گیلغزل بازام دیل بیگیفته می گیلانه ایرانه ره - ویدئو و ترجمه فارسی- گیل آوایی

بازام دیل بیگیفته می گیلانه ایرانه ره

بازام تورابوسته می دیل رشته جانانه ره

بازام واستی "هیلوی" بخانم ببم تسک-هاوار

هاچین واهیلا بو بوارم می لاجانه ره

بازام وا بشم می خیاله مرا لنگرود

بنم سر می خاکا بخانم اسیرانه ره

بازام واستی رشته خیابان بگردم آویر

می زاکِه دوخانم بگم رشته کوچانه ره

بازام ول بگیفتم جه دوری جه می خاطرات

هاچین جان شواله کشه می بیجارانه ره

بازام دیل ازایل بوبو رادکفت گورشه کا

خیابانخوسانه سوجه پابراندانه ره!

بازام وخته خاندن بامو دیلمانی هوزار

دینی غوربته جا تورا بوم می ایرانه ره!؟

گیل آوایی وسته چقد ارسو آه!؟

نوکون بی قراری تی یاران آویرانه ره!

فارسی

باز هم دل گرفته برای گیلانِ ایران

باز هم دیوانه شده دلم برای رشتِ جانان

باز هم باید " هیلو" بخوانم بشوم سکوت هوار

تماماً سرگشته شده ببارم برای لاهیجانم

باز هم باید با خیالم برود لنگرود

سر بگذارم روی خاکم بخوانم برای اسیرانم

باز هم باید خیابانهای رشت را بگردم گمشده

کودکی ام را صدا بزنم برای کوچه های رشت بگویم

باز هم شعله گرفته از دوری از خاطراتم

درست شعله می کشد جانم برای شالیزارانم

باز هم دل بازیگوش حرف گوش نکن شده را افتاده داغ شده

برای خیابانخوابها می سوزد برای پابرهنه ها

باز هم وقتِ خواندن دیلمانی ضجه وار آمده

می بینی از غربت دیوانه شدم برای ایرانم!؟

گیل آوایی بس است چقدر اشک آه!؟

بی قراری نکن برای یاران گم شده هایت!

هاتو بی چاکون واکون ناهان درم می وبلاگه مئن. بازین دوو واره ایتا دس کشم ها گیلغزله سر تا اونه وزنا چاکونم!!!

دوتا هاساگیلچامه: واگردانه روزیگاره! / هاچین- گیل آوایی

سیاکلاچه خاندن

داره لچچه

شوم بوو یو ایچی تفاق دکفتن!

خانه لوجانِکه سر

 کشکرته صدا بوو

خوش خبری!

هاچین باد بوبو خاک

سالانه  ساده دیلی!

اسا ده نامو خبرانِه دیل واهیله

بی کلاچ

بی کشکرت!

واگردانه روزیگاره!

توو فوتورک

من فوتورک

آدم آمه جا

نِه پا بگوروز!

وای کی  آدمه سره سگه سر

هاچین ایتایه

سگ کوشی

 آدم کوشی!

هان!

فارسی:
خواندنِ کلاغ سیاه بالای درخت

شوم بود و یک چیزی روی دادن( اتفاق افتادن)

بالای بادگیر خانه صدای زاغی

خوش خبری بود

درست خاک شده است باد

سالهای ساده دلی

حالا دیگر

دل نگرانی هست و سرگشتگی

برای خبرهای نیامده

بی کلاغ

بی زاغی

روزگارِ وارونه است

تو حمله کن

من حمله کن

آدم از آدم پا به فرار می گذارد

وای که آدم با سگ برابر شده است

سگ کشی

آدم کشی!

همین!

2
هاچین
.

هاتو خیاله گرده گیجو تی یادا چوو زئن

رادوراسته یو

موسافره دیلو آویرابوسته جا

تی ایسانو نِسانه

دیله جوم جوم کودن

شون بمانسته داره

فاندرستن رایا تا چوم دکف

راواشانه یو

تی رافایی خاش می گولی

تسکه رایا شونو هی جا فان رسئن!

هاچین!

فارسی

همینطور خیال را گشتن و یادت را تحریک کردن

راه را پشت سر گذاشته وُ

دلِ مسافر وُ جا گم شده

بودن نبودنِ توست

وسوسه کردنِ دل

رفتن مانده است

نگاه کردن به راه تا چشم کار می کند

علفهای راه هست وُ

انتظارِ توست استخوانِ گلویم

راه دلگیر را رفتن و به هیچ جا رسیدن!

بیهوده!

ایتا گیلچاردانه - گیل آوایی

اوچینه ارسو شب، تی تی جه می چوم

مثاله شورمو هیسته بجه توم

هاتو پرپر زنه دیل شب می چوم قاق

دیله آوازه پاک تسکه دیله بوم!

فارسی:

ستاره شب اشک برمی چیند، از چشمم

مثل شبنم و نشای خیسِ برنج

شب دل همینطور بیتابی می کند، چشمم مات

آوازِ دل است گویی پومِ دلِ تنگ ( صدای دلِ تنگ!)

هاسا گیلچامه: تاسیانی - گیل آوایی

تی عکسه قابه

می شب پاسی

تی تی سوسو آیه

لیسک

درجه که جا

والای ده باد نیمیزگره

تورا به خیال

خوروسخان فاره سه

چوم ناجه ایشماره

تی دئنه ره

دباخته خاب!

هان!

فارسی:

قابِ عکسِ توست

شب نشینیِ من

ستاره به رُخَم می کشد

لوس

از پنجره

باد دزدکی می جنباند

دیوانه می شود خیال

خروسخوان نرسیده ( کنایه از بامداد )

چشم حسرت می شمارد

برای دیدنت

خواب باخته!

همین!

هاساگیلچامه: واهیلی - گیل آوایی

کشاشو سالانه سال

تی یادا اورشین کودنو تی چومانا قاقا بوستنه

اگه

ارسو واهله

دیفار کپچا کوده جه می واهیلی

می تومامه نیگایه تی عکسه قاب

ترا یافمه می آویری مئن!

هان!

فارسی

سالهای سال یادت را گشتن و به چشمانت خیره شدن است،

اگر

اشک بگذارد

دیوار اخم کرده از سرگشتی ام

تمامِ نگاه من است قاب عکس تو

ترا می یابم

در گمشدگیِ من!

همین!

دوتا هاساشعر - گیل آوایی

خاکه وارش

هیسته واش

ولگ والای  خوره

وارشه رابه جا

هیسته چیچیر* پاستان دره

آفتاب دتابا

اسا نودو

اکه بودو

.

فارسی

بارانِ ریز

علفهای خیس

برگ  تاب می خورد

از سرازیر شدن باران

مارمولکِ خیس دارد  می پاید

تابش آفتاب را

حالا ندو

کی بدو**

* چیچیر=>چوچار = مارمولک

** کنایه از بیتابی برای دویدن/گریز

2

جوم نوخوره تام بزه زلزله

چیچینی ولگانا اورشین کودان دره

چیچیلاسه دیل دکفت اونه ناف

زلزله چیچیلاسا فان دره

چیچیلاس زلزلا

چیچینی  ره چرچره

اوشونه جوم نوخوردن!

فارسی

سکوت کرده زنجره جنب نمی خورد

گنجشک برگهار را دارد به هم می ریزد

تۀ دلِ سنجاقک خالی شده است( ترسیده)

زنجره  به سنجاقک نگاه می کند

سنجاقک به زنجره

خوش به حالِ گنجشک است

نجنبیدنِ آنها!

.

هاتویی می رشته ره - گیل آوایی

هاتویی می رشته ره:
کرا دونیا لوچان، می رشت نیگایه
می رشت شهرانه دونیایا نما یه
جه پاریس، رم، نیویورک، بارسلونا،
می رشت هرماله جوفت ناره ایتایه!
.

گیلغزل سفر خیالی به رشت با برگردان فارسی - گیل آوایی

خیال میشین تورابو غوربته جا ایرانم

دوو واره واهیلابوسته هاچینه گیلانم

بوشو دارم کرا می رشت می زاکی سالان باز

هاچین بوبوسته ازازیل جه پابراندانم

یوهودی تپه چره شاعمو کوچه جیرباغ

مگه تورا بومه سالانه سال اویرانم

نه! خیالا شومه بازام رشته مئن بوبوستم زای

بیگیفته کوچیکانه سر ساغریسازانم

هاتو مانه کی ایسام چللاخانه، آفخرا

بازین سومابیجارم یا کی چاربرارانم

سمیعی مسچده را سنگفرشه سر نم پا

جه خاریمام دوارسته حصیرفوروشانم

دوکانانا هاتو قاقم مره بوبوستم لات

چوتو  دو رایی دیپیچستمه!؟ کی میدانم!

هاتو مره ایسامه پورده سر روباره آب

بیگیفته قرماقا می دس  توره دیوانانم

چوتو بوبو چی بوبو هانده پاک بوبوستم زاک

ایجور کی مدرسه شو ول ولانه کوچانم

هاتو خیالا وامختان درم، آویره نیگا

جه جانسپار بوشو استلخ کرا روبارتانم

روبار کنارا بیگیفته بوشومه پورده عراق

دباغیان نوشو، دانشسرا خومیرانم

هاچین تورانا مانم گردمه ایسم بم قاق

بازین کی واخوبا بم یاده می ریفقانم

آکه می زاکی دوارست!؟ آکه جیوانی!؟، وای

می شهره مئن ایسامه پس چره آویرانم

چوتو بوبوسته باموم بیسوتونو اوستا سرا

اگه چومارسرا گردم!؟ چی واستی لاکانم!

کیتابفوروشانه راسته کرا شمه صیقلان

دیپیچسه باده لا مسگرانه راستانم!

تقی دیوانه کرا زندا بو، خایه " سه ریال"

دیفاره کش کرا نیشته، اونه چی حایرانم!

عجب توره می خیال بوگوذشته سالانه سال

آ غوربتانه می یان من کی پاک اسیرانم

بوشو گیل آوایی بی شات نوخور هاچین تره تاب

خیالا شو هاچینه گی کی رشتو گیلانم!

فارسی

خیال من دیوانه شده از غربت در ایرانم

دوباره سرگشته شده درست انگار گیلانم

رفته ام رشتِ من، سالهای کودکی ام

درست انگار بازیگوشِ سر به هوا شده از پابرهنه ها هستم

یهودی تپه، چرا کوچۀ شاه عمو، جیرباغ

مگر دیوانه شده ام سالهای سال از گم شدگانم

نه! بخیال رفته ام باز میان رشت بچه شده ام

کودکانه ام را آغاز کرده ام ساغریسازانم

اینطور است که انگار چله خانه،  آفخرا هستم

سپس بومابیجار هستم یا که چاربرارانم

از راه مسجد سمیعی روی سنگفرش پا می نهم

از خواهر امام رد شده حصیرفروشانم

دکانها را خیره شده برای خودم لات شده ام

چطور از دو راهی پیچیده ام که میدانم

بی دلیل برای خودم روی پل ایستاده ام، آب روبار

قلاب ماهیگیری در دستم یاغی دیوانه ام

چطور شد چی شد باز انگار بچه شده ام

یک جور که مدرسه رو بازیگوشهای کوچه هایم

همینطور دارم خیال را می گردم، نگاه گم شده

از جانسپار به استخر رفته روبارتان هستم

کنار روبار را گرفته رفته ام پل عراق

سپس که به خودم می آیم یاد رفیقانم هستم

چه وقت کودکی سپری شد؟ چه وقت جوانی؟ وای

در شهر خودم هستم پس چرا از گم شدگانم؟

چطور شد آمدم بیستون استادسرا

اگر  چمارسرا می گردم برای چه لاکان هستم

از راسته کتاب فروشها می روم صیقلان

بادالله را پیچیده راسته مسگرها هستم

تقی دیوانه انگار زنده شده سه ریال می خواهد

پای دیوار انگار نشسته برای او حیرانم

گیل آوایی برو بی دلیل داری تاب می خوری

به خیال رفته  می گویی که رشت و گیلان هستم

.

*در این غزل اسم محلهایی در رشت آمده که باید رشتی بود تا دانست چه و کجاست. نوشتنش به فارسی نه چنان مفهوم است و  نه چنان ملموس و محسوس!!!! باید  رشتی باشی یا بوده باشی در رشت!

تاسیانی - گیل آوایی

می خیالا گردم

تنایه وامجم

شب می ارسُو ایشماره

درجه  که مثالو شورمه رابه

جه چوم

تا

مچه

هاچین رو باوردمه خیالا

توره ابرو سرسام بیگیفته باد

تنایه فوقوسم دسدسی هاچین

هان!

فارسی:

خیالم را می گردم

میان تنهایی جستجو می کنم

شب اشکم را می شمارد

ماجرای پنجره می ماند وُ سرازیر شدن شبنم

از چشم

تا

چانه

بیهوده خیال را بهم ریخته ام

ابرِ دیوانه  وُ بادِ سراسیمه شده

تنهایی را یورش می برم خودخواسته بیهوده

همین!

.

گیلچاردانه یان - گیل آوایی

دَوَسته دسو پا بی تو آویرم

تورنگه جنگله بی تو اسیرم

دکفته غورصه دامه بی پروبال

نایی ارسو فوکونم پاک دیمیرم!

فارسی

دست و پا بسته، بی تو گم شده ام

قرقاولِ جنگلِ بی تو اسیر هستم

بی پر و بالِ افتاده در دام غصه ام

نیایی، اشک می ریزم واقعاً می میرم!

2

هاچین باله خیاله سر نیشینم

می آیا ایشمارم غورصه اوچینم

تو نه سای بیخودی بمه مره لات

تی عکسا کش بزه چوما فوچینم!

فارسی

بیهوده روی بالِ خیال می نشینم

آه خود را می شمارم غصه می چینم

تو نیستی بیهوده تنها لات می شوم

عکس  ترا در آغوش می گیرم چشمم را می بندم.

3

هاتو دابه کی دیل بوستن یانی گورش

مثاله ساحیله دریا شله فورش

جه ارسو دیم ببه هیسته چوره ناک*

تورابه دیل ببم من گورشه بی هوش!

فارسی

اینطور رسم است که دلشدن یعنی داغ

مانند ماسه های خیسِ ساحل

از اشک گونه خیس شود بغض

دل دیوانه شود من بشوم داغِ از هوش رفته!

* ناک در زبان گیلکی حالتی ست که کودک پس از گریه کردن زیاد دچار می شود( حالتی شبیه سکسکه).

.

هاساگیلچامه یانه ویدئو - گیل آوایی

تاسیان-هاساگیلچامه - گیل آوایی

دارانه تام زئن

جنگله اوخانه

می سینا فکلاشئنو واهیلی.

.

تاسیانی اوچینه چوم

فوچه

یادانا رقصا دانو

ولگانه مانستن

بادا دیل بدا

.

چوم فیشانه

دیمه سر مانه اروسُونه پا مته!

هان!

فارسی

دم فروستنِ درختان

هوارِ جنگل است

سینه چنگ انداختن وُ سرگشتگی.

.

دلتنگی بر می چیند چشم

بسته

یادها را رقص دادن وُ

دل دادن به باد

مانند برگها

.

چشم می ریزد

بر گونه جای پای اشکها می ماند!

همین!

ایتا گیلچاردانه می رشته ره - گیل آوایی

می رشتا فان درم ارسو واره چوم

هاچین واهیلا به ارسو  داره چوم!

هاتو قاقا بو شه می رشته کوچان

تورا به دیل دیما ارسو کاره چوم!!!

فارسی:

رشتم را نگاه می کنم اشک می بارد چشمم

همینطور سرگشته می شود اشک دارد چشمم

همینطور حیران شده می رود کوچه های رشتم

دل دیوانه می شود روی گونه ارسو می کارد چشمم

هاسا گیلچامه، جه ایتا هولنده مئن خیالاشُونو گیلانه ره واهیلا بون!!! - گیل آوایی

آ سال تا اوو سال، سالاسال

توله آبه ساز

گوسکا آواز

لانتی فوتورکستن!

توم، جوکول، فوروز بامو بج

دیل زنه کشاشُو، مست

جه آ چوم دکف تا اوو چوم دکف!

شندره مترسکه رخشان کشئنو واشانه رقص، سوروفانه* سوسو!

هانده بیجار مانه تسک

اشکلانام اونه رونما!

فارسی:

این سال تا آن سال، سالهای سال

سازِ آبِ گل آلود است

آواز غورباغه

یورشِ مار!

نشای برنج، برنج نوبرانه، برنجِ رسیده

ناز می دهد در آغوش رفته، مست

از این چشم انداز تا آن چشم انداز

شکلک در آوردن مترسکِ ژنده است وُ رقصِ علفهای هرز، پُز دادنِ شبه برنج!

باز شالیزار می ماند در سکوت و تنهایی

رونمای شالیزار می شود ساقه های مانده از دروی برنج!

سوروف گیاهی شبیه برنج است که در شالیزار میان برنجها می روید. اسم فارسی اش را نمی دانم.

هاساچامه - گیل آوایی

چوم دکف سبز

شه دپاچه واش

هیسته پامته تته رج

مرزانا دوارسته

گوشاگوش بج

شلانقوزه وُرسفته ویریس

دساسین آی تا بوجور اوی تا بیجیر

رخشان کشه کپچاکوده مترس

هاچین!

وازو ولنگا دره جینجیریجیس

بی ترس

جه مترس!

هان!

فارسی

سبز تا چشم کار می کند

شبنم می پاش علف

جای پای خیس ردیف شده

مرز میان شالیزار سرشار

گوش تا گوش برنج

کمر بسته پاره طنابِ حصیری

آستین یکی بالا یکی پایین

شکلک در می آورد مترسکِ لب و لوچه کج کرده مترس

بیهوده!

کنجشکِ کوچک شلنگ اندازان است

بی ترس

از مترسک.

( نانم دوروست فارسی واگردانمه یا نا!!!!؟؟؟)

تابستانه هاسا چامه! - گیل آوایی

قوپپه بنا کشکرت

داره لچچه دبکه فانرس!

ولگانه جوخوسبازی یو آفتاب دتاب

چی هاچین لیسکه کارا دره

پیسه کلاچ!

تام بزه زلزله آ پا اوپا دره

خاندنه ره!

زباله یه زباله!

فارسی

لانه گذاشته است زاغی

بر بالای چوب نرسُ* درخت

قایم باشک بازیِ برگهاست وُ تابیدنِ افتاب

چه بیهوده دلقکانه ادا در می آورد

کلاغ خاکستری!

دم فروبسته زنجره این پا آن پا می کند

برای خواندن!

نیمروزِ داغ است نیمروز داغ!

.

* دبکه را که به فارسی چوب نوشته ام، تکه چوبی ست که با آن برای انداختن میوه یا ضربه زدن به چیزی استفاده می کنند. همسانِ دیگری اگر یادم آمد، خواهم نوشت!

چوم برایی - هاسا چامه - گیل آوایی

دَوَسته پا

شکل* بزه

آویره نیگایه فاندرستن

لل پر نزنه

راشی واشه یو باده وامج پامج

راشی بی رادوار

چوم پیله نزنه

چوم برا چوم جه رافایی!

فارسی:

پای بسته

پابند زده

نگریستنِ نگاهِ گم است

سوت و کور

علفهای راه است و جستجوی باد

راه بی رهوار

پلک نمی زند

چشمِ چشم به راه از انتظار!

*شَکَل طنابی ست که با آن دستِ گاو را به گردنِ او می بندند.

ستا گیلچاردانه - گیل آوایی

می ره گم ایشتاوم ساکیتا به دیل

جه چوم ارسو اوچه واهیلا به دیل

هاتو کورم کلاچم خانم آواز

بازین لاب ایجگره  اوخانا به دیل

فارسی

با خودم می گویم می شنوم ساکت می شود دل

از چشمم اشک می چیند سرگشته می شود دل

همینطور بی توجه، حواس پرت می خوانم آواز

سپس مانند ضجه-هوار(اوخان=واخوان/پژواک) می شود دل

2 

می یادا چو زنم می دیل تورا به

فورانه ارسونا، دریا پورا به

دیمه ساحیل به فورشانه بوشو آب

دمرده دیلا پاک دریا جورا به!

فارسی

یادم را تحریک می کنم دلم دیوانه می شود

اشکها می راند، دریا پر می شود

ساحلِ گونه(چهره) می شود ماسه های رفته به آب
با دلِ غرق شده، دریا جور می شود!

3

بازام واهیلا بو، نم دیله سر پا

دمخته دیلا سینه مئن دمه جا

بازین کی چنگ زنه دیل سینا به لات

گمه وسته ده مرا ارسو نوا

فارسی

باز هم سرگشته شده روی دل پا می گذارم

دلِ زیرپاگذاشته را در سینه جا می دهم

هنگام که دل سینه را چنگ می زند لات می شود

می گویم بس است دیگر دلم اشک نمی خواهد

.

بخون بینیشتده مردوم چی عاشقانه بگم - گیل آوایی

بخون بینیشتده مردوم چی عاشقانه بگم
آذرماه1390/دسامبر2011

بخون بینیشتده مردوم چی عاشقانه بگم
چومانه ارسو مرا شعرو یا ترانه بگم

هاچین دمرده یمه بسکی چومه ارسو دکفت
ده ارسوجا نتانم شعره دیلبرانه بگم

می مردوما کی دینم خالی سفره گریاند
چوتو بایم دیله که حرفه شاعرانه بگم

خایم می ایجگره جا پاک فوگورده آ دونیا
میانه بی خانه مان دیل دیلی دیلانه بگم!؟

خایم کی ویشتایانا تا تانم دپرکانم
خایم جه حاکیمه دوزو اونه بهانه بگم

بایید ده وخته هارای ز ئن، دکفته میدانیم
می امرا پا بوبو از جنگه جنگلانه بگم

هیزار هیزار کرا میرزا داریم چره بیبی زار
جه میرزا ایرثه اما،حورمته تی لانه بگم

وطن فوروش بوبو حاکیم وطن بوشو به حراج
چوتو چوما فوچینم گریه خندی یانه بگم!؟

ده دیل میشین هاچینه ول بیگفت جه آ بیداد
خایم جه ویشتا، آویر، مردومه می خانه بگم

گیل آوایی تی جیوانان ده مرده میداند
سی یا روزان دواره وا ستی دیلبرانه بگم

برگردان فارسی
مردم بخون نشسته اند، چه عاشقانه بگویم
با اشک چشمانم شعر و یا ترانه بگویم
براستی غرق شده ام بس که اشک چشمانم را گرفته است
دیگر نمی توانم با اشک چشم، شعرو یا ترانه بگویم
مردمم را که با سفره تهی می بینم
چطور بیایم برای دلکم حرف شاعرانه بگویم
می خواهم از ضجه های من این دنیا فرو ریزد
میان بی خانمان دل ای دل دلانه بگویم!؟
می خواهم که گرسنه ها را تا می توانم از خواب بیدار کنم
می خواهم از حاکم دزد و بهانه اش بگویم
بیایید دیگر وقت همه رافراخواندن است، که همه درگیر کارزاریم
با من همراه باش تا جنگ جنگلی ها را بگویم
هزار هزار میرزا کوچک جنگلی داریم، چرا زار باشی
از ارث مانده برایمان، از حرمت لانه بگویم
وطن فروش حاکم شده، وطن به حراج رفته است
چطور چشم را ببندم و گریۀ خندانه بگویم
دلم دیگر به آتش نشسته است از این بیداد
می خواهم از گرسنه، گم شده، از مردم خانه(وطن) ام بگویم
گیل آوایی، جوانان تو دیگر مرد میدان هستند
روزهای سیاه که بگذرد، باید دلبرانه بگویم