۱۳۹۹ خرداد ۹, جمعه

گیلچاردانه یان - گیل آوایی

1
چوماناخون واره سلا بو می دیم
سیوایی دابا بوست همدیلا نی بیم
هاچین  گردالوییم بی شات خوریم تاب
جوخوسبازه دریم بیخود آییم شیم!

فارسی:
چشمها خون می بارد گونه هایم مرداب شده است
جدایی رسم شد همدل نمی شویم
بیهوده مانند.... شده ایم، بی شلاق تاب می خوریم
( گردالو=....،  فارسی چه می شود!؟ نمی دانم!)
قایم باشک داریم می کنیم بیهوده می آییم می رویم

2
شبان تنهایی یا مستی دمه ناز
پیالا فان درم لبا گیرم گاز
فوخوسانا بو ده دوری جه می خاک
چنی گوسن دوخون ببه می آواز!

فارسی:
شبها تنهایی را مستانه ناز می دهم
به پیاله نگاه می کنم لبم را گاز می گیرم( کنایه از لب کزیدن!)
دوری از خاکم کابوس شده است
چقدر گوسن دوخون آواز من بشود
( گوسن دوخون=فراخواندن گوسفند، یک گوشه از آواز گیلان است)

3
بوبوستم ده هاچین تورو خیالی
می همساده گه تو چنی می نالی
ایجور قاقه می همساده جه می کار:
ها روزانه بگه تو بوشو مالی

فارسی:
دیگر درست دیوانه و خیالاتی شده ام
همسایه ام می گوید چقدر ناله می کنی
طوری از کارم حیران است که،
همین روزهاست که بگوید تو دیگه مردنی هستی.

4
خایم قسمت نبه هی کسه دوری
نه خالی دوری، پاک دوری یه زوری
دیمیره هرکی آ دوره بوکود داب
لبانه ره جه ارسو مانه شوری

فارسی:
می خواهم دوری قسمت هیچکس نشود
نه فقط همینطور دوریِ ساده، بلکه دوریِ زوری!
خفه شود هرکسی این دوری را رسم کرده است
از اشک برای لبها شوری می ماند

5
چره شاده نیهی دیمه خوری غم
نیگیر انگاره غم، غم کی نی یه کم!
ویریز وُرسین جه پا غورصانه لافند
ناویره غورصه به دایم تی همدم

فارسی:
چرا شادی را کنار می گذاری غم می خوری
غم را تدارک نبین غم که کم نیست
برخیز طناب غم از پا باز کن
وگرنه غصه همیشه می شود همدم تو

6
سی یا ابرانه امرا یاره می چوم
فو وستن یا وارستن کاره می چوم
هاتو چوم واره، پاک گورخانه به داد
نانم گورخانه جا چی داره می چوم

فارسی:
با ابرهای سیاه یار است چشمم
ریختن یا باریدن کار چشمم شده است
چشمم همینطور می بارد، درست مانند رعد وُبرق می شود داد می زند
نمی دانم از رعد و برق چشمم چه دارد

 7
آمی دیلانه حرفان با نیگایه
سیوایی ایپچه از شرمو حایایه
آمی چومان زنه گب رادواران
تی چوم می چومه امرا دسکلایه!

فارسی:
حرفهای دلِ ما با نگاهست
جدایی یک کمی از حجب و حیاست
چشمهای ما در راه که هستیم حرف می زنند
چشم تو با چشم من پایکوبان است! 
( دسکلا=دست زدن از شادی/پایکوبی/شادمانی)

8
جه تی دیل تا می دیل، راشی نیگایه
سیواییم، فاصله حوجبو حایایه
تی چوم می چوم، می چوم تی چومه امرا
زنه گب!، پاک مثاله دسکلایه!

فارسی:
از دلِ تو تا دلِ من، راهِ پیوند نگاهست
جدا هستیم، فاصله حُجب وُ حیا هست.
چشم تو با چشم من، چشم من با چشم تو
حرف می زند، درست مانند پایکوبیست!

9
چومه ارسو ولانه چوم ببه واز
چره خون به باهار آ خاکه آغاز

دمرده قاقیمی بی داد، بیداد،

فتاشته هرچی سبزه داره با داز

فارسی:
اشک چشم نمی گذارد چشم باز شود

چرا بهار خون می شود آغازِ این خاک

خاموش شده مات بی داد
( بی فریاد کردن)، بیداد
هر چه درخت سبز را با داس بریده است
( فتاشته از فتاشتن=شاخه ها از تنه بریدن(

۱۳۹۹ خرداد ۷, چهارشنبه

هاساگیلچامه/ گیلیکی " هایکو!" - گیل آوایی

دگرا خوره آب کاکایی پاک
پیرپیری شو چوم
شله فورشانه پاماله جا!

دریایا چی دوارست!؟
سیمساکه بویه  رادوار
باده جوخوفتنه!

فارسی:
تلو تلو می خورد پرندۀ دریایی انگار
با چشمِ خمارمست!،
از جای پا بر ماسه های نرم!

دریا را چه از سر گذشت!؟
بوی ماهیست راه به راه
از پنهان شدگیِ باد!

۱۳۹۹ خرداد ۶, سه‌شنبه

ایتا هاساگیلچامه - گیل آوایی


هاتو سیمساکه عطرا بزه دریا
فورشانه سر مستا کوده آب کاکایی!
آویره مالا یو،
سمّاکانه رافایی!

فارسی:
چنان عطرِ ماهی زده دریا
پرندۀ دریایی مست کرده روی ماسه ها!
ماهیگر گم شده  وُ
چشم به راهیِ ماهیفروشان!

گیل آوایی

۱۳۹۹ اردیبهشت ۱۳, شنبه

۱۳۹۹ اردیبهشت ۵, جمعه

گیلداستان: نه - گیل آوایی

گیلداستان: نه
گیل آوایی
6 نوامبر 2007
من
تو
انهمه تام بزه!
وای
امی اوخوانا
کی اوچینه!؟

- نه!
- چره نه!؟
- تو دونیایام بیگی بازام گم نه!
- آخه چره!؟
- چره ناره!
- یانی چی چره ناره!
- هاناست! خایی بردار خایی نردار!
- هاچین ترا شیش گیر ناور! خاب بوگو چره نه!
- ترا زبان حالی نیبه! می زبان مو باورده آنقد ترا بوگفتم کی نیبه! نتانم. نه! بیخود می موخا نوخور. نه برار جان! نه ابای جان! نه تی ناز مره بایه!
- اِه...................آخه چره نه! آسمان بیجیر آیه مگه!
- بدتر! همیشک هاتویه. آنقد بپاستیم بازام آمی سر بی کولایه! وای اگه نپاستی بیم! ده واستی موسی خانا وکیل بیگیفتی بیم. هیزار دفا تره دلیل باوردم. تره بوگفتم. ولی بازام تی کونا گرما گیره آیی مرا یقا گیری! آن همه آدم نانم چره می دوما بیگفته داری.
- تی دوما بیگفته نارم. ترا دینم آتو رُو باورده داری، هرچی جوفت زنی تاک آوری، می دیل سوجه تره، خایم ترا ایجور را تاودم.
- تی دیل مره سوجه!؟ مره! خاکا تی سر! تی دیل تره بوسوجه! آ روزیگاره مئن آدم مانستن تاوان فادان داره! بیچاره! خوشی مگه مرا بد ایه! مگه مرا بد آیه کی می زندگی راحت ببه! هیچی قورصا ندارم!؟ ولی بدبخت من فکر کونم آخه بچی قیمت!؟
- تو اصلا خیاله کی آ دوره زمانه مئن نه سایی! تو تی سرا تاوه دای وروفه جیر خیال کونی هیشکی ده اکارا نوکونه!
- نه! ترا حالی نیبه! تو هامما هاتو دینی! دونیا بگم بازام تو تی کلا کاری!
- آخه چره نه! انهمه سختی کشن دری. دیشب تی ماره دوکتوره پولا ناشتی بازین چی هاچین دور اوسانی آخه! نه! نه!
بیچاره! تو هاچین تی بوجورانه ره سگه دوب زئن دری! کلاچه سر قوپه ناها! کلاچ خبردار نی یه! اِ..........ه بدبخت از تی رهبر تا ابدار چی دوزدد! دوز! چی گی تو!؟
- وای کی آدم نفهم ببه گیره نفهم دن کفه! گاب ببه آدم راحته! راحت! ترا چره آخه حرف حالی نیبه! ترا هرچی گم نه! بازام تی حرفانا زنی.
- نفهمام خودتی. خودت کی هیچی تی دور و برانام تی جان سختی کشن دریدی. تو نتانی بیدنی که آنهمه بدبختی تی خانواده سر آمون دره!؟ تو نیدینی که تی کوچی برار، کونمان پینیک بزه، شه مدرسه!؟ تو نیدینی کی تی پئر خانه نشینه، خو دوا دوکتوره خرجا ناره. تو تی صابخانه فیسو ایفادا نیدینی! آخه...
- می پئر اگه نتانه خو دوکتورو دوا خرجا فاده، اگه می برار کونمان پاره یه. اگر می صابخانه مره فیسو ایفاده کونه، بخاطره انه کی می سر بولنده. حتا تو اولاغام می سر قسم خوری. تره یادا شو.....
- نه! مرا یادا نوشو. ولی آخه انام ده اندازه داره! نه ده بخایی همه تانا عذاب بدی. تو پاک دمردان دری! دانی!؟
- من دمردان درم!؟ من!؟
- آها! دمردان دری تره حالی نی یه.
- اگه انه ایسما نی دمردن! پس تو دوروست گی. من دمردان درم. من دمرده دارم. ولی نه شیمی گنده کثافته مئن!
- اِه..... آخه چی ایشکال داره کی هم تی کار راه دکفه هم مردومه موشکیلام حل ببه!؟ خودایام تی جان راضی به!
- خایم صد ساله سیام می جان راضی نبه! خودا جغیر از راضی یا ناراضی بون، ده کار ناره!؟ اگه تانه کاری بوکونه انهمه آدم ویشتایی سر ببالین ننه. ایجور آنهمه حقو ناحقه جولویا بیگیره. ایجور بداده آ مردوم برسه که هرکی هرکی یا سوارا نبه. ایجور بوبو داره کی هیشکی حق و ناحق نشناسه. مسچدان بوبو داره کارچاکونی جا! آخوندام بوبو داره کار چاکون! از سیاست تا جاکشی مئن ایسا! همه چیام یام بنامه خودا! خودا خو هوایا بداره کی ده آب چه اونه سر بوگذشته داره.
- هاچین کوفر نوگو!
- تو کوفر دانی یانی چی!
- وا بدن جانه تی مار! اسا کوفر و خودیا وا بدن! آ یارویا من شناسم. آدمه خوبی یه. می چومه جان ویشتر اونا اطمینان دارم. انه کارا راه تاود!
- تو خستا نیبی جه آجور گوزه گبان! تو چی دوما بیگفته داری؟ چی خایی می جان!؟ چره دس نکشی! اِه.......زندگی خوبه! داشتن خوبه! راحتی خوبه! هیشکی یا بد نایه! ولی به چی قیمت!؟ تا هسا فکر بوگودی!؟
- خاب هشانا کی گی خوبه! آدم واسی بدس باوره یا نه!
- خانه خراس! بدس آوردنی کی آدم بتانه " آدم " بمانه! نه کی آدمه شکلا بداره بازین گرگه مانستن ببه! تو پاک گرگ بوستان دری.
- گرگ چیسه! پورگ چیسه! چی گی تو!
- اِه.. هان یانی گرگ بوستن! هان یانی تقی کولا نقی سر گودن! هان یانی هیچ مرزی ناشتن! هان یانی آدم بخایه گرگه مانستن هرچی یو هرکسا واچره!
- خاب زندگییا وا ایجور چرخانن یا نه!؟ نیدینی کی مملکت پاک خربستگا بوبو داره! هر که دینی خو کلا کاره!
- اما ایتا دوتا درد ناریمی! هرجایا کی انگوشت نیهی ایجور باد ده! امی دین، آمی دین داری، امی دوستی، آمی دوشمنی، آمی راست گفتن، دوروغ گفتن، خولاصه هرچی کی بیگیم بازام ایجور آمی پا لنگه. شالترس مامدیم، پهلوانه ادای در آوریم! از هر دوروغگویی دوروغگو تریم، بازین کس کسه ره جانماز اب کشیم، کس کسه جور شیمی، بازین فیسو ایفاده مرا ایجور رفتار کونیم که ایمامزادا گیمی زکی! هیچ جا مردوم آتویی کی اما آمی سر کولا نیمی، خودمانا دوروغ گیمی، امی مانستن نی یید. اما دو روییم. اما خودمانا گول زنیم. هیزارتا شامورتی بازی مرا کس کسه سر کولانیم. امی مملکته ره میریم بازین دس دسی اونا چاپیمی، از هر چی دیکتاتور بدتریم بازین ادای دموکراتانا در آوریم. از همه عقب تریم، ادای پیشرفتانا در آوریم. هاتو خودمانا فریب دیمی! گول زنیمی! هیشکیام نایه بگه خو آیب چیسه! همه تان بی آیبیمی! آی تا نیهه اوی تا گردن، اوی تا نیهه آی تا گردن، مملکتام بوبوسته داره خربستگاه! هیشکی نیگه کی خودش چیسه یو چی بوگوده کی مملکت آتو خربستگا بوبو داره! اگه هیشکی خر نبه! مملکت خربستگاه نیبه! هرکه دینی گه مملکت خربستگایه ولی نیگه خودشه گونایه کی مملکت خربستگایه یو خودشام خره اونه مئن! خیاله کی همه ی مردوم پاکو، بی گونا یو راست گو یو درستکاریدی! ولی اشانه سر کولا شه یو بوشو داره! اینفر نایه بگه خاره باور کون!
- تو مالوم ایسه چی خایی بیگی! نوکونه بزه داره تی کللا!
- بایدام می کللا بزه بی! اِ............................ه!!!!!!!! اما ایتا ایتا خرابیم. اما ایتا ایتا بدترین دوروغگو یو کولابرداریم . اما آ سگه زندگه با انهمه عقب ماندگییا گردن بنا درایمو نیهیم! امی وضع خرابا برار! آما واسی خودمانه دردا بشناسیم. هیشکی امه را چانکونه اگه خودمان نخواییم. اما واستی اول خودمانا چاکونیم! آخه به مگه!؟
- چه چاکونیم! صابخانه، پابخانه! بقال چقال، دوکتور پوکتور هرجا شی پول وا داشتن! واستی هر کی ایجور خو گیلیما جه آب بوجور فاکشه! تو نام چی کرا گفتاندری! تو..............
- یانی هرتا بی ناموسی یو دوروغ و کولا برداری یو کس کسا گول زئنو هیزار بی ابرویی زندگییا گردن بنیم چون همه هاتویید!؟ اِ...........ه!!!!!!!!!! آ همه یا که گی! کی یید!؟ جغیر از من، تو، اون !؟ اِه! آ دوزو خر و اولاغو و نفهمو دوروغگویو کارچاقکونو دو رو یو بی ابرو! خودمانیم ده! از هندو اروپایو چین و امریکا نامو داره کی!؟ آ مملکت امی شینه! امان وا اونا بسازیم! هرچی یام اونه مئن ناها! آمی پئره ایرثه! آمی خاکه! خودمان وا اونا چاکونیم!
خودمانیم کی خرابیم! آمی خاکام آمی مانستن! هر کون نوشورام آیه آمه سر سوارا به!
- جانه تی مار سیاست پیاستا بنه دیمه! اصلن اهلش کی نی یم هیچی! اونه جان متنفرم!
- خاکا تی سر! هانا کی گفتان دری سیاسته ده! مونتها جه ایطرف دیگه! مثله خیلی چیزانه دیگه! شیپورا جه او فاله طرف زئن دری! سیاستا کار ناشتن یانی خاکا تی سر! تسلیم بون! یانی اینفر دیگه تره تصمیم بیگیره! یانی هر کی بایه ترا بگه فچم ایشکم فادن!
- تو دوروست گی! حق با تویه! ولی جانه تی هرکی دوس داری بیا آ یارو کارا چاکون! می ریش اونه ویرجا گیروبه!
- آها پس تی ................گویی یه! هانه واستی های می موخا خوردان دری! ولی من نی یم!
- یانی چی نی یی؟
- مرا منتظر خدمت بوگودید! آخه می رییسام تی حرفانا زه یی!من گفتیم نه!

خُولیداره
تی تی
کشکرت
هارای زنه:
آهـــــــــــــا ی
شب میره!

هان

برگردان فارسی
نه
نوامبر 2007

من
تو
این همه خموش!
آه
واخوان ما را
که برچیند!
- نه
- چرا نه
- دنیا هم بگی باز می گم نه
- واسه چی آخه
- واسه چی نداره
- یعنی چی واسه چی نداره
- همینه که هست. میخواد خوشت بیاد یا نیاد
- بیخود خودتو مسخره نکن! خوب بگو واسه چی نه
- تو زبان حالیت نیس زبونم مو در آورده اینقدر بهت گفتم نمیشه نمی تونم. نه. بیخود مُخمو نخور. نه داداش! نه برارد! نه نازتو برم!
- اه.....آخه چرا نه! مگه آسمون بزمین میاد!؟
- بدتر! همیشه همینطوره. اونقدر حواسمونو جمع کردیم باز هم سرمون بی کلاه ست.وای اگه حواسمون هم نبود! دیگه واویلا! هزار بار برات دلیل آوردم. بهت گفتم. ولی باز هم همچین که جات گرم میشه، یقه مو میگری. آین همه آدم هستش! نمیدوم چرا دُم منو چسبیدی
- دُم ترو نچسبیدم. می بینمت که اینجور به هم ریخته ای. هر چه که جفت می زنی ! تک میاد. دلم می سوزه برات. می خوام یه جورایی رات بندازم
- دلت واسه من می سوزه!؟ واسه من! خاک تو سرت! دلت واسه خودت بسوزه! تو این روزگار آدم موندن، تاوان دادن داره! بیچاره! مگه خوشی بدم میاد! مگه بدم میاد که زندگیم راحت باشه! که غم هیچی رو نداشته باشم! ولی بدبخت! من فکر می کنم که آخه به چه قیمتی!؟
- تو اصلا خیاله که تو این دوره زمونه نیستی! تو سرت رو کردی زیر برف و خیال می کنی هیشکی این کارا رو نمی کنه!
- نه تو حالیت نیس! تو همه رو همینطور می بینی! دنبا هم بگم تو حرف خودتو می زنی.
- آخه چرا! اینهمه سختی داری می کشی. دیشب مادرت پول دکتر رو نداشت! تو واسه چی داری دور ور میداری! بیچاره تو مفت و مجانی واسه بالاسریهات داری سگ دو میزنی! سرت بی کلا مونده خبرنداری! اِه بدبخت! از رهبر تا آبدارچی همه دزدند! دزد! تو چی می گی!؟
- وای که آدم نفهم بشه ولی گیره نفهم نیافته! هرچی آدم گاو باشه! راحت تره! راحت! چرا حرف حالیت نیس! هرچی بهت می گم نمیشه! بازام حرفای خودتو میزنی!
- نفهم هم خودتی! خودت که هیچی دو ر و بریات هم از دست تو دارن سختی می کشن. تو نمی تونی ببینی که این همه بدبختی به سر خونواده ات داره میاد!؟ تو نمی تونی ببینی که برادر کوچیکت حتی با لباس وصله دار میره مدرسه!؟ تو نمی بینی که پدرت خونه نشینه خرج دوا دکترشو نداره!؟ تو اینهمه فیس و افاده صابخونه رو نمی بینی!؟ آخه....
- پدرم اگه خرج دکترشو نداره. اگه برادرم با خشتک پاره میره مدرسه. اگه صابخونه ام فیس و افاده می کنه برام، عوضش سرم بلنده! حتی توی اولاغ هم رو سرم قسم می خوری! یادت رفته...
- نه یادم نرفته. ولی آخه این هم اندازه داره! نه اینکه بخوای همه رو عذاب بدی! تو دیگه داری خفه میشی. می دونی!؟
- من دارم خفه میشم!؟ من!؟
- اها! تو داری خفه میشی حالیت نیس!
- اگه اسمه اینو خفه شدن میذاری! پس حق با تویه! من دارم خفه میشم. من خفه شدم. ولی نه تو گنداب شما ها!
- اه...آخه چی اشکالی داره که هم کار خودت راه بیافته هم مشکل مردم حل بشه! خدا هم راضی یه!
- میخوام صد سال سیاه هم از من راضی نشه! خدا غیر از راضی یا ناراضی بودن، کار دیگه ای نداره!؟ اگه میتونه کاری کنه که اینهمه مردم گُشنه سر ببالین نذارن. یه جوری جلوی این همه حق و ناحق رو بگیره. یه جور بداد این مردم برسه که هر کی سوار هر کی نشه! یه جور شده که هیشکی حق و ناحق نمیشناسه! مسجدا شدن مرکز کارچاق کنی! آخوند هم شده کار چاق کن! از سیاست تا جاکشی توش هستش! همه چی هم بنام خداس، خدا هوای خودشو داشته باشه که اب از سرش گذشته!
- بیخود کفر نگو!
- تو کفر میدونی یعنی چی!
- وا بده جون مادرت! حالا کفر و خدا را وا بده! این یارو رو من میشناسم. آدمه خوبیه. از چشمام بیشتر بهش اعتماد دارم. کار اینو یه جوری راه بنداز.
- تو خسته نشدی از این حرف مفت! تو دنبال چی هستی؟ چی میخوای از من؟ چرا دس نمی کشی! اِه...... زندگی خوبه. داشتن خوبه. راحتی خوبه. هیشکی هم بدش نمیاد. ولی به چه قیمتی!؟ تا حالا فکرشو کردی!؟
- خوب همینایی که میگی آدم باید بدست بیاره یا نه؟
- خونه ات اباد! بدس آوردنی که آدم بتونه آدم بمونه! نه اینکه شکل آدم باشه ولی مثل گرگ باشه! تو مثل گرگ داری میشی!
- گرگ چی یه! چی داری می گی!؟
- اه... همین یعنی گرگ بودن! همین یعنی کلاه اینو برداشتن سر اون یکی گذاشتن. همین یعنی مرزی نداستن. همین یعنی آدم بخواد مثل گرگ هرچی و هرکس رو پاره کنه بدررونه!
- خوب زندگی رو باید یه جوری چرخوند! نه!؟ نمی بینی که مملکت اینقدر خر تو خره! هر کی خر خودشو میخواد از پل بگذرونه!
- ماها یکی دوتا درد نداریم. هرجا رو که انگشن میذاری، باد میده! دین مون، دینداری مون، دوستی هامون، دشمنی هامون، راست گفتنمون، دروغ گفتنمون، خلاصه هرچی رو که بگم باز یه جور پامون می لنگه! از ترس می لرزیم، ادای پهلوونا رو در میاریم! از هر دروغگویی دروغگو تریم، بعدش واسه همدیگه جانماز آب می کشیم! از سر و کول همدیگه بالا میریم! بعد با فیس و افاده یه جور رفتار می کنیم که انگار به امامزاده میگیم زکی! هیچ جا مردم اینطور که ما سر خودمون کلاه میذاریم، بخودمون دروغ میگیم، رفتار نمی کنن. ما ها دو روییم! ماها خودمونو گول می زنیم. با هزار شامورتی بازی سر همدیگه کلاه میذاریم. واسه کشورمون می میریم بعدش خودمون می چاپیمش، از هر دیکتاتوری بدتریم، ادای دمکراتا رو در می میاریم. از همه عقب افتاده تریم، ادای پیشرفته ها رو در میاریم. همینطور خودمونو فریب میدیم. گول می زنیم! هیشکی هم نمیاد بگه عیب خودش چی یه! همه مون بی عیب و ایرادیم! یکی نمی گه خواهر هر کی که باور کنه! این یکی میندازه گردن اون یکی، اون یکی میندازه گردن این یکی! مملکت هم شده خر تو خر! و خودشون هم توش! انگار که همه مردم پاک و بی گناه و راست گو و درستکارند! ولی سرشون کلاه رفته!
هر کی رو می بینی میگه مملکت خر تو خره! ولی خودشو نمی گه که گناه خودش چی یه که مملکت خر تو خره و خودش هم توشه!
- تو معلوم هس که چی میخوای بگی! نکنه زده به کله ات!
- باید هم به کله ام زده باشه! ا........................ه! ما تک تک مون خرابیم! ما تک تک مون بدترین دروغگو و کلاهبرداریم! ما وضعمون خرابه داش! ما باید درد خودمون رو بشناسیم! هیشکی ما رو درست نمی کنه! تا خودمون نخوایم! ما باید اول خودمون رو درست کنیم! مگه میشه!
- چی رو درست کنیم!؟ صابخونه، بقال، چقال، دکتر، هرجا که بری، باید پول داشته باشی! هر کی باید یه جور گلیمشو از اب بیرون بکشه! تو نمیدونم چی داری می گی! تو....
- یعنی هر بی ناموسی و دروغ و کلاهبرداری و همدیگه رو گول زدن و هزار بی آبرویی زندگی رو گردن بذاریم چون همه اینطوری اند!؟ اِه!!!!!!!!!!!! این همه رو که می گی، چه کسایی هستند!؟ غیر از من، تو، اون!؟ خودمونیم دیگه! از هند و اروپا و چین و آمریکا نیومدن که! این مملکت مال خودمونه! ارث پدریمونه! خاک مونه! خودمون باید درستش کنیم! خودمونیم که خرابیم. خاکمون هم مثل خودمون! هر کون نشوری هم میاد سرمون سوار میشه!
- جون مادرت سیاست رو بذار کنار که اصلا اهلش نیستم! ازش متنفرم!
- خاک تو سرت! همین که داری میگه یه سیاسته! منتهی از یه طرف دیگه اش! مثل خیلی چیزای دیگه! شیپور رو از سر گشادش داری میزنی! با سیاست کار نداشتن یعنی خاک بر سر شدن! یعنی تسلیم بودن! یعنی یه نفر دیگه برات تصمیم بگیره! یعنی اینکه هر کی بیاد بگه خم شی تا یه شکم اون سواری بگیره!
- تو درست میگی! حق با تویه! ولی جونه هرکی که دوس داری بیا کار این یارو رو راه بنداز! ریشم پیشش گرو ِ!
- آها.......................پس تو هم بله! واسه همین هی مخ منو داری میخوری! ولی من نیستم!
- یعنی چی نیستی!؟
- من دیگه منتظر خدمت شدم! اخه رییس من هم حرفای تو رو زد! من گفتم نه!

شکوفه های درخت آلوچه
زاغ
هوار می زند:
آهـــــــــــــــــــــــــای
شب می میرد!

همین
.
این داستان پیشتر در این نشانی منتشر شده بود: https://shooram2.blogspot.com/2009/03/blog-post_09.html



محله ی ما - گیل آوایی

 

محله ی ما
گیل آوایی
سپتامبر 2009

انتشار : یکشنبه، شهریور ۲۹، ۱۳۸۸


روزهای خوش آن سالها، اوج محبوبیت آغاسی بود با آن ترانه های عامه پسندش که هیچ روز و شبی بدون صدای آغاسی در رادیو و تلویزیون نمی گذشت. ترانه هایش گل کرده بود و آمنه آمنه، شب کارون و...... ورد زبان راننده و بقال و کارگر و باربر شده بود.
خیابان ذرع وُ نیمی محله مان که در آن سالهای کودکی به پهنا و درازای بزرگراهی در نظرگاهم می نشست، خوش خوشانم می شد روزهایی که از قهوه خانه صدای رادیوی به اندازه صندوق چوبی مادر بزرگ که بر بالای رف ِ قهوه خانه خودنمایی می کرد، بلند می شد و اصغر آقای قهوه چی که شباهت زیادی به اصغر بهاری داشت، در گستره آب پاشی شده جلوی قهوه خانه اش میز و صندلی ها را ردیف می کرد و با همه از پیر و جوان می گفت و می خندید که گاه شوخی های دلنشین اش با دستفروش کنار قهوه خانه اش شور و حال همه محله می نمود.
حاج خانم که همیشه اخمش به راه می شد وقتی مَشتی خانم صدایش می کردند، با کرشمه جانانه ای نگاه به اصغر آقا می کرد و از قنادی روبروی قهوه خانه، "نباتی" ( آب نبات) می خرید که بهانه ای بود برای لحظه ای بودن و دیدن آن غروب دمان محله که شور خاصی داشت و صد البته با هر بار آمدن، چشمک دستفروش به اصغر آقا که چاشنی حضور حاج خانم می شد.
صدای آغاسی تمام محله را پر می کرد. سپور محله ی ما که بامدادانِ خلوتِ بی آمد وُ شد، زباله ها را جمع می کرد و همیشه خدا هم شاکی بود از پخش و پلا شدن زباله ها و زحمت زیادش برای جمع کردنشان، دست و رویی شسته،  بر صندلی ای کنار اصغرآقا لمی آنچنانی می داد و با همصداییِ زمزمه واری آمنه آمنه می خواند به  لبخندی که شیطنت معصومانه از آن می بارید در آن لحظه که بدور از جان کندن هر روزه و عرق ریزان نفس گیرش از برای لقمه ای، نفس تازه می کرد.
صدای گُرزعلی که بتازگی دست از قمار برداشته بود، مزه ی همه ی مردان محله می شد وقتی سر و کله اش پیدا می شد و برای مشتری جمع کردن که یخ در بهشت بفروشد، داد می زد: " ساب[1] بوکوردم، شکرا زیاد دوکوردم (" (اشتباه کردم، شکرش را زیاد کردم) چارچرخ دستی اش را با آب و تاب به جلو می راند و قیافه ای جدی برای کسب و فروش می گرفت تا کسی سر شوخی و فحشهای آنچنانی با او باز نکند که هر بار تیرش به سنگ می خورد و امکان نداشت از محله ی ما بگذرد و بی فحش وشوخی و داد و فریاد باشد. کافی بود صدایش بپیچد که ساف بوکوردم شکرا زیاد دوکوردم...... و تیمور، رفیق جان جانی اش که خودشیرینی اش را به دوست اش ترجیح می داد، بلافاصله پس از شنیدن صدای گُرزعلی جواب می داد فلانجای مادرت خندیدی که اشتباه کردی شکر را زیاد ریختی!!! و خنده ی بی امان و ریسه رفتن همۀ اهل محل دنباله ی پاسخ تیمور به گرزعلی می شد. بیچاره گرزعلی با لبخندهای زورکی که بزور خودش را کنترل می کرد، فحش را می خورد و هیچ نمی گفت اما تیمورخوب می دانست که در باغ محله که جمع می شوند حسابش را خواهد رسید.
باغ محله ما نیز ماجرایی داشت. در آن باغ درس می خواندیم. تیم فوتبال داشتیم که تیم فوتبال فردوسی نام داشت و فوتبال بازی می کردیم و صد البته قمار هم یک پای همۀ ماجراها بود و ما بچه های سر بزیر و درسخوانِ محله هم مورد مهربانی همۀ آنهایی بودیم که کارشان قمار و حشیش و......پرداختنهایی از این دست بود. پدرها هم عمله و بنا و راننده و پاسبان و گروهبان ژاندارمری و معلم و گاه کارمند بودند. بچه هایی که پدرها کارشان فصلی بود و درآمد هم فصلی، حسرت به دلهای بچه های دیگری بودند که پدرانشان درآمد ثابت و مستمر داشتند و این میانه بزن بهادری و همیشه بی اجازه تا هر وقت که بخواهند بیرون باشند و هر کاری که خواستند بکنند، شناسه ی این بچه هابود و حسادت و قیافه ی عبوس بچه های باصطلاح مرفه محله که همیشۀ خدا کتکشان به راه بود وقتی که می خواستند پا به پای بچه های ندار باشند!
محله های کارگری و فقیر نشین هم ویژگیهای دلنشینی داشت و شاید دارد هنوز هم! دردهای مشترک، همدردیها، همیاریها و نزدیکیهای بی مثال بین خانوارهای ساکن این محله ها، پیوندهای با شکوه انسانی را به تماشا می گذاشت. دعواها و سر و صداهای وقت و بی وقت هم سمفونیِ همیشه در حال اجرای این محله ها بود که قهرهای زورکیِ برخی از اهل محل که آن هم شور و صفایی کمتر از زمان آشتی نداشت، تماشایی بود بخصوص آنگاه که نیازِ به هم یا پشیمانی از قهر بودن یا حتی دلتنگی برای همدلیِ هر روزه، گپ زدن و از قهر در آمدن را اجتناب ناپذیر می کرد که قیافه گرفتنهای زورکی خصمانه، به نگاه آشتی و لبخند مهربانانه تغییر می یافت. 

ناتمام

[1] ساب = همان کلمه سهو است

آی وای می غاز بمرده*=ای وای غازم مرده است - گیل آوایی



جمعه، مرداد ۲۵، ۱۳۸۷

 آی وای می غاز بمرده = ای وای غازم مرده است
گیل آوایی

لالایی مان، سمفونی دریا بود وُ آوازهای باران بر بام خانه مان و رقص شبح وارش در گذر نور ِ فانوس و آسودگی خوابمان، پارس کردن سگ همیشه یار که خطر را پیش از آنکه سر رسیده باشد، می دانست.
دور ترین خاطره ام به سالهای شاید 1338 یا 39 بر می گردد به زمانی که برای راه رفتن باید دست مادر می گرفتم. تنها، تصویری از آن در دهنم مانده است که در حیاط خانه با انبوه درخت نارنج و سگ سیاه و زرد رنگی که همیشه با ما بود. نمای ماتی از کت ِ خاکستری رنگ، در ذهن من است و صد البته شکل و فرم خاص آن سالها و سنی که داشتم.
کوچه ای شنی خانه مان را به خیابان، یا شاید بهتر باشد بگویم، جاده ای وصل می کرد که یک سوی آن ردیف خانه های از هم جدا شده بود با پرچین های ساخته شده از نی و چوب و گاه سیم خارداری که حتی برخی را اصلن مرز و دیواری نبود. آن سوی جاده یا بقولی خیابان، باریکه راهی بود که به ماسه های دریا وصل می شد و تپه ماهورهایی پرده ی حائل می شد میان ما و گستره بی مثال خزری که گشاده دست و بی دریغ، روزی رسان بسیارانی از جمله ما بود.
هیچ وعده ی غذایی مان، بی ماهی نبود و یادآوری و حتی دستور مادر که دست را پس از خوردن ِ غذا با آب نگه داشته شده از شستن برنج که " فشکله آب " می گفتیم – می گوییم هنوز – بشوییم تا بوی ماهی بر دستانمان نماند.
حیاط خانمان، گذشته از نارنجزار انبوه، باغکی داشت که هنوز هم تصویر آن مملو از همه چیز بود که می خواستیم. از هر سبزی خوردنی و میوه و بر و باری!
دنیای کودکی دنیای کارتنی این سالهاست گویی. دنیا ی همه چیز ممکن که در آن مردان و زنان و بزرگترها بسان غولهایی می نمودند که نگریستن ِ به آنها، سربالا کردنی می طلبید که گویی برج سر به فلک کشیده ای را چنان می نگری که تعادل به هم ریزد! و در همین سالها کسی که دبیرستان بود و سالهای آخر را می گذراند، با سوادترین می نمود و دانشمندی که پاسخ همه پرسشهایمان را می دانست، مخصوصن که روزهای زمستانی ِ دلگیر که هیچ کاری نبود و بیرون دویدن و بازی کردن هم! و بی حوصلگی این روزها ماجرای دور هم نشستن بود و داستان بافی ها و پرسش و پاسخ ها میان ما و دانشمندان سالهای آخر دبیرستان!
حوضچه ای در حیاط خانه بود که چاهی با دیواره ی چوبی کنار آن خودنمایی همیشگی داشت و چوبکی که یک سر آن بشکل عدد هفت بود که " کرده خاله " اش می گفتیم – می گوییم هنوز هم- کنار همین حوضچه تظاهرات مرغ و خروس و اردک و غاز ماجرای هر ظرف شستنی بود و وحشت شان از کرده خاله اگر سویشان اخمانه می جنبید!
به گاه دانه چیدن و غذادادن ِ همین مرغ وُ خروس وُ اردک وُ غاز، آواز ِ دل نشین مادر در گوش من است که گویی لشکرش را فرا می خواند آنهم با آواز وُ ترانه وُ ناز. در میان این لشکر پر نقش و نگار، نورچشمی های مادر هم ماجرایی داشت که فراوان بود کتک خوردن خروس یا غاز پرخاشگری که نورچشمی مادر را به چنگ وُ نُک زدنی، یورش می برد.
دو ترانه یا شعر واره ای وِرد زبان ِ کودکانه ی ما بود که می خواندیم:
نه نا ، نه نا
انباره جیر مرغانه نا
دس نزنی بیشمارده نا
افتابه مرسی نه نا
تو چره بترسی نه نا

برگردان فارسی:

مادر بزرگ مادر بزرگ
در انباری تخم مرغ هست
دست نزنی که شمرده شده است
از آفتابه ی مسی مادربزرگ چرا ترسیده ای مادر بزرگ!












خواندن ِ این ترانه نیز به آواز ِ کودکانه، همراه بود با سوار بر چوبی که اسبمان می شد و ما نیز ادای سوارکاری دل به دریا زده، در می آوردیم و در حیاط ِ چنان گسترده ای که قد ِ دریا می نمود، همچون دون کیشوت در جنگ ِ با آسیابان، تاخت می زدیم.  صد البته نازدادنهای هر از گاهی وُ نیز اعتراض ِ مادر چاشنی این تاخت و تازمان بود به گاهی که سر از او می بردیم!
یکی دیگر از شعرهای آن سالها که برایم هنوز بسیار زیبا و دلنشین است بویژه از آن نگاه که رابطه ی نزدیک و ملموس و حضور مردمی میرزا کوچک خان جنگلی را سندی دیگر است. این چنین بود:

نامه فادم انزلی
میرزا کوچی خانه ره
حاکم گیلانه ره
آی وای می غاز بمرده
گردن دراز بمرده

برگردان فارسی:

نامه فرستاده ام انزلی
برای میرزا کوچک خان
برای حاکم گیلان
آی وای غازم مرده است
گردن درازم مرده است

این ترانه یا شعر را هنوز بیاد دارم اما تمامی آن را هیچگاه ندانسته ام. یعنی دنبال اش نبوده ام. نه اینکه بخواهم بی تفاوت برخورد کنم بلکه روزگار ِ آن سالها و این سالها و بازی تا کنونی اش چنان بود و هست که مجال پرداختن به چنین جاذبه های زندگی مان نداد و اینک ِ غربت نیز به قدرت ِ خیال، حیرت کردن و یاد آوردن بسیاری از خاطرات که شاید اعجاز انسان باشد و توان شگفت انگیر مغز که در بکارگیری اش شاید بسیار وا ماندیم چه حافظه باختگانیم هنوز در پی تکرار فراوان ماجراهایی که سرنوشت این چنینی را رقم زده و می زنیم! و گرفتاریم هنوز.
ناتمام
* آی وای می غاز بمرده = ای وای غازم مرده است
.

۱۳۹۹ فروردین ۲۷, چهارشنبه

بهاری گیلچاردانه - گیل آوایی

1
بجه رقصو بیجاره عطرفوروشان
چومان قاقه جه گیلانه گولازان
تی دس ماچی داره با تی بیجارکار
کرا غمزا دره گیلان باهاران

فارسی
رقصِ برنج وُ عطر فروشان شالیزار
چشم از شکوهِ گیلان حیران است
بر دستِ تو بوسه باید، با شالیکاریت
 گیلان ناز می فروشد در بهاران.

2
روخانان لانتیو آبلاکو گوسکا
بیجارانه بجه رقصو تماشا
مثاله شه بزه گیسویه در باد
کوتامه سر هاچین واهیله بپپا

فارسی
رودخانه ها، مار وُ  لاکپشت وُ غورباغه
رقصِ برنجِ شالیزاران وُ تماشا
مانند گیسوی شبنم زده در باد
سرگشته است نگهبانِ روی آلاچیق