اوروشوار
گیلداستان
گیل
آوایی
قاقابوسته نیگایم
اوروشوار
تُوره فته راتو
پاکچینا بو گورشه جنگله جا!،
اخ کی ناجه ناجه ایشمارم،
جنگله نه اوخانه ره!
سالانه
ساله دمرده آویر، رشته بزا بکاشته زای، جیوانی دباخته، اسیرو ابیر، نه دار داره نه
سایه. هاتو خیابانان سراجیر سراجور شه آیه، آشغال پاشغاله مئن گرده یو گاگلفت ایچی
یافه خو ویشتایه بیگیره. ایتا شب مسچد صفی دیفاره کش، ایتا شب خاریمام، ایتا شب
بادِللا مسچده دیمه ایتا شب رازی ایتا شب تازه آباد هاتو شبا روز کونه یو روزان آ
میدان اوخیابان آکوچه او محله جه سرخه بنده بیگیر تا دانشسرا، جه دانشرا بیگیر تا
ساغرسازان، شهرا میتر کونه یو ایتا شهره آدمانه مئن آویر، خیاله کی گنده واشه بوبو
داره شهره گوماره مئن نه اینفر اونا دینه نه اینفر او دسا گیره. خوره کفه ویریزه،
سالاسال خیاله ایتا جانشورا نوکوده داره. ایمرویام هاتو بو خوره خیابانا دوارستان
دوبویو خوره خوره گب زئن دوبو:
-
ویری... بکف..... تاود.... اوسان.... بزن.....
بیگیر......فادن.....بنه.....انهمه جانکشه پسی
هاتو تی جیوانه بنه ها خاکه ره
بازین ها خاکه مئن ایتا سرپنا نداشتی بی که تی سرا اونه جیر فوروز باری.....
-
چیسه برار چی بوبوسته؟
-
برار خودتی هاچین نوگو برار کی جه صدتا فوش بدتره!
همه تان بوبوستیم برارخاخور کسکسه مرا جه هیزارتا.......
ایتا
خنده بوکوده پسی واورسه:
-
خاب برار کی بد نی یه. تو چره واکف داری!؟
-
من واکف دارم!؟ ایوار بوگفتیم برار، امی دوماغ
فرفره جا فو وستان دره! هیزارتا دوشمند بختر جه آ براره! مگه به برار بیبیم بازین
ایتا بوخوره مورغه سینه!، هیزارتا ببد دس بسینه!؟
-
منام تی مانستنم ده پئر! مورغه سینه کی هیچی اونه
کوتام مرا گیر نایه!
-
بوشو جانه تی مار مرا وا بدن! تونام جه من بدتر!
همه جه همه بدتر! ده هی کس هیکسه رام نوکونه! رام بمرده داره! پاک هاتویا مانه کی
ایتا پیله غول باموبی هرچی آدمه دیلرامی یو صاف سادگه فه ورسته بی...... آخه ان ده
چی.............
خو
سرا تکان ده یو دیفاره راستا گیره شه کی ایتا کش فوروز بایه.بیچاره چکره هاچین
پرکسی.
مرداکه
دانه هاتو فاکش فاکش آبچینه خو تک بیگیفت خوره اروش کونان آ بکشه یو تامبزه دیفاره
کش نیشتان دوبو کی دوکاندار بیرون بامو داد بزه:
-
اه....برا.........بوشو ایتا جا دیگه. ایا کی
نیشتنه جا نیه!
-
تی پئره ایرثیه مگه!
-
ترا گم بوشو ایتا جا دیگه بینیش! آدمه زبان ترا
حالی نیبه مگه! انهمه جا! لاب واستی هایا بینیشینی!
-
آدمه زبان مرا خوبام حالی به. تی زبانه کی مرا
حالی نیبه! هرتا جا بینیشنم خاب هانا گیدی. کویا بینیشینم!؟ می شهره مئنام نتانم
بینیشینم! نیشتنه ره یام واستی ایجازه فاگیرم! می شهره می دیل خایه می شهره مئن
هرجا کی خایم بینیشینم. به توو چی!
-
تی شهر!؟
-
بله! می شهر!
یارو
ایتا پیچه قاقابوسته اونا فاندرست بوگفت:
-
زبانه خوشه مرا ترا گم بوشو ایتا جا دیگه!
مرداکه
دانه دس تاوه دا خو آبچینه مئن خرتوخشاکه می یان گردستان دوبو ایچی بیرون باوره
اودوشه یارو خیال اوساده کی اون کرا چاقو ماقو دونبال گردستان دره. هاتو نه بیگیفت
نه اوساد اونا دسا بیگفته اونا جه زمین راستا کودان دوبو کی مرداکه دانه داد بزه:
-
تی دسا فاکش خجالت بکش! تی پئره سلامالم! ترا کی
کار نارم ایا ایتا پیچه نیشتان درم می نفس بوجور بایه.
-
ویری ویری جه ایا بوشو ده اطرفان تی سرعلامه پیدا
نبه کی بازین هرچی بیده یی.....
مرداکه
داد زئن دوبو کی اونه گولی بیگیفت. هاتو خو دسا جه یارو موشت بیرون آوردان دوبو کی
ایتا مرداکه دیگه باله کا اونه دوش جه را فاره سه یو به سا اوشانا فاندرسته پسی
بوگفت:
-
چیسه!؟ چی بوبو!؟ چره اوتو بیچاره دسا فاکشی!؟
ترا کار ناره بیچاره هاچین.....
یارو
هاتو مرداکا فاکش فاکش راستا کودان دوبو بوگفت:
-
بوشو بدا باد بایه! پاسه بانی!؟
رادواران
هاتو نیمدایره بزه جه اوشون دوارستنه شویید آمویید اوشانا فاندرسته فان درسته
دوارستید. هاتو مرداکه دس اونه آبچینه مئن آبچینه اونه تک، خورا جانکشه مرا جه
مرداکه چنگ خاستی جیویزانه ایتا جیوانه ره که دانه فاره سه ایتا پیله موقو وا جابه
اونه کول، به سا فاندرسته بوگفت:
-
چی بوبو چره اوتو اونا فاکشئن دری برا. بیچاره
نفس بیگیفته داره نیدینی مگه.....
یارو
بوگفت:
-
تی رایا بوشو به توچی ره. توو وکیلی! تی بارا ببر
به تو ربط ناره. بوشو بیدینم......
مرداکه
خو باله کایا بیجیر ناهان دوبو. جیوانه ره
که دانه خو کوله سر جابا ایتا پیچه جابجا بوکود. خورا راستا کود. مرداکه تا بایه
ایچی بگه، ایتا پیره زناکه دانه کی همیشک
بادلا سِدایبراهیمه مسچده دیفاره کش نیشتی گدایی کودی، خو چادر پره مرا خو
رو بیگیفته بوگفت:
-
آو... چیسه شمره....چره بیچارا اتو فاکش فاکش
فوقوفته داریدی.... شیمی زورام.....
یارو
کی ده هاچین سگا بوسته بوو بوگفت:
-
تو ده تی دوما جا بدن مشته خانم. بوشو بدا باد
بایه! تو ده چی گی! بوشو بوشو بیدینم....
مشته
خانمه دانه جولوتر بوشویو مرداکه دسا جه
اون چنگ بیرون باوره. مرداکه باله کایا بنا بیجیر. جیوانه ره که دانه هاتو جابا خو
کوله سر جابجا بوکوده اوشانا فاندرستان دوبو ایدفایی جه اوسره خیابان ایتا شندره
دوکوده مردای ده بودو بامو هاتو فارسه فان
رسه داد بزه:
-
او بیچارا ولا کون اونه ازار پوتارام نرسه چره
اونا اوتو چنگ تاوه دا داری.....
یارو
چوم خیاله خون بیگیفته بی مرداکا کی خو
آبچینا چنگ بیگیفته تا جه خو دس جان تان وده، فچه مسته ناله کودی، فاکش فاکش هاتو
اونا ایجور کی دوسکول بزنه جه دیفاره کش دورا کودان دوبو. ایتا مرداکه دانه کی
چارچرخه مرا شون دوبو به سا. چارچرخا خیابانه دیمه بنا بامو اوشونه مئن تا بایه
ایچی بگه ایتا ماشین به سایو سه نفر پیادا بو. لیباسه شمری دوکوده دسه مرا اوشانی
کی جیمابوسته بید کنار زئنی مرا بوگفت:
-
چه خبره اینجا برید کنار بینم یاللا برید
کنار.......
هالا
اونه حرف تومانا نوبوسته گورزالی جه راه
فاره سه اونه مرا علی پاپوز گیره، تقی واشک، حوسین خاش والیس، حسن پاپروس، غولام
چانکش مامد چاچولباز هاتو گورزالی مرا شوخی کودنو فوش دان فاره سده ایجور که
دیپیچه واورسه ییدی:
-
چی بوبو...
-
کی گه....
-
نه هاچین واکفته بیچارا.....
-
اون کی......
-
انه داهانا............
-
مرا وِلا کون......
شمری
لیباس دوکوده خو سرا راستا کوده بیده هر چی پیندروپارا خیاله جیما کودیدی. اونه
همکاره دانه اونا ایشاره بزه:
-
آغوزدار! هاوا پسه!
کلانتری
ماشین بامو. هالا پیاده نوبوسته، جیما بوسته آدمانه داد بیرون بامو:
-
ویشتایی جا مرداکه مردان دره هیکس جوم نوخوره اونه
داد فارسه، بازین هاتو کی جیمابوستیم ایتا لشکر فاره سه......
-
اشان هاتو فاندرید اکه امی جان دکفید.
ایتا
صدا بامو کی:
-
کی!!!!؟؟؟ اشانه.....................!
گورزالی
تا ایچی بگه، حوسین خاش والیس بوگفت:
-
خوبیت ناره گورزالی تی خونا کثیفا نوکون......
سروصدا
هاتو ویشترو ویشترا بون دوبو.
هاتو
ان بوگو اون واورس ان داد بزن او فوش بدن آیتا بگو اویتا بوگو، دوکانداره دانه
بیچاره مرداکه دسا ولاکود. مامد چاچولباز مرداکه دسا بیگیفت کی جه دیفاره کش
ویریزه خو پا سر به سه.....
شمری
لیباس دوکوده آرام آرامه خورا فاکشه کنار جیویز بزنه بشه.
دوکانداره
دانه بوشو کرکرا باورده بیجیر. اونه همساده دوکانام هالا زباله پسی وازنوکوده،
دوَسته. پیاده رو ده جا نوبو. کلانتری ماشینا مردوم دُورا کودیبید. خیابانه مئن
هاچین سوزن تاودابی جا نوبو.
بیچاره
مرداکه اوشانه مئن آویرا بوسته هاتو ایچکه آبه ره زالاش باورده، گورزاله ایچکه آب یاخا
گیفته کی اونه گولی دوکونه......
ره
که دانه جابه اونه کول، پاک مردومه مئن والای خوردی. مشته خانم مرداکا پاک کشاشو
کول به کول همه تانه وسط ایسابو. گورزالی آبه دونبال همه تانا یاقا گیفتی.
تا
تی چوم کار کودی مردوم جیمابوسته بید. خیاله کی سیل را دکفتان دیبی.
هان.
فارسی:
فریادِ
واماندگی و درد
نگاهِ
ماتِ من
ضجه
باران است
از
بیدادِ تبر وُ
جنگلِ
از ته بریده سوخته
آخ
که حسرت حسرت می شمارم
هوارِ
جنگلی ها را.
سالهای
سال است که غرق شده، گم، کاشته وُ زاده شدۀ رشت، جوانی باخته، اسیر وُ ابیر، نه
درخت دارد نه سایه(کنایه از بی کسی ست) همینطور خیابانها را بالا و پایین می رود
می آید میان آشغالها می گردد گاهگاهی چیزی می یابد گرسنگی اش را بگیرد. یک شب گوشۀ
دیوارِ کنار مسجد صفی، یک شب خواهرِ امام، یک شب نزدیک مسجد بادی الله، یک شب رازی، یک شب تازه اباد، همینطور شب را
روز می کند و روزها این میدان آن خیابان این کوچه آن محله از سرخ بنده بگیر تا
دانشسرا، از دانشرا بگیر تا ساغریسازان، شهر را می گردد و میان یک شهر آدم گم،
انگار که علف هرز شده میان بیشۀ شهر، نه یک نفر او را می بیند نه یک نفر کمکش می
کند. برای خودش می افتد بلند می شود سالهای سال است انگار یک بار حمام نکرده است.
امروز هم همینطور بود که برای خودش در خیابان می گذشت و با خودش داشت حرف می زد:
-
بلند شو، بیافت، بیانداز، بردار، بزن، بگیر، بده،
بگذار، پس از این همه جان کندن، همینطور جوانی ات را برای همین خاک بگذاری بعد در
همین خاک سرپناهی نداشته باشی که سرت را زیر آن زمین بگذاری.
-
چه شده برادر؟
-
برادر خودتی! بیخود نگو برادر که از صد تا فحش
بدتر است! همه با هم برادر خواهر شدیم از هزارتا.....
پس
از خنده ای پرسید:
-
خوب برادر که بد نیست. تو چرا دنبال دعوا می
گردی!؟
-
من دنبال دعوا می گردم!؟ یه بار برادر گفتیم از
دماغ ما داره بیرون می ریزه! هزارتا دشمن بهتر از این برادره! مگه میشه برادر
باشیم یک نفر سینۀ مرغ بخوره، هزار نفر دست به سینه باشه!؟
-
من هم مثل تو دیگه پدر! سینه مرغ که هیچ چینه دونش
هم گیرم نمیاد!
-
جان مادرت برو ولم کن! تو هم بدتر از من! همه از
همه بدتر! دیگه هیچ کس به هیچ کس رحم نمی
کنه. رحم مرده! انگاری که یه غول بزرگ هرچه دل
رحمی و زلالی و سادگی رو قورت داده باشه، شده... آخه این دیگه چی......
سرش
را تکان می دهد و راستۀ دیوار را می گیرد تا گوشه ای بنشیند. زانوی بیچاره می
لرزید.
مَرده
همینطور کشان کشان، کیسه پلاستیکی به بغل زده، جوش و خروش کنان؛ آه کشید و ساکت
شده کنار دیوار داشت می نشست که دکاندار بیرون آمد داد زد:
-
آهای.....برادر...... برو یه جای دیگه. اینجا که
جای نشستن نیست.
-
ارثِ پدرته مگه!
-
به تو میگم برو یه جای دیگه بشین! زبان آدمی
حالیت نمیشه مگه! این همه جا! درست باید اینجا بشینی!
-
زبان آدم، خوب هم حالیم می شه. زبان تو یه که
حالیم نمیشه! هر جا بنشینم خوب همینُ میگید. کجا بشینم!؟ توو شهر خودم نمی تونم
بشینم!؟ واسه نشستن هم باید اجازه بگیرم!؟ شهر خودمه، می خوام توو شهر خودم هر جا
که دلم میخواد بشینم. به تو چه!
-
شهرِ تو!؟
-
بله! شهر من!
یارو
کمی مات شد. خیره نگاهش کرد، گفت:
-
با زبان خوش به تو میگم برو یه جای دیگه!
مَرده
دست انداخت در کیسه پلاستیکی اش میان خرت و پرتهایش دنبال چیزی می گشت بیرون
بیاورد بنوشد. یارو خیال برش داشت که او دارد دنبال چاقویی چیزی می گردد. همینطور
نه گفت نه گذاشت دست او را گرفت از زمین داشت بلندش می کرد که مرده داد زد:
-
دستتُ از من بکش خجالت بکش! همسن و سال پدرت
هستم! کاری به تو ندارم. اینجا دارم کمی میشینم نفسم بالا بیاد.
-
بلند شو بلند شو از اینجا برو این طرفها پیدات نشه
که بعد هرچه دیدی.....
مَرده
داشت داد می زد که گلویش گرفت. همینطور دستش را داشت از میان دست یارو بیرون می
آورد که مردی با زنبیل روی شانه اش از راه رسید ایستاد به آنها نگاه کرد گفت:
- چی خبره!؟ چی شده!؟ واسه چی اونطور دست بیچاره
رو میکشی!؟ با تو که کاری نداره. بیچاره
فقط.....
یارو
همینطور داشت مَرده را بلند می کرد گفت:
-
برو بِذار باد بیاد! پاسبانی!؟
رهگذران
بصورت نیم دایره از مقابل می رفتند می آمدند چشم به آنها دوخته رد می شدند.
همینطور
دستِ مرده در کیسه پلاستیکی در بغلش، خودش را با جان کردن می خواست از دست یارو
خلاص کند که یک جوان، جعبه بزرگی روی شانه اش رسید. ایستاد نگاه کرد گفت:
-
چی شده اونو واسه چی داری می کشی. نفس بیچاره
گرفته نمی بینی مگه.....
یارو
گفت:
-
راتُ بگیر برو... به تو چه. تو وکیلی! بارتُ ببر
به تو ربط ندارد. برو بینم.
مرده
زنبیلش را داشت پایین می گذاشت. پسر جوان، جعبۀ روی شانه اش را کمی جابجا کرد.
خودش را راست کرد. مرد تا بیاید چیزی بگوید، پیره زنی که همیشه کنار دیوار مسجد سید
ابراهیم[1]
می نشست گدایی می کرد با لبۀ چادرش رویش را گرفت گفت:
-
آه... چه تان شده.... چرا بیچاره رو اینجوری کشون
کشون بهش حمله کردید... زور شما هم .....
یارو
که دیگر مثل سگ شده بود گفت:
-
تو دیگه دُمت رو جا بده مشتی خانم. برو بذار باد
بیاد[2]!
تو دیگر چه می گویی! برو برو ببینم.....
مشتی
خانم جلوتر رفت. دست مرده را از چنگ او در بیاورد. مرده زنبیلش را پایین گذاشت.
جوان که همینطور داشت جعبه را روی شانه اش جابجا می کرد، نگاهشان می کرد. ناگهان
از آن سر خیابان مردی ژنده پوش آمد همینطور رسیده نرسیده داد زد:
-
اون بیچاره رو ول کن. آزارِ اون به مورچه هم نمی
رسه. واسه چی به اون چنگ انداختین.....
یارو
که انگار خون جلوی چشمش را گرفته باشد مرد را که کیسه پلاستیکی را با چنگ گرفته بود
تا از دستش نیافتد، خمیده ناله می کرد. کشان کشان همینطور او را جوری که هُل بدهد
از کنار دیوار داشت دور می کرد.
مردی
که با چارچرخش داشت می رفت، ایستاد. چارچرخ را کنار خیابان گذاشت، تا بیاید چیزی
بگوید، یک ماشین ایستاد. سه نفر از آن پیاده شدند. لباس شمری پوشیده با دست آنهایی را که جمع شده
بودند کنار می زد گفت:
-
چه خبره اینجا... برید کنار بینم یاالله برید
کنار......
هنوز
حرفش تمام نشده بود، "گُرز علی" از راه رسید. با او "علی پاپوز گیره"،
"تقی واشک"، "حسین خاش والیس"، "حسن پاپروس"، "غلام چانکش"، "محمد چاچولباز"، همینطور با گرزعلی شوخی کنان و فحش دادنها، به
او رسید. همه یک جور که صدایشان بپیچد، می پرسیدند:
-
چه شد....
-
کی میگه....
-
نه واقعا از پا افتاده بیچاره....
-
اون که....
-
دهانشُ.....
-
ولم کن.....
لباسِ
شمری پوشیده، سرش را بلند کرد، دید هرچه پاره پوره پوش انگار جمع شده اند. همکارش
با اشاره به او گفت:
-
ول کن وضع خرابه!
ماشین
کلانتری رسید. هنوز پیاده نشده، دادِ آدمهایی که جمع شده بودند، در آمد:
-
مرده از گرسنگی داره می میره هیچکس تکون نمی خوره
که به دادش برسه! بعد همینطور که جمع شدیم، یه لشکر پیداشون میشه......
-
اینها درست منتظرند که به جان ما بیافتند.
صدایی
شنیده شد که:
-
کی!؟ اونا رو.......!
تا
گرز علی چیزی بگوید، حسین خاش والیس گفت:
-
خوبیت نداره گرزعلی خونتُ کثیف نکن.....
سرو
صدا همینجور داشت بیشتر و بیشتر می شد.
همینطور
این بگو... آن بپرس....، این داد بزن.....،
آن فحش بده....... این یکی بگو........ آن یکی بگو.....، بیچاره دکاندار دستِ مَرده
را ول کرد. محمد چاچولباز دستِ مَرده را گرفت که از کنار دیوار بلندشود روی پایش
بایستد....
لباس
شمری پوشیده آرام آرام خودش را کنار کشد که در برود.
دکاندار
رفت کرکرۀ دکانش را پایین آورد. دکان همسایه اش هم هنوز پس از بستن نیمروزی باز
نکرده، بست.
پیاده
رو دیگر جا نبود. مردم دورِ ماشین کلانتری را گرفته بودند.در خیابان سوزن می
انداختی جا نمی شد.
مَرده
بیچاره میان آنها گم شده همینطور برای یک
قطره آب له له می زد. از گرزعلی التماس می کرد یک قطره آب در گلویش بریزد....
جوان
جعبه روی شانه اش، انگار میان مردم تاب می خورد. مشتی خانم طوری که مرده را در بغل
گرفته باشد شانه به شانه او میان همه ایستاده بود. گرزعلی از هر کسی برای آب
درخواست می کرد.
تا
چشمت کار می کرد مردم جمع شده بودند. انگار که سیل داشت راه می افتاد.
همین.
[1] نام مسجد و امامزاده ای در
شهر رشت.
[2] اصطلاحی ست که عموماً فروشنگدان به مشتریانِ مزاحم که
فقط وارسی می کنند قیمت می پرسند اما چیزی نمی خرند، می گویند که مشتری برود حداقل جلوی باد را نگیرد.
