۱۳۹۳ مهر ۸, سه‌شنبه

گیلیکی منظومه " شندره " - گیل آوایی

پیشیکئ گب شندره منظومه
تا هسا کم ناشتیم جه آمئ گیلکان کئ گیلیکئ داستان یا منظومه بوگفته داریدئ جه کسمایئ یو افراشته بیگیر تا آمئ پیله شاعر شیون فومنئ کئ شاید رایا وازا گودید تا بتانیمو بخواییم ایجور امئ گیلیکئ زبانا هم بشناسیمو هم بشناسانیم.
شندره ویشتر مره ایجور نومود داره کئ بخوایم جه آمئ یادا شو آدمان بگم جه آمئ خاطرا شو، به آ دلیل کئ نه دولت اوشونه مرا کار داره نه مردوم کئ ایتا یاور دیدئ!
جه اوشونئ کئ اگه کار بوکونید نان داریدئ اگه مریض بیبید یا پیرا بید هیشکئ نئ یه کئ اوشونه داد فارسه!
اوشونئ که نه بیمه داریدئ نه بازنشستگئ نه ایجیگا ناها کئ اوشونه حق- اگه حقئ یام اوشنه ره بشناسید- دفاع بوکونید!
همیشک میدانه سر کئ شوییم یا رشت ساسانه جولو رددا بوییم آ ادمانا ده ییم کئ باله کا یا ایتا چارچرخ بدس بار بردان درید زمستانو تابستان برف و سرما یا گرمایو زباله ناشتئ  کار گودیدئ یو مانستیم من وختئ کئ ده ییم هی جا ننا کئ جه آشان خبر بیگیره یا آشانه داد فارسه.
هسا کئ سیا روزیگار بوبو داره یو پئر به پسر رحم نئ یه هشانه وضع چوتو یه خودا دانه! ان بو کئ مئ ها فکر و خیال باعث بوبو بینویسم و بینویشتم!
اولئ کلمه کئ مئ زبان بامو " شندره " بو! و ها منظومه یام به ها نام بینویشتم کئ تقدیم کونم به تومامه بازار مجان- چانچو کشان-  ارابه چیان  و جه خاطر بوشویانئ کئ مئ شندره مانستن هانده شندره یه ییدئ!
ببه او روز کئ هئ تا آدم شندره نبه یو جه خاطر نشه! ایتا دولت بداریم کئ خو میلته خدمت بوکونه نه حوکومت! نه اینکئ بچاپه! بودوجه وادوجه و بنه بشه!
ایتا دولت کئ مردوم اونا اینتخاب بوکونه و مردومام اونا کنار بنه! مردومه رایه مرا بوجور بشه و مردومه رایه مرا بیجیر بایه! نه اینکئ بوجور بشه و بیجیر آمونه ره هیشکسه خطام نخوانه!

گیل آوایی
نوامبر 2002

هلند

این منظومه را سال 2002 نوشتم و حدود 500 بیت باید باشد. حتی چندی پیش خواسته بودم آن را بصورت داستان بنویسم ولی از حسی که در آن است حیفم آمد تغییری در آن بدهم حتی ویرایشش هم نکردم! هر چه هست بی تعارف بگویم یکی از کارهایی ست که خیلی خوش می دارمش. قهرمان من در این منظومه " شندره"، است! شندرۀ من در این منظومه حرفهای زیادی با خواننده دارد. به هرحال در این نشانی می توانید دانلودش کنید:

۱۳۹۳ مهر ۶, یکشنبه

گیلداستان: گومار، با برگردان فارسی - گیل آوایی

گومار
گیلداستان فارسی واگردانه مرا
یکشنبه ۶ مهر ۱۳۹۳ - ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۴
سالانه سالا دوارسته، مو سیایه دباخته یو خیالا وامخته، دیلا سرادابوم کوچیکانی سالان. کوچیکانی سالانام کویا تانی بیشی حغیرز هو یا کی پیللا بوستی!؟ هویا کی عالما آب ببردیبی ترا خاب بردی!. هویا کی پاک دونیا تی نازا کشه یی یو تی فرمان بو. تو بی ییو تی ماره پادشایی تی پناه. کی یارستی ترا بگه موللا ماست! مار تیشین دونیایا فوگوردانه یی!
هاتو خیاله وامختنه مرا دیل فاره سه بو ماره خانه.  دروازا، وازا نوکوده تا چکره واش دوبو. لابدان تومام درا بیگیفته، پرچین دورسفته، خاک اورشین بامو پاک ایتا کیشخاله ره زالاش باورده آدمه چوما دوارستی. تا تی چوم کار کودی واش بویو دورسفته پرچینو گومار. گومارام نوگو هاچین ایتا جنگل.
همه چی جه در بیگیر تا پرچین جه پرچین بیگیر تا صارا جه صارا بیگیر تا خانه آیوانو تلار و حتتی خانه لوجانه!، هاچین ایتا ارکستا مانستی خو سازو دمو دسگا مرا کی ایتایا ناجه کشه یی کی بایه ایتا صدا جه اونه سازان در باوره. ولی هی کس کی نامویی هیچی! بلکی اون همه تامتوم زئن پورا بوسته بو پیله جیگیفته ایجگره جا!>>>

۱۳۹۳ مهر ۱, سه‌شنبه

سه تا گیلیکی چاردانه - گیل آوایی


1
می نسلا پاک خیاله سگ دیمیشته!
کی جه زندانو داغو دار بیبیشته
جه چاله در نامو با سر دکفت چا
هیزار هیزار بکفت  هانده ویریشته.

فارسی
نسلِ مرا انگار سگ شاشیده است
( یک مثلِ گیلکی و کنایه از بد شانسی و بد بیاری ست)
که از زندان و داغ و دار سوخته سرخ شده است
از چاله در نیامده با سر به چاه افتاد
هزار هزار افتاد باز بلند شده است

2
خو رشته ره بوبوهانده هاوایی
تورابوسته خیاله گیل آوایی
( تورابو، کوسخولا بو گیل آوایی!)
هولنده مئن هاچین بی شات خوره تاب
چومان ارسو واره جه آ سیوایی

فارسی
برای رشتِ خود باز هوایی شده است
گیل آوایی انگار دیوانه شده است
در هلند بیهوده پیچ و تاب می خورد
( اشاره به یک اسباب بازی کودکانه است که چیزی مثل شلاق به آن زده می شود و آن هم دورِ خودش دایره وار می چرخد-اسم آن بزبان گیلکی " گردالو" است!)
ازاین جدایی از چشم اشک می بارد.


3

خو رشته ره تورا بو گیل آوایی
بازام واهیل بوبو رشته هاوایی
هولنده مئن هاچین خانه خوروسخان
تورابو دیلا گه زردک می خایی!؟

فارسی
گیل آوایی برای رشتِ خود دیوانه شده است
باز هم برای رشت سرگشته و بی قرار شده است
در هلند بیهوده خروسخوان می خواند
( خروسخوان نام ترانه ای ست که زنده یاد عاشورپور خوانده است)
دیوانه شده به دل می گوید هویج می خواهی!؟
( یک مثل گیلکی ست که چیزی بی جایی در وقت نابجایی به کسی برای دلداری پیشنهاد شود)

۱۳۹۳ شهریور ۲۷, پنجشنبه

ارسو پیله گیلداستان -1 - گیل آوایی

ارسو
( نازبایه مره-2)

خیاله دارا واچکستن
ول گیفتنو شواله کشئن
روزیگاره چک نایو
دیم سورخی

هان!

بوبوسته تا هاسا کی ایچی تی دیل دکفه. ایچی کی هیچی مانستن ببه یو همه چی ببه!؟
بوبوسته تا هاسا تی دیل دکفه کی ایچی خایه ببه. ایچی تفاق دکفتان دره! ایچی کی نانی چیسه! ایچی کی هاتو آتشه مانستن تی جانه مئن ول بکشه یو ترا پاک توره دیوانا کونه هاچین تی امانا واوینه! ؟
بوبوسته کی تا هاسا ایجا نتانسته بی قرار بیگیری. بینیشینی، کونامجان کونامجان های ول بیگیری بیشی نیشی ویریزی وینریزی، را بیشی به سی! داد بخایی بزنی تی داهانا وانکوده تی دادا جیگیریو پشیمانا بی جه داد زئن، آ بکشی یو ایتا جایا قاقا بو فاندری! ؟
بوبوسته کی هیچی رافا نه سی بازین چوم برا بیبی!؟ هیچی آویرا نوکوده ایچی ره بگردی!؟ چره درازه بدم! پاک سره سام بیگیری. سره سام!
باغ محتشمه جا هالا بیرون ناموبو. خورشید ایتا کله آتشه مانستن کی شبه مرا دس به یخه بوبوستنه ره، جه دور دوره شر همه جایا روشنا کوده، آسه مانه سینا هالا جلاسته بو یو باقایده بوجور نامو بو که شب بنه پا به گوروز. گاگف دارانه ولگانه مئن نیمیزگیره سوسو زه یی، شویی یو آمویی.
صوب فاره سه بو. شه بزه دارانه ولگ، خوشکا بو، شاخانا جلاسته، جوم نوخوریدی. روز خو پرو پالا واکوده جه خاب دوارسته آفتابه مرا دس به دسا بو، تومام جایا هاچین ایجور بوکوده بو زالاش باورده.
واسوخته زمین زالاش باورده واشانه خو سرا جیر آوردی. آسه مانا ایتا تیکه ابر دیننه بو. آبی یه آبی تا تی چوم دکف. هاتو آ بکشه نکشه خیاله کی هاوا اونا فوو بزنه، ایتا پیسخاله باد دیپچیسته یو اونه جانا واج باورده.
خو سرا تاوه دا بیجیر. آرام ارامه پیاده رو جا خو رایا بیگیفته. چوم بگردانه " نازبایه مره" خانه بوجور اونه دمرده اوتاقا فاندرست ایتا آه بکشه. چیچینن داره لچه بوشو روزا چورتیکا آمون دیبید. دارانه سایه افتابخوسا فارسن دوبو. شلمانانه چراغ روشنا بونه ره آپا اوپا کودیدی. خیابانانه ایسفالت زباله سوجانا دوارسته، شبه شورمه ره آه کشه یی. چانکش، خالی باله کایانه ایطرف جلاسته کوله سر موشتکا ایجور خو دسه مئن چاپلا بزه که سیکار کونه جه پیاده رو بکفت خیابانه ایسفالته سر. موشتکه مئن ایت فو بزه خیاله کی خودومامه زوره مرا گفتان دوبو فووووووو! چانکش ده چانچو نکشن دوبو خورا فاکش فاکش بردان دوبو  خانه. مردوم پوتاره مانستن شون دیبید آمون دیبید. ماشینانام سرسام بیگیفته پاک ایتا رو بامو باغه مانستن اورشین بوبو خیابانا دوارسته دی. ایتا ماشین بوق بزه. خو سرا واگردانه نشناخته کی بو. خوره خوره بوگفته:
-         شایدام می مرا نوبو

خو رایا بیگیفته بوشو. خیابان لاکانه تازه دیپیچسته بو. هاتو خو خیالا وامختان دوبویو ایتا ایتا یا ایجور کی ایتا زندگی یا، ایتا چومپیله مرا دواره، دُوره بوکود. هاتو قاقه خو فیکرو  خیال بو کی حس بوکوده ایچی اونا فاندرستان دره. ایجور کی آدم بی فاندرستن ایچی یا اینفرا دینه کی اونا فاندره یو اونا چوم بودوخته داره. خو سرا گردان دینه خیابانه اوسو، آبمیوه گیری کش دوتا پیله زنای اونا فاندرستان درد ایتا دسه مرا اونا نشان دان دوبو کی تا بیده ان سربگردانه اوشونه فاندیره خو دسا جیگیفت بازین پوشتا کوده میوه فوروشی مئن خوشانه کاره دوما بیگیفتده.
هاتو جه او دور کی بیده بو، ایچی اونه جانه ول بیگیفته بو. ایجور کی خیاله ایچی بوبوسته بو ایتا آویرابویا بیافته بو ایتا کی نانستی چیسه شایدام دانستی یو باور ناشتی یا نخاستی باور بوکونه. هاتو خو حسو فکرو خیالا اورشین کودان دوبو یو هام خاستی هون ببه کی فکر کودی هم خاستی نبه. سره سام بیگیفتانه مانستن خو مرا دس به یخه بوبوسته ایجور خاستی جیویره.

لیباسا دوکوده بامو هیره جور آیوانه سر بینیشته ایتا پیپ چاکوده یو اونا بیگیرانه. هاتو پوک زئن دوبو یو آفتاب ویریزا فاندرستان دوبو. خورشید هاچین آدمه دیلا بردی. خو مویانا افشانا کوده پسی ولگانه مرا رقصا دوبو. خو پایا درازا کونه یو کفشا پا انگوشته مره فاکشه آوره خو پا فارس. هاتو دوکودن دون کودن فکرا دوبو کی چوتو شراکتی کار تانه بوکونه. آخه پور زمات بو کی خو ریفقه مرا قرار بنابو دو نفری ایتا جایا واکوند ایتا کاسبی را تاوه دد. همیشک ترسه یی که هرچی پستایی بوکوده بو تومانا به بازین بمانه سیپیلو  سرگردان. کی دسا تانستی نیگا بوکونه اونام ایجور بو کی خودا را گردن کج نوکودی. هاتو آ پا اوپا کودنه مرا کفشا دوکونه یو را دکفه. همساده زناکه صدا بامو بو کی خو زاکانا ببره مدرسه. داره لچه ایتا کشکرت بینیشته دوم تکان بدایو ایتا چورتیکا صدا بدا یو پرا گیفته بوشو.
کوچا دوارسته فاره سه بو خیابان کی کبلایی فیاته پوشت اونه ره ایتا بوق بزه یو دسه مرا بوگفتی خیابان آمون دری!؟
اونام خو سرا تکان بدایو ده بودو بوشو تاکسه بینیشته. کبلایی دانستی کی جولو بینیشنه ده نواستی ایتا موسافر اونه کش سوارا کونه. همیشک هاتو بو. دو نفره کرایا فادایی یو جولو تنایی نیشتی. کبلایی جه خدا بخاسته همیشک اونا ویشتر تاویل گیفتی یو اونه ره "ده شی شینا پاکت دوکودی!"
دادگستری فانرسه کبلایه بوگفته ها بسه خایم پیاده بشم. کبلایی بوگفته هالا بمانسته اونام بوگفت خایم ایتا پیچه پیاده بشم. تی قوربان. تاکسی به سایو اونام پیادا بوسته را دکفته دنکفته پیپا بیرون باورده یو اونا روشنا کود. ایجور پوک بزه کی خیاله سالاسال پیپ نکشه بو. دیفاره کش ایتا پیره مردای شندره مندره دوکوده نیشته بویو مردومه دسا فاندرستی. هاتو کی اونه چوم دکفته گدایا، گدایا خورا ایتا پیچه جیما کوده یو اونا خنده مرا فاندرست ایجور کی خیاله دانستی آیتا اونا ایچی خایه فاده.
گدایه فارسه یو پولا موشته بوکوده فادا اونه دس. گدا رافا نه سا کی دوعا پوعا بوکونه. جه اون دوارسته یو بوشو هالا دادگستری دیفارا فانرسه بو کی ایتا زناکا بیده هاچین اونه دیمپرا شه بزه خیاله ول گیفتان دوبو. نامه نیویسه دسا فاندرستی کی ایتا پیره مرداکه ره عرضه حال نیویشتان دوبو. کی کی ناشتی تومانا کونه تازه دو نفره ده اونه جولوتر ایسابو اونام هاچین ول گیفتان دوبو. ایدفایی ایجور کی داوا ببه نامه نیویسه مرا چکو چانه زنه. نامه نیویس های گفتی مار من چارتا دس نارمه کی می حاواسا بدا بنم ایا چی نیویشتان درم
زناکام امان ندایی . تا اینکی فاره سه اوشونه دیمه. زناکه بیچاره قرار ناشتی هاتو جوشو خوروشا دوبو. رو کونه زناکا گه:
-         مار ترا چیسه چی رافا ایسایی؟
-         آو...... برار امرداکام خیاله کوو کندان دره ایتا عرضه حال خایم بینویسم زود ببرم فادم دادگایا ناویره همه چی دکفه می گردن
-         چی خایی بینویسی مار
-         من کی نتانم بینویسم
-         من تره نیویسم مره بوگو چی خایی بینویسی
-         آو برار تونام کی های واورسی چی خایی بینویسی من کی ترا گمه عرضه حال خایم بینویسم
-         خاب دانم چی ره موشکیل چیسه چه خایی عرضه حال مئن بینویشته ببه
-         اها....
-         بی یه بیشم ایتا کاغذ فاگیریم، تو بگو منام تره بینویسم
-         تو تانی عرضه حال بینویسی
-         کاری ناره کی مار! ایتا عرضه حال تره نیویسمه کی دادگاه پئرام نتانستی بی نه بگه!

کاغذا فاگیفته دیفاره کشه بینیشته زناکام اون ور، های بوگفته یو اونام بینویشته. جه کوچیکانی مرده بوستن بیگیر تا کولوشکنه مانستن کیشکا داشتن. جه مستاجری تا صابخانه بوستن بازین مرداکه بمرده پسی و زاکانا هیزارتا جانکنش  پیل لا کوده پسی، ایجور هاممه تان کوره پیچا بوبوسته دکفتیدی بیچارزناکه جان کی هرتا زای ایتا تیکه ایرثو میراث خاستنی ره او اسیر ابیر بوکوده بید.
هامما بینویشته پسی فادان دوبو زناکه کی اونه جیر ایتا انگوشت بزنه، عرصه حال نیویسه دانه داد بوکوده:
آقا چی کودان دری! آما یا سالانه ساله امی کاره عرضه حال بینویسمه امی زنوزاکا پلا بدیم آ روزان کی ده ایتا روز بوزور دو تا عرضه حال نیویسه بازین تو بامویی امی نانا جیگیفتان دری!
بوگفته:
-         من هاتو هاچین نیویشتان درم نه پول فاگیفتان درم نه عرضه حال نیویسی دوما بیگیفته دارم
-         عرضه حال نیویس داد بزه
-         ده بدتر!!!! هاچین هاچین نیویشتن کی ببه ده هی کس نایه پول فاده عرضه حال بینویسه! خاب......

ارامه مهربانی مرا بوگفته:
-         ها ایتایه مشتی! هاچین تی تومان پیرانا نکن دادوبیداد نوکون! بیچاره زناکه پا ده چکه ره پرکستان دوبو انقد ایا تی رافا سرپا به سا.

عرضه حال نیویس ایجور کی بخایه جینیگیرمینگیری شر چاکونه، خاستی واکفه کی بوگفته:
-         هاچین دور اونسان ایتا زنم تی خوجخورا تی..............

ایجور اونا فاندرسته کی یانی:
-         ترا احترام نهمه می ترسه واسی جه توو نی یه! می آدم بونه واسی یه!

مرداکه دانه ایدفایی خو دوما جا بدایو تام بزه. هاتو کی فاندرستان دوبو خوره خوره بوگفته:
-         سگه چی بزنی چی بترسانی!
ولی اونه  دیل مرداکه ره بوسوخته. بیچاره خو ایتا لقمه پلا در آوردنه ره چانه زه یی. هاتو داب بوو کی دس زیاد نبه تا بازار اونه ره کسادا نبه.
واخوبا بوسته  بیده زناکه دانه خو انگوشتا بیگیفته، اونام خودکاره مرازناکه انگوشتا سیاه بوکوده تا زناکه بتانه
کاغذه جیر انگوشت بزنه.
کاغذا تا بوکوده بنا پاکته مئن کی اونه پوشت دادگاه نشانی پشانی یا بینویشته بو انکی نامه کویه کی دس وا فاره سه. بازین زناکه خاستی پول فاده کی ایتا خنده بوکوده بوگفته
-         مار پول نخامه. بوشو تی شکایته دوما بیگیر کی هامه چی آ روزگاره مئن واگردانه سره!
 
زناکا خودا بداشت بوگفته یو  را دکفت جه زنای دورا بوسته.  هاتو خو خیالا وامختان دوبو یو  شون دوبو.
اوو روزانه یاد باورده کی نه کار داشتی نه بار. روزانی کی درس پرس تومانا بوسته بویو همه تا روزه مانستن دوکانه جولو صندلی بنا نیشته بو اونه مرا گب زئن دوبو یانی گب نزئن دوبو هاتو کوچه مئن آدمانا کی شون دیبید آمون دیبید فاندرستی. یانی فاندرستی یو فان درستی ایجور که هامما ده یی هیشکه نیده یی. هویا ایسابو یو نه سابو. بیافته آویر بو. شاروخ خیلی زمات بو کی اونه مرا ندار نداری داشتی یو جه برار نزدیک تر بو. شاروخ گفتان دوبو کی:
-     هاچین تورابوستمه. نه خاب دارم نه بیداری نه روز دارم نه شب هاتو اونه ره می دیل پر کشئن دره. چوم فوچینمه نانم من خاب دئن درم یا خاب مرا. پاک تورا بو مره مره گب زنمه مره بافمه مره اوچینمه مره فوکونم مره دیچینم مره واوینم مره دوجمه مره اورسینم مره توشکه زنم

هاتو دمرده صدا مانستن بوگفته:
-         آتو اگه ببه حیسابی کوسخولا بی. خاکا تی سر خاب بووشو اونا بوگو چوتو ول گیفتان دری. شاید هاچین ترا پرکانی
-     چی هاچین مرا پرکانم. تو نانی کی وختی دینه اونه ره قاقمه چوتو نازه مرا جه دور ایجور کی پاک می مرا گب زئن دیبی مرا فاندره یو جه من دواره. خو چومانه مرا می مرا گب زنه. هاچین......
-         خاب ایتا قراری مراری بنه همدیگه یا بیدینید آتو کی....
-         ترسمه
-         جه چی ترسی
-         ترسمه بگه نه
-         چی بگه نه
-         خاب بگه نه می مرا نخایه دوست ببه
-         پس اشانا کی گی چیسه
-         چی
-         هان کی نازه مرا جه دور ایه چوسان فیسان بوکوده خو چومانه مرا تی مرا گب زنه یو.....
-         خاب....
-         خاب چی!؟
-         خاب..... خاب...... نانم چوتو بگم..... آخه....
-         آخه چی!
-         آخه دانی باضی چیزانا تانی حس بوکونی نتانی بیگی
-     اگه نشا گفتن چی واسی می موخا خوردان دری! خاب  فقط حس بوکون! حرف نزن! اگه ترسی ایچی کی ترا رو باوره! وا بدن. ها حسسا بدار! بازام جه هیچی بختره.

ایجور کی باباقولی بیرون باوردیبی اونا فاندرست! بیده راستی راستی گفتان دره!


دونباله داره

تومانا بوسته پسی، فارسی واگردانمه. آسا، آویرا نوبوسته هانا بدارید!

۱۳۹۳ شهریور ۲۳, یکشنبه

دوتا چاردانه گیلکی - گیل آوایی


شبانا چی آیی های چو زنی شی!؟
دیلا اورشین کونی خابا بری شی!؟
بوبوستی غوربته غورصه مرا پا
هاتو آتش زنی، گورشا کونی شی!
فارسی
شبها چه می آیی، هی تحریک می کنی می روی!؟
دل را چنگ می زنی خواب را می بری می روی!؟
با غصۀ غربت پا شده ای ( جفت شده ای، دست به یکی شده ای!)
همینطور آتش می زنی، داغ می کنی می روی!

2
واکف داری هاچین می غورصا مانی!،
می چومه ارسو جا می دیلا خانی!،
سی یا ابرا مانی دیله نیهی دام،
تی دس وا های بخانم دیلمانی!
فارسی
مردم آزاری(گیر می دهی) درست مثل غصه ام می مانی
از اشک چشمانم، دل مرا می خوانی
مانند ابرهای سیاه هستی برای دل دام می نهی( سیا ابران=ابرهای سیاه، اشاره به ابرهای سیاه در یک نماد اندوه با ترانه/سرودی به همین آغاز است: سیاه ابرانای بادوو بورانای......)

از دست تو باید همیشه دیلمانی بخوانم ( دیلمان گوشه ای از دستگاه شور و آواز حتی آهنگ آن بسیار دلنشین است)

۱۳۹۳ شهریور ۲۱, جمعه

واهیل - هاسا شعر - گیل آوایی

سالانه ساله
تو یو منو اینه
تنایی ایشماریم
امی تاسیانه
خیال تورا بو داره جه می خولبازی!
بازام تو ایسایی
منو
می چومانه قاقا بو!
تو مرا فان دری هاچین
من ترا
واهیل!

پاییزه باهارا دیل دوسته دارم پاک
ولگ فیشانو
ایتا جنگل اوخان!

هان!

فارسی:
سالهای سال است
تو وُ من وُ آینه
تنهایی می شماریم
دلتنگی مان را.
خیال دیوانه شده است از خُل بازی من
باز هم تو ایستاده ای
من وُ
چشمان حیران زده ام
تو به من فقط می نگری
من به تو
سرگشته!

انگار به شبه بهار در پاییز دل بسته ام
دور ریختن برگها وُ
یک جنگل واخوان!
همین!


پاییزه بهار در زبان گیلکی ست که به وقتی در پاییز اشاره دارد که برخی گیاهان دوباره سبز می شوند و گل و میوه می دهند. ما گیلکها به این دوره از پاییز " پاییزه بهار= بهار پاییز" می گوییم.

۱۳۹۳ شهریور ۲۰, پنجشنبه

تاسیان - گیلیکی کوچی داستان- فارسی واگردانه مرا - گیل آوایی

تاسیان
کوچی گیلداستان

درجه که جایه!؟
یا
می چومه جا!؟
جه کویتا
رابه بوکود لانتی مانستن
کی اونه پامتتا نتانم بی یافم!

هاتو آیوانه سر نیشته بو زاکا خو پاسر بنا، درازابوسته پایا والای دان دوبویو زاکه کله آ طرف اوطرف شویی یو اونه حاواس ننابو هاتو ایچی خاندان دوبو کی خودشام نانستی چی خاندان دره ولی اونه دیمپر هیستا بو خیاله مرا بوشوبو.
زای ایجور چوچُو موک زه یی کی خیاله عسل والیشتان دوبو. گاگلف خو چوما وکودی مارا فاندرستی ولی بازین کی ماره صدا آمویی:
بوخوس ده زای!
زاکام خو چوما فوچه یی خورا بخابا زه یی.
حصیره سر خورا ایتا پیچه جا بجا بوکود. جه آ سره آیوان تا او سره آیوان حصیر واشاده، گرگ سوتونا جلاسته خانه مار کویی اونه مئن کت دوسته جوم نوخوردی. واشانانه سر لابدان باده مرا رقصا دیبید. حیره جیر ایتا خوروس هاچین خیاله تومام خاکا خو چنگاله مرا اورشین کودان دره هیتا مورغا وناشتی اونه دمه چک بایه. داره ولگ ایتا جوم نوخوردی. هاوا هاچین حایرانا بو آدمانه نیگا مانستن، خوشکا زه بادا راشه قاقا بوسته بو. دوتا چی چی نی چاچه دیمه ایچه توک زئن دوبو. همساده خانه جا ایتا مرداکه خو پیله پسرا قوخوفته بو هاتو اونه مارا فوش دایی یو اونه پئره سرا نایی سگه سر.
زناکه دانه هاتو خو درازا کوده پایانا والای دایی یو خاندی یو خو خیالا وامختان دوبو. زاکه دانه خو چوما نیمیزگیره وازا کودی یو مارا فاندرستی بازین ده یی که مار هیچی نیگه خو چومانا حیسابی واکوده هوتو واکوده چوم ماره خاندنا آوه جا دایی. ای وخت مار واخوبا بوسته کی بیده زاکه دانه نه اینکی نوخوفته داره بلکی اونه مرا خاندان دره! خو خاندا تا بایه جیگیره زاکه خنده اونا پیش دکفته!زناکه دانه خو پایانا وازا کوده زاکه موتوکا بکفت حصیره سر زاکه دانه ایتا فنره مانستن ویریشت بکف ویریز ده بودو بوشو اوسره آیوان خو کاموایی گیشا اوساده باورده ماره ویرجا بینیشت. گیشا بنا خو درازا کوده کوچی پا سر بازین ماره ادایا در باروده. زناکه دانه هاتو خو دیله مئن اونا ناز دایی یو هیچی نوگفتی.
ایتا کوچی دانه بوخچا کی خو ویرجا بنابو وازا کوده. ایتا کوچی کیفه می یان کی همیشک اونا فقط خودش داشتی یو اونا گاگلف وازا کودی ایچی نایی یو ایچی اوسادی، ایتا  کوچی کیتابه مانستنا واکوده. ورق بزه. هرتا دانه ورقا چوم بودوخته. هرتا نیگا مرا ایتا آه بکشه. سر راستا کودی یو آسه مانا فاندرستی بازین دو واره کوچی کیتابه مانستان ورق زه یی. ایتا ده فاندرستن بویو سر راستا کودن آه کشئنو دو واره ایتا دیگه هاتو ای وار واخوبا بو بیده چکه چکه جه اونه دیم فیوه عکسانه سر.
بوخچه اونه پا سر، کوچی کیتابه مانستن وازا بوسته آخری عکس هیستا بوسته، هی چی ده جوم نوخوردی. زاکه صدایا نیشتاوستی. دیم پر هیستا بو چوم پیله اونی شین هاتو سنگینو سنگینترا بوسته
ده جوم نوخوردی. خو تاسیانی یا کشا گیفته بوشوبو.
ایتا کشکرت داره لچه بینیشت. داره پا تکان بوخورد. چیچینی چاچه دیمه جا پرا گیفت بوشو. خوروسکلاکه دانه خاکا ده اورشین نوکودی. لاب دان والای نوخوردی. خانه جور واشانان ویریس واپخته اسیره مانستن موشته کولوشانه فوخوفته، آدمه چوما رخشان کشه یی. همساده خانه جا ده هی ذره صدا نامویی. همه چی تام بزه بو جغیر از زاکه دانه کی واکوده چوم خو گیشه ره مار بوبوسته بو. همه چی بمانسته ایسابو بی تکان، ایتا نقاشی تابلو مانستن آسمانو زمینا جلاسته.
زای بازه دوبویو مار هفتا پادشایا خاب دئن دوبو.
هان!

برگردان فارسی:
دلتنگی
داستان کوتاه گیلکی

از پنجره است
یا
از چشمان من
از کدام به پایین می خزد مانند مار
که جاپای آن را نمی توانم بیابم!؟

همینطور روی ایوان نشسته بود و بچه را روی پایش گذاشته، پاهای درازشده اش را تکان می داد. سرِ بچه این طرف آن طرف می رفت و حواسش نبود . همینطور یک چیزی داشت می خواند خودش هم نمی دانست چه دارد می خواند ولی گونه هایش خیس شده با خیال رفته بود.
بچه طوری پستانکش را می مکید که انگار عسل را می لیسد. گاه گاه چشمانش را باز می کرد و به مادر می نگریست اما پس از اینکه صدای مادر می آمد که:
- بخواب دیگه بچه!
بچه هم چشمش را می بست و خود را به خواب می زد.
روی حصیر خود را کمی جا به جا کرد. از این سر ایوان تا آن سر ایوان حصیر پهن شده، آویزِ بافته از ساقه برنج، به ستون آویزان بود. کدو تنبل در آن دست بسته تکان نمی خورد. روی چوبهای بام، تار عنکبوت با باد می رقصید.
کنار پاگرد ایوان، یک خروس انگار تمام خاک را با چنگالش داشت بهم می زد، به هیچ مرغی اجازه نمی داد نزدیکش بیاید. برگ درخت تکان نمی خورد. هوا انگار مانند نگاهِ آدمِ حیران شده، خشکش زده؛ چشم به راه باد بود. دو تا گنجشک در کنار حوضچۀ ظرفشویی چیزی را نوک می زدند. از خانه همسایه، مردی داشت پسرش را می زد همینطور به مادرش ناسزا می گفت و پدرش را با سگ برابر می کرد.
بیچاره زن همینطور پایش را دراز کرده تکان می داد و می خواند و خیالش را می گشت. بچه هم چشمانش را نیم باز می کرد و دزدکی به مادرش نگاه می کرد. پس از آن وقتی می دید مادرش چیزی نمی گوید، چشمانش را حسابی باز می کرد و همانطور با چشمان باز خواندنِ مادرش را پاسخ می داد.( همخوانی می کرد). یک وقت مادر بخودش آمد که دید بچه نه اینکه نخوابیده بلکه دارد با او می خواند! تا آمد خنده اش را پنهان کند، بچه از او پیش افتاد! بیچاره زن پاهایش را باز کرد،  بالش روی حصیر افتاد. بچه مانند یک فنر برخاست. افتان وُ خیزان، دوید آن سر ایوان و عروسک کاموایی اش را برداشت آورد کنار مادر نشست. عروسک را گذاشت روی پایش سپس ادای مادرش را در آورد. بیچاره زن همینطور در دلش به او ناز می داد و هیچ نمی گفت.
یک بقچۀ کوچک را که دم دستش گذاشته بود باز کرد. در کیف کوچکی که همیشه فقط خودش آن را نگه می داشت و گاه گاه بازش می کرد چیزی می گذاشت یا چیزی برمی داشت، یک کتاب مانندی را باز کرد. ورق زد. هر کدام از ورقها را چشم می دوخت. با هر نگاه یک آه می کشید. سرش را بلند می کرد. به آسمان چشم می دوخت. آه می کشید. سپس دوباره کتاب مانندِ کوچک را ورق می زد. یکی دیگر را نگاه کردن بود وُ سر بلند کردن وُ آه کشیدن وُ دو باره یکی دیگر همینطور یک وقت بخود آمد دید که چکه چکه از گونه اش روی عکسها می ریزد.
بقچه  روی پایش، کتاب مانندِ کوچک، باز شده؛ آخرین عکس خیس شده، هیچ چیز دیگر تکان نمی خورد. صدای بچه را دیگر نمی شنید. گونه هایش خیس شده پلک چشمانش سنگین  و سنگین تر شده دیگر تکان نمی خورد. دلتنگی اش را بغل کرده رفته بود.
زاغی بر بلندترین نقطه درخت نشست. آخرین میوه درخت تکان خورد. گنجشک از کنار حوضچه پر زد و رفت. خروس دیگر خاک را بهم نمی زد. تار عنکبوت نمی جنبید. بالای بامِ خانه، تیرکهای کشیده شده با طناب بافته از حصیر مُشته ساقه های خشک برنج را همچون اسیر در خود گرفته بودند و چشمان آدم را شکلک در می آوردند. از خانه همسایه هیچ صدایی نمی آمد. همه چیز ساکت شده بود غیر از بچه که با چشمان باز برای عروسکش مادر شده بود. همه چیز ساکن مانده بود. بی جنبش. مانند یک تابلوی نقاشی به زمین و آسمان  آویز شده.
بچه داشت بازی می کرد. مادر هفت پادشاه را داشت خواب می دید.

همین!


پنشتا گیلیکی تازه شعر فارسی واگردانه مرا – گیل آوایی

درجه که جایه!؟
یا
می چومه جا!؟
جه کویتا
رابه بوکود لانتی مانستن
کی اونه پامتتا نتانم بی یافم!

فارسی:
از پنجره تراوش کرده
یا چشم من!؟
از کدام یک پایین کشیده شده مانند مار
که جای پایش را نمی توانم بیابم!


2
فان درستن
میدان دکفتن
دوو تایه
پاله وان دانه
کفتنه دردا!

فارسی:
نگاه کردن( تماشا کردن)
میدان آمدن
دوتاست
پهلوان می داند
درد زمین خوردن را!

3
ایتا کاره
ایتا بره
عورصه اونه
کاره
ناره
چوم هونه شین ارسو واره

فارسی:
یکی می کارد
یکی می برد
غصه برای اوست
می کارد
ندارد.

4
هاتو کورم کلاچم
من بوم
اون بوو
می آویستی!

همه چی میشین بوستان دوبوو بادا باد
دونیا دکالست هاچین!

هان.

فارسی:
همینطور چشم بسته هر چه شد شد
من بودم
او بود
رقیب من!
همه چیز داشت از آنِ من می شد بادا باد!
تمام دنیا فرو ریخت!
همین!

5
هاتو فان درستنو
ارسو فوکودن
ایتا جنگل ناجه اوخان
دیله مئن اوچئن،
دیچین،
پستایی کودن
وای
همه چی ایجور دیگه یه
تازه عکسانه مئن!
کویتا مرا جه تاسیانی بگم
دیل پورابوست
بشکسه بست
سل دوارست!

فارسی
همینطور تماشا کردن وُ
اشک ریختن
یک جنگل حسرت هوار
در دل چیدن
روی هم انباشتن
پس انداز کردن
وای همه چیز یک جورِ دیگر است
میان عکسهای تازه
با کدام شان از تاسیانی بگویم
دل پر شده است
سد شکسته است

آبگیر سرریز شده است!