ایتا هاساشعر!- گیل آوایی

هاتو کی جه وطن گی،

دیل میشین تورا به!

بی یا فاندِر!

ارسو،

چوما دَوارِه یو

ونگ،

وارشه سمفونی یا!

.

فارسی:

همچین که میگی وطن

دلم پریشون میشه

بیا نگاه کن

اشک

چشمامو پر می کنه و

گریه

سمفونی بارونو!

.

2012

  

ایتا گیلچاردانه! - گیل آوایی

 فادا نامه مره از رشت می مار / بیگیفت انگاره چوم گریه بوکود زار

فو وُسته نامه سر می چومه ارسُون/ هاچین ناما فوشوستم با می آ کار!

فارسی

مادرم از رشت برایم نامه فرستاده / چشمم زار گریستن را تدارک دیده است

اشک چشمانم روی نامه ریخت / طوری که انگار نامه را با این کارم شسته  ام!

ارسُون = اشکها 

تی رافا بلا می سر= منتظر تو عزیر دلم/ گیلداستان - گیل آوایی

تی رافا بلا می سر/ گیلداستان

گیل آوایی

دوشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۸۹/ هلند

دروازا بیخود فاندرم. ده کی بمانسته کی اونه رافا به سم. هیکس. هر کی بو پیللا بوسته، داغا می دیل بنا، پر بزه بوشو. من بمانسته دارم می ایتا کوله باره خاطره. هاچین مرا رو آوردان درم. راشی یا واش دره تا چکره، انقد کی ایتا رادواره ناجا بداشته داره. می چومانه مانستن کی ده اینقد ارسو فوکوده پاک دیلمانه سیا ابرانا جه رو ببرد.

- هاچین را پایمه کی چی ببه!؟ هیچی! سالانه سال جه آ راشی آدم نیشه، نایه. منم با می بوکوده گوناه.

داره جور کشکرت هاتو رادوار باموبو بینیشته بو بوشوبو. پیره زناکه دانه هاچین خو دیلا خوشا کوده بو. ده هو هاچین دیلخوشی مرا دیل پرا دایی کی جه راه اینفر فارسه بایه اونه تسکوتنا خانه مئن.

خوره هاتو کیشخالا بدس بیگیفته صارا مئن سرپا ایسایو خو مرا گب زئن دره. صاراخاک کی ابپاشی بوبوسته پسی تومامه خانا خو عطره مرا دوارسته بوکیشخال بوخورده خیاله شا لیسکا خوردن جه اسره حایات تا او سر! حایاته پرچینه کش، کیشکایان الوغه دس خودشانا چاکوده بید ایتا موشته، کولوشکنه پره جیر قایما بوسته بید. خروس کلاکه دانه بینیشته بو داره کونده سر، هاتوکی خاستی خو بالا وازا کونه اویی سراده، الوغه ترسه جا، خو اویه جیگیفته یو واز بوکوده کونده جا بیجر، ده بودو، بوشو پیره زناکه دور و ور جا بوخورده.

پیره زناکه دانه تا کیشکایانا فاندرست کی کولوشکنه جیر جوخوفته بید، اسمانا فاندرست. بیده آلوغ چرخ زئن دره، هاسایه کی طیاره مانستن سرسام بیگیفته فوتورک بزنه کیشکایانه. خوکیشخاله ببرده خو سره جور، ایجور الوغا داده مرا فوراده کی کولوشکن پاک خاستی خو دومه مرا آغوز بشکنه.

خوروس کلای سه شوماره مرا بوشو دو واره داره کونده سر، مورغانه بی خوروس میدانه مئن پالوان بوبوسته. انجیر داره سر چیچی نن هاچین میتینگ دان دیبید. دوزه پیچا انجیر داره جیر ناجه مرا چیچی ننا فاندرستی.

پیره زنای کتلا پیله کان جیر فاکش فاکش باورده خو ور بینیشته اونه سر. هاتو کی کیشخالا ناهاندوبو خو پا جیر ،خوره خوره بوگفت:

- اگه ایسابید الان پیله مار بوبو بوم!

ایتا آه بکشه یو خو پیران پره مرا خو هیسته دیمه پاکوده. خو تازه حنا بوکوده مویانا ایتا دس بکشه یو شانه سر والای بدا، خیاله کی هاسایه مویانا فادا داره باده دس، غمزه مرا پیله آقا ره دیلبری کودان دره.

تبریزی دارا فاندرست. ها دیروز بو کی کشکرت جه را بامو بو اونه سر بینیشته بو. ایمرویام هوتو. کشکرت خیاله کی ایچی انا جوم جوم تاوه دابو کی بایه تبریزی داره لچه بینیشینه.

زناکه نازه رافا، کشکرت ایتا پیچه خو درازه دوما والای بدا یو بالا خوشینا وازا کوده بازین پر کشنه وخت ایجور بخانده کی خیاله چورتیکایا جه داره جور تاوه دد بیجیر!

پیله نارنج دارا فاندرست، ایتا آه بکشه. خو پسرا یاد باورده کی ده ساله بوبوسته بو اونه مرا نارنج دارا بکاشته بو. هونه مرا بکنده چالکایا خاکه جا پورا کوده بو. هر روز اینقد اب دایی که همیشک وا بوگفتی بی:

- آخه زای زیاد آب بدی بیچاره دیمیره یا!!! نفس نتانه بکشه واسی اونا امان بدی

دو تا نارنج دار باغه مئن قد بکشه هامه تانا هارای زه یی. هر دوتایا نام بنابو ایتا ایازه دار، ایتایام آییل دار.

ایاز، اولی زای بو کی همیشک گفتی خو پئرا بوشو داره. هی ذره اونا نمانستی ولی پیله آقا گفتی که چومانا به خو مار بوشو داره. اما پیره زناکه دانه همیشک پیله آقا ره خنده کودی که ایازه چوم کویه خودشه چوم کویه! اگه اوجور قشنگه چوم بداشتی بی بشکن زه یی.

دویومی زای دختر بو کی آییل نام بنابو ولی اونا دوخادیدی نازموژک. هاچین پئره نفس بو. هاتو کی پئر آمویی بلتا وانکوده پابرانده دو وستی پئره پیشواز. ایدافایام نوبوستی کی پئر دسخالی باموبی. هیچی یام اگه نیهه بی نازموژکه واستی ایچی باورده بی.

پیره زناکه دانه ایتا دیل نا صد دیل زاکانا دیل دوَسته بو. خو پسرا تا وختی کی آییل بدونیا بایه ایجور چاکوده بو کی پیله آقا همیشک گفتی آخرش تو می پسره چاکونی خانم اقا!

ایدفایام نوبوسته بو کی پیله آقا انا بگه، اونام خو شکمه نیگیره خنده جا هاچین غش نوکونه!

نارنج دارانا چوم دوجه یو ایتا آه کشه کی خیاله تومامه دونیایا خایه واسوجانه. پیره زناکه بوسوج واسوج پاک آدمه دیلا گورشا کودی. خوره هاتو غریبی خاندی یو و نارنج دارانا مرا گب زه یی. هالا همساده جه اوشونه پرچین بوکوده باغه طرف نوشوبید شهر، کی هر وخت پرچینه درزه جا همساده زنای اونا فاندرستی که نوکونه پیره زنای خولا بو داره. پیله اقایا گا گلف گفتی که واستی خیلی اونه هوایا بداره هاچین شواله کشه وختی هیشکی خانه نه سا.

بیچاره پیله اقایام ده پاک بوبوسته بو ایتا موشته. مثاله ایتا کوه، فوگوردسه بو. چوتو تانستی اون هاما تاب باوره. ولی خو زناکه خاطره واسی هیچی نوگفتی. کاسه گول، حمامه دلاک، وختی اونا روخانه لب بیده بو کی فنار فنار، ونگ زئن دوبو، بفامسته بو کی پیله اقا چی کشئن دره. هی کس ده نانستی اونه دیله مئن چی گوذره.

ایازا کی بیگیفتی بید، آییل خو نامزده خانه ایسابو. سه ما نوبوسته بو کی نامزد بوکوده بید. ایازه بیگیفته پسی، آییل دونبالام باموبید. ایازا هوشونه محله مئن دار بزه بید. گفتیدی قصاص هانه. بوکوش وا کوشته ببه. مگه به هاتو حاج آقایا فوتورکه اونا، منبر بیجیر نامو، مردومه قاقابو چومانه جولو بوکوشه بازین هیچی!؟

حاج اقایی یا گفتی کی اوشونه محله مئن فته رات بوکوده بو. خودا سرا کولا بنابو. بازین اینقلاب بوبوسته پسی، بوبوسته بو قاضی یه شرع. اینقد جیوانانا بوکوشته بو یا دربدر بوکوده بو کی ایاز خو ریفقانه مرا برنامه دیچه حاج آقا چانا دوستده ولی سپیدرو دوارسته سله کول اونا گیر تاوه داده. آییلا کی باموبید بیگیرید، بوگروخته بو. خو نامزده مرا بزه بو جنگل. ده اونه جا هی کس خبر ناشتی اینفر گفتی بوگرخته بوش خارج، اینفر گفتی بوشو عراق، اینفر گفتی کردستان اونا بیگیفتیدی.

هاتو هیشکی خبر ناشتی که آییل چی بوبوست بو.

همیشکام گفتی کاشکی ورنا به سابی اگه به سابی آییله جا تانستی اونا بو بکشه. بازین آه کشه یی خوره خوره گفتی:

- آییل آییل چی داغی بو بنایی می دیله سر!

ورنا ره اونه دیل ویشتر سوختی. گفتی کی او زاکام آییله مرا همه چه بنابو، بوگروخته بو.

خو پا مرا کیشخالا، های آ رو او رو کودی بازین ایتا لقد زه یی تاوه دایی اوشن تر. خاکه سر هاتو خو پایا فاکشه یی. ایتا خط کشه یی، سرا راستا کودی تبریزی دارا فاندیرستی ولی ده کشکرت بوشوبو.

هالا تا غوروب بمانسته بو. راشی یا پاستی. چی ره!؟ خودشام نانستی! هاتو ده عادت بوکوده بو راشه، های فاندره. پیله آقا کی خانه ایسایی، همیشک اونه بیتابی جا قاقا بوستی.

کتله سر خورا جابجا کونه. پیران پره مرا خورا باد زنه. های خو سرا گردانه یی راشی طرف تا دروازا فاندرستی یو دو واره هاتو گیجه مرغانه مانستن ایچی دونبال گردسی.

مردای بازاره جا کی ککجو و توربووکولی بیهه بو واپخته بو ایتا پیله دسماله مئن، فارسه حیاطه مئن زناکا دینه کی چوم اینتظاری جا بازام واهیلا بو داره. هاتو ایجور کی اونه صدا جه چا مئن بیرون بایه واورسه:

- آخه زن! ده کی رافا ایسایی!؟

پیره زناکه دانه ایجور نیگا کونه کی خیاله تومامه دونیا ایطرف، پیله اقا ایطرف!.

جیوانی وختانه مانتسن خو حنا بنا مویانا، دسه مرا جه خو چومانه جولو کنار زنه یو نازه مره گه:

-تی رافا بلا می سر تی رافا!

هان.

/////

برگردان فارسی: منتظرِ تو عزیز دلم / داستان گیلکی

بیهوده به دروازه نگاه می کنم!. دیگر چه کسی مانده که منتظرش بمانم!؟. هیچکس!. هرکسی بود، بزرگ شده، داغ به دلم گذاشته، پر کشیده، رفته است!.

من مانده ام با کوله بارِ خاطره ام. بیهوده در خود بهم می ریزم. راه را تا زانو علفهای هرز گرفته چنانکه حسرت یک رهگذر را داشته باشد. مانند چشمهای من که دیگر اینقدر اشک ریخته که ابرهای سیاه دیلمان را هم از رو برده است.

بیهوده چشمم به راه است که چه شود!؟ هیچ چیز! سالهای سال است که آدم از این راه نمی رود، نمی آید!. من هستم و گناهِ کردۀ خودم!.

بالای درخت، زاغی همینطور گذرا آمده بود، نشسته بود و رفته بود. بیچاره پیرزن بیخود دلش را خوش کرده بود[1]. دیگر با همان دلخوشیِ بیهوده، دل پر می داد که از راه یک نفر برسد به تنهایی خانه اش بیاید.

همینطور تنها، جارو به دست گرفته، میان حیاط سرپا ایستاده و با خودش دارد گپ می زند. خاک حیاط که پس از آب پاشی شدن، چنان شده بود که عطر آن تمام خانه را پر کرده بود و طوری جارو شده بود که انگار می شد روی آن از این سر تا آن سر، سُرید.

پای پرچین، جوجه ها از ترس شاهین( باز) خودشان را به شکل یک مُشت جمع شده در آورده بودند و زیر بال مرغ پنهان شده بودند. خروس هم روی کُندۀ درخت به محض اینکه می خواست آوازش را سر دهد، از ترس شاهین، قوقولی قوقویش را دریغ کرد و زیرِ کنده پرید. رفت دُور وُ برِ پیرزن ماند.

پیرزن هم تا جوجه ها را دید که زیر بال مرغ پنهان شده اند به آسمان نگاه کرد دید شاهین چرخ می زند و همین الان است که مانند هواپیمای غافلگیر کننده، به جوجه ها یورش بیاورد. جارو را بالای سرش برد. شاهین را از آنجا دور کرد، طوری که جوجه ها می خواستند با دُمشان گردو بشکنند.

خروس با سه شماره، دوباره رفت روی همان کُنده، در میدانِ بی خروسِ مرغان، پهلوان شد.

گنجشکها روی درخت انجیر، انگار که میتینگ بدهند، جمع شده بودند. گربه دزده، زیر درخت انجیر با حسرت به گنجشکها نگاه می کرد.

پیرزن چارپایۀ چوبی را از زیر پلکان، کشان کشان نزدیک خودش آورد و روی آن نشست. همینطور که جاور را زیر پایش می گذاشت با خودش گفت:

- اگر بودند الان من مادر بزرگ شده بودم!

آهی کشید و با لبۀ پیراهنش گونۀ خیسش را خشک کرد. دستی به موهای تازه حنا شده اش کشید و بر شانه اش تاب داد. انگار که همین الان است که موهایش را به دست باد داده و غمزه کنان برای آقابزرگ دلبری می کند.

به درخت صنوبر نگاه کرد. همین دیروز بود که زاغی از راه رسیده و روی آن نشسته بود. امروز هم همانطور. زاغی انگار که چیزی او را به تب و تاب انداخته بود که بیاید بالای درخت صنوبر بنشیند.

زاغی دُمش را برای اینکه زن نازش بدهد، تکان داد و بالهایش را باز کرد و سپس هنگام پرکشیدن و رفتن، طوری خواند که پنداری چورتکه ای را از بالای درخت پایین انداخته باشند.

به درخت بزرگ نارنج نگاهی کرد و آهی کشید. پسرش را بیاد آورد که ده سالش بود با او نارنج را کاشته بود. با او چاله کنده شده را از خاک پر کرده بود. پسرش هر روز اینقدر آب می داد که همیشه پیرزن باید به او می گفت:

- آخر بچه جان آب که زیاد بدهی بیچاره خفه می شود! نمی تواند نفس بکشد. باید به آن امان بدهی.

دو تا درخت نارنج در باغ قد کشیده بودند که به همه هوار می زدند. به هر دوتا هم اسم داده بود. یکی درختِ ایاز[2]، دیگری هم درختِ آییل[3].

ایاز اولین فرزندش بود که همیشه می گفت به پدرش رفته است. اصلاً به او نمی ماند. اما آقابزرگ می گفت که چشمانش را به مادرش رفته است. ولی پیرزن همیشه به حرف آقا بزرگ می خندید اینکه چشمِ ایاز کجا و چشم خودش کجا. اگر آنطور چشم قشنگ داشت از شادی بشکن می زد.

دومین فرزندش دختر بود که اسمش را آییل گذاشته بود. اما او را نازمُژَک صدا می کردند. نفسِ پدر بود. همچین که پدرش دروازۀ نرده ای خانه را باز نکرده، پابرهنه به پیشواز پدر می رفت. یک بار هم نشده بود که پدرش دستِ خالی به خانه می آمد. هیچ چیز هم اگر نخریده بود برای نازمژک چیری می آورد.

بیچاره پیرزن یک دل نه صد دل به بچه ها دل بسته بود. پسرش را تا وقتی که آییل به دنیا بیاید یک جور درست کرده بود که آقابزرگ همیشه می گفت:

- آخرش تو پسرم را می کنی خانمآقا!

یک بار هم نشده بود که آقابزرگ این را می گفت، او هم از خنده شکمش را نمی گرفت و از خنده ریسه نمی رفت!

به درختان نارنج چشم می دوزد و یک آهی می کشد که انگار تمام دنیا را می خواهد بسوزاند/ بخشکاند. سوز وُ سازِ پیرزن، دل آدم را به آتش می کشید. برای خودش همینطور آوازِ دلتنگانه می خواند و با درختان نارنج حرف می زد. هنوز همسایه شان از آن طرفِ باغِ پرچین شده شان، به شهر کوچ نکرده بودند که هر وقت زنِ همسایه از لای پرچین، پیرزن را می پایید که نکند پیرزن دیوانه شده باشد. آقابزرگ گاهگاه می گفت که باید خیلی مواظب پیرزن باشد و هوایش را داشته باشد چون هنگامی که هیچ کس در خانه نبود، پیرزن براستی داشت شعله می کشید و می سوخت.

بیچاره آقابزرگ هم دیگر خمیده و فرسوده شده بود. مانند کوهی در خود فرو ریخته، می نمود. چطور می توانست آن همه را تاب بیاورد. ولی بخاطر زنش هیچ نمی گفت. کاسگُل[4]، دلاکِ حمام، وقتی او را کنار رودخانه دیده بود که زار زار می گریست، فهمیده بود که آقابزرگ چه می کشید. دیگر هیچکس نمی دانست در دل آقابزرگ چه می گذشت.

ایاز را که گرفته بودند، آییل با نامزدش در خانه بود. سه ماه نشده بود که نامزد کرده بودند. پس از دستگیری ایاز، دنبال آییل هم آمده بودند. ایاز را در محلۀ خودشان دار زده بودند. می گفتند که قصاص همین است. کشنده باید کشته شود. مگر می شود همینطور به حاج آقا حمله کرد و او را از منبر پایین کشید و در برابر چشمان حیرت زدۀ مردم کشت بعد هیچی!؟

حاج آقایی را می گفتند که در محلۀ آنها بیداد کرده بود و سرِ خدا هم کلاه گذاشته بود. پس از انقلاب هم شده بود قاضیِ شرع. اینقدر جوانان را کشته بود یا در به در کرده بود که ایاز با رفیقانش برنامه چید و ترتیب حاج آقا را داده بود اما از سپیدرود رد شده و از بلندای آبگیر نگذشته بود که او را گیر انداخته بودند. دنبال آییل هم که آمده بودند بگیرند، او در رفته بود. با نامزدش به جنگل زده بود. دیگر از او هیچ خبری نداشتند. یک نفر می گفت فرار کرده به خارج رفته بود، یکی می گفت رفته عراق، یکی می گفت رفته کردستان او را گرفته بودند. همینطور هیچکس خبر نداشت آییل چه شده بود. همیشه هم می گفت کاشکی ورنا[5] مانده بود اگر مانده بود می توانست بجای آییل، او را بو بکشد. بعد آه می کشید و با خودش می گفت:

- آییل...آییل... چه داغی بود که بر دل من گذاشتی!

برای ورنا دلش بیشتر می سوخت. می گفت که آن بچه هم با آییل همه چیز را گذاشته بود و در رفته بود.

با پای خودش، جارو را هی این طرف آن طرف می کرد، بعد یک لگد می زد و آن را دور تر می انداخت. روی خاک همینطور با پایش خط می کشید. سرش را بلند می کرد به درخت صنوبر نگاهی می کرد. اما دیگر زاغی رفته بود.

هنوز تا غروب وقت مانده بود. چشمش به راهگذر خانه بود. برای چه!؟ خودش هم نمی دانست! همینطور عادت کرده بود هی به راهگذرِ خانه نگاه کند.

آقابزرگ وقتی که خانه هست، همیشه از بیتابیِ او حیرت می کند.

خودش را روی چارپایۀ چوبی جابجا می کند. با لبۀ دامنش بخود باد می زند. هی سرش را به طرف راهگذرِ خانه می گرداند و دوباره همینطور مانند مرغی سراسیمه شده، دنبال چیزی می گشت.

بیچاره مرد از بازار، شاهی و ترب و بچه ماهی، خریده بود و در یک دستمال بزرگ چیده به وسط حیاط رسیده بود که بیچاره زن را چشم انتظار می بیند سرگشته شده است. یک جور که صدایش از ته چاه بیاید می پرسد:

- آخر زن! دیگر منتظر که هستی!؟

پیرزن یک جور نگاه می کند که انگار تمام دنیا یک طرف، آقابزرگ یک طرف. مانند وقتهای جوانی موی حناشده اش را با دست از جلوی چشمش کنار می زند و با ناز می گوید:

- منتظرِ تو عزیز دلم ( بلامی سر=بلایت به سرِ من). منتظرِ تو!

همین!

.

[1] در گیلان زاغی نماد خبر یا خوش خبری یا هوای خوش است.

[2] ایاز=شب نم، ژاله.

[3] آییل یا آئیل یا آهیل، اسم پرنده ای باید باشد. در این داستان برای اسم دختر انتخاب کردم اما اسم پسرانه نیز است.

[4] کاسه گول(کاسِ گل) اسم مردانه است. مردِ چشم زاغِ گل، مانند گل آقا!

[5] ورنا= بُرنا، جوان، اسم پسرانه است.

  

آموندری تی مرا ایپچه او دلارا باور - گیل آوایی

 

آموندری تی مرا ایپچه او دلارا باور
ایتا پیچه ککجو ولگه سیر کوارا باور

آموندری کراصحرا دکف بزن کیشخال
بازین مره بتانستی او عطره خاکا باور

بوشو بیچین ایکشه تو چوچاقو خالی واش
زمین طیاره میان مئ کوچیکئ یادا باور

آموندری مره فورشانه جان باور پیغام
جه بادو شورم و دریا مئ خاطراتا باور

آموندری بوشو اول بگرد آمی باغا
بازین مره ایتا موشته ولش گومارا باور

آموندری تو واکون صوندوقه لیباسانا
تره میرم مره ایپچه او عطره نابا باور

آموندری تو باور هرچی از مئ گیلانه
ایموشته سرده پلایو مئ قالنهارا باور

اگه تانی تو بگرد شنبه بازار و بولوار
بازین جه موسیو مره ایپچه زهره مارا باور

گیل آوایی همیشک چوم برا ایسا قاقه
خراب ببه آ ولایت مره می خاکا باور

سپتامبر 2004هلند

فارسی:

داری می آیی برایم کمی از آن دَلار بیاور

یک کمی شاهی، برگِ سیر، تره بیاور

داری می آیی برو در حیاط خانه جارو بزن

سپس برایم  توانستی آن عطرِ خاک را بیاور

برو یک بغل چوچاق[1] پونه بچین

از میان زمین طیاره[2] یادِ کودکی ام را بیاور

داری می آیی برایم از ماسه ها پیام بیاور

از باد، شبنم و دریا خاطرات مرا بیاور

داری می آیی اول برو در باغ بگرد

سپس برایم یک مشت تمشک از بیشه بیاور

داری می آیی صندوق لباسها را باز کن

برایت می میرم برایم کمی آن عطر ناب را بیاور

داری می آیی تو هرچه از گیلان من است بیاور

یک لقمه پلوی سرد، غذای پیش از نهار را بیاور

اگر می توانی شنبه بازار و بولوار[3] را بگرد

سپس از موسیو برایم کمی از آن زهر مار[4] را بیاور

گیل آوایی همیشه چشم به راه است

خراب شود این ولایت برایم خاک مرا بیاور

---

[1] چوچاق نوعی سبزی معطر و  خورشتیِ صحرایی ست که بصورت خودروست.

[2] محوطه ای چمنزار در ورودی انزلی ست که به این نام خوانده می شد. در رشت هم چنین جایی به همین نام بود که مسابقات فوتباش برپا می شد و خود من هم از آن خاطره دارم. داستان کوتاهی با همین خاطره  نوشته ام.( اگه دنبازید شمه را فوقوسیم)

[3] شنبه بازار و بولوار دو جای معروف شهر انزلی اند. گیلکی نیست که از این دو جا خاطره نداشته باشد!

[4] زهرمار کلمه رمزی برای عرق بود که از یاور همیشۀ ما در سالهای سیاه جمهوری اسلامی، بوده اند. درود بر همه ارمنیهای ما که خیلی از آنها آموخته ایم.

گیلغزل: تا فوچینم چوم کرا رشته خیابانم مره - گیل آوایی

 

تا فوچینم چوم کرا رشته خیابانم مره

چاربرارانا دیپیچم پاک خمیرانم مره

جه خومیران دوارم پاک شم مره پورده عراق

ارشاکا[1] یاد بارده گردم لاب دوکانانم مره

فردوسی کوچا گیرم شمه هاتو روبارکنار

زاکی یادا ایشمارم استلخ روبارتانم مره

شاآموکوچه یو جیرباغ شم مره دانشسرا!

تا نزمه چوم پیله پاک ساغلسازانم[2] مره

آسِداباسا نیده بو شم هاتو تا خاریمام

جه  خاریمام میسگرانه راسته لاتانم مره

بززانو زرگرانه راسته تا چینی فوروشانه چراغ!!!

پاک آویرانه مانستن پیله میدانم مره

پیله میدانو خیابان پهلوی، چللا خانه

یافمه می زاکه  شم آفخرا لاکانم مره!

لاکانی را گردمه شم رازی تا چومارسرا

واخوبا بم بیستون پاک سبزه میدانم مره

گردمه پاک گیجه مرغانا مانم واهیلو قاق

شهرداری سعدی خیابان زیرکوچه جانم مره

دیل زنم می رشتا پاک بم دیل بوبوسته کوچی زای

تا دپرکم چوم هاچین هیست زاره زارانم مره!

گیل آوایی تو هاچین تی رشته امرا بی آویر

چو زنم هانده خیالا دربو داغانم مره!!!!

.

---

[1] آرشاک، پورده عراقه عرق فوروشی بوو!!!

[2] ساغلسازان = ساغریسازان

نوروزانۀ چندسال پیش!دو گیلچاردانۀ دیگر! - گیل آوایی

بامو نوروزو من هانده آویرم / بازام واستی غریبِه سر ویگیرم

ببم هانده منو می بوطری ودکا / چومه ارسو، بگم، واگم، دیمیرم

فارسی

نوروز رسیده است و من باز هم گمشده ام/ باز هم غریبی را باید سر بگیرم

باز باشم با بطریِ ودکایم! / با چشم اشک آلود بگومگو کنم غرق شوم

 2

هاتو قاقیم، منو هفسینه نوروز / او روزا من دارم، هفسینام آ روز

هاچین شانته بوبود می داره ولگان / بهارا دد هاوار : نوروزه ایمروز

فارسی

همینطور حیران زده هستیم من و هفت سین نوروزم / آن روز را من دارم، این روز را هفت سینم

انگار که دلقک شده اند برگهایِ درختم / به بهار هوار می زنند، نوروز است امروز

  ...................

3

فادا نامه مره از رشت می مار / بیگیفت انگاره چوم گریه بوکود زار

فو وسته نامه سر می چومه ارسُون / هاچین ناما فوشوستم با می آ کار

فارسی

مادرم از رشت برایم نامه فرستاد / چشمم تدارکِ گریستن دید، زار گریست

اشکهای چشمم روی نامه ریخت / نامه را با این کار شسته و خیسِ خیس کردم!

4

مرا گِه خوش بحاله تو کی دوری / جیویشتی، دوری یو چومانه نوری

مره قاقم جه می هرشب کودن داد / چی گورشم من جه دوری دوری دوری

فارسی

به من می گوید خوش به حالت که دوری / از خطر جَستی، دور هستی و نورِ چشم هستی( خیلی عزیزی!)

تنهایی داد زدن هرشب، حیران زده ام  از کارم / چه داغدارم  از دوری دوری دوری

18مارس2012

 

گیلچاردانان! – گیل آوایی

12

زمین پا جیری، بالِه آسمان نا / کرا جنگل خوسانِه دیلمان نا

نیگیر بانه نوا بوستن هاچین لام / کی دوشمن کوشتنِه تیروکمان نا

فارسی: زیر پا زمین، برای بال آسمان هست / برای جنگلی ها دیلمان هست

بهانه نگیر بیهوده فلج نباش / برای کشتنِ دشمن تیرو کمان هست

2013

11

چره غورصه!؟، ویریز!، دوشمن نیهه شه! / چوما فونچین!، بیدین ارسو فی وه شه!

جوخوفتن، آیو ناله، خانه بی صاب! / نایی میدان، تی دوشمن کی نیشه، شه!؟

فارسی: غصه چرا!؟ برخیز، دشمن می گذارد و می رود/بازکن چشمانت را، ببین اشک می ریزد و می رود

پنهان شدن، آه و ناله، خانۀ بی صاحب!/ میدان نیایی!، دشمنت نمی رود!، می رود!؟

10

خیالا چو زنم شب، چوم نیشه خاب! / تیته نا فاندرم، می دیل به بی تاب!

هاتو کورم کلاچم ونگ زنم داد، / خیاله شب گیره می ارسویا قاب!

فارسی: شب خیالم را تحریک می کنم چشمم خواب نمی رود/ ستاره ها می نگرم دلم بیتاب می شود

هیمنطور چشم بسته مثل تیر در تاریکی داد می زنم/ انگار که شب اشکهای مرا قاب می گیرد

25فوریه 2013

9

بیدِم ویشتا می خاکه مئن دره پور / بوجور نیشته ایتا حاکیم هاچین کور

بوگفتم آخودا آبچا بُو تی کار / تونام هی وخت نیبی ویشتا مرا جور!

8

بیگیفته دیلا هانده غم زنه فو، / سیابرا دوارست چومه ارسو!،

اوروش وارا درم "هیلوی هیلوی"، / "گوسن دوخونه" دیل، چومِه ننا سو!

2015

7

 بزه شه بج، بیجار، سمفونی یه کار / گولازه سبزا بوستن گیله ایلجار

روخانه، پور کنی، پیشکاولو گاب / بهاره فصله کاره، فصله دیلدار

فارسی: برنج را شبنم زده، سمفونی کار است/ افتخارِ سبز شدن، راه افتادن گروه کشت و کار گیلک

رودخانه پاک کردن، صاف کردن شالیزار، گاو/بهار است فصل کار است فصل دلدار است

6

بزه شورم، آویر موردابه کومه / گاجامه کرجی یو دس پارو دومه

دپرکسه کرا شهری جه خو خاب / نوخوفوت مالا هاچین هیست مثله تومه

فارسی: مه گرفته، کلبه در مرداب گم است/ اتاقکِ در قایق وُ دستۀ پارو در دست

شهری از خواب خودش بیدار شده/ماهیگیر نخوابیده خیس شده مثلِ نشاء برنج می ماند

5

دپرکسته زمین، دارا زنه چو / زمستانا گه وسته بوشو بوشو

چیچینی، گوسکا، لانتی، آب لاکو، راب / کرا سرده هاوایا دده سوسو

فارسی:  زمین بیدار شده درختان را تحریک می کند/به زمستان می گوید بس است برو برو

گنجشک، بچه غورباغه، مار، لاکپشت، حلزون/ به هوای سرد حسرت می دهند

4

تی دوسکول زئنو می کفتن، ویریشتن / تی فو زئنو می گورشا بونو بیشتن

هاتو کفتن، ویریشتن، قاقا بون، قاق / جه تی کاران چوتو واستی جیویشتن!

فارسی واگردانن شیمی پا!!

3

فتاشته داره جا جنگل بوکود داد / بوارست آسه مان روخانه فریاد

جه تُورو دازه دومه، دار بوبو قاق / چره همنجس کونه همجنسه بیداد

فارسی: از تراشیده شدن درخت، جنگل فریاد کرد/ آسمان بارید، رودخانه فریاد کرد

از دستۀ داس و تبر، درخت حیرت زده شد / چرا همجنس به همجنس بیداد می کند

21 فوریه 2013

2

واورسم حافظا آخوند چی بُونه!؟ / بوگفت آ " بی شرف" ده پور نومونه!

واورسم کی چی بُونه غوربته کار! / بوگفت غوربت جوخوفتام خُونه شونه!

فارسی: از حافظ پرسیدم آخوند چه می شود!؟/گفت این " بی شرف " دیگر زیاد نمی ماند!

پرسیدم که کارِ غربت چه می شود!؟/ گفت پنهان شده در غربت هم به خانه می رود!

1

واروسم حافظا غوربت دواره؟ / بوگفت آدم کولی، غوربت خکاره!

هاچین گورشا به آدم دور جه خو خاک!،/غریبی چوم واسی ارسو بواره!

فارسی: از حافظ پرسیدم غربت می گذرد؟/گفت آدم ماهیست غربت تاوه!

تماماً داغ می شود آدم دور از خاکش/از غربت چشم باید اشک ببارد!

....2019/ این گیلچاردانه ها را هم در بایگانی دیدم اینجا با شما قسمت کرده ام هر چه هست

.......

0

سی یا سالانه پاک یاران آویرد  /  کرا داران جه داغان سربیجیرد

هاچین ماتم بیگیفت جه تسکه دیل خاک / آکِه ببه کی آیان ول بیگیرد!

فارسی:سالهای سیاه است انگار یاران گم هستند/ درختان از داغها سر افکنده اند

چه ماتم گرفته از دلِ تنگ خاک / هنگام آن می رسد که آه ها شعله بکشند!

7 مه 2015

پیله ماره ملاقات زندان اوین/داستان گیلکی با ترجمه فارسی- گیل آوایی

 

پیله ماره ملاقات زندان اوین/ (رفتنِ مادرِ بزرگ به زندان اوین برای ملاقات)

 داستان گیلکی با ترجمه فارسی

گیل آوایی

پیله ماره چکره هاچین پرکسی. دیمپرا شه بزه بو. دسمالا های خوسر جابجا کودی. مو انه شین رو بامو های جه روسری زه یی بیرون. مردوم جیما بوسته بید. هر کی ایجور واهیلا بوسته ایچی رافا ایسابو. مینی بوس پورا بوسته بو مولاقاته نا ببرده بو. هوا گرما بوسته بو. خو خوشکه لبا ایپچه زبانه مرا هیستا کوده. ایچکه آبه ناجا داشتی.

شب تا صوب راه بو. اوتوبوسه مرا بامو بو. اینقدام موسافر ایسابو کی هیتا گاراژ خالی جا ناشتی. لوان تور، گیلان تور، عدل همه تا پورا بوسته بیچاره کاس آقا هرچی پارتی بازی بوکوده ایتا جا گیر ناورده. نیصفه شب باموبو فرهنگ هرتا اوتوبوس جه را آمویی دس تکان دایی داد زه یی: تهراااااااااااااااااان شاید جا بداره ولی شاگرده دانه شیشا بیجیر ناوردی لااقل بگه پوره

تا اینکی ایتا اردبیل رو فارسه یو اولی نفرا کی سوارا کوده هان بو. اوتوبوسه مئنام کی ده تا تی دیل بخایه ناهابو جه مورغو خوروس بیگیر تا بوز و گوسفند هرکه ده یی خو کسه کاره ره ایچی جه دیهات بردان دوبو خیاله کی تهرانه مئن قاطی ساله.

شاگرد دسه مرا اونا بوگوفته بو کی بشه اوتوبوسه آخر ایتا جا بیافه بینیشینه. اونام هاتو بکف ویریز انا بزن اونا بزن بوشو اوتبوسه آخر هویا کی ماتوره صدا پاک آدما سر بردی، ایتا تخته سر کی درازه صندله مانستی بینیشته.

صوب هالا آفتاب باقایده بیرون ناموبو کی فاره سه بو ترمینال. ملخه مانستین هرکی ایطرف شویی. مردوما خیاله کی رو باورده بید. بازیانام پاک قاطی سالانه مانستن زالاش باورده ایچی خو دس بیگیفته لاب آلوغ بیگیفته چیلیک زئن دوبو. اینفر ایتا تیکه بربری، اینفر نانه قندی، اینفر سنگکی نانا موشته بوگوده ایجور چارجولی خوردان دوبو کی آدما خوشکا زه یی بیچاره جه کو ولایت بامو داره کی اتو نیده بیده بو نانا فوتورکسه داره

خو روسری یا ایتا پیه فاکشه تا پیشانی جولو، چادرا جابجا بوکوده جه مردمه مئن دوسکل بزن خورا فاره سانه خیابانه مئن هاتو تسو لرزه مرا جه خیابان بوگذشته بوشو او طرف. هویا کی پیکانو مینی بوسو تاکسی موسافره قاب زئنه ره موسابقه دان دیبید.

ایتا رانندا کی داد زئن دوبو تجریش، واورسه زای جان من واستی برم اوین کویتا ماشین را واستی سوار بشم. راننده دانه ایتا پیچه اونا فاندرست بازین درا وازا کوده بوگفته:

برو بالا همین صندلی بغل دست راننده بشین مادر

اونه زیر بغلا بیگیفته تا مینی بوسا بشه بوجور. وختی بیده کی صندلی سر بینیشته بازام داد بزه

تجریش تجریش… تا اینکی مینی بوس پورا بوسته پورا نوبوسته بامو بوجور فرمانه پوشت بینیشته رو

بوکوده ایتا موسافرا کی دره کنار نیشته بو بوگفته او درا دود.

رادکفت. شهرآرا خیابانا بیگیفته دیپیچسته ونکه پیله رایو ده بوشو . خو چادرا چیما کوده خو زانو ایپجه بمالسته. هاتو پریشانا بو رایا فاندرستی. راننده واورسه:

– مادر اوین واسه چی میری؟

– میرم مولاقات

– ملاقاته کی مادر

– مولاقاته بچه هایم

– مگه چندتا بچه ات اونجان

– پسرم با عروسم

– هر دوتا اوین هستند

– بله آقا

– از کجا میای

– پیربازار

– پیربازار!؟

– بله

– پیربازا کجاست

– پیربازار را نمی دانی کجاست؟

– نه مادر تا حالا نشنیدم

– رشتا کی می دانی

– بله رشتو که میدونم

– خاب پیربازار هم رشته اوشن تر هست دیگه

– آها…. پس نزدیکای رشته. از اونجای میای

– بله

– هالا میدونم مادر. چرا اوین هستند مادر؟

ده منتظره جیواب نه سا خودش بوگفته :

– همه جا دیگه اوینه مادر فرق نمی کنه کی از کجا

تا اینکی فارسه ده سه رایی نمایشگاه. مینی بوس به سا. راننده بیده کی تکان نوخوره. بفامسته کی نانه فاره سه داره. رو بکوده به پیله مار و بوگفته:

– مادر جون اینجا واس پیاده بشی بری خیابون سمت راستت که سربالایی یه. یه کم بری جلو دست چپ یه جایی هست که همه اونجا هستند از اونجا بهت می گن چه جوری میری اوین. چیزی نمیخوای مادر؟

– نه زای جان. پئرشیبی هیچی نمی خوام جغیر از بچه هایم

چادر پادرا جیماکوده فچم فچم جه صندلی جولو بامو دره کنار و بازین جه مینی بوس پیادا بوسته. مینی بوس تا انکی زناکه بشه خیابانه کناری به سا. بازین را دکفت

خیابانه سربالایه بیگیفته بامو تا بیده اونه دسته چپ شولوغه. بوشو هوشونه مئن. بیده ای داده بیداد خیاله کی تومامه ماران جیما بوسته داریدی هویا. هرکی ایتا دیگه دادفارس. آی تا اویتا آب فاده اویتا آی تا یا نان فاده ایتا اویتایا دیلداری ده ایتا آسمانو زیمین فوش ده. ایتا را به را اعتراض کونه چره می زاکانا بیگیفتیدی ایتا هاتو وارشه مانستن ارسو فوکونه یو هاما نیفرین کونه هاتو بیک روند دادو فریاد و ایجگیره یو چوم برایی همه تانا آتش بیگیفته ول کشئن دیبید

مینی بوس های پورا کودی شویی واگردسی دو واره پورا کودی شویی تا گول گوله زباله ها کار درازه داشتی. هامه بوشوبید هیشکی ده نمانسته بو جغیراز ها پیله مار. پیله ماره چوم بیرون باموبو اینقد که رایا فاندرسته بو مینی بوسا بیشمارده بو تا اکه خودشه نوبه به.

هاتو واهیلا بوسته ایتا جیوانا کی سربازی لیباس دوکوده بو فاندرستی. ایدفایی هو جیوانه دانه بامو جولو واورسه:

– چیکاری داری؟

– یانی چی چیکار داری

– واسه چی اینجایی

– ا…اینهمه از صوبه سر تا هسا اینجا چوم برای ماندم حالا واورسی چیکار دارم. اونا که اینجا بودن چیکار داشتند خاب منام همون کار را دارم

– اونا مولاقاتی بودند تو چی!؟

– خاب منام برای مولاقات اینجا هستم

– مولاقات کی؟

– مولاقاته بچه هایم!

– اسمت که توی ملاقاتها نبود.

– اسمه مرا از کجا می دانی که می گی نبود؟

– اگه بود مثه بقیه تا حالا رفته بودی ملاقات

– یانی چی نیست!

– خوب نیست دیگه!

– ا از همینجا به من خبر دادند که بچه های من اینجا هستند!

– کی خبر داد؟

– من چی می دانم مگه سگ خو صاب را میشناسه اینجا هرکی یک چیزی میگه کسیام نیاره چیزی بگه!؟

– حالا اسمت چیه؟

– پیله مار! همه مرا میشناسند. همه ی اهله محل. از هرکی بپرسی به تو میگند کی هستم. می آزار به پوتارام تا حالا نرسیده می زاکانام هاتو. هاچین هاچین دکفته دارید مردوم جان می زاکانا بیخود گرفتید آوردید اینجا شیش مایه که هاچین قرار ندارم همه جا رفتم سراخر به من گفتید که اینجا هستم هسایام آمدم همینجا بچه هایم را ببینم.

هالا جیوانکه دانه هیچی نوگفته ایدفایی ایتا کلاچملاچی شلوار دوکوده با سیفیده پیران کی هاچین شالیکه مانستی جه اوطرفه مینی بوس بامویو سگه مانستن خیاله واکف بداره بوگفته:

– چیه بازام که با ملاقاتیا داری حرف میزنی بهت نگفتم با اینا حرف نزن فقط اسماشون بپرس سوارشون کن.

بازین پیله مارا بوگفته:

-چی میخوای؟

– ا..شوما چره هاتو به نوبت واورسید چی میخوای اینجا چی میتانم بخام؟ مالومه دیگه من بچه هایم را می خوام!

– مگه شهره هرته! همینطور بچه هاتو بخای!

– شهره هرت اگه نبود که بچه هایم را نمی گرفتید هرکی هرکی هست دیگه هالا که دُور دُوره شوماست خاب من….

وناشته پیله مار خو حرفا بزنه بوگفته:

– اسمت چی یه؟

پیله مار ده هاچین ول بیگفته بو هاتو کی غیضه مرا اونا فاندرستی جیواب دا:

– گیلبانو پیربازاری معروف به پیله مار.

بازین ایجور آه بکشه کی جیوانکه دانه واگردسه آسمانا نیگا بوکود. کلاچ ملاچی شلوار دوکوده خو ریشا دس بکشه یو بوگفته :

– همچین اسمی ندارم بیخود اینجا وای نسا یاالله برو برو اینجا نیس.

– اینجا نیست چه هست من اینهمه راه را هاچین نیامدم! کوجا برم من بی بچه هایم تکان نمی خورم خیال کردی به این راحتی هست ادرازی راه را بیام بازین هیچی! دسه خالی کوجا برم من بچه هایم را می خاهم

یارو ایتا پیچه اپا اوپا بوکوده بوشو تلفنه طرف ایتا چادره مئن کی ایتا میزو تلفن اونه مئن نهابو زنگ بزه. چن دقه نوبوسته کی بامو. ایجور کی اونا جوتیکی واکفته بی پیله مارا بوگفت:

– اسمش نیست. تو اینجا نباید می اومدی. باید می رفتی…

پیله ماره چکره شورو بوکوده به پرکسن. رنگه رو انه شین هاچین بوبوسته دیفاره گیل. خو چادره پره مرا خو پیشانه پاکوده خوشکا زه یارویا فاندرسته. هاتو کی بیشتاوسته وا بیشی پزشکی قانونی پیله مار غش بوکود دراز دراز بکفته سنگانه سر ده نفامسته چی بوبو.

 هان.

 برگردانِ فارسی: 

رفتنِ مادرِ بزرگ به زندان اوین برای ملاقات فرزندش 

زانوهای مادر می لرزید. عرق سردی بر گونه هایش نشسته بود. روسریش را روی سر جابجا کرد. موهایش پریشان شده از روسری بیرون زد. مردم جمع شده بودند. هرکسی یک جور حیرت زده منتظر چیزی ایستاده بود. مینی بوس پر شده بود و ملاقاتی ها را برده بود. هوا گرم شده بود. لبهای خوشکش را کمی با زبانش خیس کرده، حسرت یک چکه آب را داشت.

شب تا صبح در راه بود. با اتوبوس آمده بود. ایقدر هم مسافر بود که هیچ گاراژی جای خالی نداشت. لوان تور، گیلان تور، عدل؛ همه پر شده بودند. کاس آقای بیچاره هر چه پارتی بازی کرده بود، جایی برای او گیر نیاورده بود. نیمه شب به فرهنگ[۱] آمد و هر اتوبوسی که از راه می رسید، دست تکان می داد و داد می زد:

تهرااااااااااااان. تا شاید جا می داشت اما شاگرد اتوبوس حتی شیشۀ درِ اتوبوس را پایین نمی کشید حداقل بگوید پُر است.

تا اینکه یک اتوبوسِ اردبیل به تهران، از راه رسید و اولین نفری را که سوار کرد، همان بود. میان اتوبوس هم تا دلت می خواست همه چیز بود از مرغ و خروس بگیر تا بز و گوسفند. هر که را می دیدی داشت برای کس و کارش چیزی از دهات می برد انگار که در تهران قحطی شده بود.

شاگرد با اشارۀ دست به او گفته بود که برود آخر اتوبوس جایی پیدا کند و بنشیند. او هم همینطور افتان و خیزان به این تنه بزن، به آن تنه بزن، رفت آخر اتوبوس همانجا که صدای موتور اتوبوس سرِ آدم را می برد روی تخته ای چوبی که به صندلی می ماند، نشست.

صبح هنوز خورشید به اندازه کافی بالا نیامده بود که به ترمینال رسید. مانند ملخ، هر کس به طرفی می رفت. مردم انگار بهم ریخته شده بودند. بعد هم مانند سالهای قحطی زدۀ گرسنگی، هر کس چیزی دستش گرفته آن را چنان به دهن می برد که برای بلعیدنش صغ می زد. یک نفر تکه نان بربری، یک نفر نان قندی، یک نفر نان سنگک لقمه کرده بود یک جور  با دهان پر می جوید که آدم خشکش می زد که بیچاره از کدام ولایت آمده بود که اینطور ندید بدید به نان یورش برده بود.

روسری را کمی تا جلوی پیشانی کشید. چادرش را جابجا کرد. تا این که از میان مردم خودش را به خیابان رساند. همینطور با ترس و لرز از خیابان گذشت و به آن طرف خیابان رفت. همانجا که پیکان و مینی بوس و تاکسی برای قاپیدن مسافران داشتند مسابقه می دادند.

از راننده ای که داشت داد می زد تجریش پرسید بچه جان، من باید به اوین بروم. کدام ماشین را باید سوار شوم. راننده هم کمی به او نگاه کرد سپس در را باز کرد گفت:

برو بالا همین صندلی بغل دست راننده بنشین مادر

راننده، زیربغل او را گرفت تا از مینی بوس بالا برود. وقتی دید که روی صندلی نشست، دوباره داد زد تجریش تجریش…. تا اینکه مینی بوس پر شده پر نشده، آمد بالا پشت فرمان نشست و  رو کرد به یک مسافر که کنار در نشسته بود، گفت در را ببندد.

راه افتاد. خیابانِ شهرآرا را گرفت پیچید بزرگراه ونک  و رفت. مادرِ بزرگ، چادرش را جمع کرد و زانویش را کمی مالید. همینطور پریشان بود و به راه نگاه می کرد. راننده پرسید:

– مادر اوین واسه چی میری؟

– میرم مولاقات

– ملاقاته کی مادر؟

– مولاقاته بچه هایم

– مگه چندتا بچه ات اونجان

– پسرم با عروسم

– هر دوتا اوین هستند

– بله آقا

– از کجا میای

– پیربازار

– پیربازار!؟

– بله

– پیربازار کجاست؟

– پیربازار را نمی دانی کجاست؟

– نه مادر تا حالا نشنیدم

– رشت را که می دانی؟

– بله رشتُ که میدونم

– خوب پیربازار هم آن طرفترِ رشت هست دیگه

– آها…. پس نزدیکای رشته. از اونجا میای؟

– بله

– حالا میدونم مادر. چرا اوین هستند مادر؟

دیگر منتظرِ جواب نماند و خودش گفته :

– همه جا دیگه اوینه مادر فرق نمی کنه کی از کجا

تا اینکه به سه راهی نمایشگاه رسیدند. مینی بوس ایستاد. راننده دید که او از جایش تکان نمی خورد. فهمید که نمی داند رسیده است. رو کرد به ” مادرِ بزرگ” و گفت:

مادر جون اینجا واس پیاده بشی بری خیابون سمت راستت که سربالایی یه. یه کم بری جلو دست چپ یه جایی هست که همه اونجا هستند از اونجا بهت می گن چه جوری میری اوین. چیزی نمیخوای مادر؟

نه بچه جان. پیر شوی هیچ چیز نمی خواهم جز بچه هایم.

چادرش را جمع کرد و خمیدخمیده از صندلی جلو در بغلدست راننده،  کنارِدر  آمد. بعد از مینی بوس پیاده شد. مینی بوس تا اینکه او کنار خیابان برسد ایستاد، سپس راه افتاد.

سربالایی خیابان را گرفت رفت رسید به جایی که دید سمت چپ او شلوغ است. رفت میان همان ها. دید ای داد و بیداد انگار  تمام مادر ها همانجا جمع شده اند.  هرکدام فریادرسِ یکی دیگر است. این یکی به آن یکی آب می داد، آن یکی به این یکی نان می داد، این یکی به آن یکی دلداری می داد، یکی به زمین و آسمان ناسزا می گفت. یکی راه به راه اعتراض می کرد چرا بچه هایش را گرفته اند. یکی همینطور مانند باران اشک می ریخت و همه را نفرین می کرد.  همینطور یک روند، داد و فریاد و ضجه و چشم به راهی،  همه را به آتش کشیده و شعله می کشیدند.

مینی بوس، هی پر می شد می رفت بر می گشت، دو باره پر می شد می رفت تا گرماگرم نیمروز این کار ادامه داشت. همه رفته بودند. هیچکس نمانده بود بجز ” مادرِ بزرگ”.  چشم های مادر از چشم به راه حیران مانده بود اینقدر که به راه چشم دوخته بود و مینی بوس را شمرده بود تا نوبت خودش برسد.

همینطور سرگشته و حیران به جوانکی که لباس سربازی به تن داشت  خیره شده بود. ناگهان همان جوانک آمد جلو پرسید:

– چیکار داری؟

– یعنی چی چیکار داری!

– واسه چی اینجایی

– ا…اینهمه از سرِ صبح سر تا همین حالا اینجا چشم به راه ماندم حالا می پرسی چیکار دارم. اونا که اینجا بودن چیکار داشتند خوب من هم همون کار را دارم

– اونا مولاقاتی بودند تو چی!؟

– خوب من هم برای ملاقات اینجا هستم

– ملاقات کی؟

– ملاقاتِ بچه هایم!

– اسمت که توی ملاقاتها نبود.

– اسمِ مرا از کجا می دانی که میگی نبود؟

– اگه بود مثه بقیه تا حالا رفته بودی ملاقات

– یعنی چی نیست!

– خوب نیست دیگه!

– اِه از همینجا به من خبر دادند که بچه های من اینجا هستند!

– کی خبر داد؟

– من چی می دانم مگه سگ صاحبش را میشناسه اینجا!  هرکی یک چیزی میگه کسی هم جرات نمی کنه چیزی بگه!؟

– حالا اسمت چیه؟

– مادرِ بزرگ! همه مرا میشناسند. همه ی اهلِ محل. از هرکی بپرسی به تو میگند کی هستم. آزارم به مورچه هم تا حالا نرسیده بچه هایم هم همینطور. بیهوده بی دلیل افتاده اید به جان مردم بچه های مرا بیخود گرفتید آوردید اینجا شش ماهه که اصلاً  قرار ندارم همه جا رفتم سراخر به من گفتید که اینجا هستند حالا هم آمدم همینجا بچه هایم را ببینم.

 

هنوز جوانک چیزی نگفته بود که ناگهان یکی با شوار لکلکی و پیراهن سفید که درست مانند دست پاک کن می ماند از آن طرف مینی بوس آمد مثل سگ انگار بخواهد گیر بدهد پرسید:

– چیه بازام که با ملاقاتیا داری حرف میزنی بهت نگفتم با اینا حرف نزن فقط اسماشون بپرس سوارشون کن.

بعد به مادرِ بزرگ گفت:

چی میخوای؟

اه!!! چرا همینطور به نوبت می پرسید چی میخوای. اینجا چه می تانم بخوام؟ معلوم است دیگر من بچه هایم را می خوام!

مگه شهره هرته! همینطور بچه هاتو بخای!

شهره هرت اگه نبود که بچه هایم را نمی گرفتید! هرکی هرکی هست دیگه هالا که دُور دُورِ شماست خوب من….

نگذاشت مادر بزرگ حرفش را بزند گفت:

اسمت چیه؟

مادر بزرگ انگار که آتش گرفته باشد همینطور خشمگین به او چشم دوخته گفت:

گیلبانو پیربازاری معروف به مادرِ بزرگ.

بعد یک جور آه کشید که جوانک رو کرد به آسمان نگاه کرد. آن که لباس لکلکی پوشیده بود به ریشش دست زد و گفت:

– همچین اسمی ندارم بیخود اینجا وای نسا،  یاالله برو برو اینجا نیس.

– اینجا نیست چه هست من اینهمه راه را بیخود نیامدم! کجا برم! من بی بچه هایم تکان نمی خورم خیال کردی به این راحتی هست راه به این درازی را بیام بعد هیچی! دستِ خالی کجا برم من بچه هایم را می خواهم!

یارو کمی این پا آن پا کرد. یک چادر بود که در آن میز و تلفن قرار داشت. به طرف تلفن رفت زنگ زد. چند دقیقه نشده، آمد. یک جور که به لکنت افتاده باشد به مادرِ بزرگ گفت:

اسمش نیست. تو اینجا نباید می اومدی. باید می رفتی…

مادرِ بزرگ، زانوهایش به لرزه افتاد. رنگ چهره اش مانندگچ دیوار شده بود. با لبۀ چادر پیشانی اش را پاک کرد خشکش زده به یارو خیره شد. همینطور شنیده نشنید که باید به پزشکی قانونی برود، مادر بزرگ از هوش رفت و غش کرد دراز دراز روی سنگها افتاد دیگر نفهمید چه شد.

 

همین!

 

چهارشنبه۲۰ بهمن ۱۳۸۹ / هلند