گیلغزل: چومانه ارسو مرا چوم برایی زاری نا - گیل آوایی

بی چاکون واکون

8اکتبر2012

چومانه ارسو مرا چوم برا ره زاری نا

جوخوفته غورصه مرا ونگه بی قراری نا

شبانه بی کسی واستی خیاله بالا گیتن[1]

بازین پیاله مرا صد تا کوفته کاری نا

هاچین هاچین بوشو سالانه مئن وامختن یاد

چوما فوچئنو جه ارسو چوم اینتظاری نا

واسوخته باغه مانستن چورا بو بی ایتا واش

زالاش باورده کرا ناجه، بی بهاری نا

تی ره خانی، تی ره گی، ایشتاوی، هاچین بی زار

ده مستی یام نده یاور، هاتو خوماری نا

تی خاکه مئن نا غریبی، غریبه خاکام، وای!

غریبه هر دو جا ره ایجگره بزاری نا

گیل آوایی تورابوسته جه دوری، غوربتزار

کی کیشکا ره بی کولوشکن، آلوغ شکاری نا

فارسی:

با چشمهای اشک الود، برای چشم به راه زاری هست

با غصه های  نهفته گریه بی قراری هست

شبهای بی کسی باید بالِ خیال را گرفت

سپس با پیاله صد تا کار پار هست

بی دلیل همینطور میان سالهای رفته یاد را جستن

چشمها بسته از اشک، چشم انتظاری هست

مانند باغِ خشکیده بایر شده می شوی یک علف

پر از حسرت شده، حسرت، بی بهاری هست

با خودت می  خوانی با خودت می گویی می شنوی درست می شوی زار

اگر مستی هم دیگر یاری ندهد، همینطور خماری هست

میانِ خاک خودت غربت هست در خاک غربت هم، وای

برای غریبِ هر دو جا، ضجه های زاری هست

گیل آوایی سرگشته شده از دوری، غربتزار

که برای جوجه های بی ماادر، بازِ شکاری هست

 .

---

[1] گیتن= گیفتن

تو فوتورکستی مرا، من ترا، بیچارا بومی - گیل آوایی

تو فوتورکستی مرا، من ترا، بیچارا بومی

گیل آوایی

هفتم اکتبر2012

تو فوتورکستی مرا، من ترا، بیچارا بومی
اسا بازه کی دباخته، کرا ویرانا بومی

کپچی لبچی بوبومی کس کسا گیم آقزونا باخ

هاتویی من مرا قوربان کرا بیگانا بومی

فورادیم هر کی نوبوسته امی امرا پا به را

چوم فوچه را آویرا بو چی پریشانا بومی!

جنگلانا ده فتاشتد، سربداران سره دار

تو ناموختی، من ناموختم جه آویرانا بومی!؟

دوشمنا شادا کودیم با امی بوستن اتو قار

تو جوخوس، من جوخوسم، وای چی غریبانا بومی

تا امی رایا بی یافیم بیمی چارچرخ به هوا

پورد نوبو کس کسه ره پاک پیله دیفارا بومی

خالی میدان ناها آدم کوشه ره بی پاله وان

تا اکه وا دنه پرکیم، واشکسه دارا بومی

بازخوانی گیلغزل: آموندری تی مرا ایپچه او دلارا باور - گیل آوایی

آموندرئ تئ مرا ایپچه او دلارا باورgilghazal:amondari-GilAvaei_Nei bi gharar-J.Andalibi from GilAvaeiگیل آوایی on Vimeo.

فقط صدا

ایتا گیلغزل بی چاکون واکون - گیل آوایی

بوبومه مسته تی چوم چوم تیشین می مستی پا

خی یاله کی خوجه دارم تونام اونه داره پا

می امرایی تو مثاله می سایه هر تا جیگا

بیدین تی واستی چوتو خون کرا بوبو برپا

خی یالا شم بمه هانده توره تی واستی قاق

ایسام تی راشی کرا شلمانه کنار سره پا

هاچین آویره مانستن بوسوج واسوج می کار

تی ره ده واهیلا بوسته آ پا کونم اوپا

جه دوری گورشابومه دوری دوری تو آی وای

جه دوری ارسو ایسه می مرا همیشک پا

اسا کونم می خی یالا وامج وامج جانه یار

تو نه سایی بوشویی چوم تیشین ایسه بپپا

نانی جه دوری هاچین ارسو پاک کونه بیداد - گیل آوایی

نانی جه دوری هاچین ارسو پاک کونه بیداد

تی واستی های پاکونم ارسو یا بمه فریاد

نانستیمی کی تونام شی، بی می خیاله بال

شبانده روز تی خیالا کشا گیرم بم داد

ده دیلمانی خانم جانسوجانو دیم فوخوسان

هاچین فوخوفته جه غورصه ترا آوَرَم یاد

هاتو فغانمه پاک تورا بو دیل فوسوجان

فوقوس فوقوس منمو ارسوغورصه می همزاد

ده پاک بوبوستمه کیشکا تی غم آلوغ جانه یار

مره سوجم واسوجم خاکا بوسته پاک در باد

نانی تو، نه، نانی غوربت آدم چوتو به خاک

کی غورصه باده مانستن کرا کونه بیداد

اسا کی بازی واگردست کوکو شیشیندازه

جه روزیگاره منو تو بوبو می قسمت داد

بازخوانی شعر زیبای " چهارفصل پابرانده گیله مرد" از افراشته همراه با ترانه واجامو دیهاتی ام از زیبا کناری

صدا بدون تصویر

چهارفصل گیله مرد
افراشته

زﻣﺴﺘﺎﻧﻪ رﻩ 

رﯼ ﭘﺎﺑﺮاﻧﺪﻩ ﮔﻴﻠﻪ ﻣﺮد، ورﺑﮑﺸﻪ ﺗﻮﻣﺎن ﺑﺮﻩ

ﭼﻠﻪ دوروﻧﯽ، ﭼﻠﻪ دورون، ﭼﺎﻧﭽﻮ ﺑﻪ ﮐﻮل، هﻴﺴﺘﻪ ﭼﻮرﻩ

ﻣﺮدوﻣﻪ دس ﭼﻮﭘﻮر ﻧﺎﻳﻪ، ﺗﯽ ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﻪ ﻋﺮخ درﻩ

اﯼ ﺧﻮدا ﺗﺮا ﺑﺮﮐﺖ ﺑﺪﻩ، ﻗﻮت ﺑﺪﻩ ﺗﺮا ﺑﺪارﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺗﻮ ﺑﺎرﻩ ﺟﻴﺮ ﻣﻨﺪﯼ ﺑﻮﮐﻮد، ورف ﮐﻮﻟﻪ ﮐﻮﻟﻪ ﺑﺎرﻩ

او ﺗﻮﻟﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﺑُﻖ زﻧﻪ، ﭼﻞ دﻩ ﭘﺎﭼﻪ ﺗﺮا دوارﻩ

اون ﮐﯽ او ﭘﻮﺷﺖ دوﺧﻮﻓﺘﻪ ﻧﺎ، ﺷﻮﻣﻪ را ﺋﯽ ﺟﻮردﻩ ﻓﺎﻧﺪﻳﺮﻩ

ﻣﻦ داﻧﻤﻪ، ﺗﻮﻧﻢ ﺑﺪان، هﻮ ﭘﻴﻠﻪ ﮔﻴﻞ ﺗﯽ ﻧﻮﮐﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷﻮﻣﻪ ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺑﻬﺎرﻩ رﻩ

ﺁﻓﺘﺎب ﺟﻪ درﻳﺎ ﭘﺮ ﻧﺰﻩ، ﺗﺎرﻳﮏ ﺳﻔﻴﺪ ﺻﻮﺑﻪ ﺑﻬﺎر

او ﭘﺮﮐﺎﻧﻪ، دﭘﺮﮐﺎﻧﻪ، ﺟﻨﮕله اوﺧﺎن، ﺑﻮﻟﺒﻮله هوزار

ﺷﻬﺮﯼ ﺑﻪ هفتا ﺧاب درﻩ، ﺗﻮ وﯼ رﻳﺰﯼ ﺑﻪ ﻋﺸﻘﻪ ﮐﺎر

ﺗﯽ ﺑﺮﻩ رو ﺷﻮروم ﺷﻮرﻩ، ﮐﯽ رﻩ اﺟﻮر ﻣﻮﻳﺴﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺷﺎرﯼ ﺑﻨﻔﺸﻪ ﻧﻮﺑﺮﻩ، اوﺳﺎﻧﻪ زﻧﻪ ﺧﻮ ﺳﻴﻨﻪ ﺳﺮ

هﺎ ﻧﻮﺑﺮﯼ ﺗﯽ ﭘﺎ ﺟﻴﺮﯼ، واﺟﻪ ﻓﻮﺟﻪ ﻟﺸﮑﻪ ﻟﻪ ور

ﻓﺮﻗﻪ ﻣﻪ ﺁﻣﻴﻼ ﺑﻴﺪﻳﻦ، ﺳﻴﻨﻪ و ﭘﺎ، زﻳﺮ و زﺑﺮ

ﺑﻪ ﺗﯽ ﺑﺠﺴﺘﻪ رگ ﻗﺴﻢ، ﺑﺎز ﺗﯽ ﻣﻮﻗﺎم ﺑﻮﺟﻮرﺗﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ شیمیﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺗﺎوﺳﺘﺎﻧﻪ رﻩ

ﻗﻠﺒﻪ اﺳﺪ، زواﻟﻪ رﻩ، اﻓﺘﺎﺑﻪ زاﻟﻪ دوروﻧﯽ

زﻟﺰﻟﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﺘﺎﻧﻪ، ﺗﻮ هﻤﺴﺎدا ﻳﺎور ﮐﻮﻧﯽ

ﺷﺎرﯼ ﮐﺸﺎﺷﻮ ﺑﺎﻟﺸﺎ، ﺗﻮ ﺋﯽ ﮐﺸﻪ ﺣﺎﺻﻴﻞ ﭼﻴﻨﯽ

ﺗﯽ ﻗﻮرﻗﻮﺷﻮم ﺟﺎﻧﺎ ﺑﻪ ﻧﺎزم، ﻣﻮرﻏﺎﻧﻪ دﺷﮑﻦ ﻧﻈﺮا

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺷﺎرﯼ ﺳﺮ اوﺿﺎﻳﺎ ﻧیدﻳﻦ، وﺧﺘﯽ ﮐﯽ ﻟﺨﺘﺎﺑﻪ، ﺑﺮس

ا ﺗﻮﻓﻪ ﻳﻪ، ﺑﻪ هﻢ ﻧﺮس، ﭼﻬﺎرﺗﺎ ﺧﺎﺷﻪ ﮐﺲ ﺑﻪ ﮐﺲ

ﻓﻮ ﺑﺰﻧﯽ درازا ﺑﻪ، ﻋﺎﺟﻴﺰﻩ از ﺋﻴﺘﺎ ﻣﮕﺲ

ﺗﻮ ﺳﺎﻗﯽ، ﺗﯽ ﭘﺴﺮ ﺑﺮار، ﮐﻮﺷﺘﯽ ﮐﻮﻧﻪ، ﺑﺮم ﺑﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﭘﺎﺋﻴﺰﻩ رﻩ

اﻓﺘﺎب ﻧﯽ ﺷﻴﻦ ﭘﺎﺋﻴﺰ روزان، داراﻧﻪ ﻻ ﺳﺮﺧﯽ زﻧﻪ

ﺗﯽ ﮔﺎب زﻳﺠﯽ ﺟﻪ ﭼﺮا، ﺁﻣﻮن درﻩ، ﻣﻠﻪ ﮐﻮﻧﻪ

ﻟﻴﺸﻪ، ﺻﺪاﻳﺎ ﺋﻴﺸﻨﺎوﻩ، او ﺗﻮ راﻳﻪ، ﺑﻨﺪ اورﺳﻴﻨﻪ

ﮔﻴﺸﻪ ﭼﻴﺮﯼ ﺑﻪ دس ﺋﻴﺴﺎ، زاﻣﺎ ﺷﻪ ﮔﺎوا ﺑﯽ ﮔﻴﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺑﺞ ﺗﻮ ﮐﺎرﯼ، ﮐﺞ ﺗﻮ دارﯼ، ﭼﺎﺋﯽ، ﺗﻮﺗﻮن، ﻣﻮرﮐﺒﺎت

ﻣﺎﺳﺖ و ﻋﺴﻞ، دوغ و دوﺷﺎب، ﮐﺒﮏ و ﮐﺮات

ﺳﻔﺮﻩ ﻳﻪ ﺷﺎﻳﻪ ﻧﺠﻔﻪ، ﺧﺎﻧﻪ ﻳﻪ اﺣﺴﺎﻧﻪ دﻳﻬﺎت

ﺑﺞ ﻓﻮروﺷﻪ ﻣﻮرﻏﺎ ﻣﺎﻧﻪ، ﺷﺎرﯼ دو ﺗﺎ ﭼﻮم ﺑﻪ درﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺗﺎﺟﺮ اﮔﺮ ﺑﺸﮑﻨﻪ ور، واﺳﺘﯽ ﺑﺸﻪ ﮔﻮرا، ﺑﻪ ﺳﺮ

ﺗﯽ رﻩ اﮔﺮ ﻧﺒﻮد ﺑﺒﻪ، ﺗﯽ ﺳﺮﻩ ﻓﻴﺪا، ﮔﻮل ﻋﻢ ﭘﺴﺮ

زﻳﻤﻴﻦ ﺗﯽ ﮔﺎب ﺻﻮﻧﺪوﻗﻪ، ﮐﻴﻠﻴﺪ ﺗﯽ ﺑﺎزوﻳﻪ هﻮﻧﺮ

ﻣﻮﻧﮑﺮﻩ ﮐﻴﻤﻴﺎ ﺑﮕﻮ، دﻳﻬﺎﺗﯽ ﮐﻴﻤﻴﺎﮔﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﻣﻮش و ﮐﺎﭘﻴﺶ، ﺷﺎل و واﺷﮏ، ﺧﻮﮎ و ﻏﻴﺮﻩ

ﻣﻮﻓﺘﺨﻮر ﻧﺨﻮاﻧﺪﻩ ﻣﻬﻤﺎﻧﺎﻧﻴﺪﯼ، ﮔﺮدﻩ ﮐﻠﻪ،

ﺗﯽ ﺳﻮﻓﺮﻩ دورﻣﻮﻓﺖ ﺧﻮرﻳﺪﯼ، ﺟﻮﻓﺖ زﻧﻴﺪﯼ،

آی ﺗﺎ ﺑﯽ ﺟﻴﺮ، اوﻳﺘﺎ ﺑﻮﺟﻮر

ﭘﺎ، ﭘﺴﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﻨﻪ، ﻓﻮدار، ﻣﻮﻓﺘﺨﻮرﻩ ﺳﻴﻨﻪ ﺳﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

اﺷﭙﺰﯼ ﮐﯽ ﺧﻮب ﭼﺎﮐﻮﻧﻪ، ﭘﻼﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﻮرغ و ﮐﺮﻩ

ارﺑﺎﺑﻪ ور، اﺧﻮﻧﺪﻩ ور، ﻗﻴﻤﺖ و ﺳﺮ ﻗﻮﻓﻠﯽ دارﻩ

ﮐﺸﮑﯽ ﺑﻪ ﻗﺪرﻩ اﺷﭙﺰ، ﻗﻴﻤﺖ و ﻗﻮرب ﺑﻨﻴﺪ ﺗﯽ رﻩ

و ﺣﺎل اوﻧﮑﯽ ﺗﻮ، ﻧﯽ ﺑﯽ، ﺷﺎر و وﻻﻳﺖ ﭼﻪ وﻩ رﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

ﺳﻮﻓﺮﻩ  اﻟﻮاﻧﻪ ﮐﻨﺎر، ﺗﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁورﻩ رم

ﺧﻮدا ﭘﺴﯽ، ﺗﻮ رازﻗﯽ، هﺮﭼﯽ دارم، ﺟﻪ ﺗﻮ دارم

ﻣﯽ دس و ﻗﻠﻢ ﮔﻮﻻز ﮐﻮﻧﻪ، ﮐﺮاﺗﯽ ﺗﻌﺮﻳﻔﺎ درم

ﺟﺰ ﺗﻮ ﮐﯽ ﻣﺪﺣﺎ ﺑﻮﮔﻮﻳﻪ، اون ﮐﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم، ﺷﺎﻋﺮﻩ

ﺷﺎرا ﺗﻮ ﺁﺑﺎد ﮐﻮﻧﯽ، ﺷﺎرﯼ ﺷیمی ﺟﻴﺮﻩ ﺧﻮرﻩ

 این شعر را از کتاب ادبیات گیلکی اثر زنده یاد فخرایی برگرفته ام

با مهر

گیل آوایی

چندتا چاردانه گیلکی - گیل آوایی

می ارسویان کرا واشه تی راشی

تی پا جیر نرمه واشا پا نیهی شی

نانم دانی کی ول بیگیفته شم خاب!؟

مرا هرکی دینه گه توچی خاشی!

فارسی:

اشکهای من علف راه توست

زیر پای تو، روی علف نرم ما می نهی می روی

نمی دانم می دانی که شعله کشان شب خواب می روم!؟

هرکسی مرا می بیند می گوید چه استخوان شدی!

.......

می خاکا هی جا آ دونیا نیدینم

هامه جا شم کرا هی جا نیدینم

جه آمریکا، کانادا، ها  اوروپا!،

دینمه جا به جا، می جا نیدینم.

فارسی:

خاکم را در هیچ کجای این دنیا نمی بینم

همه جا می روم اما هیچ جا نمی بینم

از امریکا، کانادا، همین اروپا!،

جای جای را می بینم، جای خودم را نمی بینم.

.....

کی گه هر جا خوشه دیل، تی وطن به!؟

تومامه مردومان تی هموطن به!؟

اونی کی انا گه، غوربت نوبو قاق

بدانه گورشا به دیل، بی وطن به!

فارسی:

چه کسی می گوید که هر جا دل خوش است همان جا وطن می شود

همه مردم هم وطنت می شوند

آن که این را می گوید در غربت مات زده نشده است

بداند که دل داغ می شود، وقتی بی وطن می شود

گ.آ

ترانه گیلکی: چشمه لب آهویا مانی با صدای استاد ناصر مسعودی

دوتا چاردانه تاسیانی جا - گیل آوایی

بیگیفتم یاده بالا پر بزِم پر

بوشوم هرتاخیالا در بزم در

می دیلام ول بیگیفت جه ونگو می داد

بزم درجکا کش های سر بزم سر
( دراسانا بیگیفته سر بزم سر )

برگردان فارسی:

بالِ یاد را گرفتم پر زدم پر

به هر خیال رفتم در زدم در

دلم هم آتش گرفت از گریه و داد من

پنجره را بغل کردم سر زدم سر 

( چارچوب در را گرفتم سر زدم سر - سر کوبیدم سر!)

خیالا چو زنم شب چوم نیشه خاب

تی ته نا فاندرم می دیل به بی تاب

هاتو کورم کلاچم ونگ زنم داد

خیاله شب گیره می ارسویا قاب

برگردان فارسی

شب خیالم را تحریک می کنم چشمم خواب نمی رود

ستاره ها می نگرم دلم بیتاب می شود

هیمنطور چشم بسته مثل تیر در تاریکی داد می زنم

انگار که شب اشکهای مرا قاب می گیرد

گیل آوایی

سمفونی " شور " امیروف همراه با فشرده ای اززندگینامه و آثارِ گیل آوایی

جیگیفته ایجگیره = ضجه فروخورده - گیلداستان - گیل آوایی

آ داستانا نانم آکه بینویشتم

جیگیفته ایجگره*

گیل آوایی

پیله‌کانانا ایتا ایتا هاتو مردومه مرا آمون دوبو بیجیر، خیاله کئ همه تانئ واگویا کودان دبیبد:

- زناکه ناخوشئ مرا چئ بوکونم!؟

- زاکانه لیباس هاچین شندره یه! چئ خاکئ مئ سر دوکونم!؟

- لبچا کوده صابخانا چئ بگم!؟

- حاجئ نوزولخور ده پاک واکف داره! اونا چوتو جیویزم!؟

- کارام کئ نیافم! بیکارئ  مرا چئ بوکونم!؟

- بئ پولئ!؟

- ویشتایئ!؟

- شندره!؟

- پابرانده!؟

- کون برانده!؟

- دوکتور!؟

- دوا!؟

- بیکارئ!؟

- ویشتایئ!؟

- بیکارئ.....ویشتایئ....بئ پولئ.....پابرانده.....بیکارئ....ویشتایئ....بئ پولئ...

سوزن به گادیبئ، جا نوبو! اوتاقه مئن، دیفاره کش قاقا بو نیشته. اونه دیل هیزارجیگا بوشو داره.

مرداکا فاندرستئ ولئ خیاله کئ اوتاقه مئن نه سا! خوره خو خیاله مئن چورتیکا آمون دوبو کئ کویتا موشکیلا ایشکیل وا بوکونه!

زنائ انه شین ناخوش بو، مریضخانه خوفته بو. صابخانه یام ایتا روز هیزار بار اونا واکفه، هاتو تا اونه چوم دکفه مرداکا، اونه کپچ بیجیر آیه.

زاکانام خیاله کئ اوتاقه مئن وا جوخوفته بید. نه صارا مئن تانستیدئ بازئ بوکونید نه کوچه سر.

مرداکه دیل هیزا جیگا شویئ. ایجور آه بکشه کئ پاک خیال کونئ شواله کشن دره، گورشا به!

اوتاقه مئن جا نوبو. هرکئ ایچئ گفتئ. ایتا داد کودئ. ایتا خو گولئ پوستا گیفتئ. ایتا نیفرین کودئ. ایتا فوش دایئ. ایتا مرداکه گوشه کون ایچئ گفتئ. اویتا داد زه یئ، ایتا یاواشیکئ ایچئ نایئ میزه سر کاغذه لا. اویتا آمویئ، ایتا شویئ. ایدفا میرزا بینیوسه داد بیرون بامو:

- آنقد شولوغا نوکونید! آقا حواس پرتا به! اه...... آتو کئ نشا کار کودن! ایتا پیچه امان ندیدئ!

پیره زناکه صدا کئ ویشتر نالا مانستئ تا گه:

- آخه من کئ حرفئ نزمه! فقط خوایم آ عرضه حالا فادم حاج آقایا...

مرداکه پیره زناکا فان دره. مرداکه دیم پر، جه ریشو پشم  پورا بوسته بو. هاچین خیاله کئ هرماله آبه رنگا نیده داره.  پاک شونده کلا مانستئ!

خو کلماجین گازه خالایا کئ طلایام بیگیفته بو، هائ واکونه، خو طلا بیگیفته گازانا مردوما نشان ده. ایجور مردومه مرا حرف زنه کئ اینگار عالما طلبکاره.

مثاله ایتا مگز کئ ایتا نالبیکئ  آبه مئن دکفه، خیال کونه تومامه دونیایا آب بیگیفته داره!

میزه پوشت، اونه گردن هاچین ایتا پلت داره کوندا مانستئ، چرمئ صندلئ مئن پاختابو، نیشته بو.

اونه راسته طرف، اینفر نیشته بو کئ هرچئ اون گفتئ، اونام نیویشتئ.

هرتا حرفام کئ اون آدما زه یئ، اونام اونه لبلا گیفتئ یو آدما فاندرستئ. بازین گفتئ:

- آقائ رییس راست گه ده! تئ خیر و صلایا خوایه!

لاب یالانچئ پالوانا مانستن،ماسکا بوبو، ولئ هیشکئ نیارستئ خنده بوکونه.

هرکئ تانستئ خو خنده یا جیگیفتئ یا ایجور کودئ کئ یانئ اونه ره خنده نوکونیدئ.

مردائ اوتاقه کش سرپا ایسابو. اونه چکره پرکسئ. هئ ذره هو آدما نمانستئ کئ ایتا موشت زه یئ، کله ورزایا خوسانه یئ!

صوب سیفیدئ نزه ویریشتئ شویئ بیجار سر. گرواز اونه کول، بیجارانا آب دایئ، مرز گیفتئ، تیجه دازه مرا کئ همیشک خو شلان قوزه فوزه داشتئ، لیلیکئ دارا فتاشتئ، تومان پرا تا زانو وربشکه، چفه عرق، تا غوروب کار کودئ، خستگئ نانستئ چیسه!

اسا روزیگار مرداکا هاچین چاکوده بو شالیکئ! لاب سره سام بگیفته، اونه چکره هیذره قو وت ناشتئ.

مردوما فاندرستئ، خو دیله مئن گفتئ:

- ندارئ پئر بوسوجه! مردوم پاک هاتو بوبو داره ده خاش والیس! هرچئ ره واستئ، ها کونه گو بیگیفتانه ویرجا خوشونه گولئ پوستا بیگیرید! چئ سگه زندگئ بوبو داره آخه!

خوره هاتو بفکراشو، واهیلا بوسته داره. خوره گه:

- آخه چئ وا ببه!؟ آدم نانه کئ اونه سر ببالینه کئ ناها! هرتایام کئ دینئ پاک خو هفتایا آویرا کوده داره!

هاتو قاقابو، خو نوبه رافا ایسابو. ایتا پیره زنائ کئ ایپیچه اوشن تر نیشته بو، خو پینیک بزه چادورا چاکون واکون بوکوده، خو رویا بیگیفت.

ایتا  آه بکشه یو بوگفته:

- خودایا تئ صبره ره بیمیرم! آخه چره آدمه نفسا نیگیری تا آدم راحتا به!؟ آخه انام زندگئ یه کئ امه را فادایئ!؟ جیوانئ یا امیشینا هاچین خاک بوکودئ فادایئ باده دس! آسره پیرئ یام ایتا زمانه بوبو داره کئ سگ خو صابا نشناسه! پئر به پسر رام نئ یه!

میرزا بینویسه داد بیرون آیه:

- او درجکه ایپچه وازا کونید، حاج آقایا گرمه!

حاج آقا گوشه کونئ، ایچئ خو بغل دستئ یا گه. انه سرمچه ایجور ایسه کئ داد زنه چئ قاب بازئ ایسه! هاچین چئ چئ نئ یا رنگ کونه  بولبوله جا فوروشه! هرماله مردوما اوتاقه مئن فان دره! مردومه نیگا جا قایما به. اما ایجور ایفاده مرا حرف زنه کی هیکسا کرا داخله آدم نانه! هاتویام پیچ پیچئ حرف زنه. چاچول بازئ مرا علما ادم حیساب نوکونه!

مردائ خو دردانه جان بمانسته داره. پیره زناکه گب اونه گوشه من اوخانا دره. مردائ همه تایا خو چومه مرا ایشماره. چند تا دیگه وا بشه تا اونه نوبه فارسه! خوره خوره گه.

دو واره ایشماره:

- کولئ مردائ ایتا، شیش لول دوسته دوتا، کلاچ ملاچئ شوار سه تا، عصا بدس چارتا، دس گچ بیگیفته پنشتا، گولئ پوست بیگیفته شیشتا، پیره زنائ هفتا، جوت هشتا.......هاتو ایشماردان دوبو کئ میرزا بینویسه صدا اوتاقا دواره:

- نمازه وخته. حاج آقا واستئ بشه نماز! بیشید ساعته دو بایید!

مردائ هاچین چنگرا به. اونا کارد بزنئ خون نایه! هاتو قاقا بو خیاله کئ اونه سر ایتا ودره سرده آب فوکودد. مردوما دینه ایتا ایتا شده دره جان بیرون.

چئ بوکونه، چئ نوکونه! ایتا پیچه کونامجان کونه یو آخر پسئ را دکفه شه بیرون. پیله کانانا هاتو مردومه مرا آیه بیجر.

هرتا پا نه پیله‌کانه سر، ایچئ گه. پله‌کانانه مرا خیاله کی خو دردانه ایشماره.

پاک هاتویه کئ همه تانئ واگویا کودان درید:

- زناکه ناخوشئ مرا چئ بوکونم!؟

- زاکانه لیباس هاچین شندره یه! چئ خاکئ مئ سر دوکونم!؟

- لبچا گوده صابخانا چئ بگم!؟

- حاجئ نوزولخور ده پاک واکف داره! اونا چوتو جیویزم!؟

- کارام کئ نیافم! بیکارئ  مرا چئ بوکونم!؟

- بئ پولئ!؟

- ویشتایئ!؟

- شندره!؟

- پابرانده!؟

- کون برانده!؟

- دوکتور!؟

- دوا!؟

- بیکارئ!؟

- ویشتایئ!؟

- بیکارئ.....

ویشتایئ...

بئ پولئ .....

پابرانده ....

بیکارئ ....

ویشتایئ ....

بئ پولئ...

 تمام

* ایجگره در زبان گیلکی به شیون دردالود خشمگین/ضجه می گویند.جیگیفته دریغ شده، محروم شده، خودداری شده معنی می دهد. 

دَوَسته بالا بوگو روزیگار سی یا نمانه - گیل آوایی

دَوَسته بالا بوگو روزیگار سی یا نمانه - گیل آوایی from GilAvaeiگیل آوایی on Vimeo.

یازدهم مرداد 1391/ 1آگوست2012 

دَوَسته بالا بوگو روزیگار سی یا نمانه

واسوخته جنگله داران بی داره پا نمانه

دو واره ویشتایی شه بج دیبه بیجارانا

چوپور نامو دسو لوختی بی سرپنا نمانه

اوتو کی واشکانه ده داره شاخو بالانا

زمستانام دواره سرما چاستنا نمانه

بامود بوشود فته راته مرا دمردد باز

آ روزگاره دمردن دمخته جا نمانه

تویی منم اما واستی بیبیم آخاکه پا

آمی جوخوفتنو زاری بی اینتها نمانه

گولازه جنگله جنگل خوسانه خشمو هوار

ویری دپرک کی آ شومانه بی بها نمانه

سیپیدرو آبه مانستن بوشو دکف دریا

بجه بیجار خوره جاکو بی سرچینا نمانه

بیداره دیل ناره هرماله نا اومیدی راه

چره واپختنو زاری، سی یا بلا نمانه

گیل آوایی جه سیوایی کوداندره فریاد

هارای زنه همه تانا سیوا سیوا نمانه

برگردان فارسی:

به بالهای بسته بگو روزگار سیاه نمی ماند

درختانِ سوختۀ جنگل بی نگهبانِ درخت نمی ماند

گرسنگی باز می رود برنج در شالیزاز سبز می شود

دستان از سرما بی رمق شده و بی لباس و بی سرپناه نمی ماند

آن جور که شاخه ها و بالهای درخت را در هم شکستند

زمستان پشت سر گذاشته می شود و از سرما لرزیدن نمی ماند

آمدند و رفتند با تاخت و تاز باز غرق شدند

در این روزگار خفه شدن جای له شده نمی ماند

تو هستی من هستم باید نگهبان این خاک باشیم

پنهان شدن و زاری ما بی انتها نمی ماند

افتخار جنگل؛ خشم و هوارِ جنگلی ها هستند

برپاخیز بیدار شو که این شومهای بی بها نمی ماند

مانند آبِ سپیدرود برو به دریا

برنج شالیزار که کوبیده می شود بدون کاه نمی ماند

نا امیدی به دل بیدار راه ندارد

چرا در خود پیچیدن از زاری، بلای سیاه نمی ماند

گیل آوایی از جدایی فریاد می کند

به هم هوار می زند که جدا جدا نمی ماند

گیلداستان چیچینی - گیل آوایی

چیچینی -  گیل آوایی

28دسامبر 2000

ایتا گوره خوله کوچی سلوله مئن اونا جوخاسته بید. هاتو جوم نوخورده اونه سر خوردی دیفارا. سلوله جورام ایتا کوچی پنجره ناهابو اونه پوشت اهینی میله امرا بیگیفته بید.

سلوله در، ایتا چارخانه سولاخ داشتی کی گایی وختان نیگابان اونا تانستی وازا کونه غذایی پذایی فادابی یا اینکی بیده بی اون هانده زنده یه یا بمرده!

خیلی زماته کی اونا فوقاستی بید سلوله مئن. فکر کودیدی کی پور زمات نوگذره اونه گردن فوروز آیه. خودشام فکر کودی کی اونا بریدی پیله دانه جا ولی هیشکی نوگفتی کی تا اکه واستی اویا بسابی. ویشتره وختان اونه فکر شویی هیزار جا. همه جا ایسابو جغیراز هو سلوله می یان.

هیکسه سر نایه کی آدم تنها ببه! اینتظار بکشه. بیلاتکلیف ببه! وای! آدم لاب خولو خیالی به! کو ببه فوروز آیه! فی وه! فوگورده! خرابا به!

فکر کودی خوره فکر کودی فکر کودی بازینام خورا زه یی به هرچی خایه ببه ببه! بادا باد! هاتو هاکار درازه داشتی. هرچی زور زه یی اونه دیل هرماله قرار ناشتی!

خیلی وختان درجانه که ور فاندرستی شاید نیگابانی پیگابانی کوچی درا وازا کونه حتی فکر کودی بجهندم وازاکونه فوش بده! ولی ده یی هیشکی جا صدا نایه! جه ایطرف خوشحال بو کی جه خاطر بوشو داره جه ایطرفام تنهایی جا ده واکفته بو!

بعضی وختانام کی خیاله دیفارانا  تونگوله  بزنید، ایجور صدا آمویی ولی هیچی نفامستی کی او صدا چیسه! او گوره خوله مئن لاب ده خیالاتی بوستان دوبو. خو تومامه زورا زه یی کی جه فکر خیال بیرون بایه. سلوله بیجیر بوجور شویی. ورزش کودی، واز کودی خاستی سلوله جورا بیگیره.

بازینام کی ده زل للا بویی موشتا زه یی دیفارا. ایحور زه یی کی اونا خاستی واشکافه!

کوچی درجه که جا بیرونا فاندرستی، او وختان کی آسمان هاچین ابریشما مانستی، سلوله  مئن ایسایی آسمانا قاقا بوستی. هاتو خیاله بالا سوارا بوستی، پاک هاتویه کی دورفکه جور آسمانه مرا جوخوس بازه دره! اونقد دور دوره شر گردسی کی اونه یادا شویی کویه ایسا!

ایتا روز کی هاتو آسمانا فاندرستان دوبو، ایتا چی چی نی آیه نیشینه سلوله جور درجانکه ور، ایتا پیچه جوم جوم خوره، تا اون بایه چی چی نی یا ایچی بگه دینه پر زنه شه!

پاک خاستی خو گولی پوستا بیگیره کی چی چی نی دو واره بایه ولی چی چی نی بوشوبو! کرا خیالاتی بوبوسته بو کی:

- نوکونه چی چی نی ایتا پیغام داره مره!؟

کرا خنده کونه خو مرا گه:

- تا هسا کوترو کشکرت خبر اوردی بازین چوتو ایا چی چی نی!؟

بازین خوره خوره خو پیشانه زنه یو گه:

تونام خولا بوستان دری!

کرا هاتو فکر و خیالا دوبو کی بیده دو واره چی چی نی بامو آهینی درجانه که ور بینیشت. خیال کونی کی اونه دونیایا فاداییدی! آرامه بوشو دیفاره کش به سا. چی چی نی یا فاندرست. اونه ناز بدا. ایجور ناز کی تا هسا هیشکسه لوففتا اوتو نکشه بو!

خو دورو ورا نیگا بوکود بیده هیچی ناره اونه ره بنه. چی چی نی ایتا پیچه دوم تکان بدا یو پر بکشه دو واره بوشو ولی ای دفا تا غروب هرچی خو چوما آسمانا بودوخت چی چی نی جا خبری نوبو.

هوا تاریکا بوبو. آسمان پاک بوبوبو گوره خوله. سلوله می یان ایتا کوچی سو زه یی. همه چی لاب خیاله بمرده بو. هیچی تکان نوخوردی. هیتا صدایام نامویی.

ایدفا بیده درجه که وازا کودده ایتا کاسه با ایتا تیکه نان بناده سلوله مئن بازینام درجه که دوسته ده. هرچی خو چوما وازا کوده بیدینه کاسه مئن چی دره نتانسته بیدینه چی وا بوخوره.

هاتو کی زور زن دوبو بیدینه کاسه مئن چی دره اونه یاد بامو کی نانا بداره چی چی نی ره. آرامه ایتا تیکه نانا اوساده گوده گوده بوکوده بنا دیمه. کی کی ناشتی صبح ببه تا چی چی نی بایه یو اونام چی چی ره ایچی بنه.

آخر سر صبح بوبو یو اونام خو چوما بودوخته کوچی درجه کا، ایجور قاقا بوسته کی چوم  پیله نزه یی تا اینکی خوره خوره بوگفت:

من چره نیشتم هاتو قاقا بو دارم!؟ خاب آرامه دو سه تا تیکه نانا تاودم درجه که لب تا چی چی نی وختی آیه اونه اوچینه!

هاتو وازو ولنگه مرا ایتا ایتا نانگودا تاوه دایی درجانه که لب، خو تومامه زورا زه یی کی دوروست تاوه ده درجانه که لب. چونکی ایجور اونا کجکی چاکوده بید تا هیچی اونه لب قرار نیگیره.

هاتو کی نان گودانا تاودان دوبو درجانه که لب، بیده چی چی نی بامو بینیشته اونه ور. هاتو قاقا بو چی چی نی یا فاندرست. جوم نوخورده! ترسه یی کی چی چی نی پر بکشه بشه!

چی چی نی دوسه تا توک بزه یو خو دوما بجونبانه یو بوشو. اونا دینی!؟ لاب خوشکا بو خو مرا بوگفته:

- آخه دینی!؟ انام شانسه من دارم!؟ آخه چی چی نی یام مگه دومبلاسکونه به!؟ خانه خاراس هاتو نینیشته بوشو!

بازین چی چی نی بال زئنا  نیگا کودی یو ناجه مرا آه کشه یی گفتی:

- آخ...کاشکی من تی بالا بداشتی بیم!

ولی خنده مرا خو دیله مئن گفتی کی:

- چی خاستیم! چی ناجه یا کشمه!؟

هاخیاله می یان ایسابو کی چی چی نی دو وراه بامو نان گودا کی درجه که ور فو وسته بو خو چیلیک دوکوده پر بکشه بوشو. اونام کی هاتو چی چی نی یا قاقابو نیگا کودی، خوشحالا بوسته بو کی چی چی نی هرچی ناهابو توک بزه همما اوچه، ده هیچی ولناشته بمانه!

دو واره خوشکه نانا فیللی مرا هیستا کود. گوده بوکود ایتا ایتا تاوه دا درجانه که لب. هاتو کی واز کودی نانگودا تاوه ده درجانه که لب اونه چوم دکفته تبریزی دارا کی اونه لپه سر ایتا قوپه ناهابو. خو دیله مئن بوگفت:

- نوکونه چی چی نی هو تبریزی داره سر قوپه بنا داره!؟

نان کی توماما بوبو خوره هاتو هاچینه وازکونه تا بیدینه او لانه کویتا پرنده شینه. ایدفایی بیده چی چی نی کرا اونه جا پرستان دره ولی چندتا دیگه کی اوشنه توک زردی زه یی اونه طرف واز و دوسته به!

خاستی اویی بکشه. خاستی بال در باوره پرواز بوکونه. خیاله کی دونیایا اونه فادا داریدی! خوره خوره بوگفت:

- پس بیچاره هاتو نامو پر کشه شه، هاچین نی یه!

روزان ده قرار ناشتی. چی چی نی رافا ایسایی. چی چی نی مرا گب زه یی. درده دیل کودی. ناز دایی. ناز کودی. قور قور کودی. خاستی واز بوکونه تومامه عالما واخبردارا کونه.

 چی چی نی یا گفتی:

- زود اوسان بوشو ده می داهان خوشکا بو. فیللی نارمه تره نان هیستا کونم. چره انقد درازه دی آخه! زود بیه اشانا اوچین بوشو ده!

گاگلف کی واز کودی درجه که جا بیرونا فاندره، تبریزی دارا نیگا کودی بیدینه چی چی نی زای پیللا بو داره یا نه! پور زمات نوبو کی ده چی چی نی لانه مئن هیچی نیده یی. چی چی نی زای پیللا بوبو. ده هرتا خودشانه ره خیاله ایتا چی چی نی بوبوسته داره ده.

خوره خوره گفتی:

- بیلاخره پیللا بوییدی! بال بزه ییدی بوشوییدی!

ایتا روز کی هاتو خوره حیساب کیتابا دوبو بیده خیلی زماته اگوره خوله مئن به سا داره. اونه سر چی چی نی مرا گرم بو اونا حالی نوبو چوتو بوگذشته. ایروز ها فیکرو خیالا دوبو کی نیگابان درجه کا وازاکوده ایتا فوش بدا یو غذایا تاشا دا سلوله مئن. تا اون بایه بگه کی:

- برای چی فوش میدی تی مار......

بیده پا صدا دورا بو یو بازین هیچی صدا نامویی. خیلی ناراحتا بو. تا صبح ده نتانسته بوخوسه. هاتو کی فیکرا دوبو خوره خوره بوگفت:

- تا هسا انهمه مرا بدو بیراه بوگفته ده، عذاب بداده، ایتا ناخون می دسه پا مئن نناده، هسا کی اگوره خوله می یان مرا جوخاسته ده ، ده چره فوش دده!؟ آخه من شیمی واریوخا.....

نتانسته ایچی بوخوره. فقط نان تیکا اوساده، بمانستا بنا درجه که ور. صبح شورو بوکوده چی چی ره نان گوده کودن. ولی ده دیلو دوماغ ناشتی. چی چی نی مرایام خیاله کی قار بوکوده بو. هاتو اخما کوده نان فوکودی درجه که لب. چی چی نی یا گفتی:

- تی امرا نی یم. بیخود مرا چپ چپ نیگا نوکون!

چند روز هاتو دوارست. نیگابان ایتا روز درجه که وازا کود بوگفت:

- چته!؟ اعتصابه غذا کردی!؟ نشونت می دیم! تخمه سگ آخه اون تیکه نونی که ور میداری دیگه اعتصاب غذا نمی شه! خار.....

خوره ننا. ولی خو دیله می یان بوگفت:

- شمه را نشان دمه واریوخ سگانه بی....

تا اینکی ایتا روز سلوله درا وازا کوده ده بوگفته ده:

- بیا بیرون بهت نشون بدیم اعتصاب غذا چیه!

هاتو موشتو لقد مرا اونه ایتا درازه راهرو جا ببردده تا فاره سده بیرون. اونا ببرده حیاطه گوشه دیفاره کنار بداشته ده. اونه چوم دکفته کلاچ ملاچی لیباس دوکودانا کی دسماله یزدی اوشونه گردن، بخط ایسابید. توفنگانام اوشنه دس. ایتایام صفه آخر ایسابو کی ایشاره بزه آماده بیبید.

کلاچ ملاچی دوگه دان آماده ایسابید. خودشانه توفنگام اونه طرف نشانه بیگیفتی بید. هاتو کی اوشانا فاندرستان دوبو بیده چی چی نی بامو بینیشته ایتا توفنگه سر خو دوما های زه یی اونه سرده آهینا، خو بالا وازو دوسته کودی. قرار ناشتی. ایچی دونبال خیاله گردسی نیافتی.

 تا اینکی ایتا داد بزه:

- آتـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــش!

چی چی نی ایجور ویرشته کی کلاچ ملاچی دوکوده قاقا بو خوشکا زه. چی چی نی اوشونه سره جور پر زئن دوبو تا اینکی هاتو مثاله ایتا پیله پاختابو فیللی  هونه سر کی داد بزه بو آتش! خرابا کود. هونی کی اوشونه فرمانده یه کله قوا بو!

تمام

بزه یی تونگوله می تسکه تنایی بوشویی2=به دلتنگی و تنهایی ام تلنگور زدی رفتی- گیل آوایی

 

بزه یی تونگوله می تسکه تنایی بوشویی

واخوبا بوسته نوبوسته تو بنایی بوشویی

بوشویی ارسو دکفت چوما بوبوم واهیله قاق

تی صدا خانه دیپیچست تی سیوایی بوشویی

می پی یاله پورو، خالی تی پیاله، چومه آب

هیسته چوما چی بگم می بی پنایی، بوشویی

کرا دریا بنالسته جه می جانسوزه اوخان

نزنه دیل ده مرا، تو کی نِسایی، بوشویی

غوربته دابه بیبی مستی خیاله مرا پا

بوشو یاره مانستن بامو نامویی بوشویی

فاندرستم می پیاله بوکودم ناله هوار

تاره زخما فادامه دیل جه تنایی بوشویی

شبه اللا تیتی می درجه که جا سوسو کونان

پاک وامخته می خیالا تو ایسایی، بوشویی

غوربتی ره چی ناها جوز آویرا بوستنو قاق

واهیله تسکه تنایا چی بنایی بوشویی

دینی دونیایا بوبوستم آویره مسته خراب

بنایی تسکه تنا تی گیل آوایی، بوشویی

برگردان فارسی

به دلتنگی وُ تنهایی ام تلنگور زدی رفتی

بخود آمده نیامده تو رفتی

رفتی، اشک بچشمان افتاد و پریشان و حیران شدم

صدایت در خانه پیچید، جدایی ات، رفتی

پیالۀ من  پُر وُ پیالۀ تو خالی، آبِ چشمان

چشم خیس را چه بگویم؟ بی پناهی ام!؟، رفتی

دریا هم از واخوان جانسوزِ من ناله کرد

در آغوشم نمی گیرد، تو که نیستی، رفتی

رسمه غربت است  مستی همپای خیال بشوی

مانند یارِ رفته، آمده نیامده رفتی

ستارۀ شب از پنجره سوسو کنان

گویی خیالم را می جُست که هستی؟ رفتی

برای غریب چه هست بجز گم شدن و حیرانی

سرگشتۀ تنها را چه گذاشتی رفتی

دنیا را می بینی، شده ام گم شدۀ مستِ خراب

تنهای تنها گذاشتی گیل آوایی ات را، رفتی