ارسو پیله گیلداستان -1 - گیل آوایی

ارسو

( نازبایه مره-2)

خیاله دارا واچکستن

ول گیفتنو شواله کشئن

روزیگاره چک نایو

دیم سورخی

هان!

بوبوسته تا هاسا کی ایچی تی دیل دکفه. ایچی کی هیچی مانستن ببه یو همه چی ببه!؟

بوبوسته تا هاسا تی دیل دکفه کی ایچی خایه ببه. ایچی تفاق دکفتان دره! ایچی کی نانی چیسه! ایچی کی هاتو آتشه مانستن تی جانه مئن ول بکشه یو ترا پاک توره دیوانا کونه هاچین تی امانا واوینه! ؟

بوبوسته کی تا هاسا ایجا نتانسته بی قرار بیگیری. بینیشینی، کونامجان کونامجان های ول بیگیری بیشی نیشی ویریزی وینریزی، را بیشی به سی! داد بخایی بزنی تی داهانا وانکوده تی دادا جیگیریو پشیمانا بی جه داد زئن، آ بکشی یو ایتا جایا قاقا بو فاندری! ؟

بوبوسته کی هیچی رافا نه سی بازین چوم برا بیبی!؟ هیچی آویرا نوکوده ایچی ره بگردی!؟ چره درازه بدم! پاک سره سام بیگیری. سره سام!

باغ محتشمه جا هالا بیرون ناموبو. خورشید ایتا کله آتشه مانستن کی شبه مرا دس به یخه بوبوستنه ره، جه دور دوره شر همه جایا روشنا کوده، آسه مانه سینا هالا جلاسته بو یو باقایده بوجور نامو بو که شب بنه پا به گوروز. گاگف دارانه ولگانه مئن نیمیزگیره سوسو زه یی، شویی یو آمویی.

صوب فاره سه بو. شه بزه دارانه ولگ، خوشکا بو، شاخانا جلاسته، جوم نوخوریدی. روز خو پرو پالا واکوده جه خاب دوارسته آفتابه مرا دس به دسا بو، تومام جایا هاچین ایجور بوکوده بو زالاش باورده.

واسوخته زمین زالاش باورده واشانه خو سرا جیر آوردی. آسه مانا ایتا تیکه ابر دیننه بو. آبی یه آبی تا تی چوم دکف. هاتو آ بکشه نکشه خیاله کی هاوا اونا فوو بزنه، ایتا پیسخاله باد دیپچیسته یو اونه جانا واج باورده.

خو سرا تاوه دا بیجیر. آرام ارامه پیاده رو جا خو رایا بیگیفته. چوم بگردانه " نازبایه مره" خانه بوجور اونه دمرده اوتاقا فاندرست ایتا آه بکشه. چیچینن داره لچه بوشو روزا چورتیکا آمون دیبید. دارانه سایه افتابخوسا فارسن دوبو. شلمانانه چراغ روشنا بونه ره آپا اوپا کودیدی. خیابانانه ایسفالت زباله سوجانا دوارسته، شبه شورمه ره آه کشه یی. چانکش، خالی باله کایانه ایطرف جلاسته کوله سر موشتکا ایجور خو دسه مئن چاپلا بزه که سیکار کونه جه پیاده رو بکفت خیابانه ایسفالته سر. موشتکه مئن ایت فو بزه خیاله کی خودومامه زوره مرا گفتان دوبو فووووووو! چانکش ده چانچو نکشن دوبو خورا فاکش فاکش بردان دوبو  خانه. مردوم پوتاره مانستن شون دیبید آمون دیبید. ماشینانام سرسام بیگیفته پاک ایتا رو بامو باغه مانستن اورشین بوبو خیابانا دوارسته دی. ایتا ماشین بوق بزه. خو سرا واگردانه نشناخته کی بو. خوره خوره بوگفته:

-         شایدام می مرا نوبو

خو رایا بیگیفته بوشو. خیابان لاکانه تازه دیپیچسته بو. هاتو خو خیالا وامختان دوبویو ایتا ایتا یا ایجور کی ایتا زندگی یا، ایتا چومپیله مرا دواره، دُوره بوکود. هاتو قاقه خو فیکرو  خیال بو کی حس بوکوده ایچی اونا فاندرستان دره. ایجور کی آدم بی فاندرستن ایچی یا اینفرا دینه کی اونا فاندره یو اونا چوم بودوخته داره. خو سرا گردان دینه خیابانه اوسو، آبمیوه گیری کش دوتا پیله زنای اونا فاندرستان درد ایتا دسه مرا اونا نشان دان دوبو کی تا بیده ان سربگردانه اوشونه فاندیره خو دسا جیگیفت بازین پوشتا کوده میوه فوروشی مئن خوشانه کاره دوما بیگیفتده.

هاتو جه او دور کی بیده بو، ایچی اونه جانه ول بیگیفته بو. ایجور کی خیاله ایچی بوبوسته بو ایتا آویرابویا بیافته بو ایتا کی نانستی چیسه شایدام دانستی یو باور ناشتی یا نخاستی باور بوکونه. هاتو خو حسو فکرو خیالا اورشین کودان دوبو یو هام خاستی هون ببه کی فکر کودی هم خاستی نبه. سره سام بیگیفتانه مانستن خو مرا دس به یخه بوبوسته ایجور خاستی جیویره.

لیباسا دوکوده بامو هیره جور آیوانه سر بینیشته ایتا پیپ چاکوده یو اونا بیگیرانه. هاتو پوک زئن دوبو یو آفتاب ویریزا فاندرستان دوبو. خورشید هاچین آدمه دیلا بردی. خو مویانا افشانا کوده پسی ولگانه مرا رقصا دوبو. خو پایا درازا کونه یو کفشا پا انگوشته مره فاکشه آوره خو پا فارس. هاتو دوکودن دون کودن فکرا دوبو کی چوتو شراکتی کار تانه بوکونه. آخه پور زمات بو کی خو ریفقه مرا قرار بنابو دو نفری ایتا جایا واکوند ایتا کاسبی را تاوه دد. همیشک ترسه یی که هرچی پستایی بوکوده بو تومانا به بازین بمانه سیپیلو  سرگردان. کی دسا تانستی نیگا بوکونه اونام ایجور بو کی خودا را گردن کج نوکودی. هاتو آ پا اوپا کودنه مرا کفشا دوکونه یو را دکفه. همساده زناکه صدا بامو بو کی خو زاکانا ببره مدرسه. داره لچه ایتا کشکرت بینیشته دوم تکان بدایو ایتا چورتیکا صدا بدا یو پرا گیفته بوشو.

کوچا دوارسته فاره سه بو خیابان کی کبلایی فیاته پوشت اونه ره ایتا بوق بزه یو دسه مرا بوگفتی خیابان آمون دری!؟

اونام خو سرا تکان بدایو ده بودو بوشو تاکسه بینیشته. کبلایی دانستی کی جولو بینیشنه ده نواستی ایتا موسافر اونه کش سوارا کونه. همیشک هاتو بو. دو نفره کرایا فادایی یو جولو تنایی نیشتی. کبلایی جه خدا بخاسته همیشک اونا ویشتر تاویل گیفتی یو اونه ره "ده شی شینا پاکت دوکودی!"

دادگستری فانرسه کبلایه بوگفته ها بسه خایم پیاده بشم. کبلایی بوگفته هالا بمانسته اونام بوگفت خایم ایتا پیچه پیاده بشم. تی قوربان. تاکسی به سایو اونام پیادا بوسته را دکفته دنکفته پیپا بیرون باورده یو اونا روشنا کود. ایجور پوک بزه کی خیاله سالاسال پیپ نکشه بو. دیفاره کش ایتا پیره مردای شندره مندره دوکوده نیشته بویو مردومه دسا فاندرستی. هاتو کی اونه چوم دکفته گدایا، گدایا خورا ایتا پیچه جیما کوده یو اونا خنده مرا فاندرست ایجور کی خیاله دانستی آیتا اونا ایچی خایه فاده.

گدایه فارسه یو پولا موشته بوکوده فادا اونه دس. گدا رافا نه سا کی دوعا پوعا بوکونه. جه اون دوارسته یو بوشو هالا دادگستری دیفارا فانرسه بو کی ایتا زناکا بیده هاچین اونه دیمپرا شه بزه خیاله ول گیفتان دوبو. نامه نیویسه دسا فاندرستی کی ایتا پیره مرداکه ره عرضه حال نیویشتان دوبو. کی کی ناشتی تومانا کونه تازه دو نفره ده اونه جولوتر ایسابو اونام هاچین ول گیفتان دوبو. ایدفایی ایجور کی داوا ببه نامه نیویسه مرا چکو چانه زنه. نامه نیویس های گفتی مار من چارتا دس نارمه کی می حاواسا بدا بنم ایا چی نیویشتان درم

زناکام امان ندایی . تا اینکی فاره سه اوشونه دیمه. زناکه بیچاره قرار ناشتی هاتو جوشو خوروشا دوبو. رو کونه زناکا گه:

-         مار ترا چیسه چی رافا ایسایی؟

-         آو...... برار امرداکام خیاله کوو کندان دره ایتا عرضه حال خایم بینویسم زود ببرم فادم دادگایا ناویره همه چی دکفه می گردن

-         چی خایی بینویسی مار

-         من کی نتانم بینویسم

-         من تره نیویسم مره بوگو چی خایی بینویسی

-         آو برار تونام کی های واورسی چی خایی بینویسی من کی ترا گمه عرضه حال خایم بینویسم

-         خاب دانم چی ره موشکیل چیسه چه خایی عرضه حال مئن بینویشته ببه

-         اها....

-         بی یه بیشم ایتا کاغذ فاگیریم، تو بگو منام تره بینویسم

-         تو تانی عرضه حال بینویسی

-         کاری ناره کی مار! ایتا عرضه حال تره نیویسمه کی دادگاه پئرام نتانستی بی نه بگه!

کاغذا فاگیفته دیفاره کشه بینیشته زناکام اون ور، های بوگفته یو اونام بینویشته. جه کوچیکانی مرده بوستن بیگیر تا کولوشکنه مانستن کیشکا داشتن. جه مستاجری تا صابخانه بوستن بازین مرداکه بمرده پسی و زاکانا هیزارتا جانکنش  پیل لا کوده پسی، ایجور هاممه تان کوره پیچا بوبوسته دکفتیدی بیچارزناکه جان کی هرتا زای ایتا تیکه ایرثو میراث خاستنی ره او اسیر ابیر بوکوده بید.

هامما بینویشته پسی فادان دوبو زناکه کی اونه جیر ایتا انگوشت بزنه، عرصه حال نیویسه دانه داد بوکوده:

آقا چی کودان دری! آما یا سالانه ساله امی کاره عرضه حال بینویسمه امی زنوزاکا پلا بدیم آ روزان کی ده ایتا روز بوزور دو تا عرضه حال نیویسه بازین تو بامویی امی نانا جیگیفتان دری!

بوگفته:

-         من هاتو هاچین نیویشتان درم نه پول فاگیفتان درم نه عرضه حال نیویسی دوما بیگیفته دارم

-         عرضه حال نیویس داد بزه

-         ده بدتر!!!! هاچین هاچین نیویشتن کی ببه ده هی کس نایه پول فاده عرضه حال بینویسه! خاب......

ارامه مهربانی مرا بوگفته:

-         ها ایتایه مشتی! هاچین تی تومان پیرانا نکن دادوبیداد نوکون! بیچاره زناکه پا ده چکه ره پرکستان دوبو انقد ایا تی رافا سرپا به سا.

عرضه حال نیویس ایجور کی بخایه جینیگیرمینگیری شر چاکونه، خاستی واکفه کی بوگفته:

-         هاچین دور اونسان ایتا زنم تی خوجخورا تی..............

ایجور اونا فاندرسته کی یانی:

-         ترا احترام نهمه می ترسه واسی جه توو نی یه! می آدم بونه واسی یه!

مرداکه دانه ایدفایی خو دوما جا بدایو تام بزه. هاتو کی فاندرستان دوبو خوره خوره بوگفته:

-         سگه چی بزنی چی بترسانی!

ولی اونه  دیل مرداکه ره بوسوخته. بیچاره خو ایتا لقمه پلا در آوردنه ره چانه زه یی. هاتو داب بوو کی دس زیاد نبه تا بازار اونه ره کسادا نبه.

واخوبا بوسته  بیده زناکه دانه خو انگوشتا بیگیفته، اونام خودکاره مرازناکه انگوشتا سیاه بوکوده تا زناکه بتانه

کاغذه جیر انگوشت بزنه.

کاغذا تا بوکوده بنا پاکته مئن کی اونه پوشت دادگاه نشانی پشانی یا بینویشته بو انکی نامه کویه کی دس وا فاره سه. بازین زناکه خاستی پول فاده کی ایتا خنده بوکوده بوگفته

-         مار پول نخامه. بوشو تی شکایته دوما بیگیر کی هامه چی آ روزگاره مئن واگردانه سره!

 

زناکا خودا بداشت بوگفته یو  را دکفت جه زنای دورا بوسته.  هاتو خو خیالا وامختان دوبو یو  شون دوبو.

اوو روزانه یاد باورده کی نه کار داشتی نه بار. روزانی کی درس پرس تومانا بوسته بویو همه تا روزه مانستن دوکانه جولو صندلی بنا نیشته بو اونه مرا گب زئن دوبو یانی گب نزئن دوبو هاتو کوچه مئن آدمانا کی شون دیبید آمون دیبید فاندرستی. یانی فاندرستی یو فان درستی ایجور که هامما ده یی هیشکه نیده یی. هویا ایسابو یو نه سابو. بیافته آویر بو. شاروخ خیلی زمات بو کی اونه مرا ندار نداری داشتی یو جه برار نزدیک تر بو. شاروخ گفتان دوبو کی:

-     هاچین تورابوستمه. نه خاب دارم نه بیداری نه روز دارم نه شب هاتو اونه ره می دیل پر کشئن دره. چوم فوچینمه نانم من خاب دئن درم یا خاب مرا. پاک تورا بو مره مره گب زنمه مره بافمه مره اوچینمه مره فوکونم مره دیچینم مره واوینم مره دوجمه مره اورسینم مره توشکه زنم

هاتو دمرده صدا مانستن بوگفته:

-         آتو اگه ببه حیسابی کوسخولا بی. خاکا تی سر خاب بووشو اونا بوگو چوتو ول گیفتان دری. شاید هاچین ترا پرکانی

-     چی هاچین مرا پرکانم. تو نانی کی وختی دینه اونه ره قاقمه چوتو نازه مرا جه دور ایجور کی پاک می مرا گب زئن دیبی مرا فاندره یو جه من دواره. خو چومانه مرا می مرا گب زنه. هاچین......

-         خاب ایتا قراری مراری بنه همدیگه یا بیدینید آتو کی....

-         ترسمه

-         جه چی ترسی

-         ترسمه بگه نه

-         چی بگه نه

-         خاب بگه نه می مرا نخایه دوست ببه

-         پس اشانا کی گی چیسه

-         چی

-         هان کی نازه مرا جه دور ایه چوسان فیسان بوکوده خو چومانه مرا تی مرا گب زنه یو.....

-         خاب....

-         خاب چی!؟

-         خاب..... خاب...... نانم چوتو بگم..... آخه....

-         آخه چی!

-         آخه دانی باضی چیزانا تانی حس بوکونی نتانی بیگی

-     اگه نشا گفتن چی واسی می موخا خوردان دری! خاب  فقط حس بوکون! حرف نزن! اگه ترسی ایچی کی ترا رو باوره! وا بدن. ها حسسا بدار! بازام جه هیچی بختره.

ایجور کی باباقولی بیرون باوردیبی اونا فاندرست! بیده راستی راستی گفتان دره!

دونباله داره

تومانا بوسته پسی، فارسی واگردانمه. آسا، آویرا نوبوسته هانا بدارید!

دوتا چاردانه گیلکی - گیل آوایی

شبانا چی آیی های چو زنی شی!؟

دیلا اورشین کونی خابا بری شی!؟

بوبوستی غوربته غورصه مرا پا

هاتو آتش زنی، گورشا کونی شی!

فارسی

شبها چه می آیی، هی تحریک می کنی می روی!؟

دل را چنگ می زنی خواب را می بری می روی!؟

با غصۀ غربت پا شده ای ( جفت شده ای، دست به یکی شده ای!)

همینطور آتش می زنی، داغ می کنی می روی!

2

واکف داری هاچین می غورصا مانی!،

می چومه ارسو جا می دیلا خانی!،

سی یا ابرا مانی دیله نیهی دام،

تی دس وا های بخانم دیلمانی!

فارسی

مردم آزاری(گیر می دهی) درست مثل غصه ام می مانی

از اشک چشمانم، دل مرا می خوانی

مانند ابرهای سیاه هستی برای دل دام می نهی( سیا ابران=ابرهای سیاه، اشاره به ابرهای سیاه در یک نماد اندوه با ترانه/سرودی به همین آغاز است: سیاه ابرانای بادوو بورانای......)

از دست تو باید همیشه دیلمانی بخوانم ( دیلمان گوشه ای از دستگاه شور و آواز حتی آهنگ آن بسیار دلنشین است)

واهیل - هاسا شعر - گیل آوایی

سالانه ساله

تو یو منو اینه

تنایی ایشماریم

امی تاسیانه

خیال تورا بو داره جه می خولبازی!

بازام تو ایسایی

منو

می چومانه قاقا بو!

تو مرا فان دری هاچین

من ترا

واهیل!

پاییزه باهارا دیل دوسته دارم پاک

ولگ فیشانو

ایتا جنگل اوخان!

هان!

فارسی:

سالهای سال است

تو وُ من وُ آینه

تنهایی می شماریم

دلتنگی مان را.

خیال دیوانه شده است از خُل بازی من

باز هم تو ایستاده ای

من وُ

چشمان حیران زده ام

تو به من فقط می نگری

من به تو

سرگشته!

انگار به شبه بهار در پاییز دل بسته ام

دور ریختن برگها وُ

یک جنگل واخوان!

همین!

پاییزه بهار در زبان گیلکی ست که به وقتی در پاییز اشاره دارد که برخی گیاهان دوباره سبز می شوند و گل و میوه می دهند. ما گیلکها به این دوره از پاییز " پاییزه بهار= بهار پاییز" می گوییم.

تاسیان - گیلیکی کوچی داستان- فارسی واگردانه مرا - گیل آوایی

تاسیان
کوچی گیلداستان

درجه که جایه!؟

یا

می چومه جا!؟

جه کویتا

رابه بوکود لانتی مانستن

کی اونه پامتتا نتانم بی یافم!

هاتو آیوانه سر نیشته بو زاکا خو پاسر بنا، درازابوسته پایا والای دان دوبویو زاکه کله آ طرف اوطرف شویی یو اونه حاواس ننابو هاتو ایچی خاندان دوبو کی خودشام نانستی چی خاندان دره ولی اونه دیمپر هیستا بو خیاله مرا بوشوبو.

زای ایجور چوچُو موک زه یی کی خیاله عسل والیشتان دوبو. گاگلف خو چوما وکودی مارا فاندرستی ولی بازین کی ماره صدا آمویی:

بوخوس ده زای!

زاکام خو چوما فوچه یی خورا بخابا زه یی.

حصیره سر خورا ایتا پیچه جا بجا بوکود. جه آ سره آیوان تا او سره آیوان حصیر واشاده، گرگ سوتونا جلاسته خانه مار کویی اونه مئن کت دوسته جوم نوخوردی. واشانانه سر لابدان باده مرا رقصا دیبید. حیره جیر ایتا خوروس هاچین خیاله تومام خاکا خو چنگاله مرا اورشین کودان دره هیتا مورغا وناشتی اونه دمه چک بایه. داره ولگ ایتا جوم نوخوردی. هاوا هاچین حایرانا بو آدمانه نیگا مانستن، خوشکا زه بادا راشه قاقا بوسته بو. دوتا چی چی نی چاچه دیمه ایچه توک زئن دوبو. همساده خانه جا ایتا مرداکه خو پیله پسرا قوخوفته بو هاتو اونه مارا فوش دایی یو اونه پئره سرا نایی سگه سر.

زناکه دانه هاتو خو درازا کوده پایانا والای دایی یو خاندی یو خو خیالا وامختان دوبو. زاکه دانه خو چوما نیمیزگیره وازا کودی یو مارا فاندرستی بازین ده یی که مار هیچی نیگه خو چومانا حیسابی واکوده هوتو واکوده چوم ماره خاندنا آوه جا دایی. ای وخت مار واخوبا بوسته کی بیده زاکه دانه نه اینکی نوخوفته داره بلکی اونه مرا خاندان دره! خو خاندا تا بایه جیگیره زاکه خنده اونا پیش دکفته!زناکه دانه خو پایانا وازا کوده زاکه موتوکا بکفت حصیره سر زاکه دانه ایتا فنره مانستن ویریشت بکف ویریز ده بودو بوشو اوسره آیوان خو کاموایی گیشا اوساده باورده ماره ویرجا بینیشت. گیشا بنا خو درازا کوده کوچی پا سر بازین ماره ادایا در باروده. زناکه دانه هاتو خو دیله مئن اونا ناز دایی یو هیچی نوگفتی.

ایتا کوچی دانه بوخچا کی خو ویرجا بنابو وازا کوده. ایتا کوچی کیفه می یان کی همیشک اونا فقط خودش داشتی یو اونا گاگلف وازا کودی ایچی نایی یو ایچی اوسادی، ایتا  کوچی کیتابه مانستنا واکوده. ورق بزه. هرتا دانه ورقا چوم بودوخته. هرتا نیگا مرا ایتا آه بکشه. سر راستا کودی یو آسه مانا فاندرستی بازین دو واره کوچی کیتابه مانستان ورق زه یی. ایتا ده فاندرستن بویو سر راستا کودن آه کشئنو دو واره ایتا دیگه هاتو ای وار واخوبا بو بیده چکه چکه جه اونه دیم فیوه عکسانه سر.

بوخچه اونه پا سر، کوچی کیتابه مانستن وازا بوسته آخری عکس هیستا بوسته، هی چی ده جوم نوخوردی. زاکه صدایا نیشتاوستی. دیم پر هیستا بو چوم پیله اونی شین هاتو سنگینو سنگینترا بوسته

ده جوم نوخوردی. خو تاسیانی یا کشا گیفته بوشوبو.

ایتا کشکرت داره لچه بینیشت. داره پا تکان بوخورد. چیچینی چاچه دیمه جا پرا گیفت بوشو. خوروسکلاکه دانه خاکا ده اورشین نوکودی. لاب دان والای نوخوردی. خانه جور واشانان ویریس واپخته اسیره مانستن موشته کولوشانه فوخوفته، آدمه چوما رخشان کشه یی. همساده خانه جا ده هی ذره صدا نامویی. همه چی تام بزه بو جغیر از زاکه دانه کی واکوده چوم خو گیشه ره مار بوبوسته بو. همه چی بمانسته ایسابو بی تکان، ایتا نقاشی تابلو مانستن آسمانو زمینا جلاسته.

زای بازه دوبویو مار هفتا پادشایا خاب دئن دوبو.

هان!

برگردان فارسی:
دلتنگی
داستان کوتاه گیلکی

از پنجره است

یا

از چشمان من

از کدام به پایین می خزد مانند مار

که جاپای آن را نمی توانم بیابم!؟

همینطور روی ایوان نشسته بود و بچه را روی پایش گذاشته، پاهای درازشده اش را تکان می داد. سرِ بچه این طرف آن طرف می رفت و حواسش نبود . همینطور یک چیزی داشت می خواند خودش هم نمی دانست چه دارد می خواند ولی گونه هایش خیس شده با خیال رفته بود.

بچه طوری پستانکش را می مکید که انگار عسل را می لیسد. گاه گاه چشمانش را باز می کرد و به مادر می نگریست اما پس از اینکه صدای مادر می آمد که:

- بخواب دیگه بچه!

بچه هم چشمش را می بست و خود را به خواب می زد.

روی حصیر خود را کمی جا به جا کرد. از این سر ایوان تا آن سر ایوان حصیر پهن شده، آویزِ بافته از ساقه برنج، به ستون آویزان بود. کدو تنبل در آن دست بسته تکان نمی خورد. روی چوبهای بام، تار عنکبوت با باد می رقصید.

کنار پاگرد ایوان، یک خروس انگار تمام خاک را با چنگالش داشت بهم می زد، به هیچ مرغی اجازه نمی داد نزدیکش بیاید. برگ درخت تکان نمی خورد. هوا انگار مانند نگاهِ آدمِ حیران شده، خشکش زده؛ چشم به راه باد بود. دو تا گنجشک در کنار حوضچۀ ظرفشویی چیزی را نوک می زدند. از خانه همسایه، مردی داشت پسرش را می زد همینطور به مادرش ناسزا می گفت و پدرش را با سگ برابر می کرد.

بیچاره زن همینطور پایش را دراز کرده تکان می داد و می خواند و خیالش را می گشت. بچه هم چشمانش را نیم باز می کرد و دزدکی به مادرش نگاه می کرد. پس از آن وقتی می دید مادرش چیزی نمی گوید، چشمانش را حسابی باز می کرد و همانطور با چشمان باز خواندنِ مادرش را پاسخ می داد.( همخوانی می کرد). یک وقت مادر بخودش آمد که دید بچه نه اینکه نخوابیده بلکه دارد با او می خواند! تا آمد خنده اش را پنهان کند، بچه از او پیش افتاد! بیچاره زن پاهایش را باز کرد،  بالش روی حصیر افتاد. بچه مانند یک فنر برخاست. افتان وُ خیزان، دوید آن سر ایوان و عروسک کاموایی اش را برداشت آورد کنار مادر نشست. عروسک را گذاشت روی پایش سپس ادای مادرش را در آورد. بیچاره زن همینطور در دلش به او ناز می داد و هیچ نمی گفت.

یک بقچۀ کوچک را که دم دستش گذاشته بود باز کرد. در کیف کوچکی که همیشه فقط خودش آن را نگه می داشت و گاه گاه بازش می کرد چیزی می گذاشت یا چیزی برمی داشت، یک کتاب مانندی را باز کرد. ورق زد. هر کدام از ورقها را چشم می دوخت. با هر نگاه یک آه می کشید. سرش را بلند می کرد. به آسمان چشم می دوخت. آه می کشید. سپس دوباره کتاب مانندِ کوچک را ورق می زد. یکی دیگر را نگاه کردن بود وُ سر بلند کردن وُ آه کشیدن وُ دو باره یکی دیگر همینطور یک وقت بخود آمد دید که چکه چکه از گونه اش روی عکسها می ریزد.

بقچه  روی پایش، کتاب مانندِ کوچک، باز شده؛ آخرین عکس خیس شده، هیچ چیز دیگر تکان نمی خورد. صدای بچه را دیگر نمی شنید. گونه هایش خیس شده پلک چشمانش سنگین  و سنگین تر شده دیگر تکان نمی خورد. دلتنگی اش را بغل کرده رفته بود.

زاغی بر بلندترین نقطه درخت نشست. آخرین میوه درخت تکان خورد. گنجشک از کنار حوضچه پر زد و رفت. خروس دیگر خاک را بهم نمی زد. تار عنکبوت نمی جنبید. بالای بامِ خانه، تیرکهای کشیده شده با طناب بافته از حصیر مُشته ساقه های خشک برنج را همچون اسیر در خود گرفته بودند و چشمان آدم را شکلک در می آوردند. از خانه همسایه هیچ صدایی نمی آمد. همه چیز ساکت شده بود غیر از بچه که با چشمان باز برای عروسکش مادر شده بود. همه چیز ساکن مانده بود. بی جنبش. مانند یک تابلوی نقاشی به زمین و آسمان  آویز شده.

بچه داشت بازی می کرد. مادر هفت پادشاه را داشت خواب می دید.

همین!

پنشتا گیلیکی تازه شعر فارسی واگردانه مرا – گیل آوایی

درجه که جایه!؟

یا

می چومه جا!؟

جه کویتا

رابه بوکود لانتی مانستن

کی اونه پامتتا نتانم بی یافم!

فارسی:

از پنجره تراوش کرده

یا چشم من!؟

از کدام یک پایین کشیده شده مانند مار

که جای پایش را نمی توانم بیابم!

2

فان درستن

میدان دکفتن

دوو تایه

پاله وان دانه

کفتنه دردا!

فارسی:

نگاه کردن( تماشا کردن)

میدان آمدن

دوتاست

پهلوان می داند

درد زمین خوردن را!

3

ایتا کاره

ایتا بره

عورصه اونه

کاره

ناره

چوم هونه شین ارسو واره

فارسی:

یکی می کارد

یکی می برد

غصه برای اوست

می کارد

ندارد.

4

هاتو کورم کلاچم

من بوم

اون بوو

می آویستی!

همه چی میشین بوستان دوبوو بادا باد

دونیا دکالست هاچین!

هان.

فارسی:

همینطور چشم بسته هر چه شد شد

من بودم

او بود

رقیب من!

همه چیز داشت از آنِ من می شد بادا باد!

تمام دنیا فرو ریخت!

همین!

5

هاتو فان درستنو

ارسو فوکودن

ایتا جنگل ناجه اوخان

دیله مئن اوچئن،

دیچین،

پستایی کودن

وای

همه چی ایجور دیگه یه

تازه عکسانه مئن!

کویتا مرا جه تاسیانی بگم

دیل پورابوست

بشکسه بست

سل دوارست!

فارسی
همینطور تماشا کردن وُ

اشک ریختن

یک جنگل حسرت هوار

در دل چیدن

روی هم انباشتن

پس انداز کردن

وای همه چیز یک جورِ دیگر است

میان عکسهای تازه

با کدام شان از تاسیانی بگویم

دل پر شده است

سد شکسته است

آبگیر سرریز شده است!

گیلسرود: کوله دارای- گیلمرده درده دیله خود داره مرا = درد دل کردن گیلمرد با داس برنج بُری اش - گیل آوایی

چارتا گیلیکی چاردانه - گیل آوایی

غمو غورصانا دیل گیره فیشانه

هاچین چومانه سر ارسو نیشانه

هاتو کی گاگلف جه دیل کشم آه

چوم ارسُونا می مچچا واچیشانه

فارسی

غم و غصه ها دل می گیرد دور می ریزد

همینطور روی چشمها اشک می نشاند

همچین که گاه گاه از دل آه می کشم

چشم اشکها را به دهانم می چشاند

2

دیلا گم کی بایی غورصا دوارم
تی دامن سر بنم ارسو بوارم
دانم نایی مره هاچین ایسم قاق
تی رافا رادوار بیخود شومارم
فارسی
به دل می گویم که بیایی، از پسِ غصه بر بیایم
سر بر دامنت بنهم اشک ببارم
می دانم نمی آیی، برای خودم بیهوده حیرانم
در انتظارت رهگذر را بیهوده می شمارم

3
شبانا چی آیی های چو زنی شی!؟
دیلا اورشین کونی خابا گیری شی!؟
بوبوستی غوربته غورصه مرا پا
هاتو آتش زنی، گورشا کونی شی!
فارسی
شبها چه می آیی، هی تحریک می کنی می روی!؟
دل را چنگ می زنی خواب را می گیری می روی!؟
با غصۀ غربت پا شده ای ( جفت شده ای، دست به یکی شده ای!)
همینطور آتش می زنی، داغ می کنی می روی!

4

واکف داری هاچین می غورصا مانی!،

می چومه ارسو جا می دیلا خانی!،

سی یا ابرا مانی دیله نیهی دام،

تی دس وا های بخانم دیلمانی!
.

گیلکی کوچی شعر: غروبته دابه - گیل آوایی

غوربته دابه
آدم کس چاکونه بی کسی جا،
تنایی!

هان!

برگردان فارسی:

رسمِ غربت است

آدم از بی کسی، برای خودش کس درست می کند

تنهایی!

همین!

.

ایتا گیلچاردانه عکس

دوتا گیلکی جه می قدیمی چاردانه یان - گیل آوایی

خیالا گم دیلا با تو ولانه
بشه دریا کرا تنها بمانه
نگه بی تو همش آی دادو بیـداد
ده تی قورصه بوبو می آبو دانه
2

دوچوکسته تی بیخوابی می چومه
تی یادا کش بزم موردابه کـومه
بازین تا صبح نامو می چومانا خواب

هاچین تی خوابه دئنه چوم فوچه مه

بی تو شب قاقا بمه دایم ستاره ایشمارم- ایتا جه می قدیمی گیلغزلان

بی تو شب قاقا بمه دایم ستاره ایشمارم
می پیالا پورو خالی دانه دانه ایشمارم

ایشمارم روز و شبا بی تو کرامستو خراب
می دیله زخمانه مالا پاره پاره ایشمارم

اشکه جا هیستا بمه یاور دیهه مستی مرا
اشکانا می دیمه سر با آهو زاره ایشمارم

سخته بی تو زندگه باور گودن بی تو ایسان
فاندرم تی عکسانا چوم اشکه واره ایشمارم

یاد آرم تی مهربانی خنده تی برقه نیگاه
می خیاله مئن تی امرا شب ستاره ایشمارم

دیل ببردی دیلبره جه من جیگیفتی بی وفا
پاک دمردم بی تو می مرگه هیزاره ایشمارم

بی تو لاب فورشم کی بادا دا مرا آ روزیگار
مورده یم بی تو مئ عمره بی بهاره ایشمارم

گیل آوایی توره بئ تو شب نیشه هرماله خواب
شب تی رافا چوم براه دایم ستاره ایشمارم

ایتا قدیمی گیلغزل: آویرا بوسته نیــــــــــگاره می دیل هاچین تنگه

GilAvaei.midil.hachintange آویرا بوسته نیگا ره می دیل هاچین تنگه- گیلغزل from GilAvaeiگیل آوایی on Vimeo.

آویرا بوسته نیگاره می دیل هاچین تنگه

می ماره موشته پـلاره می دیل هاچین تنگه

زالاش باورده کرا ناجه ناجه غوربته مئن
می ماره کتله صداره می دیل هاچین تنگه

می دیل خایه دکفم پابرانده باغه می یان
ایموشته سـیروکواره می دیل هاچین تنگه

بایید میداد فاره سید تا نوبوستمه خالی آب
کی دازو واشو گوماره می دیل هاچین تنگه

ده لاب تورابو زنم می سرا به چوبو چکال
می مچه قورسه ناویره می دیل هاچین تنگه

شبانا ساحیـله کش پاک مثاله واشکسه لوتکا
شبانا مالا صـدا ره می دیل هاچین تنگه

چره مرا واکفی تا دینی کونم فریاد
می رشته پورده بوساره می دیل هاچین تنگه

گیل آوایه واسوخستن نشا بوبو پیله لات
می قرماقو می روباره می دیل هاچین تنگه!
.

فارسی:

برای نگاهِ گم شده دلم تنگ است

برای لقمۀ مادرم دلم تنگ است

بجان آمده با حسرت  حسرت در غربت

برای صدای دمپایی چوبیِ مادرم دلم تنگ است

دلم می خواهد پابرهنه بیفتم میان حیاط خانه

برای یک مُشت سیر و تره دلم تنگ است

بیایید به دادم برسید تا از کار نیفتاده ام

که برای داس و  علف و بیشه دلم تنگ است

دیگر دیوانۀ سر به هوا شده سرم را به هرچیزی می کوبم

دهانم بسته است وگرنه دلم تنگ است

شبها کنارِ ساحل مانند کرجیِ شکسته

برای صدای شبانۀ ماهیگیر دریا دلم تنگ است

چرا به من گیر می دهی تا می بینی فریاد می کنم

برای رشتِ من، برای پُلِ بوسارِ من دلم تنگ است

به گیل آوایی دست نمی شود زد، لاتِ لات شده است

برای قلاب ماهیگری ام برای روبارِ(رودخانۀ رشت) من دلم تنگ است

 .

خواندن زیبا و دلنشین یک غزل گیلکی توسط یک آقای فرانسوی ( آندره لوبله )- غزل: من عاشقه تی چشمه سیایم بلا می سر

خواندن زیبای یک غزل گیلکی توسط یک بانوی هنرمند ایرانی فرانسوی

خواندن زیبای یک غزل گیلکی توسط یک بانوی جوان مکزیکی

من عاشقه تی چشمه سیایم بلا می سر
بی تو هاچینه خاکه هوایم بلا می سر

تی واستی کرا سرخوشمه سبزه بهاری
هیستم جه تی شورم تی فدایم بلا می سر

شب وختی آیی جنگله گیسو بدایی باد
من مسته تی او شور و صفایم بلا می سر

زیبایو لوندی تره بولبول خوانه آواز
بیخود نی یه تی دس هاچینه موشته پلایم بلا می سر

می جانو جهانی تره می دیل کونه پرواز
من سرخوشه تی جولو نیگایم بلا می سر

دریا تویی جنگل تویی می زندگی آتش
عشقی بوخودا من تی فدایم بلا می سر

دونیا می شینه وختی بایی می کشه باناز
آتش کرا بم  سورخه طلایم بلامی سر

پاک ول ولا بوم بسکی تره خوانمه آواز
دونیایا دوارست تره من ولوله کایم بلا می سر

فان در گیل آوایی چوتو مسته تی غزلزار
دیوانه منم تی سپره هرتا بلایم بلا می سر
برگردان فارسی:
من عاشق ِ چشم سیاه تو ام عزیزم
بی تو خاک ِ هوا هستم عزیزم

بخاطر تو سرخوش و سبز بهاریم
از شبنم تو خیسم فدای تو ام عزیزم

وقتی شب جنگل گیسویت را باد می دهی
من مست آن شور و صفای تو ام عزیزم

زیبا و لوندی، برای تو بلبل آواز می خواند
بخاطر تو سبزم مثل بهارم عزیزم

جان و جهان منی برای تو دل پرواز می کند
من سرخوش گونه و نگاه  تو ام عزیزم

دریا تویی جنگل تویی آتش زندگی منی
عشقی بخدا، من فدای تو ام عزیزم

دنیا از آن ِ من است وقتی در آغوشم بیایی با ناز
آتش می شوم سرخ طلایم عزیزم

دیگر بازیگوشی شده ام که برایت آواز می خوانم
تمام دنیا پیچیده که من برای تو اینگونه بازیگوشم عزیزم

نگاه کن چگونه گیل آوایی مست غزلزار تُست
دیوانه منم سپر هر بلای تو ام عزیزم
غزل: گیل آوایی

گیلغزل: دس آسین خوری مرا هیممت کیشین والا بوبوست!؟

دس آسین خوری مرا هیممت کیشین والا بوبوست!؟

شاله مرخه تسبی یو عمامه کی آقا بوبوست!؟

کپچی لبچه دئنو گفتن دوزیکی آقزونا باخ

کی کلاچه نقله سر قوپپه ناهان آگا بوبوست!؟

دسه پیش گیفتن دنه کفتن هاچین پس، آی برار

آدم آ کارانه امرا کی مرا همپا بوبوست!؟

مسچدو منبر عبا عمامه موفت خوردنه کار،

کی ذوغالچا مئن هاچین ورفه سفید ورفا بوبوست!؟

من مرا قوربانا بوستن وختی ویشتا پوره خاک

آدم هرماله نوبوست آدم هاتو روسفا بوبوست

گوسکا دیل دریا نوبوست، دریا نوکوده جانشورا

دیل بزن دریا ناویره کی آتو دریا بوبوست!؟

هر چی والاتر، ایه جیر داره لچچه با گولاز

ووشمه سر فیله مرا آخه آکه زیبا بوبوست!؟

گیل آویی با شکم سیری نشا بون ویشتا یار

ویشتا یاره ویشتایه، ویشتا دیلان یک جا بوبوست!
.

ویدئو چاکوده پسی، آخری مصراع، ایجور دیگه بوبوسته.

ترانه گیلکی نوروز بل- چهار پاره آهنگ قاسم آبادی-آسیه خانم زنده یاد فریدون پوررضا

گیلغزل: دیله جه ارسو دمرده کی ده قرارا نانه - گیل آوایی

دیله جه ارسو دمرده کی ده قرارا نانه

دیمی کی هیستا نبه، چومه ارسو وارا نانه

اونی کی چوم برایه، رافا آیو نالا دانه

ناویره تسک ناره کس، چومه رافا کارا نانه

هیزارتا کشکرتام جلده داره لچچه ببه

بازام جه یادا نوشو، چومه اینتظارا نانه

هاچین هاچین نیبه هرماله دیل کرا بیتاب

نیگیفته ول کی شواله کشئنه زارا نانه

تو دیلمانی مرا تا اسا نوبوستی زار

هیلوی نخانده دیله گورشابونه کارا نانه

دکفته جنگله کی جنگلی دیله کشه آه

( دکفته جنگله کی جنگلی دیله ایسه پا)

نوخورده داز کی سیوایی جه شاخه، دارا نانه

دیله اوروش کودنه هر کی چوم برایه، قاق

نکشه چوم برایی، چوم برا هاوارا نانه

گیل آوایی همیشک چوم برا بو آ سالان

نامو جه را، بامو هرکی دیله اوزارا نانه!

فارسی

دلی که از اشک غرق شده قرار را نمی داند

گونه ای که از اشک خیس نشده،  اشکباری را نمی داند

آن که چشم به راه است، آه و ناله چشم به راه را می داند

وگرنه دلتنگی که کسی ندارد، کارِ چشم به راه را نمی داند

هیزار زاغی هم جلد بالای درخت باشد

باز هم از یاد رفته، چشم انتظار را نمی داند

بیهوده نیست که دل همینطور بیتاب می شود

آتش نگرفته که شعله کشانِ زار را نمی داند

تا حالا با دیلمانی( گوشه ای در دستگاه شور) زار نشده ای

هیلوی( آواز گیلکی گوشۀ موسوم به گوسن دوخوان) نخوانده، کار دل سوخته را نمی داند

کسی که به جنگل زده، برای دل جنگلی آه می کشد

( کسی که جنگل افتاده همپای دل جنگلی ست)

داس نخورده که جدا شدن از شاخه درخت را نمی داند

ضجه زدن دل است برای هر کسی چشم به راه حیران است

کسی که چشم به راهی نکشیده، هوارِ چشم به راه را نمی داند

گیل آوایی این سالها همیشه چشم به راه بوده است

از راه نیامد، آمد هرکسی که زار زدنهای دل را نمی داند.

.

گیلغزل: هاتو دمردا مانه دیل تی غم بوبوست دریا- گیل آوایی

بوشو جه دیل کی ده دیل تابه تی چومانا ناره

دمرده دیل جه تی غم تابه تی غمانا ناره

هاتو ننا چومه سر چوم، بری جه چومان خاب

خیالا چو نوا زئن، دیل تابه آ شبانا ناره

هاتو دمردا مانه دیل تی غم بوبوست دریا

تی شون آمون دتترانن می دیل کنانا ناره

بوبوسته دیل ده هاچین مالایو ایتا لوتکا

بوشو مایاقا دوارسته واگردسانا ناره

ده وسته وسته دکفتن می دیله جان، آی وای

چره نانی کی می دیل تابه تی آمونا ناره

بوشو نامو ده بدا دیل ببه خو ویران، زار

تی عشقه گنجه بانه که تی دئنه بانا ناره!

گیل آوایی توره واهیل بوبو بیگفت سره سام

جه دوری دیلا فوخوفته، دیل اروسویانا ناره

فارسی

از دل برو که دیگر دل توان چشمان ترا ندارد

دل غرق شده از غم توان غمهای ترا ندارد

همچین که چشم روی چشم نگذاشته از چشم خواب می بری

خیال را تحریک نکن دل توان این شبها را ندارد

درست مانند غرق شده را دل می ماند غمت شده دریا

رفتن آمدن بیداد کردنت، دل کنانِ مرا ندارد

دل دیگر شده درست مانند ماهیگیر و یک قایق

رفت از دورهای دریا گذشته بازگشتن را ندارد

دیگر بس است به جان دل من افتادن، ای وای

چرا نمی دانی که دل من توان آمدنت را ندارد

برو نیا دیگر بگذار دل با ویرانه اش باشد زار

نگهبان گنج عشق توست که بهانه دیدن ترا ندارد

گیل آوایی دیوانه سرگشته شده گیج و گمراه شده

از دوری به دلش یورش برده، دل اشکهارا ندارد