امروز هوا دیوانه شده بود یعنی هوا دیوانه نشده
بود باد یاغی شده بود یاغی ای که بسرش زده باشد و همه چیز را خواسته باشد بهم
بریزد ویران کند از سر راهش بردارد. در چنین هوایی با چنین دیوانه ای زنجیر پاره
کرده! هوای قدم زدن بسرم زد و رفتن کنار رودخانه راین، راینی که یک قدمی دریا
رسیده و از تب و تاب افتاده لم داده خوش خوشان به آخر خط! می رسد اما امروز بادِ
یاغی چنان پریشانش کرده بود که نه از خوش خوشانی اش نشان داشت و نه اصلا آن شکیبای
آرام و رام که می شد کنارش قدم زد و خیال پر داد با این همه شال و کلاه کرده از
نوعِ بهاری اش! زدم بیرون و رفته بود تا نزدیکیهای دریا دیدم ساحل پریشان تر از
رودخانه چنان ماسه به سر و کلۀ آدم می زند که انگار شلاق گرفته دستش یاغی تر از
باد شده یا چه می دانم شاید با باد کله به کله شده بود! برگشتم و راه رفته به خانه
را گرفتم! میانۀ راه منظره ای که در این عکس می بینید مرا بیاد گیلان جانم انداخت
و آن طنز مانندی که نشان از پیوند ناگسستنی و دیرینۀ ما گیلکها با آذری زبانان
ماست. اگر چه ملخ پر نمی زد ولی با خودم خندیدم. خندیدن از این که : خار درا سرشکن!
واش درا کون سوجان = خار دارد سرشکن، علف دارد کون سوزان!
ماجرایش هم اینطور است که از دیر باز هنگام کاشت
داشت برداشت! شالیزار، کارگران فصلی ای از آذربایجان-خلخال-اردبیل و.... به گیلان
می آمدند و کار می کردند. بسیارانی از همین طبیعی ترین متحدان ما گیلکها، آمدند و
در گیلان ماندگار شدند و حتی گیلک تر از ما گیلکها! اما صد البته واژه و اصطلاحات
تازه هم به زبان گیلکی افزودند. این تازگیهای زبان را بویژه در غازیان انزلی بخوبی
می توان هنوز هم دید یا شنید! آن سالهای جوانی ام هم یکی از همین آذریهای گیلک شده
یا شاید گیلک آذری شده، کارش این بود که تابستانها یخ در بهشت درست می کرد و در
محل ما می فروخت و هنگام فروش برای جلب مشتری بلند بلند داد می زد: ساب بوکوردم
شکرا زیاد دوکوردم = اشتباه کردم شکر را زیاد ریختم! ( بوکوردم و دوکوردم دو فعل
گیلکی کودن = کردم و دوکودن = ریختن، پوشیدن هم معنی می دهد! است.) یکی از تغییرات
و تازگیهای زبانی ست که اشاره کردم! و اما آن ماجرایی که با یادآوری اش خندیدم چنین
بود که یکی از همین کارگران فصلی یا بقولی مهاجر! برای اولین بار آمده بود گیلان
تا کار کند. خسته رفت زیر درختی نشست اما هنوز نشسته ننشسته آخی چنان گفت و بلند
شد و بلند شدن هم همانا و خار به سرش فرو رفتن! بیچاره رفته بود زیر درخت ازگیل که
ما کونوسدار می گوییمش! روی گزنه! که ما گرزنه می گوییمش! نشست! و آن شد که نباید می شد!
چنان عصبانی می شود که وقتی به ده برمی گردد به همولایتی هایش می گوید گیلان
نروید که خار درا سرشکن! واش درا کون سوجان!
فارسی بهار را
دل دوباره بهانه گرفته برای خودش
می خواند، براید دِلَک تاسیان است همینطور
چشم بسته بی توجه داد دارد می زند برای خاکِ
مادری اش مانند دیوانه هاست!
خیالا گم بوشو می دیل
ولانه چومه
ارسُونا دیمه سر فیشانه هاتو
واخوبا بم دیما بره آب مرا قاقا
کونه غورصا دو وانه!!! فارسی به خیال
می گویم برو،دلم نمی گذارد اشکهای
چشم را روی گونه ام می ریزد به محض
اینکه بخودم می آیم، گونه را آب می برد مرا حیران
می کند، غصه را می دواند!
2
شبانا دام ناهان می
دیله کاره چومانا چو
زنه تا کی بواره منام
واهیلا بم جه می دیله کار کی دیل
ناقاره زنه چومام دیاره!!! فارسی شبها دام
گذاشتن کار دل من است چشمانم را
تحریک می کند تا ببارد من هم
حیران شده ام از کار دلم
که دل
نقاره می زند چشم هم دایره!
3
بوگفتم می دیلا زاکی ده
وسته
می سینا دورسینه، چوما
دوَسته
خیالا لیسکا کود می
ولوَله زای
بوسوختم چی بوگفتم! چی بوبوسته!!
فارسی
به دلم گفتم بچگی دیگر
بس است
سینه ام را پاره کرد
چشم را بست
خیال را لوس کرد بچۀ
حرف گوش نکنِ من
سوختم چه گفتم چه شد!
4
آلوچه دارانا تی تی
پورا کود
روخانان گوسکایو لانتی
سرا کود
بیدین باغو بیجارو لاتو
جنگل
باهارا خوشادا، خو کشا
واکود!!!!
فارسی
درختان آلوچه را شکوفه
پر کرد
رودخانه ها غورباغه وُ
مار رها کرد
ببین باغ وُ شالیزار و
جنگل بهار را بغل کرده،
آغوشش را باز کرد! .
