درست انگار بازیگوشِ سر
به هوا شده از پابرهنه ها هستم
یهودی تپه، چرا کوچۀ
شاه عمو، جیرباغ
مگر دیوانه شده ام
سالهای سال از گم شدگانم
نه! بخیال رفته ام باز
میان رشت بچه شده ام
کودکانه ام را آغاز
کرده ام ساغریسازانم
اینطور است که انگار
چله خانه، آفخرا هستم
سپس بومابیجار هستم یا
که چاربرارانم
از راه مسجد سمیعی روی
سنگفرش پا می نهم
از خواهر امام رد شده
حصیرفروشانم
دکانها را خیره شده
برای خودم لات شده ام
چطور از دو راهی پیچیده
ام که میدانم
بی دلیل برای خودم روی
پل ایستاده ام، آب روبار
قلاب ماهیگیری در دستم
یاغی دیوانه ام
چطور شد چی شد باز
انگار بچه شده ام
یک جور که مدرسه رو
بازیگوشهای کوچه هایم
همینطور دارم خیال را
می گردم، نگاه گم شده
از جانسپار به استخر
رفته روبارتان هستم
کنار روبار را گرفته
رفته ام پل عراق
سپس که به خودم می آیم
یاد رفیقانم هستم
چه وقت کودکی سپری شد؟
چه وقت جوانی؟ وای
در شهر خودم هستم پس
چرا از گم شدگانم؟
چطور شد آمدم بیستون
استادسرا
اگر چمارسرا می گردم برای چه لاکان هستم
از راسته کتاب فروشها
می روم صیقلان
بادالله را پیچیده
راسته مسگرها هستم
تقی دیوانه انگار زنده
شده سه ریال می خواهد
پای دیوار انگار نشسته
برای او حیرانم
گیل آوایی برو بی دلیل
داری تاب می خوری
به خیال رفته می گویی که رشت و گیلان هستم
.
*در این غزل اسم محلهایی
در رشت آمده که باید رشتی بود تا دانست چه و کجاست. نوشتنش به فارسی نه چنان مفهوم
است و نه چنان ملموس و محسوس!!!! باید رشتی باشی یا بوده باشی در رشت!
ده دیل میشین هاچینه ول بیگفت جه آ بیداد خایم جه ویشتا، آویر، مردومه می خانه بگم
گیل آوایی تی جیوانان ده مرده میداند سی یا روزان دواره وا ستی دیلبرانه بگم
برگردان فارسی مردم بخون نشسته اند، چه عاشقانه بگویم با اشک چشمانم شعر و یا ترانه بگویم براستی غرق شده ام بس که اشک چشمانم را گرفته است دیگر نمی توانم با اشک چشم، شعرو یا ترانه بگویم مردمم را که با سفره تهی می بینم چطور بیایم برای دلکم حرف شاعرانه بگویم می خواهم از ضجه های من این دنیا فرو ریزد میان بی خانمان دل ای دل دلانه بگویم!؟ می خواهم که گرسنه ها را تا می توانم از خواب بیدار کنم می خواهم از حاکم دزد و بهانه اش بگویم بیایید دیگر وقت همه رافراخواندن است، که همه درگیر کارزاریم با من همراه باش تا جنگ جنگلی ها را بگویم هزار هزار میرزا کوچک جنگلی داریم، چرا زار باشی از ارث مانده برایمان، از حرمت لانه بگویم وطن فروش حاکم شده، وطن به حراج رفته است چطور چشم را ببندم و گریۀ خندانه بگویم دلم دیگر به آتش نشسته است از این بیداد می خواهم از گرسنه، گم شده، از مردم خانه(وطن) ام بگویم گیل آوایی، جوانان تو دیگر مرد میدان هستند روزهای سیاه که بگذرد، باید دلبرانه بگویم
دامانِ هر خاطره را سر نهاده ام دلتنگ ترازاندوهان نگاه تو
که لحظه ای بی من نیست! .
یک توضیح:
در حال و هوای دیار بودم و سالهایدور... دور... خیلی
دور! با این حال وهوا نوشتم و هم دلم خیلی گرفت و هم خیلی
خندیدم! شاید تعجب کنید از اینکهبا چنین نوشتنی چطور خندیدم!
راستش تصور لحظه ای که هوای بارانی ماجراییداشت وقتی روزهای
متوالی می بارید، اسم چهل کچل را روی کاغذی می نوشتیم وبر ستون ایوان خانه
می بستیم و با یک ترکه آنقدر می زدیم تا باران بندبیاید اما نوشتن اسم
چهل کچل کارِ ساده ای نبود! بویژه اینکه اسم کچلهاییکه می شناختیم می
نوشتیم و معمولا از تعداد انگشتان یک دست بیشترنمی شد و باید مانند آن بازی یک مرغ دارم دوتا تخم می کند
چرا دو تا!!! میشد و گفتن اسم این یا
آن و بحث اینکه اون که کچل نیست ........ ساعتهاشاید مشغول می شدیم. این مشغول شدنمان هم در روز بارانی که اجازه نداشتیمبرویم و بازی کنیم خودش داستانی بود!!! به هر حال هر چه هست
همین است کهگفتم.
به همین سادگی
!
[2]بخشی بالانشین داخل خانه
بالاتر از ایوان تا زیر سقف
[3]گرَک به سبدِ بافته از ساقۀ
برنج گفته می شود که برای آویزان کردن
هندوانه، کدو، خربزه، دیگهای گلی بر سقف یا رفِ ایوان در شمال ایران بویژه گیلان
است
[4]یکی از باورهای عامیانه در
گیلان بود که برای بند آمدن باران اسم چهل کچل را می نوشتند و بر ستون خانه یا تنۀ
درخت در حیاط خانه می بستند و باچوب رویش می زدند تا باران بند بیاید!
[5]سیاابران=ابرهای سیاه، ابرهای
بارانزای بویژه کوهستان است
تنایی
یانی هان! کی بینیشینی تی خیالا وامَجی جه آیتا بوشو اویتا، جه اویتا بییه آیتا،
ول بیگیری شواله!
هاچین
چیچیلاسه مانستن واشانه مئن بگردی... پرا گیری ....بیشی.... بایی.... بینیشینی.....
ویریزی............ بازین کی ترا خایی بیافی دینی آویرا بوسته فاره سه داری هویا
کی قاقا بوسته آویری سرا گیفتی بی سالانه سال!
فارسی:
تنهایی یعنی همین! که بنشینی خیالت را
وا بکاوی، از این یکی بروی آن یکی، از آن یکی بیایی به این یکی، شعله بگیری،
شعله کشان! درست مانند سنجاک میان علفها، بگردی.... پر بگیری.... بروی.... بیایی... بنشینی.... بلند
شوی...آنگاه که ترا می خواهی بیابی می بینی گم شده رسیده ای همان جایی که حیران
شده گمشدگی را آغاز کرده بودی سالهای سال!
این
منظومه ها پیشتر توسط گروه انتشارات آزاد ایران ( نشر دریا) در سال 1387 منتشر شده
اند. در پی انتشار ویدئوهای این منظومه ها در فیسبوک، فرصتی پیش آمد تا نگاهی
دوباره به آنها بیاندازم و دستی بر آنها بکشم.
بر
آن بودم که ترجمۀ فارسی را نیز همراه کنم اما این کار از طرفی بسیار وقت گیر بود و
از طرف دیگر فاصلۀ طولانی بین کارهای دیگری که نیمه تمام رها کرده و به این منظومه
ها پرداختم، ایجاد می کرد. از این رو فقط به متن گیلکی بسنده کرده ام. امیدوارم
برای دوستداران ادبیات بومی میهنم بویژه گیلکی قابل استفاده باشد.
با
مهر و احترام
گیل
آوایی
11خرداد
1395 / 31 ماه مه 2016
هلند . ضمناً شانزده ویدئو از چهار منظومه ساخته و در صفحۀ آثار گیل آوایی در فیسبوک منتشر کرده ام. در صورت تمایل برای دیدن/شنیدن ویدئوها لطفاً به صفحۀ آثار گیل آوایی در فیسبوک مراجعه کنید. نشانی اش چنین است>> https://www.facebook.com/gilavaeiliterary/ .
خیلی یان گیدی کی گیلیکی خواندن سخته. ایشتاوستن
بهتره و خوبه کی شاعر یا نویسنده خودش خو شعران یا نیویشتانا بخانه.
واستی بگم کی هرتا بینویشته هرتا زبانه مرا هاتویه
یو اونا خاندن سخته مگه اینکی تمرین بوکونیم. هانه واستی آمی گیلکانه جا
خایم کی خودشانه زبانا ویشتر تمرین بوکوند و بخاند، بازین دینه ده کی گیلیکی
خاندن آسانه و گیلیکی نیویثشتنام آدمه دیل نیشینه.
گیلیکی نیویشتنه ره خیلی یان تا هسا بوگفته و
بینویشته داریدی و آگه بخاییم تانیم گیلیکی نیویشتنو خاندنا باموجیم.
گیلیکی تا هسا خیلی بینویشته بوبو داره یو داریم
پیله گیله مردانی کی خیلی زحمت بکشه ییدی. شرفشا جا تا کسمایی، کسمایی
جا تا افراشته یو سرتیپ پور و آمی پیله شاعر شیون فومنی یادمانانه زیادی داریم کی
تانیم اوشونه خاندنه مرا آمی گیلیکی خاندنا دواریم.
می اومید آنه کی بتانسته بیم می گیلیکی زبانا
باموخته بیم و می کارانه مین جختراشو گیلیکی گبانا دو واره گولازه مرا آمی گیلکانه
ره هارای بزه بیم.
تا هسا همیشک خاستیم کی گیلیکی نیوشتنا
یارسته بیمو شعر بوگفتیبیم. دانم کی می کاران ایشکال زیاد داره ولی دیل دریا بزم آ
غوربته مئن مثاله ایتا دمرده لوتکا کولاکه جا والای خورم. مرا یاور
بدید تا شیمی جا باموجم.
اومید دارم کی آ گیلمنظومه یان شمه را خوش بایدو
شمه را واداره گیلیکی زبان فکر بوکونیدو گیلیکی یا گولازه مرا بینویسید، بیگیدو
بخانید.
