۱۳۹۵ آذر ۱۸, پنجشنبه

می مرا تو چوم فوچين آ روزيگارا دئن نشا - گیل آوایی

می مرا تو چوم فوچين آ روزيگارا دئن نشا
انهمه ویشتانه زاره، ارسو وارا دئن نشا

ایجگرا بو جنگله بولبول، فتاشتد داره بال
قولقا گيفته جنگلو سوزه هوزارا دئن نشا

پِنزاری مولللا بوبو، روزی رسانه گيـله مرد
توف به آعالم كی آ شـونده گومارا دئن نشا

مورغه دانه بو آمی ايشكور آمی چمپا برنج
چوم فوچين سـفرانه سر خالی تی يانا دئن نشا

دس فارس بیم كسكسا روزانه سخت يـاور داهان
داب بوبوست بیگا بون، بیگانه کارا دئن نشا

جنگلانه پاكچينا بو خون كرا گريه دَرَد
جنگله گيلانه بی ميرزا هارایا دئن نشا

گيل آوايی سینه اورشین، چومه ارسو خون فیشان
پهلوانه گورشا بوسته سر به دارا دئن نشا
فارسی
با من چشمانت را ببند این روزگار را نمی شود دید
این همه گرسنۀ زار، اشک ریزان را نمی شود دید
صدای ضجه دارد بلبل جنگل، شاخه های درخت را بریده اند
ماتم گرفته جنگل و دردناکیِ اندوه جنگل را نمی شود دید
ملای پنج زاری روزی رسانِ گیله مرد شده است
تُف بر این عالم که این بیشۀ پر شده از گیاه هرز را نمی شود دید
آمادۀ کمک  به یکدیگر بودیم، یاری دادن بهم در روزهای سخت
بیگانگی رسم شده، کارهای بیگانه وار را نمی شود دید
جنگلهای تماما بریده شده  دارند از درد خون می گریند
جنگلهای گیلان را بدون صدای فراخوانِ میرزا نمی شود دید.
گیل آوایی سینه چاک کن، اشک خون از دیده بیافشان
پهلوانِ داغ شده بر سر دار را نمی شود دید


ویدئوگیلغزل: چله شبه پیشاشو>استقبال از شب چله - گیل آوایی


چله شبه پیشاشو>استقبال از شب چله
.
چله شب چرچره دارا خانه اما گیله مرد
شبجره هیچی ناره بیچاره تنها گیله مرد
ورفو سرما دگزه لوختی خیابان خوسا، وای
چی داری انگاره با آجیله اعلا گیله مرد!؟
وامرازه شادی کرا شهرا دوارسته ندار
سفره یه رنگی ناهان بی غمه ویشتا گیله مرد!؟
سفره خالی امی شهر چن تا خوسد بی نانو اب!؟
چندتا زای ویشتا داره ناجه پلایا گیله مرد!؟
چله شب شادی اونه کی بیگیری دسته ندار
ویشتا همسادا فارس با دیله دریا گیله مرد
وای اگه من مرا قوربان بیبی بیگانه جه خلق
وای اگه فان رسی داد بیچاره بی پا گیله مرد!
گیل آوایی دوخوشاسته جه آ روزانه سیاه
داد فارس واستی بیبیم هر بی پنایا گیله مرد
برگردان فارسی
شب چله غوغاست بخور بخور در خانه ی دارا، اما گیله مرد
برای شب نشینی بیچاره تنها هیچ ندارد گیله مرد
برف و سرما نیش نیش می زند خیابان خواب را، وای
چه داری سرِ مهمانی دادن با آجیل اعلا گیله مرد!؟
شادی به آدم نمی اید وقتی شهر پر شده است از ندار
سفره رنگی گذاشتن بی غمِ گرسنه گیله مرد!؟
چند نفر در شهر ما با سفره ی خالی بدون نان و آب بخواب می روند!؟
چند تا بچۀ گرسنه حسرتِ پلو دارد گیله مرد!؟
شادی شبِ چله آن است که دست ندار را بگیری
به داد همسایه ی گرسنه برس با دریادلی گیله مرد
وای بر تو اگر آنقدر از خودت ممنون بشوی و بیگانه با خلق
وای برتو اگر نرسی به بیچاره ی بی کس گیله مرد
گیل آوایی پژمرده از این روزهای سیاه
باید کمک رسانِ هر بی پناهی بشویم گیله مرد
!
.

چله شب 1390


۱۳۹۵ آذر ۳, چهارشنبه

گیلچاردانه - ماره یاد - گیل آوایی

تو کی نِه-سای آ دونیا مِئن هاچینم
تی یاده ایشمارم غورصه اوچینم
هاتو تی ناما گم زاکِه آرم یاد
تی عکسه سر می ارسُونا دیچینم!
فارسی:
تو که نیستی در این دنیا بیهوده ام
یادت را می شمارم غصه جمع می کنم
همینطور نامت را می گویم کودکی را بیاد می آورم
روی عکسِ تو اشکهایم را می چینم
.
23 نوامبر 2016



۱۳۹۵ آبان ۲۹, شنبه

بانو مردِ میدان بو.....- گیل آوایی


میانه اون همه نر، بانو مردِ میدان بو
دمرده مردکانه مئن زناکه گیلان بو

بنازم آی کی هونه حورماته حرومته خاک
بمرده مرداکی میدان، دکفته میدان بو

چی حورمتی، چی شهامت زناکه بازارمج
جه روزیگاره وکفته، هارای ایران بو

جه گیله بانو باموجیم آمون به میدانا
آ ایجگرانه جا بانو شرف به دوران بو

هاتو کی خون بدیلا بوستیمی جه شومبیداد
هارای بزه همه تانا شرف به مردان بو

چومانه ارسو مرا پاک دباخته میدانیم
گولازه حورمته گیلان گیله زناکان بو

جه پایمردی گیلبانو گیل داره اومید
میانه اون همه نر، ماده شیرِ شیران بو
او نر کی نانه ره خو آدمه ببرده جه یاد
نشانه حاکیم دوزو نماده قورآن بو

فارسی:
میانِ آن همه نر، بانو مردِ میدان بود
میان مردانِ خفه شده، زنِ گیلان بود
بنازم ای که هم او حرمت حرمتهای خاک است
از گیر و دار روزگار، هوارِ ایران بود
چه حرمتی، چه شهامت، زنِ دستفروش
از گیر و دار روزگار، هوارِ ایران بود
از گیلبانو بیاموزیم به میدان آمدن را
از این ضجّه ها، بانو شرفِ دوران بود
اینطور که خون به دل شده ایم از بیدادِ شوم
هوار زد همه را، شرف به مردها بود
با اشک چشمها میدان باخته ایم
حرمتِ افتخارِ گیلان زنان گیلانی بود
از پایمردیِ گیلبانو، گیل امیدوار است
میان آن همه نر، ماده شیرِ شیران بود
.
آن نر که بخاطر نان آدمی اش را از یاد برده است
نشانِ حاکم دزد وُ نمادِ قرآن بود!

گیلآواز با گیلغزل - گیل آوایی

بی وطن میدان دکفته خالی میدان تا آکه - گیل آوایی

بی وطن میدان دکفته خالی میدان تا آکه
ابره پوشت ماه دیل بترکه بی خوروسخوان تا آکه

تا آکه جنگل واسوجه بی ایتا سرپور بدوش
سر بچاه بردن دمردن ونگ و نالان تا آکه

باغه دیل واهیلا بو بسکی بیده پیسه کلاچ
بولبولانه بال دوسته، ارسو واران تا آکه

وامرازه بی پهلوانی بون یالانچی پهـلوان
پاله وانی تو ویریز، با شونده زاران تا اکه

روزگاره بی کسی من واستی یاری داب گودن
کس کسا بیگانه بوستن سر به داران تا آکه

وسته ده های آیو نـاله بیخودی فردا کودن
گورشه کاید پئرو ماران ویشتا زاکان تا اکه

آی شومایـان کی دبـاختید هستو نیست دارو ندار
وخته ده میدان دکفتن شومه کاران تا اکه

گیل آوایی بی کولوشکن جنگله بی دار و خال
غوربته مئن های جوخوفتن یاده یاران تا آکه

فارسی
بی وطن به میدان آمده است، میدانِ خلی تا کی
پشت ابر دلِ ماه بترکد بی خروسخوان تا کی
تا کی جنگل بی تاب بسوزد بدون یک تفنگ بر دوش
سر به چاه بردن غرق شدن گریه و ناله تا کی
دلِ باغ ترکید از بس کلاغ دیده است
بالِ بلبل بسته باران اشک تا کی
به آدمی نمی آید بدون پهلوان، ادا درآرِ پهلوان بودن( پهلوان دروغی بودن)
خودت پهلوانی برخیز با علفهای گندِ هرز تا کی
در روزگار بی کسی باید کمک دادنِ به هم رسم کرد
بیگانه بودنِ با یکدیگر، سربه دارها تا کی
بس است آه و ناله بیهوده فردا کردن
داغ شده اند پدر و مادران فرزندان گرسنه تا کی
ای شما ها که هست و نیست، دار و ندار را باخته اید
وقت به میدان آمدن است کارهای شوم تا کی
گیل آوایی به یار و غار، جنگلِ بی درخت و شاخه
در غربت پنهان شدن، یادِ یاران تا کی
.

۱۳۹۵ آبان ۲۸, جمعه

گیلغزل: تا فوچینم چوم کرا رشته خیابانم مره - گیل آوایی


تا فوچینم چوم کرا رشته خیابانم مره
چاربرارانا دیپیچم پاک خمیرانم مره

جه خومیران دوارم پاک شم مره پورده عراق
ارشاکا[1] یاد بارده گردم لاب دوکانانم مره

فردوسی کوچا گیرم شمه هاتو روبارکنار
زاکی یادا ایشمارم استلخ روبارتانم مره

شاآموکوچه یو جیرباغ شم مره دانشسرا!
تا نزمه چوم پیله پاک ساغلسازانم[2] مره

آسِداباسا نیده بو شم هاتو تا خاریمام
جه  خاریمام میسگرانه راسته لاتانم مره

بززانو زرگرانه راسته تا چینی فوروشانو چراغ!!!
پاک آویرانه مانستن پیله میدانم مره

پیله میدانو خیابان پهلوی، چللا خانه
یافمه می زاکه  شم آفخرا لاکانم مره!

لاکانی را گردمه شم رازی تا چومارسرا
واخوبا بم بیستون پاک سبزه میدانم مره

گردمه پاک گیجه مرغانا مانم واهیلو قاق
شهرداری سعدی خیابان زیرکوچه جانم مره

دیل زنم می رشتا پاک بم دیل بوبوسته کوچی زای
تا دپرکم چوم هاچین هیست زاره زارانم مره!

گیل آوایی تو هاچین تی رشته امرا بی آویر
چو زنم هانده خیالا دربو داغانم مره!!!!
.




[1] آرشاک، پورده عراقه عرق فوروشی بوو!!!
[2] ساغلسازان = ساغریسازان

۱۳۹۵ آبان ۲۳, یکشنبه

دوشعر گیلکی از میرزا حسین کسمایی، شاعر، روزنامه نگار، نویسنده و نقاش گیلانی و یک مشروطه خواه فعال در جنبش مشروطه خواهی گیلان


نخستين شعر گيلکی را کسمايی در مورد يکی از معاريف رشت سروده است. شبیه این گونه معاریف! را می شود هم اکنون فراوان یافت!:
اسب پيشاھنگ آخر بسرش توبره کشه
اھل شاقاجی اگه حاجی ببه تبجه کشه
چی بگم آ جاکشه؟

يافت تا نھضت مشروطه در اين ملک ظفر
شد ھويدا به ادارات يکی ساده پسر
دست برده به بغل پاکتی آورده به در
گفت فرمان رئيس است نماييد نظر
من خيالم که يقين ايلچی روم و حبشه
چی بگم آ جاکشه؟

گفت مقصود بدانيد از اين امر عجاب
ھمۀ مال تجارت ز اياب و ز ذھاب
نفت و باروت و گچ و تخته و شلمان و کتاب
جمله بايد به حضورم شود اين لحظه حساب
پوطی سشی فاگيرم شھری ببه يا گالشه
چی بگم آ جاکشه؟

آه از آن روز که تاجر بشه را دار ببه
وای اگر ممقولی شھنه پاکار ببه
خاصه بيکار ببه ايپچه دم بی عار ببه
خلق از بدعت او جمله دل آزار ببه
ھر زمان قلب ضعيفان طپش اندر طپشه
چی بگم آ جاکشه؟

ترا گم ترا عمو چند کنی بدعت نو؟
چند از مال فقيران بوخوری بره پلو
ترسم آخر دم مردم بنمايی سگه لو
خانه و ملک بوشو چمچه و خکاره گرو
حاليا نوبت فرش و دوشک و ناز بازبالشه
چی بگم آ جاکشه؟

ھی دوکون خرقه خز کوپچۀ سنجاب و برک
ھی بوخور رشته و خوشکار و مربا و ترک
مورد لعن خلايق زسما تا به سمک
حرف اگر گوش نوکونی نوکون جھنم به درک
اينقدر بزن بوکوش تا کی ترا شکم بشه
چی بگم آ جاکشه؟

حيف صد حيف زفاميل خود اخراج شدی
روی بدعت به جھان مبتکر باج شدی
پيرو شرب و قمار و فکل و ساج شدی
پنج آسی باوردی مرشد ليلاج شدی
گوز ملت به سبيل و ريش حاجی داداشه
چی بگم به آجاکشه؟

اصل قانون اساسی تو دانی اتو نيه
طريق خدا شناسی تو دانی اتو نيه
فکر و تدبير سياسی تو دانی اتو نيه
بدعت ميرزا آغاسی تو دانی اتو نيه
جادۀ صاف بو شو آ جاده تيغ و تمشه
چی بگم آ جاکشه؟

ای خدا ششصد و ھفتاد زجان سرش کن
ھمچو شيخ نر سنی ھدف تيرش کن
دست بی صاحب او بسته به زنجيرش کن
از مکافات عمل طعمه شمشيرش کن
چونکه در سلک زمان يکسره لوطی منشه
چی بگم آ جاکشه؟
 برگرفته از کتاب ادبيات گيلکی اثر زنده ياد ابراھيم فخرايی
.
2
جه اراشیم، فاگیریم، قزوین و تهرانا عمو 
جه اوراشیم، فوخوسیم، ملکه خوراسانا عمو
همه را یا نیشانیم، پاکار، ای جا، رادار ای جا 
به فغان آوه ریمی جمله یه افغانا عمو

نه، پونا واخالیمی، نه شهره ناکپورا پسر 
الله آباد دکن، دارنی و مولتانا عمو
نه سومنات و کجرات و نه رامپو را داداش 
نه شکار پور و نه بامپور و نه سیلانا عمو
نه من و مدرس و دهلی و اخالیم، نه بمبئی 
نه بنارس، نه مجهلی و نه گوکانا عمو
جه باکو شیم تی فی لیس، جه تی فی لیس تاکوتائیس 
جه کوتائیس به باطوم، دس به گریبانا عمو
براره گفتنی ره، جومله یه قفقاز می‌شینه 
وا، اجور پیلا کونم، جومله یه ایرانا عمو
ا، بجارانا دینی، می ایله جارا فاندری 
من حوسین کاشی یم و رشت می‌کاشانه عمو
از کوله ماسوله تا پسخانه پل، ماله اماست 
یده بیضا می‌دسه، چوماق می‌ثعبانه عمو
حاجی هاروته فسون سازم و فومن، بابل 
هر کی، هر چی بوگویه، در خطه بوطلانه عمو
ا فتربندا دینی، باستیله پاریسا بیدین 
خد من یوسفی و، اون چایه زندانه عمو
آسیابم من و گیلانا همه خورداکونم 
اون کی می‌گاز دی نی شه، میرزا کوچیک خانه عمو
.
میرزا حسین کسمایی (متولد ۱۲۴۴، کسما ؛ متوفی ۱۲۹۹، کسما) شاعر، روزنامه نگار، نویسنده و نقاش گیلانی و یک مشروطه خواه فعال در جنبش مشروطه خواهی گیلان (۲۰-۱۹۱۵) به رهبری میرزا کوچک خان جنگلی بود. او از اعضای هیئت منتخب مجلس عالی در روز فتح تهران بود.
برگرفته از سایت ویکیپدیا

۱۳۹۵ آبان ۲۱, جمعه

گیلغزل: شون درم تنایی، تنا می مرا تنا آیی - گیل آوایی


شون درم تنایی، تنا می مرا تنا آیی
هرتا پا مته مرا واهیله تا دریا آیی

تی مرا گم ایشتاوم پاک تورا بوسته، لاته لات
پاییزه ولگه مانستن رقصانی شیدا آیی

خاب هانه تنای تنا دیل دمردن گورشه کا
آی بنازم هانده تی یادا کی بی پروا آیی

شُورشُوره وارش به ارسو  تی مرایم رادوار
ارسُونه تی تی مرا بی، باده گیله وا آیی

هرتا ارسو واچیشم، می دیمه سر با تی نیگا
دیل بزه مسته مانی با تلخییه ودکا آیی!

دیلمانی خاندنه امرا تویی خلوت جیگا
می مرا هرتا اوخانا پا به پا همپا آیی!

گیل آوایی تورابوسته دیل زنه اورشینه یاد
پاک سیفیدرو رقصی می امرا تو تا دریا آیی!!!
فارسی:
دارم تنهایی می روم، تنها با من می آیی
هر جاپای مرا سرگشته تا دریا می آیی
با تو می گویم می شنوم درست دیوانه شده، لاتِ لات
مانند برگِ پاییز می رقصانی شیدا می آیی
خوب همین است تنهای تنها دلمرده داغ شده
ای بنازم باز یاد ترا که بی پروا می آیی
شُر شُرِ باران می شود اشک با تو هم در راه
شکوفه های باران می شود اشک همراه می شود بادِ گیله وا[1] می آیی
هر اشک را روی گونه ام با نگاه تو می چشم
مستی در آغوش گرفته را می مانی با تلخیِ ودکا می آیی
با خواندنِ دیلمانی تو هستی در جای خلوت
با من هر واخوان(پژواک) پا به پا همپا می آیی
گیل آوایی دیوانه شده یادِ در هم ریخته را برهم می زند
درست رقص سپیدرود هستی با من تا دریا می آیی!





[1] نام یکی از بادهای خوشِ کاسپی ست.

۱۳۹۵ آبان ۵, چهارشنبه

گیلداستان: سیما - گیل آوایی

وارش بوارسته پسی هیسته خاکه عطر آدما تورا کودی. همساده خانانه در ایتا ایتا وازا بوسته بو. زاکان خوشونه ولوله کارانا سرا گیفتی بید. گاگلف ازازیلانه مئن اوشنی که خیلی جینگیری زای بید، ایجور اوشونه ایجگیری صدا آمویی که آدمه سرا بردی.
ایتا چیچیر راسته دیفارا واچکسته بو کی ایتا ازازیل زای بامو اونا بیگیره چیچیره دوم وُرسفته یو دیفاره آجورا جلاسته بمانسته بو. چیچیر خورا جیویزانه بُو،  بوگروخته بوو.
دیفاره جوره دامنه جا ایتا دورسفته لافند والای خوردی. ایتا ترکمه ری  گیل گوده اوساده های  تاوه دایی لافندا بزنه اونا بِگانه. هرتایام کی زه یی جه دیفاره جور دوارستی یو کفتی همساده خانه مئن. ایدفایی ایتا صدا بامو ایجور کی درجه که شیشه بشکسه بی. ترکمه ره که دانه گیله گوده خو دس بنا پا به گوروز. ده نه سا صابخانه دانه جه خانه بایه بیرون اونا چکا گیره.
همساده خانه، سیماخانا بچسبسه بو. سیما مار همیشک همساده زناکه مرا دره سر نیشتی یو کله گب زئنه مرا خانه کار کودی. ایدفا دخسانه باقلایا چت کودی ایدفا سبزی پاکاکودن، ایدفا هاچین نیشتنو بیکاری جا کاموا بافی بو. ایجور کی هاتو هاچین هاچینه دره سر نیشتن بویو مردوما فاندرستن کی تا اونه دیل ایپچه واوه.
سیما دیل شواله کشئن دوبو. تسکه خانه پاک خیاله اسه مانه بیگفته دیل بو کی هاتو ارسو بوارسته یو همه جایا رده بزه هیستا کود. سیما چوم سورخا بو وارگاده گرکا قاقا بوسته فاندرستی یو اونه دیل هیزار را شویی.
پور زمات نوبو کی وارش به سابو. آسه مانه ایجگره تومانا بوسته بو ده هاچین خوره ناک زه یی. پوشته پوشته سیاابران باده باله سر بینیشته شون دیبید کویانا دوارید. هاوا دیل واوستان دوبو. 
وارشه به سا پسی سیما دراسانه سر خو زانو کشاگیفته، نیشته بو ایتا کیتابا کی خاندان دوبوو بنابو خو پا دیمه. کیتابه جا ایتا سیفیده کاغذه پره بزه بو بیرون. ایجور کی دوزه پیچا مانستن کیتابه جا فاندرستانبی. سیما حاواس ننابو. ایسابو یو نه سابو. هاتو قاقابوسته، واهیل خو مارا فاندرستان دوبو. آسه مان هاچین ابریشما مانستی. ابرانا باد ببرده بو زالاش باورده زیمنانه سر بواره. دارانه هیستابو ولگانه جا چکه چکه فو وستی. ایجور چکه چکه فوو وُستن کی پاک هاتو بوو کی ولگانا فیچالستان دیبی یو اوشونا والای بدابی. داره ولگانه چکه مورواریده مانستن جه داره جور بیجیر فوو وستی. خوروسکلاکه دانه هر تا چکه کی اونه سر فو وستی خورا ایجور والای دایی که خیاله ایتا ودره آب اونه سر فو وستی بی.
ساقوزای ایتا کوچی خاشا گازا گیفته دیفاره کش هاچین لیسکا بوسته چکه پر زئن دو بو. نشاستی فامستن کی خاشه مرا بازه دوبو یا هونه مرا هاچین خو سراشو تسکه تنایی ره واویلان کشئن دوبوو. دارانه خاله مئن خورشید نیمیزگره تی تی یانه مانستن سوسو زه یی. خیاله کی ویریس ویریس آتش جه پرچینه لا شواله بکشه بی، دراز دراز فاکشه بوستی.
سیما مار ردده بزه هیسته حصیرا اوسادان دوبو ببره حایاته پرچینه سر وارگانه تا اونه آب دوچوککه یو خوشکا به. آفه تاب هاچین تازه عروسه مانستن خو دامانا واشادان دوبو هاممه چی سر دتاب دتاب شواله کشان دیلبری کودان دوبویو هیسته دارو درختو واشانا دیل زئن دوبو. پرچینه لا هاچین آتشه مانستن سوسو دپاچستی خیاله کی سوانپالان بیگیرد آفتابا فاندرَد.
سیما خو چوما جه خو مار جیگیفته کیتابا فاندرست. دس درازا کود. کیتابا جه خو پا دیمه ویگیفت. ایتا پیچه آ دس او دس بوکود ایجور کی کیتابا واکونه وانکونه، اونه جلده سر خو انگوشتانا بکشه بازین اونا وازا کود. کیتابه لا سیفیده کاغذا فاکشه باورد بیرون. تا بوبوسته کاغذا کی خیاله هیزارلا بوکوده بی وازا کود. چن دفا بوو که خاندان دوبو خودشام نانستی. یانی نیشمارده بو کی بدانسته بی. هاتو بازام کاغذه سر چوم بگردانه جه جور تا جیر. بازین کاغذا خوو دسه مئن موشتا کود، خوو زانو کشا گیفت. آسه مانا چوم بودوخت.
ایتا چیچینی دوما بیگیفت که جه داره شاخانه مئن بجسته بیرون بامو پرا گیفته شون دوبوو. هاتو چیچینی یا فاندرست تا جه اونه چوم دکفا، دوارست. ایتا نوخته بوبوست. آویرا بوست. بوشو. خوپا انگوشته مرا حصیرپرا واگردانه. دوو واره اونا هونه جاسر واگردانه پاختا کود. حصیر پره دوو واره بجست. سیما دوو واره حصیر پرا واگردانه هونه جاسر چاکوده، بنا. هاتو کی خو پا انگوشتا جه اونه پره سر اوساد، حصیر پره دوو واره راستا بوست کج کجکی بمانست. سیما ایجور کی ایتا گیله گوده یا پاختا کونه خو پایا بنا حصیرپره سر. بازین هاتو خو پایا اوساد حصیر پره بازام سرراستا کود. سیمایا خفتا گیفت. های حصیرپرا خو پا مرا واگردانه یی کی صاف بمانه بازین کی خو پایا جه اونه سر ویگیفتی بازام حصیرپره راستا بوستی. سیما پا ناهان حصیرپره سرو پایا ویگیفتن اینقد درازه بداشت کی سیما کوفر بسر بامو توندا کیتی پا نایی یو  خو پایا ویگیفتی بازین حصیرپرا لقدا گیفتی ایدفا سیما مار کی حیاطه مئن فچمسته خو کارا دوبو سرا راستا کود بیده سیما های پا مرا زنه ایوانه سر. بترسه. خو چادورا که واوسته جه اونه کمر کفتان دوبو دوو واره توشکه بزه سیمایا هوتو فاندرست. خوره خوره خو دیله مئن بوگفته:
-         وای آ کور چره آتو دکفته داره آیوانه جان!؟

بازین ایتا آه بکشه یو دو واره خو کارا بوکود.
سیما ویریشت. بوشو ایتا تیان آب دوکود. تیانا باورد بنا حصیرپره سر. ایجور کی بگه:
-         اسا چی! بازام تانی!؟

هاتو کی حصیرپرا تیانه جیر "من مرا قوربان" فاندرستان دوبو، کیتابه لا کاغذا باورده بیرون. کاغذا  فاندرسته خاندا دوبو کی اونه ماره چوم دکفته سیمایا، هالا سیما خو خاندا جینگیفته بو کی اونه مار واورسه:
-         چیسه کور! بازام تی ره خاندا دری!؟

سیما هوتو خنده مرا بوگفت:
-         آخه پیله ماره گبا خانمه مرا خنده گیره
-         چره
-         آخه بیدین چی بینویشته مره
-         چی بینویشته
-         ایسر لابیل اوسر لابیل تنبله زاکه ره سیبیل....
ماره ایتا پیچه سیمایا فاندرست. کوچه مئن کونه فوروشه صدا بامو:
-         لیباسه کهنه، کفشه کهنه..............می خریم!

همساده داد بزه:
-         بس برار من ایپچه لیباس پیباسه کهنه دارم...بدا تره باورم تیشین پول نخام.

سیما خو مارا فاندرستان دوبو. مار هوتو فیکراشو سیمایا قاقا بوسته نیگا کودی. سیما بوگفت:
-         خاب آیتایا بوگو: ایسر پوره اوسر پوره، تنبله زای وا فه وره!

سیما مار ایجور کی بگه اشان همه بیکاری جایه، اونا فاندرست. سیما بوگفت:
-         جیواب: دوماغ وینیزکه!

هردفایام انا کی گفتی اونه مارا خنده گیفتی. سیما دیل پیله ماره ره بیگیفته بو. پیله ماره هو کاغدذه مئن ایتا پره بنفشه گولا بنابو کی ده هاچین خوشکا بوبو. سیما او کاغذا کیتابه لا بداشته بو.
سیما ایتا آه بکشه یو ویریشت. لیباس دوکود. خو  شانه بوکوده مویانا آینه مئن فاندرسته چاکود. اونه مار واورسه:
-         بازام ترا میرزا قاشم شم چاکودی شون دری کی!
-         قرار دارم
-         کی مرا
-         زیبا مرا
-         کویه
-         بززازانه راسته
-         هاچین دوکان تماشا!؟
-         آها! تماشایام نشا!
خو مرا بوگفته:
-     خاب وختی نتانم ترا بگم چی واستی شون درم کی واستی شون درم! هانه ده! واستی بگم شون درم بززازانه راسته! تونام بیگی دوکان تماشا....

تا اونه مار ایچی بگه سیما بوگفت:
-         من بوشوم!
مار اونه شین هاچین خوشکا زه سیمایا فاندرست ایجور کی خاب زاکه دانه کی نیبه هاتو خانه بینیشینه! تورا به زای. نیبه!؟ خو مویانا جه پیشانی کنار بزه. همساده صدا آمویی کی کوچه سر کهنه فوروشه مرا گب زئن دوبو. دره صدا باموبو کی سیما بوشو پسی دوسته بوبوسته بو. خانه بمانسته ایتا دونیا تسک اونه ره.

هان!

فارسی:
سیما / داستان گیلکی
پس  از باریدنِ باران، عطرِ خاکِ خیس آدم را دیوانه می کرد. درِ خانه های همسایه ها یکی یکی باز شده بودند. بچه ها بازیگوشیهایشان را سر گرفته بودند. گاه گاهی میان بچه های شیطان، آن که جیغ زیاد می زد و صدای جغش می آمد. سرِ آدم را می برد.
یک مارمولک داشت از دیوارِ راست بالا می رفت. بچه شیطانی آمد آن را بگیرد که دُم آن بریده شده، چسبیده به آجرهای دیوار آویزان مانده بود. مارمولک خودش را رها کرده فرار کرده بود.
بالای دیوار از دامنه آن طناب پوسیده ای تاب می خورد. یک پسرکِ بازیگوش تکه گلِ خشک را برداشته، هی بطرف طناب می انداخت تا به آن بزند بیندازد. هر کدام را هم می انداخت از بالای دیوار رد می شد و میان خانه همسایه می افتاد. یک بار صدایی آمد که انگار شیشه ای شکسته باشد. پسرک شیطان  تکه گل خشک در دستش را انداخت و گذاشت در رفت. نماند که صاحبخانه از خانه بیرون بیاید و او را به کتک بگیرد.
خانه همسایه چسبیده به خانه سیما بود. مادر سیما همیشه با زن همسایه دم در می نشست و با گپ زدن کارهای خانه را انجام می داد. یک بار باقلی خیس شده پوست می کند یک بار سبزی پاک می کرد یک بار همینطور می نشست از بیکاری کاموا می بافت. جوری که همینطور بی دلیل دم در بنشیند مردم را نگاه کند تا دلش باز شود.
دلِ سیما شعله می کشید. خانه خلوت انگار دلِ گرفتۀ آسمان بود که همینطور اشک باریده به همه جا پاشیده خیس کرده بود. چشم سیما سرخ شده، سبدِحصیریِ آویزان را خیره نگاه می کرد و دلش به هزار راه می رفت.
زیاد نگذشته بود که باران قطع  شده بود. فریاد آسمان تمام شده بود. دیگر برای خودش هق هقِ پس از گریه داشت. پُشته پُشته ابرهای سیاه بر بال باد نشسته داشتند می رفتند تا از کوهها رد شوند. دلِ هوا داشت باز می شد.
پس از قطع شدن باران، سیما روی پادری،  زانو بغل کرده، نشسته بود. کتابی را که داشت می خواند کنار پایش گذاشت. از داخل کتاب گوشۀ یک کاغذ بیرون زد. جوری که مانند گربه دزدکی از داخل کتاب نگاه می کرد. سیما حواسش نبود. بود و نبود. همینطور خیره شده، سرگشته مادرش را می نگریست. آسمان درست مانند ابریشم می ماند. ابرها را باد برده بود تا بر زمینهای له له زده از تشنگی ببارد. از برگهای خیس درختان چکه چکه می چکید. طوری چکه ریختن که درست این جور می ماند که برگها را فشرده باشی و آنها را تکان می دادی. چکه های برگ درختان مانند مروارید از بالای درخت فرو می باریدند. خروس هم با هر چکه که برسرش می ریخت خودش را جوری تکان می داد که انگار یک سطل آب روی سرش ریخته شده باشد.
توله سگ کنار دیوار یک استخوان کوچک را چنان به دندان گرفته بود که لوس شده دست و پا می زد. نمی شد فهمید که با استخوان داشت بازی می کرد یا با همان حوصلۀ سر رفته، تنهایی را به سخره می گرفت. خورشید در میان شاخه های درختان مانند ستاره سو سو می زد. گویی که ریسه ریسه آتش از لای پرچین شعله بکشد، دراز داز کشیده می شد.
مادرِ سیما حصیر خیس از پاشیدن باران را برداشت برد تا روی پرچین حیاط خانه آویزان کند که آب آن بچکد و خشک شود. آفتاب مانند تازه عروس دامنش را گسترده بود روی همه چیز تابان تابان شعله کشان داشت دلبری می کرد و درختان خیس و علفها خیس را دل می برد. از لای پرچین درست مانند آتش سوسو پخش می شد انگار که آبکش را جلوی چشم بگیرند و خورشید بنگرند.
سیما چشم از مادرش برگرفت به کتاب نگاه کرد. دست دراز کرد. کتاب را از کنار پایش برداشت. کمی این دست آن دست کرد طوری که کتاب را "باز کند باز نکند" انگشتش را روی جلد کتاب کشید سپس آن را باز کرد. تکه کاغذِ میان کتاب را بیرون کشید. کاغذِ تاشده را که انگار هزار لا تا زده باشند باز کرد. چند بار بود که می خواند خودش هم نمی دانست. یعنی نشمرده بود که دانسته باشد. همینطور باز هم چشم روی کاغذ گرداند از بالا تا پایین. سپس میان دستش مشت کرد. زانویش را در بغل گرفت. به آسمان چشم دوخت.
دنبالِ یک گنجشک را گرفت که از میان شاخه های درخت جهیده بیرون آمده بود پرگرفته داشت می رفت. با انگشت پایش لبه حصیر را برگرداند. دوباره آن را سر جایش گذاشت، درستش کرد. همچین که انگشت پایش را از روی لبه برداشت، لبه حصیر دوباره بلند شد. سیما جوری که یک تکه گِل سخت را زیر پا له کند، پایش را روی لبه حصیر گذاست. بعد همچین که پایش را برداشت لبه حصیر باز سر بلند کرد. حوصله سیما سر رفت. کفرش در آمد. هی لبه حصیر را با پای خود بر می گرداند که درست بماند سپس پایش را از سر آن بر می گرفت، باز لبه حصیر بلند می شد. پا گذاشتن سیما روی لبه حصیر و برداشتن از روی آن اینقدر طول کشید که سیما حوصله اش سر رفت. تنداتند پا می گذاشت و پایش را بلند می کرد. بعد لبه حصیر را زیر باران لگد گرفت.  ناگهان مادر سیما که در حیاط خانه خمیده داشت کارش را می کرد سر بلند کرد دید سیما هی با پا روی ایوان می کوبد. ترسید. چادرش را که بازشده بود از دور کمر می افتاد گره زد به سیما همانطور نگاه کرد. با خودش در دل گفت:
-          وای این دختر چرا اینطور به جان ایوان افتاده!؟

سپس یک آه کشید و دوباره کارش را کرد.
سیما بلند شد. رفت یک دیگ را پر آب کرد. دیگ را آورد روی لبه حصیر گذاشت. طوری که بگوید:
-          حالا چی!؟ باز هم می تونی!؟

همینطور که به لبه حصیر با حالت از خود راضی نگاه می کرد، تکه کاغذ را از لای کتاب بیرون آورد.  چشم دوخته به کاغذ داشت می خندید که چشم مادرش به سیما افتاد. هنوز سیما خنده اش را نگرفته بود که مادرش پرسید:
-          چیه دختر! باز هم با خودت می خندی!؟

سیما همانطور با خنده گفت:
-          آخه حرفهای مادربزرگ را می خونم خنده ام میگیره!
-          چرا؟
-          آخه ببین چی برام نوشته!؟
-          چی نوشته؟
-          این سر آبِ دهان، آن سر آبِ دهان؛ برای بچه تنبل سیبیل میشه!

مادر کمی به سیما خیره شد. از کوچه صدای کهنه فروش آمد:
-          لباس کهنه.... کفش کهنه............می خریم!

همسایه داد زد:
-          بمان برادر من کمی لباس کهنه دارم...بذار بیارم برات مال خودت پول نمیخوام.

سیما به مادرش نگاه کرد. مادرش همانطور بفکر فرو رفته به سیما خیره می نگریست.  سیما گفت:
-          خوب این یکی رو بگو: این سر پُره، اون سر پُره، بچه تنبل باید غورت بده!

مادرِ سیما طوری که بگوید اینها همه اش از بیکاری ست، سیما گفت:
-          جواب: آب دماغه!

هر بار هم  که این را می گفت مادرش می خندید. سیما برای مادر بزرگش دلتنگ شده بود. مادربزرگ در همان کاغذ یک برگ از گل بنفشه را گذاشته بود که خشک شده بود. سیما آن کاغذ را لای کتابش نگه داشته بود.
سیما آهی کشید و بلند شد. لباس پوشید. موی شانه شده اش را در آینه نگاه کرده درست کرد. مادرش پرسید:
-          باز هم که خودت را درست کردی داری میری!
-          قرار دارم
-          با که؟
-          با زیبا
-          کجا؟
-          راسته خرّازها
-          فقط تماشای دکانها!؟
-          آها. تماشا هم نمی شه!؟

با خودش گفت:
-     خوب وقتی نمی تونم به تو بگم واسه چی دارم میرم واسه کی دارم میرم همینه دیگه! باید بگم دارم میرم راسته خرّازها!  تو هم بگی تماشای دکانها....

تا مادرش چیزی بگوید سیما گفت:
-          من رفتم.

مادرش خشکش زده نگاهش کرد طوری که:
-          خوب بچه نمیشه که همینطور خونه بشینه. بچه دیوونه میشه!؟

موهایش را از روی پیشانی کنار زد. صدای همسایه می آمد که سر کوچه با کهنه فروش داشت حرف می زد. صدای در آمد که پس از رفتن سیما بسته شده بود. خانه ماند ه با با یک دنیا سکوت برای او.


همین.

۱۳۹۵ آبان ۲, یکشنبه

هاسا گیلچامه: باهاره کشاشونه ره=برای در آغوش گرفتن بهار - گیل آوایی

دارانه ولگ فیشان
خالانه دسکلایه کس بکس

سرسام بیگیفته باد!

جنگل شکماشو باهارا زاستن
زمستان آپا اوپا دره
پاییزا دوارستن!

بیجاران چوم فوچینَد
دمخته اشکلانه مرا
پاییزه دوارستن
باهاره کشاشونه ره.

فارسی:
برگ افشانیِ درختان
دست زدن(کف زدن) شاخه هاست به همدیگر خوردن

باد دیوانه شده است!

جنگل باردار( حامله) شده است برای زاییدنِ بهار
زمستان بی قراری می کند
تمام شدن پاییز را.

شالیزاران چشم بر هم می نهند
با برجای ماندۀ ساقه های برنج له شده

برای در آغوش گرفتن بهار.

۱۳۹۵ مهر ۲۸, چهارشنبه

گیلغزل: می اوروش وارانا توو غوربت دکفتانا واورس


می اوروش وارانا توو غوربت دکفتانا واورس
تاسیانی ایجگرانا تاسیانانا واورس

های نوا گفتن جیگیر تی آیو نالانا هاچین
می جیگیفته آرزو جنگل جوخوفتانا واورس

پورزماته گیلکانا شومه شوم واران واکفت
سرچینا بُونا، نه جاکوو، می بیجارانا واورس

چوله دیلتنگه-نا وارش، چومه ارسُو تاسیان
تاسیانانه فوقوفتن دیلبیگیفتانا واورس

گیلانه جا  گی، می چوم ارسو دیبه وارش بوار!
چومه وارش قولقا گیفتن، دورجه گیلانا واورس

دیل تیشین نیگیفته هرماله نفامی ارسو آ
واشکسه خالانه نالا داره ولگانا واورس

ده دوارسته می نوبه، اخوانه گفتنی!*
وخته می گیله جیوانان، می جیوانانا واورس!!!

دور جه ماری خاکه دیلنازوک بوبوستم ابه رار
گیل آوایی درده دیلا دریا دیلانا واورس

فارسی:
ضجه زدنهای مرا تو از افتادگانِ در غبرت بپرس
ضجه های دلتنگی ها را از دلتنگها بپرس
بیهوده هی نگو آه و ناله هایت را بس کن
آرزوهای دریغ شده ام را از پنهان شدگان در جنگل بپرس
دیرزمانی ست که گیلکها را شومیِ شوم باران گیر داده است
کاه شدن های از برنجکوب را از شالیزاران من بپرس
دلتنگیهای گلِ له شده را باران، اشک  چشم  را دلتنگی( می داند)
از پسِ دلتنگیها برآمدن را از دل گرفته ها بپرس
از گیلان می گویی، چشمم اشک می افتد مانند بارش باران
با اشک چشم بخود پیچیدن را از دور افتادگان از گیلان بپرس
دلِ تو نگرفته تو بندرت اشک وُ آه می فهمی
نالۀ شاخه های شکسته را از برگ درختان بپرس
به گفتاوری از اخوان،  نوبتِ من گذشته است
وقتِ جوانان گیلانِ من، از جوانانِ من بپرس
دور از خاک مادری نازک دل شده ام ابرار( ابرار= داداش!)
دردِ دلهای گیل آوایی را از دریادلان بپرس
.
* اشاره به یک بیت از اخوان ثالث است: رسیده ایم من وُ نوبتم به آخر خط، نگاهدار جوانها بگو سوار شوند

۱۳۹۵ مهر ۲۱, چهارشنبه

هاتویی = همینطوری - گیل آوایی

دپرکستن می خابا گیره یو
خاب می دپرکستنا
و منام خسته جه هر دوتا
فوخوسان ایشمارمه
بیداری سوریه جا یو
خاب
زرخه غوربت می وطنه مئن!
کاشکی
زودتر بوشوبیم ایتا  ده سیاره
ولی
آ خاکه مئن
می مار چی!؟

فارسی:

بیداری خوابم را می گیرد
و خواب
بیداری ام را!
و من هم خسته از هر دو
کابوس می شمارم
بیداری در سوریه
و خواب
غربتِ تلخ در وطن!
کاش زودتر به سیاره ای دیگر کوچ کردم
اما
در این خاک
مادرم چه!؟


۱۳۹۵ مهر ۱۳, سه‌شنبه

ایتاگیلچاردانه!- گییل آوایی

چره دیل غورصه چوم دریا نوبونه
چره دیم قورصه دیل غوغا نوبونه
هیتو کی سربیجیره جنگله راش
چی وستین گیله مرد میرزا نوبونه!

فارسی:
چرا دل غصه، چشم دریا نمی شود
چرا دهان بسته و محکم است(کنایه از توداری و سکوت ) دل غوغا نمی شود
اینطور که سر افکنده است راشِ جنگل
برای چه گیلمرد میرزا نمی شود!


راش یکی از درختان بلند جنگل ست

۱۳۹۵ مهر ۱۱, یکشنبه

هساگیلچامه - گیل آوایی

ابرانه ونگو هیسته جنگله رنگ
آفتاب جوخوس بازه دره
ولگانه رقصه مرا.

گیلانه رونمایه پاییز
تابستانا دوارستن
زمستانا شکم اوسانه زمین
بهاره خوشا دانو
دیل زئن!

فارسی:
گریۀ ابرها وُ موشکِ جنگلِ خیس
آفتاب قایم با شک بازی می کند
با رقص برگهاو

رونمای گیلان است پاییز
پشت سر گذاشتن تابستان
زمستان را باردار شدن زمین
برای بوسیدنِ بهار و
در آغوش گرفتن!


*موشک=موش کوچک/نوعی بازی