دیرو دیل بردنو دیل بوستنو دیل خاستن بو - گیل آوایی

دوازدهم اکتبر2012

دیرو  دیل بردنو دیل بوستنو دیل خاستن بو

کس کسه مردنو پاک ایدیلو جان واستن بو

کرا دونیا امی شین کس کسا دئن بو رادوار

چومانه شوقه مرا دیلخوشی دان پاستن بو

دیرو فردا کرا ایمرو بوبو بی هم دیگه یار

کی دانستی امی دیلداگی دیل چاستن بو

ده اگه چوم به تی چومام دکفه دیل نیبه قاق

کی وفایام تی شینی، بی وفا یارستن بو

کرا داب بو تره دیل بردنو دیل گورشا به زار

دیرو دیل بردنو دیل ایمرو فیچالستن بو

چی بوبو ایمرو بجوز واهیلا بوستن دیله کار

من نانستیم تره دیل ایشکنن نام شاستن بو

گیل آوایی هاچینه دیلخوشا کود با تی نیگاه

دیرو مستی تی مرا ایمرو دوخوشاستن بو

برگردان فارسی:

دیروز دل بردن وُ دلشدن وُ دل خواستن بود

مردن برای هم دیگر یک دل و جان خواستن[1] بود

انگار دنیای ما دیدن یکدیگر در هر راهی بود

با شوق چشمان پاییدن دلخوشی دادن بود

فردای دیروز، باری امروز شده بدون همدیگر، یار

چه کسی می دانست که دلداگی ما دل را فسردن بود

دیگر چشم به چشم تو هم اگربیافتد، دل حیرانزده نمی شود

اینکه وفای تو هم بی وفایی جرات کردن بود

انگار رسم بود برایت دل بردن و دل بسوزد(داغ شود) وُ زار

دلبری ی دیروز وُ امروز دل را چلاندن بود

 چه شد امروز کار دل جز سرگشتگی

من نمی دانستم دل شکستن هم توانمندی بود

گیل آوایی بیهوده دل خوش کرد با نگاه تو

مستی ی دیروز با تو، پژمرده شدنِ امروز بود

---

[1] واستن در زبان گیلکی به معنی هوس چیزی کردن یا داشتن است

ایتا چاردانه جه تاسیانی پوررضا ره – گیل آوایی

تونام کی نه سایی ده کی بخانه!؟

چوتو بی تو گیلک غوربت بمانه!؟

گوسن دوخون، امیری،  دیلمانی

بخانه دیل چومام ارسو فیشانه!

برگردان فارسی:

تو هم نیستی، دیگر چه کسی بخواند؟

چطور بی تو گیلک در غربت بماند؟

گوسن دوخون، امیری، دیلمانی[1]،
بخواند دل، چشم هم اشک بیافشاند!

---

[1] از گوشه های آوازی گیلان

گیلداستان: آویرابو - گیل آوایی

آویرابو

گیل آوایی

نه خودا اونه مرا کار داشتی نه شیطان. جه همه آویرا بوسته خو جوخوفته دردانا هوار کودی. نه موش ایشتاوستی نه دیوار. جه هفت دولت ازاد، هرچی خاستی خوره گفتی، دونیا جایام حیساب نبردی. آویرابوسته صدایام مردمه ره آویره! نه هیکس اونه ایشتاوه نه هیکس اونا دینه! نه شهره مئن ایسا نه یام نه سا. هاتو هاخاکه جیوانی دباخته مئن، آیروا بوسته بو. خو خاکه مئن خو شهره مئن آویرابوبو، هامه جا ابسابو یو هی جایام نه سابو. آخه آدم کی خو آدمی مرا حیساب نایه، ایسانو نِسان مملکته مئن ایتا یه. زنده یو بمرده توفیر ناره. خاکو وطن و دولتو هرچی کی بخایی بیگی اوشنه ره یه کی پیادا سواره ده بازینام پیادانا گوزبجیبا کونه ده. هاتویه کی وختی آدم خو آدمی مرا حیساب نایه، خوره شه خوره آیه خوره کفه خوره ویریزه تا وختی کی انه چارچرخ هوا ببه. بازین نه انه امون نه انه شون،  نه ربطی نه ثبتی. وختی یام کی ثبتو ربطه آدمی نبه، آدم هاتو گوتورمایی آیه یو شه. خاکه مانستن باده دس.

روزان انه کار بوبوسته بو تومامه شهرا متر کونی. جه کوچان بیگیر تا خیابانان. جه باغ بیگیر تا بولاغ. یک روندام خومرا گب زه یی. یانی هی کس اونه مرا بوگو بیشتاو نوکودی. هر که یام فاره سه یی یا شوخی کودی یا فوش دایی. اونام کی نا فوش دایی نه شوخی کودی، خو ترسه جا جه جهنم ایچی انا فادایی گفتی مرا دوعا بوکون. همیشکام هاتو کی خاستی دوعا بوکونه خوره خوره گفتی:

-         دوعا بوکونم کی چی ببه! انهمه دوعا بوکودم مرا، انام می آخره عاقبته! بازین ترا چی دوعا بوکونم!

خو سرا تکان دایی یو خو فکرو خی یالا چورتیکا آمویی.

هاچین ایتا دونیا گب داشتی. هی کسه ره نوگوفتی. ایتا دونیا بارا خود کول فاکه شه یی. هرتا سنگو سفالو درو دیفارام ایچی انه ره نشانه داشتی. جه زاکی تا پیله مرداکی . جه ویشتایی تا شکم سیری. جه داد تا بیداد جه خاب تا بیدار جه یار تا اغیار. هاتویام خوره گفتی یو خوره ایشتاوستی یو خورا آوه جا دایی:

-         چی خاستیم کی اتو هامه چی واگردانه سرا بو. می ازار کی پوتارام نرسه یی چره می خاکه مئن آویری می قسمت بوبو.

او روزام خوره خوره بوگو بیشتاوا دوبو یو شون دو بو. هاچین ایتا موشته بوبوسته خورا فاکشانن دوبو. پیندره پاره دوکوده هاتو کرف آبادا دوارسته ایتا آپچین خرته خاشاک خو دس بیگیفته دیفارکنارا بیگیفته هیزارتا خی یاله مرا شون دوبو. انه دیمپر خوشکه بیجاره جه آب جیگیفته مانستن خاله خاله بوبوسته بو پاک ایچکه آبه ره  زالاش باورده بو. هاتو خو خی یالا وامختان دوبو، شون دوبو کی چومارسرا پورده جیر چشمه سر آب بوخوره.

زباله بو، زباله یام کی بوستی تومام رشت پاک زباله خابا شویی، ملخ پر نزه یی. زلزله یام یکبند خاندان دوبو، چی چی نی گاگلف فوتورک زه یی ایتایا چانه دوستی، زلزلانه جانترس، چیچی نی یانه دس خوشانه صدایا جیگیفتیدی ولی ایدقه نوبوسته بازام زباله اوپه رایا( اوپرا) را تاوه داییدی. بی زلزله یام کی خاب زباله نیبه. زباله افتابسوجانه نما،  زلزله اوپه رایه. زلزله نبه، زباله قو وت ناره.

خیلی زماته کی هاتو رشته مئن آویرابو داشتی. هی کس نوبو کی ایتا چکه آب اونه گولی دوکودی بی.

سنگکی جا ایتا تیکه نان فاگیفته، کورده ایاز کچه مرا بمانسته جاقول ماقولا سنگکی نانه من موشته بوکوده فادابو اونا  تا نهارا ویشتا نمانه.

هاتو آپچین بدس فاکش فاکش خیاله کی ایتا دونیا سنگینی اونه کوله سر ناها، دیفارکش خوره خوره شون دوبویو، گاگلف آه کشِنه مرا خو دردانا ایشماردی. خوره گفتی، خوره ایشتاوستی یو بازینام خورا آوه جا دایی:

-         چی خاستیم کی اتو هامه چی واگردانه سرا بو. می ازار کی پوتارام نرسه یی چره می خاکه مئن آویری می قسمت بوبو.

کاسه گول خیابانه  کنار ترمز بوکوده تا اونه موسافر پیادا به. ایتا بوق بزه اونه ره. خو سرا واگردانه کاسه گولا لوچان بزه بوگفته:

-         بوشو بدا باد بایه

کاسه گول ایتا پن زاری اونه ره تاوه دایو بوگفته:

-         آی قاب باز انا ایتا کانادارای فاگیر زالاش ناوری زباله مئن   

پنزاری یا اوسانه ایتا کونه وره کی غمزه آیه یو کاسه گولا بخنده تاوه ده.

هاتو کی آپچینا ادس اودس کودان دوبو داناعلی جا مشته خانم بیرون آیه دینه کی اون کرا دیفاره کش شون دره. بودو بودو خیابانا دواره آیه اونه کنار ایتا موشته نانو پنیر و سبزی که جه خو نذری سفره اوساده بو فادا اونا  بوگفت:

-         بوخور مرا دوعا بوکون

مشته خانما فاندرسته. همیشکام هاتو کی اونه چوم دکفتی مشته خانما، اونه چوم هاتو بو کی پاک خاستی بگه:

-     آخه مار خاخور! کل اگه طبیب بودی خو سرا دوا نمودی! اگه دوعا مرا کار چاکوده بوستنی بو تا هسا واستی من راکه فلر بوبوستی بیم! انهمه دوعا مرا، من می شهره مئن آویرم! بازین ترا چی دوعا بوکونم!؟ خایی کومک بکونی خاب کومک بوکون! آدم واستی آدمه داد فاره سه ده!

ولی هیچی نوگفتی. یانی چی بوگفتی بی. اونه حرفه ره پیچایام شیب نزه یی تا چی برسه مشته خانم! هاتو هاتویام همیشک وختی اونه چوم دکفتی مشته خانما کی اونا ایچی فادان دوبو، ایتا پیچه مشته خانما فاندرستی ایتا پیچه خورا فاندرستی بازین ده یی، نه هیچی تفاق دنکفته بو. دوعا پوعایام هاچین حیکایته.  مشته خانم هو مشته خانم بو. آویرابو هو آویرا بو.

چومارسرا پوردا دواره. چشمه لب فوروز آیه. آپچینه خرتو خاشاکه نیهه خو ویرجا، خو دیمپرا اب زنه یو شکم سیرابو خودسه مئن ابا اودوشه. نانو پنیرو سبزیو جاقول ماقولا جول جولیکی فه وه ره، پاک جه ویشتایی بیچاره چکره رمق ناشتی. شکم سیرابو پسی، واشانه سر درازا کشه، ایوخت واخوبا بوسته کی ایتا جوانه که صدا جه  راشی بامو:

 ایشو بوشم روخونه[1]

ستاره ما دوخونده

بوته ایشو نمونه

بوته ایشو نمونه

تمام

---

[1]-  شو شو شو

شوی استبداد آخر گوذرنه

وای آخر گوذرنه

خو خو خو خوی بیچارگان ایروز پری نه

وای ایروز پرینه

ایشو بوشوم روخونه

ستاره ما دوخونده

بوته ایشو نمونه

بوته ایشو نمونه

جه  مأمد امینی ( م.راماتخلوص گود)، ۱۵۲۱ دیلمی، شریر ما نهم (۲۳ دی ما ۱۳۲۶ هجری شمسی) لاجؤنˇ مئن، ایته میؤنه شهری خانواده مئن به دونیا بمأ و خو ابتدایی و متوسطه تحصیلاته هو شهرˇ مئن تمنأ گوده. - آ بخشا جه ویکیپدیا فارسی بیگیفتم.

گیلغزل: چومانه ارسو مرا چوم برایی زاری نا - گیل آوایی

بی چاکون واکون

8اکتبر2012

چومانه ارسو مرا چوم برا ره زاری نا

جوخوفته غورصه مرا ونگه بی قراری نا

شبانه بی کسی واستی خیاله بالا گیتن[1]

بازین پیاله مرا صد تا کوفته کاری نا

هاچین هاچین بوشو سالانه مئن وامختن یاد

چوما فوچئنو جه ارسو چوم اینتظاری نا

واسوخته باغه مانستن چورا بو بی ایتا واش

زالاش باورده کرا ناجه، بی بهاری نا

تی ره خانی، تی ره گی، ایشتاوی، هاچین بی زار

ده مستی یام نده یاور، هاتو خوماری نا

تی خاکه مئن نا غریبی، غریبه خاکام، وای!

غریبه هر دو جا ره ایجگره بزاری نا

گیل آوایی تورابوسته جه دوری، غوربتزار

کی کیشکا ره بی کولوشکن، آلوغ شکاری نا

فارسی:

با چشمهای اشک الود، برای چشم به راه زاری هست

با غصه های  نهفته گریه بی قراری هست

شبهای بی کسی باید بالِ خیال را گرفت

سپس با پیاله صد تا کار پار هست

بی دلیل همینطور میان سالهای رفته یاد را جستن

چشمها بسته از اشک، چشم انتظاری هست

مانند باغِ خشکیده بایر شده می شوی یک علف

پر از حسرت شده، حسرت، بی بهاری هست

با خودت می  خوانی با خودت می گویی می شنوی درست می شوی زار

اگر مستی هم دیگر یاری ندهد، همینطور خماری هست

میانِ خاک خودت غربت هست در خاک غربت هم، وای

برای غریبِ هر دو جا، ضجه های زاری هست

گیل آوایی سرگشته شده از دوری، غربتزار

که برای جوجه های بی ماادر، بازِ شکاری هست

 .

---

[1] گیتن= گیفتن

تو فوتورکستی مرا، من ترا، بیچارا بومی - گیل آوایی

تو فوتورکستی مرا، من ترا، بیچارا بومی

گیل آوایی

هفتم اکتبر2012

تو فوتورکستی مرا، من ترا، بیچارا بومی
اسا بازه کی دباخته، کرا ویرانا بومی

کپچی لبچی بوبومی کس کسا گیم آقزونا باخ

هاتویی من مرا قوربان کرا بیگانا بومی

فورادیم هر کی نوبوسته امی امرا پا به را

چوم فوچه را آویرا بو چی پریشانا بومی!

جنگلانا ده فتاشتد، سربداران سره دار

تو ناموختی، من ناموختم جه آویرانا بومی!؟

دوشمنا شادا کودیم با امی بوستن اتو قار

تو جوخوس، من جوخوسم، وای چی غریبانا بومی

تا امی رایا بی یافیم بیمی چارچرخ به هوا

پورد نوبو کس کسه ره پاک پیله دیفارا بومی

خالی میدان ناها آدم کوشه ره بی پاله وان

تا اکه وا دنه پرکیم، واشکسه دارا بومی

بازخوانی گیلغزل: آموندری تی مرا ایپچه او دلارا باور - گیل آوایی

آموندرئ تئ مرا ایپچه او دلارا باورgilghazal:amondari-GilAvaei_Nei bi gharar-J.Andalibi from GilAvaeiگیل آوایی on Vimeo.

فقط صدا

ایتا گیلغزل بی چاکون واکون - گیل آوایی

بوبومه مسته تی چوم چوم تیشین می مستی پا

خی یاله کی خوجه دارم تونام اونه داره پا

می امرایی تو مثاله می سایه هر تا جیگا

بیدین تی واستی چوتو خون کرا بوبو برپا

خی یالا شم بمه هانده توره تی واستی قاق

ایسام تی راشی کرا شلمانه کنار سره پا

هاچین آویره مانستن بوسوج واسوج می کار

تی ره ده واهیلا بوسته آ پا کونم اوپا

جه دوری گورشابومه دوری دوری تو آی وای

جه دوری ارسو ایسه می مرا همیشک پا

اسا کونم می خی یالا وامج وامج جانه یار

تو نه سایی بوشویی چوم تیشین ایسه بپپا

نانی جه دوری هاچین ارسو پاک کونه بیداد - گیل آوایی

نانی جه دوری هاچین ارسو پاک کونه بیداد

تی واستی های پاکونم ارسو یا بمه فریاد

نانستیمی کی تونام شی، بی می خیاله بال

شبانده روز تی خیالا کشا گیرم بم داد

ده دیلمانی خانم جانسوجانو دیم فوخوسان

هاچین فوخوفته جه غورصه ترا آوَرَم یاد

هاتو فغانمه پاک تورا بو دیل فوسوجان

فوقوس فوقوس منمو ارسوغورصه می همزاد

ده پاک بوبوستمه کیشکا تی غم آلوغ جانه یار

مره سوجم واسوجم خاکا بوسته پاک در باد

نانی تو، نه، نانی غوربت آدم چوتو به خاک

کی غورصه باده مانستن کرا کونه بیداد

اسا کی بازی واگردست کوکو شیشیندازه

جه روزیگاره منو تو بوبو می قسمت داد

بازخوانی شعر زیبای " چهارفصل پابرانده گیله مرد" از افراشته همراه با ترانه واجامو دیهاتی ام از زیبا کناری

صدا بدون تصویر

چهارفصل گیله مرد
افراشته

زﻣﺴﺘﺎﻧﻪ رﻩ 

رﯼ ﭘﺎﺑﺮاﻧﺪﻩ ﮔﻴﻠﻪ ﻣﺮد، ورﺑﮑﺸﻪ ﺗﻮﻣﺎن ﺑﺮﻩ

ﭼﻠﻪ دوروﻧﯽ، ﭼﻠﻪ دورون، ﭼﺎﻧﭽﻮ ﺑﻪ ﮐﻮل، هﻴﺴﺘﻪ ﭼﻮرﻩ

ﻣﺮدوﻣﻪ دس ﭼﻮﭘﻮر ﻧﺎﻳﻪ، ﺗﯽ ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﻪ ﻋﺮخ درﻩ

اﯼ ﺧﻮدا ﺗﺮا ﺑﺮﮐﺖ ﺑﺪﻩ، ﻗﻮت ﺑﺪﻩ ﺗﺮا ﺑﺪارﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺗﻮ ﺑﺎرﻩ ﺟﻴﺮ ﻣﻨﺪﯼ ﺑﻮﮐﻮد، ورف ﮐﻮﻟﻪ ﮐﻮﻟﻪ ﺑﺎرﻩ

او ﺗﻮﻟﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﺑُﻖ زﻧﻪ، ﭼﻞ دﻩ ﭘﺎﭼﻪ ﺗﺮا دوارﻩ

اون ﮐﯽ او ﭘﻮﺷﺖ دوﺧﻮﻓﺘﻪ ﻧﺎ، ﺷﻮﻣﻪ را ﺋﯽ ﺟﻮردﻩ ﻓﺎﻧﺪﻳﺮﻩ

ﻣﻦ داﻧﻤﻪ، ﺗﻮﻧﻢ ﺑﺪان، هﻮ ﭘﻴﻠﻪ ﮔﻴﻞ ﺗﯽ ﻧﻮﮐﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷﻮﻣﻪ ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺑﻬﺎرﻩ رﻩ

ﺁﻓﺘﺎب ﺟﻪ درﻳﺎ ﭘﺮ ﻧﺰﻩ، ﺗﺎرﻳﮏ ﺳﻔﻴﺪ ﺻﻮﺑﻪ ﺑﻬﺎر

او ﭘﺮﮐﺎﻧﻪ، دﭘﺮﮐﺎﻧﻪ، ﺟﻨﮕله اوﺧﺎن، ﺑﻮﻟﺒﻮله هوزار

ﺷﻬﺮﯼ ﺑﻪ هفتا ﺧاب درﻩ، ﺗﻮ وﯼ رﻳﺰﯼ ﺑﻪ ﻋﺸﻘﻪ ﮐﺎر

ﺗﯽ ﺑﺮﻩ رو ﺷﻮروم ﺷﻮرﻩ، ﮐﯽ رﻩ اﺟﻮر ﻣﻮﻳﺴﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺷﺎرﯼ ﺑﻨﻔﺸﻪ ﻧﻮﺑﺮﻩ، اوﺳﺎﻧﻪ زﻧﻪ ﺧﻮ ﺳﻴﻨﻪ ﺳﺮ

هﺎ ﻧﻮﺑﺮﯼ ﺗﯽ ﭘﺎ ﺟﻴﺮﯼ، واﺟﻪ ﻓﻮﺟﻪ ﻟﺸﮑﻪ ﻟﻪ ور

ﻓﺮﻗﻪ ﻣﻪ ﺁﻣﻴﻼ ﺑﻴﺪﻳﻦ، ﺳﻴﻨﻪ و ﭘﺎ، زﻳﺮ و زﺑﺮ

ﺑﻪ ﺗﯽ ﺑﺠﺴﺘﻪ رگ ﻗﺴﻢ، ﺑﺎز ﺗﯽ ﻣﻮﻗﺎم ﺑﻮﺟﻮرﺗﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ شیمیﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺗﺎوﺳﺘﺎﻧﻪ رﻩ

ﻗﻠﺒﻪ اﺳﺪ، زواﻟﻪ رﻩ، اﻓﺘﺎﺑﻪ زاﻟﻪ دوروﻧﯽ

زﻟﺰﻟﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺘﺎﻧﻪ، ﺗﻮ هﻤﺴﺎدا ﻳﺎور ﮐﻮﻧﯽ

ﺷﺎرﯼ ﮐﺸﺎﺷﻮ ﺑﺎﻟﺸﺎ، ﺗﻮ ﺋﯽ ﮐﺸﻪ ﺣﺎﺻﻴﻞ ﭼﻴﻨﯽ

ﺗﯽ ﻗﻮرﻗﻮﺷﻮم ﺟﺎﻧﺎ ﺑﻪ ﻧﺎزم، ﻣﻮرﻏﺎﻧﻪ دﺷﮑﻦ ﻧﻈﺮا

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺷﺎرﯼ ﺳﺮ اوﺿﺎﻳﺎ ﻧیدﻳﻦ، وﺧﺘﯽ ﮐﯽ ﻟﺨﺘﺎﺑﻪ، ﺑﺮس

ا ﺗﻮﻓﻪ ﻳﻪ، ﺑﻪ هﻢ ﻧﺮس، ﭼﻬﺎرﺗﺎ ﺧﺎﺷﻪ ﮐﺲ ﺑﻪ ﮐﺲ

ﻓﻮ ﺑﺰﻧﯽ درازا ﺑﻪ، ﻋﺎﺟﻴﺰﻩ از ﺋﻴﺘﺎ ﻣﮕﺲ

ﺗﻮ ﺳﺎﻗﯽ، ﺗﯽ ﭘﺴﺮ ﺑﺮار، ﮐﻮﺷﺘﯽ ﮐﻮﻧﻪ، ﺑﺮم ﺑﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﭘﺎﺋﻴﺰﻩ رﻩ

اﻓﺘﺎب ﻧﯽ ﺷﻴﻦ ﭘﺎﺋﻴﺰ روزان، داراﻧﻪ ﻻ ﺳﺮﺧﯽ زﻧﻪ

ﺗﯽ ﮔﺎب زﻳﺠﯽ ﺟﻪ ﭼﺮا، ﺁﻣﻮن درﻩ، ﻣﻠﻪ ﮐﻮﻧﻪ

ﻟﻴﺸﻪ، ﺻﺪاﻳﺎ ﺋﻴﺸﻨﺎوﻩ، او ﺗﻮ راﻳﻪ، ﺑﻨﺪ اورﺳﻴﻨﻪ

ﮔﻴﺸﻪ ﭼﻴﺮﯼ ﺑﻪ دس ﺋﻴﺴﺎ، زاﻣﺎ ﺷﻪ ﮔﺎوا ﺑﯽ ﮔﻴﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺑﺞ ﺗﻮ ﮐﺎرﯼ، ﮐﺞ ﺗﻮ دارﯼ، ﭼﺎﺋﯽ، ﺗﻮﺗﻮن، ﻣﻮرﮐﺒﺎت

ﻣﺎﺳﺖ و ﻋﺴﻞ، دوغ و دوﺷﺎب، ﮐﺒﮏ و ﮐﺮات

ﺳﻔﺮﻩ ﻳﻪ ﺷﺎﻳﻪ ﻧﺠﻔﻪ، ﺧﺎﻧﻪ ﻳﻪ اﺣﺴﺎﻧﻪ دﻳﻬﺎت

ﺑﺞ ﻓﻮروﺷﻪ ﻣﻮرﻏﺎ ﻣﺎﻧﻪ، ﺷﺎرﯼ دو ﺗﺎ ﭼﻮم ﺑﻪ درﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺗﺎﺟﺮ اﮔﺮ ﺑﺸﮑﻨﻪ ور، واﺳﺘﯽ ﺑﺸﻪ ﮔﻮرا، ﺑﻪ ﺳﺮ

ﺗﯽ رﻩ اﮔﺮ ﻧﺒﻮد ﺑﺒﻪ، ﺗﯽ ﺳﺮﻩ ﻓﻴﺪا، ﮔﻮل ﻋﻢ ﭘﺴﺮ

زﻳﻤﻴﻦ ﺗﯽ ﮔﺎب ﺻﻮﻧﺪوﻗﻪ، ﮐﻴﻠﻴﺪ ﺗﯽ ﺑﺎزوﻳﻪ هﻮﻧﺮ

ﻣﻮﻧﮑﺮﻩ ﮐﻴﻤﻴﺎ ﺑﮕﻮ، دﻳﻬﺎﺗﯽ ﮐﻴﻤﻴﺎﮔﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﻣﻮش و ﮐﺎﭘﻴﺶ، ﺷﺎل و واﺷﮏ، ﺧﻮﮎ و ﻏﻴﺮﻩ

ﻣﻮﻓﺘﺨﻮر ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ ﻣﻬﻤﺎﻧﺎﻧﻴﺪﯼ، ﮔﺮدﻩ ﮐﻠﻪ،

ﺗﯽ ﺳﻮﻓﺮﻩ دورﻣﻮﻓﺖ ﺧﻮرﻳﺪﯼ، ﺟﻮﻓﺖ زﻧﻴﺪﯼ،

آی ﺗﺎ ﺑﯽ ﺟﻴﺮ، اوﻳﺘﺎ ﺑﻮﺟﻮر

ﭘﺎ، ﭘﺴﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻨﻪ، ﻓﻮدار، ﻣﻮﻓﺘﺨﻮرﻩ ﺳﻴﻨﻪ ﺳﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

اﺷﭙﺰﯼ ﮐﯽ ﺧﻮب ﭼﺎﮐﻮﻧﻪ، ﭘﻼﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﻮرغ و ﮐﺮﻩ

ارﺑﺎﺑﻪ ور، اﺧﻮﻧﺪﻩ ور، ﻗﻴﻤﺖ و ﺳﺮ ﻗﻮﻓﻠﯽ دارﻩ

ﮐﺸﮑﯽ ﺑﻪ ﻗﺪرﻩ اﺷﭙﺰ، ﻗﻴﻤﺖ و ﻗﻮرب ﺑﻨﻴﺪ ﺗﯽ رﻩ

و ﺣﺎل اوﻧﮑﯽ ﺗﻮ، ﻧﯽ ﺑﯽ، ﺷﺎر و وﻻﻳﺖ ﭼﻪ وﻩ رﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺳﻮﻓﺮﻩ  اﻟﻮاﻧﻪ ﮐﻨﺎر، ﺗﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁورﻩ رم

ﺧﻮدا ﭘﺴﯽ، ﺗﻮ رازﻗﯽ، هﺮﭼﯽ دارم، ﺟﻪ ﺗﻮ دارم

ﻣﯽ دس و ﻗﻠﻢ ﮔﻮﻻز ﮐﻮﻧﻪ، ﮐﺮاﺗﯽ ﺗﻌﺮﻳﻔﺎ درم

ﺟﺰ ﺗﻮ ﮐﯽ ﻣﺪﺣﺎ ﺑﻮﮔﻮﻳﻪ، اون ﮐﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم، ﺷﺎﻋﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

 این شعر را از کتاب ادبیات گیلکی اثر زنده یاد فخرایی برگرفته ام

با مهر

گیل آوایی

چندتا چاردانه گیلکی - گیل آوایی

می ارسویان کرا واشه تی راشی

تی پا جیر نرمه واشا پا نیهی شی

نانم دانی کی ول بیگیفته شم خاب!؟

مرا هرکی دینه گه توچی خاشی!

فارسی:

اشکهای من علف راه توست

زیر پای تو، روی علف نرم ما می نهی می روی

نمی دانم می دانی که شعله کشان شب خواب می روم!؟

هرکسی مرا می بیند می گوید چه استخوان شدی!

.......

می خاکا هی جا آ دونیا نیدینم

هامه جا شم کرا هی جا نیدینم

جه آمریکا، کانادا، ها  اوروپا!،

دینمه جا به جا، می جا نیدینم.

فارسی:

خاکم را در هیچ کجای این دنیا نمی بینم

همه جا می روم اما هیچ جا نمی بینم

از امریکا، کانادا، همین اروپا!،

جای جای را می بینم، جای خودم را نمی بینم.

.....

کی گه هر جا خوشه دیل، تی وطن به!؟

تومامه مردومان تی هموطن به!؟

اونی کی انا گه، غوربت نوبو قاق

بدانه گورشا به دیل، بی وطن به!

فارسی:

چه کسی می گوید که هر جا دل خوش است همان جا وطن می شود

همه مردم هم وطنت می شوند

آن که این را می گوید در غربت مات زده نشده است

بداند که دل داغ می شود، وقتی بی وطن می شود

گ.آ

ترانه گیلکی: چشمه لب آهویا مانی با صدای استاد ناصر مسعودی

دوتا چاردانه تاسیانی جا - گیل آوایی

بیگیفتم یاده بالا پر بزِم پر

بوشوم هرتاخیالا در بزم در

می دیلام ول بیگیفت جه ونگو می داد

بزم درجکا کش های سر بزم سر
( دراسانا بیگیفته سر بزم سر )

برگردان فارسی:

بالِ یاد را گرفتم پر زدم پر

به هر خیال رفتم در زدم در

دلم هم آتش گرفت از گریه و داد من

پنجره را بغل کردم سر زدم سر 

( چارچوب در را گرفتم سر زدم سر - سر کوبیدم سر!)

خیالا چو زنم شب چوم نیشه خاب

تی ته نا فاندرم می دیل به بی تاب

هاتو کورم کلاچم ونگ زنم داد

خیاله شب گیره می ارسویا قاب

برگردان فارسی

شب خیالم را تحریک می کنم چشمم خواب نمی رود

ستاره ها می نگرم دلم بیتاب می شود

هیمنطور چشم بسته مثل تیر در تاریکی داد می زنم

انگار که شب اشکهای مرا قاب می گیرد

گیل آوایی

سمفونی " شور " امیروف همراه با فشرده ای اززندگینامه و آثارِ گیل آوایی

جیگیفته ایجگیره = ضجه فروخورده - گیلداستان - گیل آوایی

آ داستانا نانم آکه بینویشتم

جیگیفته ایجگره*

گیل آوایی

پیله‌کانانا ایتا ایتا هاتو مردومه مرا آمون دوبو بیجیر، خیاله کئ همه تانئ واگویا کودان دبیبد:

- زناکه ناخوشئ مرا چئ بوکونم!؟

- زاکانه لیباس هاچین شندره یه! چئ خاکئ مئ سر دوکونم!؟

- لبچا کوده صابخانا چئ بگم!؟

- حاجئ نوزولخور ده پاک واکف داره! اونا چوتو جیویزم!؟

- کارام کئ نیافم! بیکارئ  مرا چئ بوکونم!؟

- بئ پولئ!؟

- ویشتایئ!؟

- شندره!؟

- پابرانده!؟

- کون برانده!؟

- دوکتور!؟

- دوا!؟

- بیکارئ!؟

- ویشتایئ!؟

- بیکارئ.....ویشتایئ....بئ پولئ.....پابرانده.....بیکارئ....ویشتایئ....بئ پولئ...

سوزن به گادیبئ، جا نوبو! اوتاقه مئن، دیفاره کش قاقا بو نیشته. اونه دیل هیزارجیگا بوشو داره.

مرداکا فاندرستئ ولئ خیاله کئ اوتاقه مئن نه سا! خوره خو خیاله مئن چورتیکا آمون دوبو کئ کویتا موشکیلا ایشکیل وا بوکونه!

زنائ انه شین ناخوش بو، مریضخانه خوفته بو. صابخانه یام ایتا روز هیزار بار اونا واکفه، هاتو تا اونه چوم دکفه مرداکا، اونه کپچ بیجیر آیه.

زاکانام خیاله کئ اوتاقه مئن وا جوخوفته بید. نه صارا مئن تانستیدئ بازئ بوکونید نه کوچه سر.

مرداکه دیل هیزا جیگا شویئ. ایجور آه بکشه کئ پاک خیال کونئ شواله کشن دره، گورشا به!

اوتاقه مئن جا نوبو. هرکئ ایچئ گفتئ. ایتا داد کودئ. ایتا خو گولئ پوستا گیفتئ. ایتا نیفرین کودئ. ایتا فوش دایئ. ایتا مرداکه گوشه کون ایچئ گفتئ. اویتا داد زه یئ، ایتا یاواشیکئ ایچئ نایئ میزه سر کاغذه لا. اویتا آمویئ، ایتا شویئ. ایدفا میرزا بینیوسه داد بیرون بامو:

- آنقد شولوغا نوکونید! آقا حواس پرتا به! اه...... آتو کئ نشا کار کودن! ایتا پیچه امان ندیدئ!

پیره زناکه صدا کئ ویشتر نالا مانستئ تا گه:

- آخه من کئ حرفئ نزمه! فقط خوایم آ عرضه حالا فادم حاج آقایا...

مرداکه پیره زناکا فان دره. مرداکه دیم پر، جه ریشو پشم  پورا بوسته بو. هاچین خیاله کئ هرماله آبه رنگا نیده داره.  پاک شونده کلا مانستئ!

خو کلماجین گازه خالایا کئ طلایام بیگیفته بو، هائ واکونه، خو طلا بیگیفته گازانا مردوما نشان ده. ایجور مردومه مرا حرف زنه کئ اینگار عالما طلبکاره.

مثاله ایتا مگز کئ ایتا نالبیکئ  آبه مئن دکفه، خیال کونه تومامه دونیایا آب بیگیفته داره!

میزه پوشت، اونه گردن هاچین ایتا پلت داره کوندا مانستئ، چرمئ صندلئ مئن پاختابو، نیشته بو.

اونه راسته طرف، اینفر نیشته بو کئ هرچئ اون گفتئ، اونام نیویشتئ.

هرتا حرفام کئ اون آدما زه یئ، اونام اونه لبلا گیفتئ یو آدما فاندرستئ. بازین گفتئ:

- آقائ رییس راست گه ده! تئ خیر و صلایا خوایه!

لاب یالانچئ پالوانا مانستن،ماسکا بوبو، ولئ هیشکئ نیارستئ خنده بوکونه.

هرکئ تانستئ خو خنده یا جیگیفتئ یا ایجور کودئ کئ یانئ اونه ره خنده نوکونیدئ.

مردائ اوتاقه کش سرپا ایسابو. اونه چکره پرکسئ. هئ ذره هو آدما نمانستئ کئ ایتا موشت زه یئ، کله ورزایا خوسانه یئ!

صوب سیفیدئ نزه ویریشتئ شویئ بیجار سر. گرواز اونه کول، بیجارانا آب دایئ، مرز گیفتئ، تیجه دازه مرا کئ همیشک خو شلان قوزه فوزه داشتئ، لیلیکئ دارا فتاشتئ، تومان پرا تا زانو وربشکه، چفه عرق، تا غوروب کار کودئ، خستگئ نانستئ چیسه!

اسا روزیگار مرداکا هاچین چاکوده بو شالیکئ! لاب سره سام بگیفته، اونه چکره هیذره قو وت ناشتئ.

مردوما فاندرستئ، خو دیله مئن گفتئ:

- ندارئ پئر بوسوجه! مردوم پاک هاتو بوبو داره ده خاش والیس! هرچئ ره واستئ، ها کونه گو بیگیفتانه ویرجا خوشونه گولئ پوستا بیگیرید! چئ سگه زندگئ بوبو داره آخه!

خوره هاتو بفکراشو، واهیلا بوسته داره. خوره گه:

- آخه چئ وا ببه!؟ آدم نانه کئ اونه سر ببالینه کئ ناها! هرتایام کئ دینئ پاک خو هفتایا آویرا کوده داره!

هاتو قاقابو، خو نوبه رافا ایسابو. ایتا پیره زنائ کئ ایپیچه اوشن تر نیشته بو، خو پینیک بزه چادورا چاکون واکون بوکوده، خو رویا بیگیفت.

ایتا  آه بکشه یو بوگفته:

- خودایا تئ صبره ره بیمیرم! آخه چره آدمه نفسا نیگیری تا آدم راحتا به!؟ آخه انام زندگئ یه کئ امه را فادایئ!؟ جیوانئ یا امیشینا هاچین خاک بوکودئ فادایئ باده دس! آسره پیرئ یام ایتا زمانه بوبو داره کئ سگ خو صابا نشناسه! پئر به پسر رام نئ یه!

میرزا بینویسه داد بیرون آیه:

- او درجکه ایپچه وازا کونید، حاج آقایا گرمه!

حاج آقا گوشه کونئ، ایچئ خو بغل دستئ یا گه. انه سرمچه ایجور ایسه کئ داد زنه چئ قاب بازئ ایسه! هاچین چئ چئ نئ یا رنگ کونه  بولبوله جا فوروشه! هرماله مردوما اوتاقه مئن فان دره! مردومه نیگا جا قایما به. اما ایجور ایفاده مرا حرف زنه کی هیکسا کرا داخله آدم نانه! هاتویام پیچ پیچئ حرف زنه. چاچول بازئ مرا علما ادم حیساب نوکونه!

مردائ خو دردانه جان بمانسته داره. پیره زناکه گب اونه گوشه من اوخانا دره. مردائ همه تایا خو چومه مرا ایشماره. چند تا دیگه وا بشه تا اونه نوبه فارسه! خوره خوره گه.

دو واره ایشماره:

- کولئ مردائ ایتا، شیش لول دوسته دوتا، کلاچ ملاچئ شوار سه تا، عصا بدس چارتا، دس گچ بیگیفته پنشتا، گولئ پوست بیگیفته شیشتا، پیره زنائ هفتا، جوت هشتا.......هاتو ایشماردان دوبو کئ میرزا بینویسه صدا اوتاقا دواره:

- نمازه وخته. حاج آقا واستئ بشه نماز! بیشید ساعته دو بایید!

مردائ هاچین چنگرا به. اونا کارد بزنئ خون نایه! هاتو قاقا بو خیاله کئ اونه سر ایتا ودره سرده آب فوکودد. مردوما دینه ایتا ایتا شده دره جان بیرون.

چئ بوکونه، چئ نوکونه! ایتا پیچه کونامجان کونه یو آخر پسئ را دکفه شه بیرون. پیله کانانا هاتو مردومه مرا آیه بیجر.

هرتا پا نه پیله‌کانه سر، ایچئ گه. پله‌کانانه مرا خیاله کی خو دردانه ایشماره.

پاک هاتویه کئ همه تانئ واگویا کودان درید:

- زناکه ناخوشئ مرا چئ بوکونم!؟

- زاکانه لیباس هاچین شندره یه! چئ خاکئ مئ سر دوکونم!؟

- لبچا گوده صابخانا چئ بگم!؟

- حاجئ نوزولخور ده پاک واکف داره! اونا چوتو جیویزم!؟

- کارام کئ نیافم! بیکارئ  مرا چئ بوکونم!؟

- بئ پولئ!؟

- ویشتایئ!؟

- شندره!؟

- پابرانده!؟

- کون برانده!؟

- دوکتور!؟

- دوا!؟

- بیکارئ!؟

- ویشتایئ!؟

- بیکارئ.....

ویشتایئ...

بئ پولئ .....

پابرانده ....

بیکارئ ....

ویشتایئ ....

بئ پولئ...

 تمام

* ایجگره در زبان گیلکی به شیون دردالود خشمگین/ضجه می گویند.جیگیفته دریغ شده، محروم شده، خودداری شده معنی می دهد. 

دَوَسته بالا بوگو روزیگار سی یا نمانه - گیل آوایی

دَوَسته بالا بوگو روزیگار سی یا نمانه - گیل آوایی from GilAvaeiگیل آوایی on Vimeo.

یازدهم مرداد 1391/ 1آگوست2012 

دَوَسته بالا بوگو روزیگار سی یا نمانه

واسوخته جنگله داران بی داره پا نمانه

دو واره ویشتایی شه بج دیبه بیجارانا

چوپور نامو دسو لوختی بی سرپنا نمانه

اوتو کی واشکانه ده داره شاخو بالانا

زمستانام دواره سرما چاستنا نمانه

بامود بوشود فته راته مرا دمردد باز

آ روزگاره دمردن دمخته جا نمانه

تویی منم اما واستی بیبیم آخاکه پا

آمی جوخوفتنو زاری بی اینتها نمانه

گولازه جنگله جنگل خوسانه خشمو هوار

ویری دپرک کی آ شومانه بی بها نمانه

سیپیدرو آبه مانستن بوشو دکف دریا

بجه بیجار خوره جاکو بی سرچینا نمانه

بیداره دیل ناره هرماله نا اومیدی راه

چره واپختنو زاری، سی یا بلا نمانه

گیل آوایی جه سیوایی کوداندره فریاد

هارای زنه همه تانا سیوا سیوا نمانه

برگردان فارسی:

به بالهای بسته بگو روزگار سیاه نمی ماند

درختانِ سوختۀ جنگل بی نگهبانِ درخت نمی ماند

گرسنگی باز می رود برنج در شالیزاز سبز می شود

دستان از سرما بی رمق شده و بی لباس و بی سرپناه نمی ماند

آن جور که شاخه ها و بالهای درخت را در هم شکستند

زمستان پشت سر گذاشته می شود و از سرما لرزیدن نمی ماند

آمدند و رفتند با تاخت و تاز باز غرق شدند

در این روزگار خفه شدن جای له شده نمی ماند

تو هستی من هستم باید نگهبان این خاک باشیم

پنهان شدن و زاری ما بی انتها نمی ماند

افتخار جنگل؛ خشم و هوارِ جنگلی ها هستند

برپاخیز بیدار شو که این شومهای بی بها نمی ماند

مانند آبِ سپیدرود برو به دریا

برنج شالیزار که کوبیده می شود بدون کاه نمی ماند

نا امیدی به دل بیدار راه ندارد

چرا در خود پیچیدن از زاری، بلای سیاه نمی ماند

گیل آوایی از جدایی فریاد می کند

به هم هوار می زند که جدا جدا نمی ماند