بات آی دونت هاو اینی لرد! آی ام مای اون لرد! یو نو! But I don have nay lord! I am my own lord. You know! ولی من ارباب پارباب نارمه! من خودمه اربابم! دانی!
-          او.... یو ور نات کامینگ فور ساندی پری!؟Oh…. You were not coming for Sunday pray!?  اوه... تو ایشنبه نیایشه ره نامون دیبی!؟
-     آی دونت گو فور انی دی پری! نات ساندی نات این آزر دی! I don't pray any day! Not Sunday not any other day!  من هی تا روزه ره نیایش نشمه! نه ایشنبه نه هی تا روزه دیگه!
-     اوه.... ایت دازنت ماتر. جاست وان تایم ایز نات سو ایمپورتانت. ایتز به تر تو ترای وانس!Oh…. it doesn't matter. Just one time is not so important. It's better to try once! اوه.... مهم نی یه. فقط یک بار ایمتحان کودن اونقد اهمیت ناره. خوبه ایدفا ایمتحان بوکونی!
-          سر! یو توک می رانگ! آی ام جاست فور ا واک! آ لاو دیس موریننگ سایلنس، مورنینگ وزر. آی پرفر تو پری می سی رازر دان یور لرد! ایف یو لایک، یو کان کام ویت می تو پری در! نکست تایم این یور چرچ! او کی!!!؟؟؟Sir! You took me wrong! I am just for a walk! I love this morning silence. Morning weather. I prefer to pray my Sea rather than your lord! If you like, you can come with me to pray there!  آقا! مرا ایشتباه بیگیفتی! من فقط باموم قدم بزنم! من صوبه تام زئنا دوس دارم. صوبه هاوایا. ویشتر خایمه کی می دریایا نیایش بوکونم تا تی اربابا! اگه دوس داری تانی می مرا اویا نیایش بوکونی!
-     او..... نو...ن... مای سان!  تو دی ایز ساندی! اِ لات آو پری یر کامینگ!Oh….. no….no… my son! Today is Sunday! A lot of prayers are coming!  اوه....نه....نه می پسر! ایمرو ایشنبه یه. ایتا عالمه نیایشکون آمون درد!
-     گود فور یو سر. دِن هاو نایس ساندی پری.Good for you sir. Then have a nice Sunday pray!  افرین به شوما اقا. پس ایشنبه نیایشه خوبی بداری!
-     تانک یو مای سان تاک یو مای سان. گاد بی ویت یو! Thank you my son. Thank you my son. God be with you.  سپاس می پسر. سپاس می پسر! خودا تی مرا ببه!
-     یو نید گاد مور دان می سر! آی دونت نید انی گاد! You need god more than me sir! I don't need any god!  شوما به خودا ویشتر نیاز داریدی تا من! هی تا خودا نیاز نارمه من!

ایجور مرا فاندرست کی هم خاستی می کللا بکنه هم خاستی مرا گوز  بجیبا کونه ولی اونه زور فان رسه یی نه می کللا بکنه نه مرا گوز بجیبا کونه. هاتو قاقا بو فاندرست. شایدام خو دیله مئن فکرا دوبو کی خودا ایتا شیطان اونه ره اوسه کوده بو کی اونه قابا بودوزه! من جه کویه بدانسته بیم!؟ اشان همه کسا یا خودشانه مانستن فرشته دینه ده یا اینکی جه شیطاند! همه چی یام ایمتحانه کی جه بهشت اوشونا تاودد باورد جهندم!!! هرچی بو، هی چی فکر کودی، مره خوش بحالی کودیم. اونا ایتا لبخند بزه ایجور کی خودا می مرا بو کی جه اون جیویشتمه. هاتو بوشو نوشو، تومامه می دکور پیکور بهم بوخورده بو. رُو باورده بوم. ده شهر او شهر نوبو. ده هاوا اوو هاوا نوبو. ده خیابان اوو خیابان نوبو. شهر هاچین بوبوسته بو هو کلماجین شهر! بازام هو فاکش دکش شهر! کی هر کی ایجور سراجور سراجیر شونه مرا ایتا دونیا جه خودش دورا بوستان دره. نانم چی وخت چوتو واگردسته بوم. ایدفا واخوبا بوستمه کی بیدم می کامپیوتره پوشت نیشتمه یو انا نیویشتان درمه!

هان!

برگردان فارسی:
من و یکشنبۀ کلیسای شهرم
هر یکشنبه کلیسا دیوانه می شود. همینطور یک ریز ناقوسش در تمام شهر می پیچد. طوری که انگار می خواهد تمام آدمهای شهر را صدا بزند. نه یکی نه دو تا یک بار یا دو بار همینطور مانند گاو دیوانۀ رها شده در زمین چرای حیوانات، طنابش را پاره کرده می دَوَد و زنگلولۀ آویزان بر گردنش صدا دهد، صدا می دهد.
سر و رویم را شسته،  مثل دستۀ گل موهایم را آب وُ شانه کرده، به سرم زد بیرون بروم. کجا؟ هر جا! برای چه؟ هر چه! اصلن برای چه ندارد! همینطور این پا آن پا کنان، بلند شدم. لباس پوشیدم و بیرون رفتم.
هوای ساکت شهر در من پیچید. جانم را تازه کرد. خوش خوشانه از راه خانه ام داشتم می رفتم به همه جا چشم می دوختم.
صدای سگی نمی آمد. ماشینی پیدا نبود. همسایه ها، همه شان هفت پادشاه را خواب می دیدند. یکشنبه ها انگار زمین و زمان خفه شده ها را می ماند. هرچه پُک می زدم دود نمی آمد. پیپم را دوباره گیراندم. پکی زدم چنان که ماشین دیزلی گاز بدهد و دود بلند کند، از پیپ من دود بیرون می زد و جلوی چشمم را می گرفت.
با خودم فکر می کردم. یادم رفته بود برا چه بیرون آمده بودم. روز یکشنبه در آن وقت صبح در شهر حتی حشره ای هم پر نمی زد. برای چه بیرون آمده بودم؟ چه می خواستم؟ از خودم می پرسیدم و بعد فکر می کردم بیاد آورم برای چه بیرون امده ام.
کراواتم را کشیدم. یقه پیراهنم را درست کردم. دست به جیب جلیقه ام بردم. ساس در آن پشتک وارو می زد. یکی از دکمه هایش را باز کردم. کمربندم را سفت و کمرِ شلوارم را درست کردم. انتهای کراوات را کشیدم تا صاف بماند. دست در جیب شلوارم انداختم و لبه های کت روی دستم اویزان شد.
کنار خیابان ماشینها پارک شده بودند، حسرت ادمها را داشت. خیابان از آن همه سکوت و تنهایی مانند دلِ اندوهگین را می ماند. انگار از دلتنگی در سکوتش فریاد می کرد.
تا چشمت کار می کرد پیاده را کشیده شده بود. دراز دراز در میان شهر دراز شده افتاده بود. چراغهای راهنمایی بیهوده سرخ و سبز می شدند. حشره پر نمی زد. دکانها بسته بودند. در یکشنبۀ ساکت، شهر غرق شده بود. زندگی بخواب رفته بود. من بودم و نفس کشُ شهر! یک شهر مانده بود برای من! من بودم و یک شهر! یک زندگی شهر بودم و یک شهر زندگی!
همینطور به فکر رفته بودم. آنجا چکار می کردم؟ کجا داشتم می رفتم؟ اصلا چرا بیرون آمده بودم؟ برای خودم از کارم چرتکه می رفتم. از کار تا بیکار از دار تا ندار از دو دوتا چارتا تا فلسفۀ از خود ممنون بودن! فکرم به هزار راه می رفت دست خالی برمی گشت. همه چیز در سرم شلنگ می انداختند. هیچ چیز هم نبود. برای خودم بی دلیل فکر می کردم. از خانه ام تا خیابان گذشتم. داشتم می رفتم. حالا به کلیسا نرسیده بودم که دیدم یک مرد سیاه پوشیده تر و تازه سفیدی یقه پیراهنش بیرون زده تر و تمیز دو دستش را جلویش گره زده با خنده داشت به من نگاه می کرد. طوری که آنهمه سروصدا انداختنش توانسته بود یک نفر را به کلیسا بکشاند.
با خودم گفتم: حتمن دارد فکر می کند که من به کلیسا می روم!
جوری نگاه می کرد که آدم دلش نمی آمد به او نگاه نکند و نخندد. هنوز خیلی مانده بود که به او برسم. یک چهار راه میان من و او فاصله بود. آن طرف چهار راه جلوی در کلیسا ایستاده بود یک طرف چهار راه من داشتم به آن سو می رفتم. چراخ سرخ بود. دکمۀ پیاده روی چراغ راهنمایی را فشار دادم تا سبز شود. همینطور فشار داده نداده سبز شد. از خیابان گذشتم. با آن طرف تر پیاده رو نرسیده بودم بطرفم آمد. من هم مانند حریفی که به میدان افتاده شده باشد، شده، با خنده به او نگریستم مانند مرغهای گیج طوری مات شده بودم که نکند مرا اشتباه گرفته باشد. ولی او طوری به طرفم می آمد که انگار سالهای سال است مرا می شناسد.
او به من رسید یا من به او، نمی دانم! اما ناگهان دیدم که دست مرا گرفته طوری که دو دوست یار غار با هم خوش و بش می کنند. من را می بینی!؟ شگفتزده شدم. از رفتارش انگار خشکم زده است به او نگاه می کردم. دستم را گرفت کشان کشان داشت به داخل کلیسا می برد. هیچکس نبود. یک کلیسا بود و من و او. بخودم آمدم جلوی در کلیسا با او ایستاده بودم. دستم میان دستان او. طوری که کم مانده بود مرا بغل کند! ناگهان بخودم آمد طوری که از هیپنوتیزم در آمده باشم. گفتم:
-         وات آر یو دوینگ!؟WHAT ARE YOU DOINJG!? داری چه کار می کنی!؟
-         وی آر گوینگ تو پری تو گدر!؟  we are going to pray together! می خواهیم برویم با یکدیگر نیایش کنیم!
-         توو پری!؟ تو گه در!؟ تو پری وات!؟ to pray!? Together!? To pray what!? نیایش کنیم! با همدیگر! چه را نیایش کنیم.
-         اور لرد جیسس کرایست!Our lord jesus Christ   اربابمان( خدایمان ) عیسی مسیح را!
-     بات آی دونت هاو اینی لرد! آی ام مای اون لرد! یو نو! But I don have nay lord! I am my own lord. You know! اما من ارباب(خدا) ندارم! من خدای خودم هستم. می دانی!
-          او.... یو ور نات کامینگ فور ساندی پری!؟Oh…. You were not coming for Sunday pray!?  او....تو برای نیایش یکشنبه نمی آمدی؟
-     آی دونت گو فور انی دی پری! نات ساندی نات این آزر دی! I don't pray any day! Not Sunday not any other day!  من برای هیچ شنبه ای نیایش نمی روم. نه یک شنبه نه هیچ روز دیگری!
-     اوه.... ایت دازنت ماتر. جاست وان تایم ایز نات سو ایمپورتانت. ایتز به تر تو ترای وانس!Oh…. it doesn't matter. Just one time is not so important. It's better to try once! اه.... مهم نیست. فقط یک بار نیایش کردن زیاد مهم نیست. بهتر است که یک بار امتحان کنی.
-     سر! یو توک می رانگ! آی ام جاست فور ا واک! آ لاو دیس موریننگ سایلنس، مورنینگ وزر. آی پرفر تو پری می سی رازر دان یور لرد! ایف یو لایک، یو کان کام ویت می تو پری در! نکست تایم این یور چرچ! او کی!!!؟؟؟Sir! You took me wrong! I am just for a walk! I love this morning silence. Morning weather. I prefer to pray my Sea rather than your lord! If you like, you can come with me to pray there! مرا اشتباه گرفتی آقا! من فقط داشتم قدم می زدم. سکوت صبح را دوست دارم. هوای صبح را. دوست تر دارم دریایم را نیایش کنم تا اربابت را. اگر دوست داری می توانی با من بیایی آنجا نیایش کنی.
-     او..... نو...ن... مای سان!  تو دی ایز ساندی! اِ لات آو پری یر کامینگ!Oh….. no….no… my son! Today is Sunday! A lot of prayers are coming!  آه نه نه پسرم! امروز یکشنبه است مردم زیادی برای نیایش می آیند!
-     گود فور یو سر. دِن هاو نایس ساندی پری.Good for you sir. Then have a nice Sunday pray!  آفرین به شما اقا. پس یکشنبه خوبی داشته باشی!
-     تانک یو مای سان تاک یو مای سان. گاد بی ویت یو! Thank you my son. Thank you my son. God be with you.  سپاس پسرم. سپاس پسرم. خدا با تو باشد
-     یو نید گاد مور دان می سر! آی دونت نید انی گاد! You need god more than me sir! I don't need any god!  شما به خدا بیشتر از من نیاز دارید! من به هیچ خدایی نیاز ندارم!

طوری نگاهم کرد که هم می خواست کله ام را بکند هم می خواست خرم کند. اما نه زورش می رسید خرم کند نه کله ام را بکند. همینطور شگفتزده نگاهم می کرد. شاید هم در دلش داشت فکر می کرد که خدا یک شیطان برایش فرستاد که گولش بزند. من از کجا می دانستم!؟. اینها، همه را یا مثل خودشان فرشته می دانند یا شیطان! همه چیز هم یک امتحان برای انداختنشان به بهشت و جهنم است. هر فکری که می کرد برای خودم خوش به حالی می کردم. لبخندی به او زدم طوری که خدا با من بود که از دستش در رفتم. همینطور رفته نرفته تمام دکورم بهم ریخته بود. وا رفته بودم. دیگر شهر، آن شهر نبود. هوا همان هوا نبود. خیابان دیگر آن خیابان نبود. شهر درست همان شهر درهم برهم شده بود. باز هم همان کش مکش. که هر کسی یک جور با سربالا سرپایین رفتن دارد از خودش دور می شود. نمی دانم چه وقت چطور برگشته بودم. وقتی بخود آمدم که دیدم پشت کامپیوترم نشسته و این را می نویسم.

همین!

۱۳۹۲ دی ۲۶, پنجشنبه

کاله گب! - گیل آوایی

1
جوخوفته
جیگیفته
تام توم بزه
شندره خیالا اورشین کودن
شونده کلا دوارستنه مانه
رُو باورده روزیگارا توکشه زئن!
فارسی
پنهان شده
خودمحروم کرده
لب فرو بسته
خیالِ پاره پوره را بهم زدن
مانند گشتن در بیشۀ گیاه هرز است
روزگاره درهم ریخته گره زدن!
2
غوربت
خیاله دارا واچکستنه یو
داره پا بوستن!

کولکه باورده
توشکه بوخورده
ایچی همیشک آویرا کودنه!
تا چوم ننه روزیگار
من کی جون خوسم!
جوخوسم!؟
برگردانِ فارسی:
غربت
بالا رفتنِ از درختِ خیال است وُ
آخرین میوۀ درخت شدن!

سررشته گم کرده
گره خورده
یک چیز هماره گم کردن است

تا روزگار چشم نگذارد،
من که قایم نمی شوم!
می شوم!؟
3
چارچنگالی،
زندگه بچسبسه،
بخت، رابه
روزیگار، آب لاکو
تی عومره کی تی رافا نه سا، چارنال دو وستاندره!
اتو نی یه!؟

برگردان فارسی
چاردست و پا به زندگی چنگ زده چسبیده
بخت حلزون
روزگار لاکپشت است
این عمرِ توست که بی آنکه منتظرت باشد، چارنعل تاخت می زند!

اینطور نیست!؟

۱۳۹۲ دی ۲۴, سه‌شنبه

سه تا هاسا شعر - گیل آوایی

1
آسه مانه دیل کی گیره!
ابرا داره یو وارش وارش ونگ زئن!
باباخان تیرکمان زنه
آسمانه دیل واوو پسی

تی دیلام اگه گیره
تی چومانه ارسونا جینگیر!،
ارسوپسی شالانه عروسی به!
فارسی:

دلِ آسمان که می گیرد
ابر را دارد وُ باران باران گریستن!
رنگین کمان می زند
پس از باز شدنِ دلِ آسمان.

تو هم اگر دلت می گیرد
اشکهای چشمانت را دریغ نکن!
پس از اشکهاست عروسی شغالها( اشاره به یک  باور عامیانۀ گیلانیان است که هوای باران و آفتابی می گویند: عروسی شغالهاست! در شیراز می دانم که می گویند پشتِ کوه شیر بچه می زاید!)

2
قولقا گیفتن چره!؟
چُورا بو بیجارا
ارسویانه مرایام بوبو، آب دمه!

تی چومانا فونچین!
نشا پسی
بجانه رقصا
فارس
!

فارسی:

از اندوه درخود پیچیدن چرا!؟
شالیزارِ بایر شده را
با اشکها هم باشد، آبیاری می کنم!
چشمهایت را نبند!
پس از کاشت
رقصِ برنجها را
برس!

3
هان!
تو
من
ایتا دونیا تاسیانی
اوچینیم
جه انهمه اویی کودن
خالی
خالی
خالی آب!

چی گولازا دریم
دمرده پهلوانه میدانه ره!؟

موشته موشته ایجگره اوچن دریم
جه سی یا تابستانی کی دوارست!

چوم برایده ماران،
آما چی هاچین
بی شات تُو خوردان دریم!
هان!
فارسی:

همین!
تو
من
یک دنیا دلتنگی
از این همه فریادِ شادی
بیهوده
بیهوده
الکی!

چه داریم می بالیم
به میدانی که پهلوانش غرق شده است!؟

دسته دسته بغض برمی چینیم
از تابستانِ سیاهی که گذشت!

چشم به راهند مادران،
ما چه بیهوده تاب می خوریم!
همین!

۱۳۹۲ دی ۲۳, دوشنبه

گیلکم، گیلانه زاکم=گیلکم، بچۀ گیلانم - گیل آوایی

چوم واکودم، گیله زاکم
جه گیلان، می ماره خاکم
دیل بوبوسته ی بیجارم
بجه پیل لا بوسته زاکم
عاشقه ها گیله کارم
چایی باغ، بولاغ ،گومارم
گیلکم ها خاکه زاکم

اگه ویشتا، اگه سیر، اگه پابرانده ایسه می کاره بار
اگه می خونا اودوشته بامو هرکی سره کار
هاچینه سرده پلایام نیبه ده می قلنهار
می گولازه گیله کار، می روخان، می باغ، بیجار
بدا جان ها خاکه ره می په ر، برار، می جانه مار

عاشقه ها گیله کارم
چایی باغ، بولاغ ،گومارم

گیلکم،گیلکه امرا پا به پا
نیبه دونیا هرماله می جا جیگا

می ها دونیا، 
می هو دنیا، 
ایسه می گیلانه خاک
می ماره که جانه خاک

چوم واکودم، گیله زاکم
جه گیلان، می ماره خاکم
دیل بوبوسته ی بیجارم
بجه پیل لا بوسته زاکم
عاشقه ها گیله کارم
چایی باغ، بولاغ ،گومارم

گیلکم ها خاکه زاکم
گیلکم گیلانه زاکم
برگردانِ فارسی

چشم باز کردم، بچۀ گیلانم
از گیلان، خاکِ مادری ام هستم
عاشقِ شالیزارم
بچۀ بزرگ شدۀ برنجم
عاشق همین کارِ گیلکانه، باغ چای، بیشه ام
گیلکم، بچۀ همین خاکم

اگر گرسنه، اگر سیر، اگر پابرهنه، کار پارِ من است
اگر هرکسی سرِ کار آمده ( دولت ) خونِ مرا مکیده است
پلوی سرد هم غذای پیش از نهار من نیست
کارِ گیلکانه، رودخانه ام، باغ من، شالیزارم افتخار من است
برای همین خاک پدرم، برادرم، عزیز مادرم، جانشان را داده اند

عاشقه همین کار گیلکانه، باغ چای، بیشه ام

گیلک هستم با گیلک با به پایم
دنیا بندرت جای من بشود

همین دنیای من، همان دنیای من
خاکِ گیلانِ من است
خاکِ عزیز مادری ام

چشم باز کردم، بچۀ گیلانم
از گیلان، خاکِ مادری ام هستم
عاشقِ شالیزارم
بچۀ بزرگ شدۀ برنجم
گیلکم، بچۀ همین خاکم
عاشق همین کارِ گیلکانه، باغ چای، بیشه ام

گیلکم، بچۀ همین خاکم
گیلک هستم، بچۀ گیلانم

۱۳۹۲ دی ۲۱, شنبه

گیلیکی کوچیداستان: "رادواران"="رهگذران" - گیل آوایی

رادواران
فچم فچمه شون دوبو. هاچین ایتا دونیا غورصه اونه کوله سر، هاتو بوسوج واسوجا دوبو یو ایتا کولاکتا دسه عصا چاکوده ارام ارامه راه دوبو. ایجور کی ابلاکو اونا جه تونتر شویی. گاگلف ایسایی سرا راستا کودی خو پینیک بزه چادوره مرا خو مچا پاکا کودی، ایجور فچمسته کی خی یاله ایتا دونیا بار اونه کوله سر ناهابو. زرجوبه پوردا دواره. روباره ابا فاندیره خو سرا تکان ده یو بوشو سالانا جه ایتا نیگا دوره کونه خو دیله مئن گه چی آبی دوبو آ روباره مئن هاچین ابریشما مانستی. خو شارا ده یی که خودشه مانستن پاک روزیگاره بیداده جا فچه مسته بو. گیله مردانه ره پاک هامه چی رُو باوردا مانستی. چورا بو بیجاری کی ده گیله مردانه کا ره ناجه داشتی یو، آ ، کشه یی.
هالا صیقلانا فان رسه بو که ده پیره زناکه چکره زور ناشتی راه بشه. خیابانه کنار، سمندی سنگه سر نیشینه. خو دیم پرا پاکا کونه، پینیک بزه چادرا جیما کونه، خو کولاکت عصایا خو پا مئن ایتا سر خیابانه ایسفالته سر ایتا سر اونه کوله سر، دس کولاکته وسط سر بنا اونه سر، قاقا بو مردوما فاندرست کی پاک قولقا گیفته جه روزیگار هرکی خو کلا کاشتان دوبو تا خو موشکیلا ایشکیل بوکونه.
وارش به سابه. آسه مان خو اخمانا وازا کودان دوبو. سی یا ابرا بوشوبید کویانه جورا دوارسته بید. هاتو کی خورشید سو تاوَستی، شاله عروسی بو یو باباخان تیرکمان زئن. ایجور کی ایتا تیرکمانه سر پیرابازا بیجیر آمویی ایتا سر لاکان.
ماشینان هاتو سرسام بیگیفته شونو آمونا دیبید. خیابان پاک خیاله پاته خوله بوبوسته، ایا اویا آب جیما بوسته بو.
پیره زنای ده رمق ناشتی ویریزه خو رایا بیگیره بشه. خوره خوره گفتی:
       -  چوتو تا چومارسرا بشم!؟ ایتا عالمه ده را بمانسته داره.
خو سرا واگردانه ایطرف زرجوبه پوردا دینه یو ایطرف شهرداری، آرامه گه:
-         انهمه را باموم تازه فاره صیقلان! تا چومارسرا ایتا تهران رایه!
چادر پرا موشته کونه یه اونه توشکا واکونه. همیشک اونه عادت بو خو پولا چادرپره توشکه زه یی تا آویرا نبه. تومامه اونه پستایی پول، هون بو کی چادرپره توشکه بزه خو مرا گردانه یی. هاتو کی فیکرو خیالا دوبو ایتا ماشین ایجور ترمز کونه کی اونه ترمزه صدا تومامه صیقلانا دواره. بیچاره تاکسی راننده حواس ننابو. هاتو کی اونه چوم دکفته چاله آبو پیره زناکه خیابانه کنار نیشتئن، خو پایا بنابو ترمزه سر نزدیک بو ایتا دیگه ماشینا دخشاره. هاتو کی پیره زناکه دیل دکفته اونه ناف، تاکسی راه دکفته بوشو هالا میدانا دن وارسته بو کی ایتا ده ماشین اون پا چک به سا یو ایتا جیوانه زنای جه اون بامو بیجر. تا بشه خیابانه اوطرف، اونه چوم دکفه پیره زناکا. ارامه آیه اونه ور.  هاتو کی خاندا دوبو گه:
-         مار جان، ایا نیشته یی، خطرناکه. ایتا ماشینی پاشینی .............
-         نه زای جان! ماشینا چیکار دارمه
-         ماشین ترا کار داره مار! بوشو اوشن تر بینیش.
-         هاسا شمه زای جان. ایتا پیچه می نفس بدا بوجور بایه! تا چومارسرا واستی بشم
-         تا اویا خایی پیاده بیشی!؟
-         ده چی تانم بوکونم! جه تازه اباد تا ایا باموم. تا چومارسرایام شمه. چی شا کودن.
پیره زناکا فاندیره. خو سراوزایا نیگا کونه. پیره زناکه پینیک بزه چادرو اونه پاجیر پاره کتانی، چومانه سر ایتا عاینک هاچین ایستکانه کونه مانستن شیشه بنا. پیره زناکه حنابوکوده مو چادره جیر نما کودی. ایتا موشته اونه گیسو بزه بو چادره جا بیرون. پیره زناکه دیم پیرا ایجور شه بزه بو کی هاسایه جه هوش بشه. زناکه دانه بفکراشو خوره خوره گه:
-         هرماله بتانه چومارسرایا فاره سه! بیچاره تومانا کونه!؟
هاتو کی فکرا دوبو ایتا ماشین بوق زنه. زنای واگرده خو همکارا شناسه. اونام مالم بو. ایتا مدرسه درس دایید. خودش کلاسه یکا درس دایی اونه همکار کلاسه چارا. سالانه سال بو کی دس خاخوری داشتی دی. هاتو کی اونه همکاره ماشین، اونه پا جیری ایسه، شیشا آوره بیجیر. زنای گه:
-         کاشکی ایچی دیگه بخاستی بیم!
اونه همکار خانده مرا گه:
-         ایا چی کودان دری!؟
-         خایم بشم چومارسرا!
-         چومارسرا!؟
-         آها!
-         خاب بی یا ترا فاره سانم.
-         آخه تنا نی یم! می مارام می مرایه!
-         تی مار!؟
-         آها!
-         او بیچاره کی پارسال آ دونیایا بنا امی ره، بوشو جه اما!
اونه همکار هاتو آ حرفا بوگفته نوگفته، خو لبا گاز گیره ایجور خجالت کشه کی زناکا خنده گیره ولی خو خنده یا جیگیره یو اونا گه:
-         بدا سوارا بیم بازین امی حرفا بزنیم.
رو کونه پیره زناکا، گه:
-         بیشیم مار. منام شون درم چومارسرا. بیشیم.... بیشیم اها...... جانه مار ویریز
پیره زنای قاقا به. اونا فان دره. نانه چی بگه. تا بایه خورا راستا کونه، زنای اونه ایجور گیره کی پاک خیاله کشا گیفته داره. پیره زنای سرپا ایسه خو پینیک پزه چادرا جیما کوده، کولاکت عصایا کش بزه، آرامه خو پایا راسته کونه بنه ماشینه ریکابه سر. ولی اونه زور فان رسه. پوشتا کونه. زنای گه:
-         چیسه مار! چره واگردسی؟
-         زای جان اتو نتانم. می کمر راستا نیبه!
-         اه....مار....کمر راستا کودن نخایه. بیدین اول بینیش صندلی سر بازین تی پایا بنه ماشینه مئن. بدا ترا کومک بوکونم....
زنای فچمه پیرزناکا نیشانه صندلی سر، اونه پایانا بیگیفته کومک کونه پیره زنای ماشینه مئن بینیشنه، اونه عصایام نی یه اوشن تر، اونه کنار.
راه  دکفه ده. سبزه میدانا دواره ده بیستون خیابانا سراجور شه ده. داناعلی دوارسته چومارسرا پورده اوشن تر، پیره زنای گه:
-         شوما مرا کویا بردان درید! ان دانا علی نوبو مگه؟
-         نه مار. چوماسرا پوردا دوارستیمی. تی خانه کویه ایسه؟
-     ها طرفانه زای جان. هاتو عینک جادا را وا بشم. مرا هایا پیادا کون. تی قوربان بشم. نانی چی قورصه بیگیفته بو مرا کی انهمه رایا واستی باموبیم.
زنای خو همکار فاندیره یو ایشاره مرا گه بزن کنار ایتا جا بئس. زناکه همکار خیابانه کنار ایسه یو. جه ماشین پیادا به. دو نفری پیره زناکا جه ماشین آوره ده بیجیر. پیره زناکه بقچا جیما کوده توشکه بزه، نهده اونه کش، پیره زنای فچم فچم شه کناره یو خو سرا راستا کونه هاتو توندا توند گفتان دوبو پئر شیبی زای جان پئر شیبی کی مرا.............
ولی دینه نه ماشین نه ها، نه زنای ایسا، خوره قاقا به.
زنای خو همکاره مرا را دکفته  هاتو گفتان دوبو کی اول بیشیم بزازانه راسته بازین مرا فاره سان هویا کی مرا سوارا کودی،
زناکه همکار قاقا بوسته ماشینه فرمانه پوشت دور دوره شرا فاندرستی یو آفتاب اونه ماشینه آینه جا، دکفتی اونه چومانه مئن خیاله ایتا موشته آتشه ول، آینه مئن شواله کشه یی.
آسمان هاچین تا تی چوم کار کودی آبی یو آفتاب دسودیل باز تاوَستاندوبو. پیره زنای خیابانه کنار ایتا داره جیر نیشینه یو خو بقچه مقچه یا ورنداز کودان دوبو اونه توشکا وازا کوده خاستی دَوَده کی اون چوم دکفه ایتا قواره چادری یا کی تا بوکوده، ایتا موشته ایسکناسه مرا بقچه مئن ناهابو. هاتو فچه مسته سر راستا کوده خیابانا فاندرسته یو چومان انه شین برق زه یی!

تومام
گیل آوایی

شنبه ۲۱ دی ۱۳۹۲ - ۱۱ ژانویه ۲۰۱۴

۱۳۹۲ دی ۱۹, پنجشنبه

می مرا تو چوم فوچين آ روزيگارا دئن نشا - گیل آوایی

می مرا تو چوم فوچين آ روزيگارا دئن نشا
انهمه ویشتانه زاره، ارسو وارا دئن نشا

ایجگرا بو جنگله بولبول، فتاشتد داره بال
قولقا گيفته جنگلو سوزه هوزارا دئن نشا

پِنزاری مولللا بوبوروزی رسانه گيـله مرد
توف به آعالم كی آ شـونده گومارا دئن نشا

مورغه دانه بو آمی ايشكور آمی چمپا برنج
چوم فوچين سـفرانه سر خالی تی يانا دئن نشا

دس فارس بیم كسكسا روزانه سخت يـاور داهان
داب بوبوست بیگانا بون، بیگانه کارا دئن نشا

جنگلانه پاكچينا بو خون كرا گريه دَرَد
جنگله گيلانه بی ميرزا هارایا دئن نشا

گيل آوايی سینه اورشین، چومه ارسو خون فیشان
پهلوانه گورشا بوسته سر به دارا دئن نشا
فارسی
با من چشمانت را ببند این روزگار را نمی شود دید
این همه گرسنۀ زار، اشک ریزان را نمی شود دید
صدای ضجه دارد بلبل جنگل، شاخه های درخت را بریده اند
ماتم گرفته جنگل و دردناکیِ اندوه جنگل را نمی شود دید
ملای پنج زاری روزی رسانِ گیله مرد شده است
تُف بر این عالم که این بیشۀ پر شده از گیاه هرز را نمی شود دید
آمادۀ کمک  به یکدیگر بودیم، یاری دادن بهم در روزهای سخت
بیگانگی رسم شده، کارهای بیگانه وار را نمی شود دید
جنگلهای تماما بریده شده  دارند از درد خون می گریند
جنگلهای گیلان را بدون صدای فراخوانِ میرزا نمی شود دید.
گیل آوایی سینه چاک کن، اشک خون از دیده بیافشان
پهلوانِ داغ شده بر سر دار را نمی شود دید

۱۳۹۲ دی ۱۷, سه‌شنبه

جوخوفته داد - داستان گیلکی با برگردان فارسی- گیل آوایی




جوخوفته داد
داستان گلیکی با برگردان فارسی  
آ داستان پیشکشه ماران و پئرانه تهیدسته
می خاکه کی ایتا دونیا عاطفه یو مهره مرا
زندگی یا معنا ببخشده ولی غارت بوبوستده یو
بی پناه بمانستد. بوجور نیشینانه فریبکار و
بی وطن سیاه روزگاره آشانا رقم بزه دارده.
ببه او روز کی آمی خاکه مئن همه چی ایتا
اندازه قسمت ببه. تنگدستی یو بی پناهی
پاک چینا ببه.

1
خیلی زماته کی نه خوزیمینه سر بیجار بکاشته داره یو نه خو خانه مئن خوپایا درازا کود! یاده او روزان کی دکفه، مرداکه پاک تورابه! اونه دیل شواله کشه تومامه اونه جانا گورشا کونه!
وختی ایشکوره برنجا دینه کی زنای تی یانه مئن اورشین کونه خو چومانا فوچینه چوبی صوندوقا یاد آره کی دومسیا برنج مورواریده مانستن چوما قاقا کودی یو کیشکانه ره فوکودئ! بازین کولشکنا کی خو کیشکانا خو دور جیما کوده بو ناز دایی زناکه صدا تومامه جایا دوارستی کی داد زه یی:
- تی تی ت ت.........................................ی
مرداکه دیل نخواستی ده خو چوما واکونه ایشکوره پلایا فاندیره کی زنای گیجه مرغانه مانستن بوشقابانا فاندره کی یانی:
- چوتو قسمت بوکونه کی هامه تانا فارسه!؟
زاکانه دادو فریاد مرداکه گوشا کرا کوده:
- آخه پئر چقد واسی خالی پلایا بوخوریم گب نزنیم!؟ تا هسا چی بوکودی کی ایدفا شکم سیرایی آمره ناجه یه!؟
مار بگب ایه:
- بوخورید خودایا شوکور بوکونید کی هانام یافیمی شیمی ویرجا بنیم ویشتایی نیمیرید! شومان عاقبت بخیر بیبید! آمی جان بوگذشته داره!
مردای ایتا پیچه کونامجان کونه تاب ناوره ویریزه زناکا گه:
- من شون درم میدانه سر
زنای ده عادت بوکوده بو کی بیشتاوه مردای شون دره میدانه سر! حوکمن واگردسه نه هرچی بوپوخسه خیارو بادمجانو پامودورا دسمال دوه ده آوره بخانه!
راستی راستی یام زناکه ره توفیر نوکودی کی مردای چی آوره !
وختی زنای او روزانه یاد دکفه اونه دیل زالاش آوره! او روزانی کی شویی باغه می یان توربو ککجو پامودور چه یی فته فراوان!
دیل خوشانی مرا یاد آوره آیوانه جور باغا فاندرستی کی همه چی اونه مئن دوبو! نارنج داره شاخه جلاسته بو جه نارنجان. آغوز داره سر آغوز واجه بو بی حیساب!پرچینه پوشت گوماره من والشو کامپوره قیامت کودی!
آربا خوجو خاشه به یو سه وخته آنجیل هر ایتا ایتا آپاره قد تا تی دیل بخاستی بی!
صوبان مردای عادت داشتی شورم بزه جانه مرا آنجیل دارا واچکستی بی ایتا زیبیل آنجیل بیچه بی! صوبانه اونه عادت بو کی ایتا بوشفاب آنیجل بمانستی بی سفره سر. سیا آنجیلو سه وخته انجیل چی چی نیو کلاچو کشکرته ره چرچر بو!
زناکه دیلا آتش گیره وختی خیالا شه یاد آوره!
پیله دختر کی همیشک مورغه لانا پاستی مورغانه آکه مورغه کونه جا کفه کی اون اوسانه بشه مورغانه دشکن چاکونه!
پیله پسرام تابستانان اونه کار بو آغوز داره لچه سر بینیشتی بی همساده خانا چوم بودوختی بی. بیچاره زنای وا خو چیلیکا دورسینه بی داده مرا:
- آخه جانه مرگ نوبو نخایی جه داره سر بایی بیجیر!؟
کوچی پسر هو رزه سر نیشتی هلاچین خوردی کی زنای هرسال جه اونه غوره واستی هافتایی هافتایی آب غوره بیگیفته بی یا دوشاب چاکودیبی زمستانه ره!
کوچی پسره دوماغ وینیزک همشک جلاسته بو. زناکا خیلی اذیت کودی. زنای یا واستی اونه دس آسنیه دوماغ وینیزکا پاکا کودیبی یا اونه دیره تومانا بوشوستی بی! بیچاره زنای خوره گفتی:
- آخه نانم چره آ زای تومان دیرین بیرون بامو!؟ کونه خوشکی بیگیری تو زای!
مردای تاب ناوره. را دکفه شه بیرون. تنگه کوچا تومانا نوکوده صابخانه فاره سه. مردای ایتا خوس کونه بلکی صابخانه کی اونه پسره سلاماله، اونا بیدینه. ولی اون گابه مانستن خو رو واگردانه داره شون دره. ناچارن واورسه:
- مشته غولام زود تاتیلا گودی!
مشته غولام ایجور جیواب ده کی مرداکا خفتا گیره جه اون. خوره خوره گه:
حقا کی چارپاداری!؟ هلا دوب دوبه تویه کوسمشنگ!
مردای هرتا قدم اوسانه ایچی گه! پاک تورابو داره! خوره خوره گب زنه:
- آخه نانم چره می کار آتو توشکه بوخورده داره! آن همه جان کنش! آنهمه بودو بودو!؟ آخه ایتا چاردیفاری مره نمانسته کی آ سره پیری آخانه اوخانه سیپیلو سرگردان نبم!
خو سرا راستا کونه دینه تومامه مردوم قاقیدی! بی شات تو خوریدی!
ایتا خوره فوش دیهه! ایتا دیفاره کش نیشته سبج کوشتان دره! اویتا شیب زٍن دره! ایتا دس به یخه بوبو داره! ایتایام زناکه مرا چانه زن دره! های کرا گه:
- آخه زن! من چی بوکونم!؟ می نان خیاله بشاخه آهو دوسته نا!
مردای خو دیله من گه:
- دانم! دانم چی گی! من ترا فامم!
چن سالی نوگذره کی زاکان هرتان شه ده خودشانه خانه. زناکام ده مرداکه دس زل-له بامو پسی ایتا روز آیتا زاکه ویرجا ایسه ایتا روز اویتا زاکه ویرجا!
مرداکام ده کوسخولا بوبو. همه کسا واکفتی. خورا نتانستی بداره. از وختی کی ناخوشا بوبو ده راه دوار خو تومانه مئن دیمیشتی.
اونه پسرانام جه خوشانه زناکانه دس و اونه دخترانام جه خوشانه مرداکانه دس، نیارستیدی پیره مرداکا خوشانه خانه مئن بدارید.
مردای بوبوسته بو هاچین شالیکی! نه احترامی نه پرستاری یی! نه جایی نه مکانی!؟ آخر پسی پیله پسر دیلا بزه دریا پئرا ببرده خو ویرجا اونه ترو خوشکا کونه.
مردای روز بروز بدترا به. بیرون شویی ده واگردستنه رایا نتانستی بیافه. خو شهره مٍن کی پیرابوبو آویرا بوستی!
ایتا ستاره مانستن خیاله کی بکفته بیجیر گیل گوده بوبو! پاختا بو! خاکا بو! هو مردای کی چوقاله گیلا شوخم زه یی چاکودی لاب موروبا! بازین پیشکاول بزه پسی، زناکان تته رج ایساییدی یو بیجاره مئن اواز خانان نشا گودیدی! مرداکه موشتا گاب نوخوردی! ایتا داهان داشتی هیزارتا خنده!
ایروز مردای ساکیت ایتا اوتاقه گوشه درازا بو. او روز هامه تا روزانه مرا فرق کودی. مردای خیال کونی سوبوکا بو داره. بوبوسته بو لاب ایتا پر! فقط خاستی خو زناکا بیدینه. آرامه خو پسرا گه:
- پسر...پسر... خودا ترا بداره مرا ببر تی ماره ویرجا. می دیل نانم چره آتو واهیلا بو داره! می دیم پرا پاک شه بزه داره!
پسر کی از خودا خاستی پئره دس ایتا پیچه جیویزه. سه شوماره مرا پئره بره خو خاخوره خانه کی اونه مار اویا ایسابو.
خاخوره خانه پرچینه کون کولوشکن اورشین کودان دوبو. اونه کیشکایانه جیک جیک تا او طرفه محله شویی. خاخورام چاچه دیمه تشتا بنابو رخت بوشوره.
مارام آیوانه سر خو کودری چادرا واشاده بو ایتا عالمه نخو سوزنو پینیک پاره مرا بودوج وادوج کودان دوبو.
هامه نفری مرداکا فاندرستی دئ. هیشکی نخاستی اونه بداره. مار خودش دختره مهمان بو!
خولاصه مرداکا درازا کونید ایوانه سر.
دختر شورو بوکونه صارا می یان خو سرا چاچه دیمه خرتو خشاک شوستنه مرا گرما کونه. مار مرداکا فاندره زناکا خوشکا زنه! خوره خوره گه:
- مرداکه چوم چره آتو برق زنه!؟ پاک او جیوانی روزانه مانستن مرا نیگا کونه!؟
مرداکا کی جوتیکی واکفته داره خو دسا درازا کونه زناکا ایشاره مرا گه:
- بی یه. بی یه موترم....بی یه می ویرجا...بی یه ....می دیل نانی ایتا دونیا تره تنگا بو داره!
زنای خیاله کی جادو بوبو داره. قاقا بوسته را دکفه شه مرداکه ویرجا دس درازا کونه مرداکه دسا گیره.
مرداکه چوم مثاله ایتا زالاش باورده کی آشپلو پلایا فوتورکه! ایتا پیله نزه یی! هاتو زناکا فاندرستی! خیال کونی زناکه مرا بوشو داره او دور دوران.
او روزانی خوش خوشانی! جیوانی روزان کی مردای او قورقوشوم بازونه مرا کله ورزا گردنا چمانه یی! او روزانی کی هامه چی ناهابو فته فراوان!
دونفری چی کارانی کی نوکوده بید!؟ خیال کونی هاسایه کی بیجار مرزه سر قلنار بوخورده زناکا فوتورک بزه داره! زناکه خنده صدا تومامه بیجارانا دوارسته! زنائ خنده مرا گه:
- ایمسال وا جوکول ایپچه ویشتر اوچینیم تا آمی همسادانا فارسه. خودا آگه بخایه چن قوطی برنجا وا بوفروشیم بیشیم گردش ایپچه آمی دیل واوه! دمردیم ایا!
مردای خیاله کی سالانه ساله نوخوفته داره. هاتو لسا بو درازا کشه داره کی زناکا حسودی به! مرداکا فاندره دینه سوبوک سوبوک واخابا شو داره اما خو چوما وازا کوده بوجورا فاندیرستاندره. پاک خیاله کی مخمله ابرانه سر سوارا بو داره شون دره!
زناکا یاد آیه تازه عروس بو خو مرداکه مرا بازو ببازو شون دوبو اولی شبا با هم بیبید. آخه تا او وخت بیشتاوسته بو کی چی شبی ایسه! زناکا یاد آیه کی جه او شبه پسی چقد مرداکه مرا لاب ایتا بوبو بو!
زنای گه:
- یاده ترا حوسین آمی پیله پسر بدونیا باموبو خاستی ایتا اوتاق ده کونه خانا بچسبسه چاکونی! ایوار بیده ییم کونه دیفار فوروز آمون دره بجایی کی فرار بوکونیم دونفرئ دیفارا چاردسی سکت بزه ییم تا فون گرده! بازین تو خنده مرا بوگفتی کی:
- عجب بی فکری ایسم من!؟ آگه دیفار فوگوردسه بی آمی سر!؟ چی خاستیم بوکونیم!؟ خودایا شوکور فون گردسه! خودا نخاستی!
زنای خنده مرا ایدامه ده گه:
- او اوتاق آخر پسی تی جا بوبو بو! هر وخت کی قار گودی شویی هو اوتاقه مئن! اون قد آواز خواندی کی می داد بیرون آمویی! تا اینکی سرآخر آموییم تی ویرجا تی مرا آشتی کودیم!
حوسین حوسین...کاشکی او دیفار فوگوردسه بی آمی سر تا آنهمه سختی نکشه بیم! تو ایجور دربدر من ایجور! تومامه عومرا جان بکن بازین ایتا چارک زمین نداری کی تی سر اویا فوروز باوری!
زنای هاتو مرداکا قاقا بو بو کی :
- مار...........مار...........چره می پئرا اوتو فان دری!؟
دختره صدا بو کی زناکا واخبردارا کوده کویه ایسا! واگرده خو دخترا نیگا کونه دینه چاچه دیمه نیشته. خو دور و برا فاندره اونه یاد آیه کی چی بوبو داره!
ایتا دس مرداکه دس ایتا دس اونه مویانه مئن.
مرداکه چوم پیله نزه یی ده!

 تمام

برگردان فارسئ " جوخوفته داد " = نهفته داد

پیشکش به همه مادران و پدران تهیدست دیارم که با دنیایی از عاطفه و مهر زندگی را معنا بخشیدند و غارت شده و بی پناه ماندند.و بالا نشینان فریبکار و بی وطن، روزگارسیاه اینان را رقم زدند. باشد که در سرزمین بلازده مان همه چیز به تساوی تقسیم شودو تنگدستی و بی پناهی ریشه کن گردد. ( گ.آ)

سالهای سال است که نه در شالیزارش کشت و کاری داشته و نه در چهاردیواری از آنِ خود سر فرود آورده است. یاد آن روزها که می افتد، دیوانه می شود. آتش درونش زبانه می کشد، تمام جانش را در فرا می گیرد.
وقتی می بیند همسرش پلوی پخته شده از خورده ریزهای برنج را در دیگ هم می زند، چشمهایش را بر هم می نهد وصندوق چوبی ای را بخاطر می آورد که برنج دٌم سیاه مانند مروارید درآن چشمها را خیره می کرد.
زنش، مرغ را که جوجه هایش دور او جمع شده بودند، ناز می داد و با چهل تاس[1] برای مرغ و جوجه ها از همان صندوقی دانه می ریخت که پس از محصول لبالب برنج پر می شد و مصرف یک سالشان تا سال بعد بود. صدایش تمام محله را پر می کرد که به صدای آهنگینی می گفت:
-         تی تی تی تی ت.....................ی
پیرمرد نمی خواست چشمهایش را باز کند و شٌلهء خرده برنج را ببیند که زنش گیج مانده بود چگونه در بشقابها قسمت کند تا به همه برسد!
صدای اعتراض بچه ها در گوش پیرمرد می پیچد که می گویند:
-     آخه پدر! چقدر باید برنج بی خورشت بخوریم و حرف نزنیم!؟ تا حالا چه کار می کردی که یک بار شکم سیر هم برای ما حسرتی شده است!
مادر به اعتراض پاسخ می دهد:
-         بخورید و خدا را شکر کنید که این را هم می یابیم و از شماها پذیرایی می کنیم! شماها عاقبت بخیر بشوید! از ما گذشته است.
پیرمرد کمی جابجا می شود، تاب نمی آورد. درحالیکه بلند می شو به زنش می گوید:
-         من می روم تا سرِ میدان، برمی گردم.
برای زنش عادت شده بود که بشنود شوهرش سر میدان می رود. حتما" هنگام برگشتن هرچه خیار و بادمجان و گوجه ی پوسیده را در دستمال می پیچد و به خانه می آورد.
براستی هم برایش فرقی نداشت که پیرمرد چه چیزی با خود می آورد! همینکه سفره خالی پهن نکندو چیزی درست کند که در بشقابِ بچه ها بگذارد! هنر کرده است! روزگاریست که همه بنوعی گرفتارند و پرخاشگر، هرکس در پی آن است که خر خویش از پل بگذراند!
وقتی زن بیاد آن روزها می افتد، دلش غش می رود! همان روزهایی که به باغ خانه شان می رفت و ترب، شاهی، بادمجان و گوجه فراوان می چید!
یاد روزهای خوش آن سالها می افتد که در باغ خانه شان، همه نوع میوه ای یافت می شد. بگونه ای که با دست، آنها را می شد از شاخه ها چید. هر میوه ای که می خواستی! نارنجها شاخه های درخت را به زمین کج کرده بودند. گردو به وفور روی درخت دیده می شد که با یک ضربه چوب باندازه یک زنبیل بزرگ گردو می ریخت. گلابی جنگلی، بۀ ترش، بیشه ی کنارِ پرچین که سرشار از میوه های خودرو
  و تمشک بود .
صبحها شوهرش عادت داشت که ناشتا یک بشقاب انجیر تازه بر سفره صبحانه باشد! درختان انجیر مملو از انجیر های سه وقته، درشتِ زود رس، انجیر سیاه و......... بود که به کلاغها و زاغها و گنجشک ها خوش می گذشت!
هر وقت که بیچاره زن برای بچه هایش تعریف می کرد، دهانشان آب می افتاد. دلِ زن آتش می گرفت!
پسر بزرگ او هر تابستان کارش شده بود بر بالای درختی بنشیند و خانه همسایه را دید بزند! مادرش باید گلویش را پاره می کرد از بس که صدایش کند:
-          آخه جوانمرگ نشی! از اون درخت نمیخوای بیای پایین!؟

پسر کوچکش بر سر همان رَزی می نشست که زن هر ساله از آن انگور فراوان می چید و شیره انگور درست می کرد! از دست پسرک، جانِ زن بلبش رسیده بود.
از دماغ پسر همیشه آب دماغ آویزان بود و او را می آزرد. زن یا می بایست آب دماغش را پاک می کرد و یا آستینهای آب دماغی اش را می شست.
بیچاره زن باخود مئ گفت:
-          آخه نمی دونم چرا این بچه ام تٌنبونشو خراب می کنه! الهی که کون خشکی(یبوست!) بگیری بچه!

پیرمرد تحمل ماندن در خانه را نداشت و بیرون می رود. از کوچۀ تنگ هنوز نگذشته بود که صاحبخانه اش از راه می رسد. پیرمرد صرفه ای می کند تا شاید توجه صاحبخانه را که هم سن و سال بچه هایش بود، متوجه خود کند و سلامی بگوید! اما می بیند که او مانند گاو سرخود را پایین انداخته و می رود. ناگزیر می پرسد:
- مشتی غلام! زود تعطیل کردی!؟
مشهدی غلام طوری جواب می دهد که پیرمرد گٌر می گیرد. با خود می گوید:
-         حقا که چاروادارئ! حالا دور، دورٍ توست کوس مشنگ!

پیرمرد هر قدمی که برمی دارد، با خود چیزی زمزمه می کند:
-     آخه نمی دونم چرا کارم اینقدر گره می خوره! با این همه جون کندن! آخه یه چاردیواری هم برام نمونده که سر پیری آلاخون والاخونِ این خونه و اون خونه نشم!

سرش را که بلند می کند، در می یابد که همه گیج و منگند! همه ول معطلند!
یکی بخودش فحش می دهد! یکی کناردیواری به کشتن شپش هایش مشغول است. آن دیگری سوت می زند! یکی دعوا می کند! و آن یکی به زنش می گوید:
-         آخه زن! من چه کار کنم!؟ نانمان انگار به شاخ آهو بسته شده!

و پیرمرد با خود نجوا کنان می گوید:
- می دونم برادر! من می دونم توچی میگی! من می فهمم که تو چه می کشی!

2
چند سالی می گذرد. بچه ها بزرگ می شوند و زندگی مستقل خود را شروع می کنند. زن هم که ازدست پیرمرد بتنگ آمده بود، روزی خانه این و روزی خانه آن یکی روزگار می گذراند.
پیرمرد هم تعادل فکری نداشت. بداخلاقی می کرد. به همه چیز گیر می داد. کنترل ادرار نداشت. از روزی که بیمار شده بود، راه و بیراه در تٌنبانش می شاشید.
پسرانش هم از دست همسرانشان قادر نبودند که پیرمرد را نزد خود نگه دارند و دخترانش هم از دست شوهرانشان نمی توانستند.
پیرمرد مانند کهنه پارچه دست پاک کنی ای دست این و آن شده بود! نه احترامی! نه پرستاری ای! نه جایی! نه مکانی!
سرانجام پسر بزرگش دل به دریا زد. او را نزد خود برد و تر و خشکش کرد.
پیرمرد روز به روز بدتر می شد. از خانه که بیرون می رفت، راه برگشت را نمی دانست. در شهر خود که در آن بزرگ شده بود، گم می شد.
پیرمرد مانند ستاره ای بود که بزمین افتاد و محو شد. مانند تکه سنگی که در آب عمیقی انداخته باشندش. همان مردی که گل رُسِ شالیزار را چنان شخم می زد و آماده نشاء می کرد که گویی توانمندی اش، غرور شالیزار بود. زنان صف می کشیدند، آواز خوانان نشاء می کردند! و او یک دهان داشت و هیزار خنده!
هم او که به گاهان درو، شبها بر آلاچیق می ایستاد و برنجهای درو شده شالیزار را نگهبانی می داد. هم او که دست خالی خوکها را فراری می داد. مشتش را گاو تاب نمی آورد!
روزی پیرمرد گوشه اتاق دراز کشیده بود. آن روز با روزهای دیگر فرق داشت. پیرمرد گویی بسان پری سبک شده بودو فقط دلش می خواست که زنش را ببیند.
به آرامی رو به پسرش مئ کند و بناله می گوید:
-         پسر....پسر....پسرم! خدا نگهدارت باشد. مرا ببر پیش مادرت. نمی دانم چرا دلم بیتاب اوست. تمام تنم خیس عرق شده است.

پسر که گویی از خدا می خواست از دست پیرمرد خلاص شود، با سه شماره او را به خانه خواهر خویش که مادرش آنجا بود، می برد.
در خانۀ خواهرش، کنار پرچین، مرغ و جوجه هاش مشغول بهم زدن خاکها بودند. صدای جیک جیک جوجه ها در تمام کوچه پیچیده بود. پشت دیوار، بچه ها به بازی پر سر و صدایی مشغول بودند. خروس بر کُنده درختی نشسته بود و بالها از هم گشوده، قوقولی قوقو می کرد. خواهرش طشت پر از رخت را گذاشته بود که بشورد.
مادرش بروی ایوان خانه چادر خود را پهن کرده بود. دور و برش پر بود از نخ و سوزن و وصله و پینه، داشت لباسها را وصله می کرد.
همه به پیرمرد خیره شدند. کسی نمی خواست از او نگهداری کند. مادر، خود مهمان دخترش بود.
پیرمرد را روی ایوان خانه دراز کردند. در کنار حوضچه، دختر، خود را با شستن لباسها و ظرفها مشغول کرده بود.
مادر، پیرمرد را می نگرد. تعجب می کند. با خود می گوید:
- چشمهاش چه برقی می زند! انگاری که مثل جوانیها نیگاهم می کند!

پیرمرد که گویی به لکنت دچار شده است، دستش را دراز می کند و به اشاره می گوید:
-         بیا....بیا...بیا محترم بیا..... بیا پیش من که نمی دانی دلم باندازه یک دنیا برایت تنگ شده است!

زن که گویی جادو شده باشد، بهت زده به او خیره می شود. راه می افتد. پیش او می رود. دست دراز می کند و دست پیرمرد را می گیرد.
نگاه پیرمرد مانند سالها گرسنه ای ، پلک نمی زد بلکه محو تماشای زنش بود. گویی که با او به سالهای دور جوانی سفر کرده است. روزهایی که با تن ورزیده و بازوان ستبرش گردن گاو نر را به خاک می مالاند. هیچ چیز جلودارش نبود. همان روزهایی که با غرور بر شالیزار گام می نهاد. روزهایی که همه چیز به فراوانی داشتند.
انگار که همین حالاست بر مرز شالیزار نشسته و ناشتا می خورد. زنش را در آغوش گرفته و صدای خنده زن همه شالیزار را پر کرده است.
زن با خنده می گوید:
-     امسال باید برنج نوبرانه را بیشتر درو کنیم تا به همه همسایه ها برسد. اگر خدا بخواهد چند گونی  برنج را هم می فروشیم و به گردش مئ رویم تا دلمان باز شود.

پیرمرد گویی که سالهاست نخوابیده است. شٌل شده و طوری دراز دراز افتاده که زن حسودی اش می شود.
به پیرمرد نگاه می کند، می بیند که سبک سبک بخواب رفته اما چشمان بازش به سقف دوخته شده است. گویی که بر مخمل ابرها نشسته و می رود!
زن بخاطر می آورد که شب عروسی شان با مرد بازو ببازو به حجله رفته بود. تا آن وقت نمی دانست که چه شبی است ولی بخوبی بیاد می آورد که پس از آن شب چقدر با شوهرش یکی شده بود.
زن می گوید:
-     یادته حسین! تازه پسر بزرگمون بدنیا آمده بود، می خواستی اتاقی چسبیده به خانه قدیمی مان اضافه کنی و ناگهان دیدیم که دیوار کهنه در حال فرو ریختن است و بجای فرار، دو دستمان را اهرم دیوار کردیم که فرو نریزد!؟

بعد تو گفتی :
-         عجب بی فکری هستم من!؟ اگر دیوار بسرمان فرو می ریخت!؟ چه می خواستیم بکنیم!؟ خدا را شکر فرو نریخت!

زن با خنده ادامه داد:
-     آن اتاق آخرش هم قسمت تو شده بود! هر وقت که قهر می کردی، می رفتی در آن اتاق آنقدر سوت می زدی و می خواندی که دادم در می آمد! آخرش می آمدم پیش تو و آشتی می کردیم!
حسین...حسین! کاش آن دیوار فرو می ریخت تا این همه سختی نمی کشیدیم! تو به نوعی و من هم به نوعی!
زن همینطور به پیرمرد خیره شده بود، تا اینکه:
-         مادر...مادر....چرا آنطور به پدرم خیره شده ای!؟

صدای دختر بود که زن را بخود آورد کجاست!
به دخترش نگاه می کند، می بیند که کنار حوضچه نشسته است. دور و برش را می نگرد، یادش می آید که چه شده است!
دستی در دست شوهرش و دستی در مو هاش!
چشمهای پیرمرد پلک نمی زد!


تمام

گیل آوای
جوما شب 7 ژانویه 2000




[1] چهل تاس ظرفئ است فلزئ از برنز که بر آن نام چهل پیشوائ مذهبئ( شیعه) نوشته شده است .