پنج سرود گیلکی، این سرودها را به دوستداران هنر مردمی و بومی میهنمان معرفی کنید. با مهر: گیل آوایی

1

رانای

رانای تو گی گب نزنای رانای

دردا بیدینو دم نزن رانای

رانای دانی من آتشم رانای

از می مرام دس نکشم رانای

رانای مرا بردان درید رانای

شکنجه جیر کوشتان درید رانای

رانای ویریز رانای

دره سر نینیش رانای

خانه نینیش رانای

آی ویریز پاکون تی چومانای رانای

نامرد دینه تی اشکانای رانای

زاکان یاد گیریدی تی کارانای رانای

رانای ویریز رانای

دره سر نینیش رانای

خانه نینیش رانای

فارسی:

رعنا جان تو می گویی حرف نزن رعنا جان

درد را ببین و دم نزن رعنا جان

رعناجان می دانی که من آتشم رعنا جان

از مرامم دست نمی کشم رعنا جان

رعنا جان دارند مرا می برند رعنا جان

زیر شکنجه دارند می کُشند رعنا جان

رعنا جان بلند شو رعنا جان

کنار در[1] ننشنین رعنا جان

خانه ننشین رعنا جان

آهای برخیز چشمانت را پاک کن رعنا جان

نامرد اشکهای ترا می بیند رعنا جان

بچه ها از تو یاد می گیرند رعنا جان[2]
رعنا جان برخیز رعنا جان

کنار در ننشین رعنا جان

خانه ننشین رعنا جان

---

[1]  کنار در، منظور زنانی که سرِ کوچه، روی پاگردِ درِ ورودی خانه می نشینند گپ می زنند یا کار خانه مثل دوخت و دوز، پوست کندنِ باقلیِ یا پاک کردنِ برنج مشغول می شوند.

[2] بچه ها اشک ریختنت را یاد می گیرند,

2
ماسوله شورم بیگیفته

ماسوله شورم بیگیفته،

غم بیگیفته،

ماکلوانه سورخه گول بامو در،

شر شره وارشه کوهانه سر

انقده وا کار بوکونیم

بار بوکونیم،

صد تا درده امی جان بداریم،

هرچی کی دو ویم درمان نداریم

وای هر چی کی دو ویم درمان نداریم

او گرما گرمه بهار بو

فصله کار بو

سورخه جی سه تا زاکا بیگفته

پئره ماره دیلا غم بیگیفته

وای پئره ماره دیلا غم بیگیفته

مردومه دیلام پورا بو

غم جیما بو

مردومه  غما وا ول بیگیره

مرمر کاخانا آتش بیگیره

وای مرمر کاخانا آتش بیگیره

 فارسی:

ماسوله مِه گرفته، غم گرفته

گلِ سرخ در ماکلوان[1] در آمده

بالای کوه شُرشُر باران می بارد

آنقدر باید کار بکنیم

بار بکنیم

صد درد در جانمان داشته باشیم

هر چه که بدویم درمان نداشته باشیم

وای که هر چه بدویم درمان نداشته باشیم

( بدویم منظور به هر دری زدن/تلاش کردن)

آن گرماگرم بهار بود

سه تا بچه سرخک گرفتند

دلِ پدر و مادرشان غم گرفت

وای دلِ پدر و مادرشان غم گرفت

 دلِ مردم هم پُر شده

غم جمع شده

غمِ مردم باید شعله بگیرد

کاخهای مرمر آتش بگیرد

وای کاخهای مرمر آتش بگیرد

---

[1] ماکلوان نام روستایی بین فومن و ماسوله است.

3

شو / از م. راما

شو شو شو

شوی استبداد آخر گوذرنه

وای

آخر گوذرنه

خو خو خو

خوی بیچارگان ایروز پرینه

وای

ایروز پرینه

ایشو بوشوم روخونه

ستاره ما دوخونده

بوته ایشو نمونه

بوته ایشو نمونه

فارسی:

شب شب شب

شبِ استبداد آخر می گذرد

وای آخر می گذرد

خواب خواب خواب

خوابِ بیچارگان یک روز به بیداری می رسد

وای به بیداری می رسد

یک شب رفتم رودخانه

ستاره مرا صدا کرد

گفت این شب نمی ماند

گفت این شب نمی ماند

4

رهایی امی دس نها تو چی گی / گیل آوایی

نیدین می خندیانا گریه دارم گریه دارم
جه دسته آ زمانه گریه دارم گریه دارم
می دیلئ واهیله رایی ندارم گریه دارم
سیا ابرانه دس وا خون به وارم گریه دارم...گریه دارم...گریه دارم

چره تو تنها، من مره تنهایم یارای
بئ یه مئ امرا تو، تئ مرا آیم یارای
اگه تنها بیبیم
همه تان زارا بیم
شب سیا
گاب سیا
هرتا سگ هارا به
زندگی زارا به
گیله مرد
گیله زن
غورصه خوردن نیبه
اشکو ماتم نیبه
همه تانی واسی یارا بیم
ایدیلو ایصدا را دیبیم
دس فارس نا رهایی ویریز
تو می امرا نیبی
من تی امرا نبم
ایشکفیم
واشکفیم
خارا بیم(خوار)
را دکف
جنگلان سرپنایه
آمی جا جیگایه
نشا غورصه خوردن دمردن
نشا دوشمنه دس جوخوفتن
ویری
دس فارس نا رهایی
بنه دیمه رسمه جودایی
چقد گورشا بیم!؟
چقد فورشا بیم!؟
چقد سرفوکویانا خوردن!؟
نوخور لوفته ناکسانا
ده وسته دمردن
ده وسته گولی پوستا گیفتن جوخوفتن
ده وسته
ده وسته
ده وسته ویری
رهایی آمی دس ناها تو چی گی!؟

فارسی:

خنده هایم را نبین گریه دارم گریه دارم

از دست این زمانه گریه دارم گریه دارم

دلم سرگشته است راهی ندارم گریه دارم

از دست ابرهای سیاه باید خون ببارم گریه دارم گریه دارم گریه دارم

چرا تو تنها من هم تنهایم یار جان

با من بیا تو، با تو می آیم یار جان

اگر تنها باشیم

همۀ ما زار می شویم

شب سیاه باشد، گاو سیاه  باشد [1]

هر سگی هار می شود

زندگی زار می شود

گیلمرد، گیلزن

با غصه خوردن کار درست نمی شود

با اشک و ماتم کار درست نمی شود

همه باید یار بشویم

یک دل و یک صدا بشویم

رهایی در دسترس است برخیز

تو با من نباشی

من با تو نباشم

می شکنیم

از هم،  درهم می شکنیم

خوار می شویم

راه بیافت

جنگلها سرپناهند

جا و پناهگاه مایند

نمی شود غصه خوردن و خفه شدن

نمی شود از دست دشمن پنهان شدن

چقدر داغ بشویم!؟

چقدر خاک بشویم!؟

چقدر سرکوفت خوردنها را بشنویم!؟

مِنّتِ ناکسان را نکش

بس است خفه شدن

دیگر بس است تمنا کردن، پنهان شدن

دگر بس است

دگر بس است

دگر بس است برخیز

رهایی دستِ ماست   تو چه می گویی!؟

---

[1] یک کنایه گیلکیست از نادانی و غارت شدن و هر کسی به جان آدم افتادن است/ یا به معنی کسی به کسی نیست!

5 

گیله مرده بوگو بیشتاو اونه داره مرا / گیل آوایی 

کوله دارای.....کوله دارای.....کوله دارای....کوله دارای

هاچینه گردمه باغو بیجارای.....کوله دارای

نامو وارش کرا خوشکه بیجارای.....کوله دارای

ترا موران بزا ما بیجار کارای.........کوله دارای

آگه وارش نایه دیل بی قرارای........کوله دارای

هاتو خوردان درم غورصه بیجارای....

کوله دارای

کوله دارای

کوله دارای

بوگو خورشیدا وسته ده نتابان

مئ بیجاره گیلا آنقد نترکان

بوگو دیل آتشا خونه جه ابران

بوگو ابرانا تو واراش به واران

کرا سوختان دره مئ توم بیجاران

هاچینه آتشه می دیلو می جان

چوتو وا من فادم می قولو قرضا

نیهینه هیشکی ده می خاشه ورزا

چی بگم گوشنه یه می مورغو کیشکا

بمردم تا بیدم می زاکه اشکا

ده هاچین آتشم آخ کوله دارای کوله دارای

ترا موران بزا ما بیجارکارای

کوله دارای

کوله دارای

کوله دارای