گیلداستان: " ماره بوگوبیشتاو=گفت و شنود مادر" - گیل آوایی

ماره بوگو بیشتاو

تازه درس داهانه جا واگردسته بوم. ویشتایی جا هاچین زالاش باورده بینیشته ایوانه هیره سر، هالا می کفشا بیرون باورده ناورده بوم کی می مار چاه چه دیمه جا مرا فاندرست بوگفته:

- چیسه زای! تی کشتی دمرده داره مگه!؟

می صدا ایجور که چا جا بیرون بایه بوگفتم:

 - هیچی

- چره پس تی دیمپر اتو کالا بوسته داره

- مرا ویشتایه

- آ وووووووو زای می دیله زالا ببردی تو من بوگفتمه چی ترا فوتورسکه داره

- ترا ویشتا به کی ده رببو روب ترا هالی نیبه بازین مرا گی

- بوشو ایتا پیچه نان اوسان پینیره مرا بوخور

- نان!!! آخه نانه مرایام مگه آدم سرا به مار!

- وای تو چقد ازازیل بوبو داری خاب بوشو بیدین سرده پلا بمانسته ناها، اشپله مرا بوخور

- خالی اشپل سرده پلا

- کاله باقلا ده ننا تی خواخور بوخورده

- آغوز چی آغوز ناها

- آوووو زای تو پاک بیسه یک سوالی واورسن دری بوشو ایچی مرا تی شکما سرا کون ده! هیزارتا کار می سر فوجه

- خاب مرا ویشتایه ده!

- خاب بوشوبو خور

- چی بوخورم!؟

- بی یه مرا بوخور! بلا شکم داری تو! هاسا شام خوریمی.

- شام چی داریم

- زهره مار!

ایدفایی همساده زناکه صدا بامو:

- چیسه خانم سادات

- اووو هیچی آ ترکمه زاکا بوگوفتم زهره مار نوگفمه زارا مار!

- اها!!!

مرا ایجور خنده بیگیفته کی ده چانه مانه نتانستیم بزنم. دیم پرا آب بزم بوشوم سرده پلا اشپله مرا ویشتایی چانا دوستم.

ویرشتم بشم ایتا پیچه مارا سربسر بنم بیدینم تانم ایچی فاگیرم بیدم هالا فان رسه مرا گه:

- بوشو بوشو هاچین نامو می طرف کی پول مول خبری نی یه!

تا بایم ایچی بگم بوگفته:

- انهمه درس دی پس چی واسی کی! تی جیبه پولام اگه نبه خاب ده چره درس دی

قاقا بوستم چی بگم. ایجور گه درس دی خیاله ایتا پیله مالمم. ایوانه هیره سر بینیشتم. پلت داره لچچا فاندرستم. کشکرت نه سابو. کشکرته قوپپه، داره شاخه بالانه مئن والای خوردی، خیاله کی باده مرا رقصا دوبو. تبریزی داره جیر کیشکایان خاکا اورشین کودان دیبید ایجور جیک جیکه صدا اشانه شین باغا دیپیچستی که خیاله میتینگ دان دیبید. چارپنشتا چیچی نی یام کیشکایانه صدقه سری گاگلف دوزپیچا مانستن اورشین بوبوخاکه جا دانه اوچه یید. سبزی باغه مترس ایجور شمری دسانا واکوده پینیک پاره لیباسا والای بدا حصیری کولاپرا جیربارده باغاپاستان دوبو کی چیچیننه دیلا تاوه دایی اوشونه ناف. ایجور مره قاقا بوسته فاندرستان دوبوم کی بازام ماره صدا بیرون بامو:

- خاب آدم کار کونه کی خو موشکیلا ایشکیل بوکونه ده. انهمه آ خانه اوخانه شی درس دی بازین می دسا نواستی فاندری که ترا پول فادم

- من کی هیچی نوگفتم مار!

- من ترا شناسمه! سگی جه ناتوانی مهربانه! ناویره سگ کوجایو مهربانی!

- شاعرام بوبوستی مار

می مار خو خندا جیگیفته پسی بوگفته:

- آی زای جان!!! پیچا در رایه خودا موش نیگیره! تو هاچین هاچین می دورو ور نایی اتو مرا خراکونی! ایتا شکم درد داری کی ایی می دورو ور!

- خاب هرچی داشتیم بوشوم موژده ویرجا کیتاب بی هم

- انهمه کیتاب داری بازام کیتاب بی هه یی! بلا کیتابه مگه!

- آ کیتابا ناشتیم

- چقدر فادایی

- 9 تومون

- نُـــــــــــــــــــــــــــــــــه!!!! توووووووووووووووووموووووووووووون!؟

- تازه 13 تومون  بو مرا فادا 9 تومون

- چی کیتاب بو کی 13 تومون اونه پول بو

- وبستر دیکشنری

- چی چی نری!؟

- وبستر دیکشنری!

- چی کیتابانی خانی زای! تی سرا به باد ندی!

ایتا پیچه خو سره دسمالا وازا کوده خو حنا بزه مویانا بادا دایو دیمپرا دس بکشه پسی بوگوفته:

- خاب چره نیشی کیتاب خانه زای! شهرداری جیر کیتابخانه ملی! ایتا عالمه کیتاب ناها!

- مدرسه بشم! می درسا بخانم! درس بدم! بازین نیصفه شبام بشم کیتابخانه!!!

- خیابان تانی بیشی میتر بوکونی بازین کیتابخانه نتانی بیشی!؟

هاتوباموم ایچی بگم کی ایدفایی می ریفق کوچه سر ایتا بوق بزه. تا می مار بوقه صدایا بیشتاوسته سرا راستا کوده مرا فاندرست ایجور دوزیکی خنده مرا بوگفت:

- بوشو تی ریفق بامو بیشید پوزه عالی جیبه خالی مردومه دخترا گول بزنید! او بیچارانه عقلام اوشونه چومه مئن دره! نانه ده کی شیمی جیبه مئن سبج شلنگ زئن دره!

- خاب دخترانام هاتویده مار! اوشانام پوزه عالی جیبه خالی ید!

- مردای وا پول بداره زای جان! فکر نان بوکون کی خربوزه آبه!

- زنای نواستی پول بداره!؟

- مردای اگه زناکا پول فانده، زنای جه کویه باوره!؟

- اسا نیبه زنای پول فاده مرداکا!

- آو! زنای جه کویه باوره!؟ خانه کار بوکونه، زای بداره! خانه مئن هیزارتا جان بکنه بازین پول جه کویه باوره!

- نیبه مردای خانه کار بوکونه! زای بداره! هیزارتا جان بکنه بازین زنای مرداکا پول فاده!؟

ایتا خانده بوکوده کی پاک خیاله اونه دیله حرفا بزه بیم. هوتو کی خندا دوبویو مرا فاندرستان دوبو، فکرا شوبو! بوگفت:

- مرد واستی کی در کشاکشه دهر، سنگه زیرین اسیا ببه زای[1]!

- نیبه اسا سنگه جورینه اسیاب ببه!؟

خو سره دسمالا ایپیچه چاکوده یو کمره چادورا وازاکوده دو واره دوستان دوبو فکرا دوبو کی چی بگه. بامو ایچی بگه خو حرفا جیگیفت. چاچه دیمه دو واره بینیشت کاسماسه شوستنا سرا گیفته کی بوگفته:

- نانم زای جان! شایدام هاتو ببه! واگردانه سره آ روزیگار! ایروز دینی هاتویام به! مردای خانه کار بوکونه زنای نان باوره خانه!

کفشه می شینا دوکوده بوم هاتو ویریشته وینرشته کی را دکفم می ریفقه ماشینه بوقه صدا دو واره امی خانا دیپیچسته. تا می مار ایچی بگه، هوتو کی شون دوبوم می مارا واورسم:

- راستا بوگو مار، تو می پئرا گول بزه بی!؟ یا می پئر ترا!؟ کویتا پوزه عالی جیبه خالی بید!

می ماره صدا بامو کی:

- هی تا زای جان! امی دوره زمانه عشقو عاشقی گونا بو! امی پئرو ماران همدیگه مرا پوزه عالی جیبه خالی بازه دیبید! امانام او می یانی پلاپچ! اسا ده شوما نواستی پلا پچ بیبید! خودتان شیمی زندگی پاله وان بیبید نه یالانچی پاله وان!

می مارا آوه جا ندام. هوتو کی شون دوبوم می مارا فاندرستم. می مار چاچه دیمه نیشته بو یو خی یالا شو، باغا قاقابوسته فاندرستی.

تمام

برگردان فارسی:گپ زدن با مادر

تازه از درس دادن برگشته بودم. از گشنگی داشتم می مردم. روی پاگرد پله ایوان نشستم. کفشم را در می آوردم. مادرم کنار حوضچه نزدیک چاه نگاهم کرد و گفت:

- چه شده بچه! کشتی ات غرق شده مگر!؟

صدایم طوری که از چاه بیرون بیاید، گفتم:

- هیچی

- پس چرا رنگت پریده؟

- گُشنه ام.

- اوووووو بچه دلم را بردی فکر کردم چه به سرت آمده

- تو که گشنه ات میشود رب و روب حالی ات نمیشود بعد به من می گی!

- برو کمی نان بردار با پنیر بخور!

-  نان! آخر با نان هم آدم سیر می شود مگر مادر!

- وای تو چقدر پر رو شده ای خوب برو ببین پلوی سرد مانده با اشپل( تخم ماهی شور) بخور.

- فقط پلوی سرد با اشپل!؟

- باقلی خام دیگر نیست خواهرت خورده.

- مغز گردو چه! هست!؟

- اوووو بچه تو انگار داری بیست و یک سوالی می پرسی. برو با یک چیزی شکمت را سیر کن هزار کار سرم ریخته

- خوب گرسنه ام هست!

- خوب برو بخور!

- چه بخورم!؟

- بیا مرا بخور! شکمِ بلایی داری تو! زود شام می خوریم.

- شام چه داریم؟

- زهرِ مار

ناگهان صدای زنِ همسایه آمد:

- چه کاری داری خانم سادات؟

- اووو هیچی. به این بچۀ پر رو گفتم زهرِ مار! نگفتم مادرِ زهرا!

- آها!

طوری خنده ام گرفت که دیگر نتوانستم چانه بزنم. صورتم را آب زدم با پلوی سرد و اشپل، چانۀ گرسنگی را بستم.

بلند شدم بروم کمی سر به سر مادرم بگذارم ببینم می توانم چیزی از او بگیرم. هنوز نرسیده، به من گفت:

- برو برو بیخود طرف من نیا که پول مول خبری نیست.

تا بیایم چیزی بگویم، گفت:

- این همه درس می دهی پس برای چه! پولِ تو جیبی ات هم نشود خوب چرا درس می دهی!

خشکم زد چه بگویم. جوری گفت درس می دهی که انگار راستی راستی یک معلمم. روی پاگرد ایوان نشستم. به درخت چنار چشم دوختم. زاغی نبود. لانه زاغی روی شاخه درخت تاب می خورد. انگار داشت با باد می رقصید. زیر درخت صنوبر جوجه ها خاک را بهم می زدند طوری که صدای جیک جیکشان تمام باغ را پر کرده بود چهار پنج تا گنجشک از صدقۀ سرِ جوجه ها میان خاک بهم ریخته شده دانه بر می چیدند.

مترسکِ باغِ سبزی طوری مانند شمر دستانش را باز کرده لباس پاره اش را تاب می داد و لبه کلاه حصیری را پایین آورده باغ را می پایید که دل گنجشکها را خالی می کرد. طوری خیره شده به باغ نگاه می کردم که باز صدای مادر در آمد:

- خوب آدم کار می کند که مشکلش را حل کند. با این همه این خانه آن خانه رفتن و درس دادن، بعد دست مرا نگاه می کنی که به تو پول بدهم.

- من که چیزی نگفتم مادر

-  من ترا می شناسم. سگِه از ناتوانی مهربانه وگر نه سگ کجا وُ مهربانی!

- شاعر هم شدی مادر

مادرم خنده اش را پنهان کرد، گفت:

- ای بچه جان! گربه در راه خدا موش نمی گیرد! تو همینطور بیخود دور و بر من نمی آیی این جور خرم کنی! یک درد شکمی داری که دور و برم می آیی.

- خوب هرچه داشتم رفتم از مژده (کتاب فروشی)  کتاب خریدم.

- این همه کتاب داری باز هم کتاب خریدی! بلا کتاب  هست مگر!

- این کتاب را نداشتم.

- چقدر دادری؟

- 9 تومن.

- نُــــــــــــــــــــــه! توووووووووووووووووووووومن!؟

- تازه 13 تومن بود به من 9 تومان فروخت.

- چه کتابی بود که 13 تومن پولش بود!

- وبستر دیکشنری.

- چی چی نری!

- وبستر دیکشنری.

- چه کتابهایی می خوانی بچه! سرت را به باد ندهی!

کمی روسری اش را باز کرد و موی حناشده اش را باد داد و

روی گونه دستی کشید، گفت:

- خوب چرا نمیری کتابخانه بچه! زیر شهرداری کتابخانه ملی! یک دنیا کتاب هست!

- مدرسه بروم! درسم را بخوانم! درس بدهم! بعد نصف شب  هم بروم کتابخانه!

- خیابان می توانی بروی خیابان متر کنی! بعد کتابخانه نمی توانی بروی!؟

خواستم چیزی بگویم که ناگهان رفیقم در کوچه بوق زد. تا مادرم صدای بوق را شنید سرش را بلند کرد به من نگاه کرد طوری که خنده زیرکانه اش را پنهان کند،گفت:

- برو رفیقت آمده، بروید پُزِ عالی جیب خالی دختران مردم را گول بزنید! آن بیچاره ها هم عقل شان به چشمشان است! نمی دانند که شپش هم دارد در جیب شما شلنگ می آندازد.

- خوب دخترها هم همینطورند مادر! آنها هم پزِ عالی جیب خالی هستند.

- مرد باید پول داشته باشد بچه جان! فکر نان کن که خربزه آب است!

- زن نباید پول داشته باشد!؟

- مرد اگر به زن پول ندهد، زن از کجا بیاورد!؟

- حالا نمی شود زن پول داشته باشد!؟

- وا! زن از کجا بیاورد!؟ کار خانه بکند، بچه نگه دارد! در خانه هزار جور جان بکند بعد پول از کجا بیاورد!

- نمی شود مرد کارِ خانه بکند! بچه نگه دارد، هزار جان در خانه بکند بعد زن به مرد پول بدهد!؟

یک خنده ای کرد که انگار حرف دلش را زده ام. همانطور که می خندید نگاهم کرد. بفکر فرو رفت. گفت:

- مرد باید که در کشاکش دهر، سنگ زیرین آسیا باشد!

- نمی شود حالا سنگِ بالای آسیا باشد!؟

روسری اش را کمی درست کرد. چادر کمرش را باز کرد و داشت دوباره می بست، فکر کرد چه بگوید. آمد چیزی بگوید حرفش را خورد. کنار چاه دو باره نشست، ظرف شستن را سرگرفت. گفت:

- نمی دانم بچه جان. شاید هم همینطور بشود. روزگار وارونه است. یک روز می بینی همینطور هم می شود. مرد کارِ خانه می کند زن نان آورِ خانه می شود.

کفشم را پوشیده بودم. همینطور بلند شده نشده که راه بیافتم، صدای بوق ماشین دوستم دوباره در خانه پیچید. تا مادرم چیزی بگوید همانطور که داشتم می رفتم از مادرم پرسیدم:

- راست را بگو مادر. تو پدرم را گول زده بودی!؟ یا پدرم ترا!؟ کدامتان پز عالی بودید جیب خالی!

صدای مادرم آمد که:

- هیچکدام بچه حان! دورۀ ما عشق و عاشقی گناه بود. پدرمادرهامان برای همدیگر پز عالی جیب خالی بازی می کردند. ما هم در آن میانه مستمع آزاد بودیم. حالا شما ها نباید مستمع آزاد باشید. خودتان پهلوان زندگی خودتان باشید. نه کسی که ادای پهلوان در می آورد!

به مادرم جواب ندادم. همانطور که داشتم می رفتم به مادرم نگاه کردم. مادرم کنار حوضچه نشسته، به خیال رفته بود و باغ را می نگریست.

تمام

---

[1] سعدی

شرح با شما - گیل آوایی

پیله گیلداستان: ارسو -" نازبایه مره " - گیل آوایی

داستان بلند ارسو، " ناز بایه مره" یکی از مجموعه داستانهای گیلکی ست.  این مجموعه داستان را در تاریخ 19 فروردین 1393 که مناسبتِ ویژه ای برایم دارد در اختیار علاقمندان زبان و ادبیات بومی ایران بویژه گیلکی قرار خواهم داد. داستان بلند " ناز بایه مره" هنوز جایی منتشر نشده اما آن را بازخوانی کرده و ویدئویی بر روی آن درست کرده ام که امیدوارم مورد استفاده هم ولایتی هایم بویژه داخل ایران قرار بگیرد.
با مهر
گیل آوایی

دوستان گرامی

با خبر شدم که دانلود از مدیا فایر در داخل ایران راحت تر از یوتیوب است. بخاطر همین این ویدئوداستان را در میدیافایر هم بارگذاری کردم. برای دانلود کردن آن همینجا کلیک کنید

ویدئوگیلداستان: خر بخو میننت - گیل آوایی

گیلیکی پیسخاله داستان= داستان خیلی کوچک گیلکی - گیل آوایی

جه اونهمه بوشو بی یه، واهیلا بو جه را دکفته، ایسه.

فچمه ایتا زیبیله می یانا وامجه.

اَنا اوسان اونا بنه، آیتا فاندر اویتا دیمه بنه، هاتو اورشین کودان دره.

پیره زناکه دانه هاچین فیکراشو یو نتانه ایچی بگه. اونا دینه کرا هاتو وامختان دره یو هرتایا دس زنه ایجوره کی خو پوله فکرا دره  تانه بیهینه یا نه.  کرا همه جیگا ایسا جغیراز هویا کی واستی به سه.

پیره زنای واخوبا به دینه مرداکه هیچی دوما نیگیفته داره. خالی خوره اورشین کودان دره.  

آرامه گه:

-          برار جان تو چی خایی؟ چی ره وامختان دری؟

مرداکه دانه ایجور که جه خاب دپرکسته بی آوه جا ده:

-          ها!؟ می مرایی؟

مرداکه دانه آویرابو آدمانه مانستن خیاله کی جه هفتا پاده شا خاب دئنه جا دپرکستی بی، خو سرا راستا کونه کی پیره زناکا آوجا ده.

پیره زنای دو واره گه:

-          آها برار جان تی مرایام جغیراز تو ده آیا کی ایسا!؟

پیره زناکه دانه بفامسته داره کی مرداکه دانه خو هافتایا آویرا کوده داره. هاتو اونا نیگا کونه ایجور که اونه جیوابه دونبال نه سا. پیرزنای هوتو واکوده چوم اونا ایجور نیگا که هیزارتا حرف داره. ایجور نیگا کی خی یاله تومامه اونه حِسو حالو هاوایا بداره یابدانه.

پیره زنای فچمه. ایتا آپچین اوسانه اونا پورا کونه گیره مرداکه طرف گه:

-  بی یه برار جان. هاچینه. تیشین.

پیره مردای اونا قاقا بو فاندیره. خو سرا آوره بیجر خو رایا گیره شه.

تمام

برگردان فارسی:

از آن همه برو و بیا، حیرانزده، از راه افتاده می ایستد.

خم می شود میانِ یک زنبیل می گردد.

این را برمی دارد، آن را می نهد. این یکی را نگاه می کند آن یکی را کنار می نهد. همینطور دارد بهم می زند.

پیرزن هم همینجور به فکر رفته و نمی تواند چیزی بگوید. او را می بیند که همینطور دارد جستجو می کند و هر کدام را دست می زند طوری که دارد به پول خودش می اندیشد آیا می تواند بخرد یا نه.

جوری هست که انگار همه جا هست مگر آنجایی که باید باشد. پیرزن بخودش می آید می بیند دنبال هیچ چیز نیست. فقط برای خودش دارد بهم می زند.

آرام می گوید:

-          برادرجان چه می خواهی؟ دنبال چه می گردی؟

مرد که مانند آدمهای گم شده انگار از خواب هفت پادشاه پریده باشد، سرش را بلند می کند تا به پیر زن جواب دهد.

پیرزن دوباره می گوید:

- آره برادر جان با تو هستم غیر از تو چه کسی اینجاست؟

پیر زن می فهمد که مرد هفتایش را گم کرده است( اصلا بخودش نیست ). همینطور او را می نگرد طوری که دنبال پاسخ به او نمی گردد. پیرزن چشمان باز حیرانزده، طوری نگاه می کند که هزار حرف دارد. طوری نگاه که حس و حال و هوایش را داشته باشد یا بداند.

پیرزن خم می شود. کیسه پلاستکی ای برمی گیرد و آن را پر می کند بطرف مرد می گیرد:

-          بیا برادرجان. مجانی ست. برای خودت.

پیرمرد حیرانزده به او نگاه می کند. سرش را پایین آورده راهش را می گیرد، می رود.

تمام

ایتا چاردانه - گیل آوایی

بیده مه خاب بنام می خاکه سر، سر

بوبوستم چیچینی گیلان بزِم پر

دپرکستم، جه چوم ارسو بوارست،

دو واره خاباشون می دیل نیارست!

فارسی:

خواب دیدم بر سر خاک خود سر گذاشتم

گنجشک شدم در گیلان پر زدم

از خواب پریدم از چشمانم اشک بارید

دوباره خواب رفتن را دلم جرات نکرد!
.

حسنک کوجایی-گیلداستان- گیل آوایی

وارش امان ندایی. هاتو یک روند وارستان دوبو. کشکرت هیستا بو خو لانه دیمه جوخوفته بو جوم نوخوردی. هیره جیری مرغو خوروس ماتم بیگیفته گاگلف خاکا اورشین کودیدی. ساقوزای دور دوره شر ایتا کونده جیر خوشکه جا بیافته، وارشه مرا پاک داوا داشتی. کی کی ناشتی جه کونده جیر جیویز بزه بی  باموبی مورغو خوروسانا فوراندیبی. مار آیوانا جه آ سر تا اوسر پرده بکشه بو تا وارش ردده نزه بی همه جایا هیستا کودیبی. وارشه واستی منام نتانستیم بوشوبیم  بازی بوکودیبیم.

 می مار مرا بوگفت:

- بینیش تی درسا یاد بیگیر

- می درسا یاد بیگفته دارم مشقانام بینویشته دارم

- حرف نزن بوشو تی کیتابا بار بینیش بخان دوره بوکون

دو واره می کیتاب پیتابا اوسادم باوردم تا بینیشم بخانم بوگفت:

- دراسانه سر نینیش!

- چره؟

- خوب نی یه؟

- چره خوب نی؟

- تی کار جور نایه!

- من کی کار نارمه!

- هرکه دینی ایجور کار داره تی کارام اسا درس خاندنه!

- من کی بخاندمه!

- وااااااای تی چیلیکا چی بگم زای!

دراسانه سر بینیشتم. می مار ده وا بدا.  بازین ده می مار مرا کار نداشت خو پینیک پاره کونی بوخچه یا آیوانه حصیره سر رُو باورده بودوج وادوجا دوبو.

کیتاب فارسی می دس دراسانه سر نیشته بوم مره مره بولند بولند ایجور کی داد بزنم، خاندان دوبوم. خیاله مدرسه صارا مئن زاکانه مرا صف بکشه مه. من خانمه اوشانام اوجا دده:

- حسنک کوجایی، دیر وخت بود خورشید پوشته کویانه مغرب نزدیک می شد.......

ایدفایی می مار ایتا ایسکیته بوکود. به سامه می مارا فاندرستم. بیدم اصلن اونه حاواس می مرا ننا. دو واره بخاندم:

- حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پوشته کویانه مغرب نزدیک می شد.

می مار ایتا پیچه خو سرا راستا کوده بوگفته:

- ره....! ترکمه! فارسی خاندان دری یا گیلکی!؟

- تو مرا چیکار داری؟

- خاب دوروست بخان تی درسا

- تو پینک مینیک زئن دری یا می درس خاندنا ایشتاوستان دری!

- خاب می حاواس تی مرایام ناها. دوروست بخان! ول وله!

- من دوروست خاندان درم

- تی کیتابه مئن بینویشته ناها " پوشته کویان" یا  "پشتِ کوه ها"!؟

هیچی نوگوفتم دو واره شوروع بوکودم بخاندن:

- حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پوشته کوه های مغرب نزدیک می شد......

می مار ایتا ده ایسکیته بوکود. به سام می مارا فاندرستم. ایتا پیچه بوگذشت. می مار بیده من نخاندان درم. خو سرا راستا کود بوگفت:

- چره به سایی؟

- دوزیکی چی بوخوردی؟

- چی!؟

- دوزیکی چی بوخوردی؟

می مار ایتا خنده بوکود خی یاله کی ایتا دونیایا مرا فادادیدی. منام هاچین مرا لیسکا کوده می ماره مرا خنده بوکودم. ایدفایی می مار بوگفت:

- بخان زای جان بخان بدا می کارا بوکونم.

- اسا بوگو چی دوزیکی بوخوردی؟

- چره دوزیکی بوخورم زای جان!

- مگه مرا ایسکیتی گیره نیگی دوزیکی ایچی بوخورده دارمه!؟ خاب تونام...............

- آها...........اوتو گمه کی تی ایسکیتی بشه زای!

هیچی نوگفتم. دو واره بخاندم:

- حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پشت کوه های مغرب نزدیک می شد....

بازام می مار بگب بامو:

- تی حاواس چره ننای زای جان.

- ده چیسه مار. ده چی بد بخاندم!؟

- کوجایی یا کُجایی!؟

- تی ایسکیتی مگه واله مار!؟

- ترکمه نوبو تی دوما جا بدن دوروست بخان تا جاروکونه مرا تی جان دنکفتم.

- خاب: حسنک کُ جـــــــــــا................یییییییییی...خُبه!؟

- اها خوبه ولی نه اوتو درازه بدی!

دو واره بخاندم:

- حسنک کُجایی دیر وخت بود خورشید پشت کوه های مغرب ..............

ایدفایی می مار موشت بوکوده بوخچا بیگیفت خو دس تاوه دا می سمت داد بزه:

- می سر بوبو آستانه کمج!بلا حسنک بیبی درده حسنک بیبی تی پئره کللا با تی درس خاندن! جغیر از حسنک هیچی ده ناری بخانی!!!

تا بوخچه بوخوره می سر، واز بوکودم جه دراسان،  ده بودو هیره سر کتله متله دوکوده دونکوده دکفتم صارامئن وازو ولنگ کودنه مرا بخاندم:

- حسنک کوجایی دیر وخت بود خورشید پوشته کویانه مغرَب نزدیک می شد!

هان!
.

برگردان فارسی: حسنک کجایی

باران امان نمی داد همین طور یک ریز می بارید. زاغی خیس شده میان لانه اش پنهان شده تکان نمی خورد. زیر پاگرد ایوان مرغ و خروس ماتم گرفته گاه گاه خاک را چنگ می زدند و به همه جا می پراکندند. توله سگ، دور دورها زیر کُندۀ درختی انگار با باران دعوا داشت. لحظه شماری می کرد که از زیر کنده بیرون بیاید و مرغ وُ خروسها را از زیر پاگرد ایوان فراری دهد. مادر از این سر تا آن سرِ ایوان پرده کشیده بود تا باران همه جای ایوان را خیس نکند. بخاطر باران من هم نتوانسته بودم بروم بازی کنم.

مادرم به من گفت:

-         بشین دَرسَت رو یاد بگیر.

-         درسم را یاد گرفته ام مشقهایم را هم نوشته ام

دوباره کتابم را برداشتم  نشستم تا بخوانم گفت:

-    روی چارچوبِ در ننشین!

-    چرا؟

-    خوب نیست!

-    چرا خوب نیست؟

-    کارَت جور در نمیاد!

-    من که کار ندارم!؟

-    هرکسی رو می بینی کار داره. کارِ تو هم حالا درس خوندنه!

-    من خونده ام!

-    وای تو چقدر حرف می زنی بچه!

روی چارچوبِ در نشستم. مادرم دست از سرم برداشت و مرا بحال خودم گذاشت. بقچۀ تکه پاره های پارچه هایش را روی حصیر ایوان پخش کرده، شروع به دوخت و دوز کرد.

کتاب فارسی در دستانم روی چارچوبِ در نشسته بلند بلند جوری شروع به خواندن کردم که داد می زدم انگار در حیاط مدرسه با بچه ها صف کشیده ام، من می خوانم؛ آنها هم پس از من واگویه می کنند:

- حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پوشته کویانه مغرب نزدیک می شد.....

ناگهان مادرم سکسکه اش گرفت. خواندن را قطع کردم. دیدم مادرم  اصلا حواسش به من نیست. دوباره خواندم:

-         حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پوشته کویانه مغرب نزدیک می شد.

مادرم کمی سرش را بلند کرد و گفت:

-         بچه! داری فارسی می خونی یا گیلکی!؟

-         تو با من چی کار داری!؟

-         خوب دَرسَت رو دُرُست بخون!

-         تو دوخت و دوز داری می کنی یا به درس خوندنم گوش می دی!؟

-         خوب حواسِ من به تو هم هست. دُرُست بخون!  پُر روی حرف گوش نکن!

-         من دارم دُرُست می خونم!

-         توو کتابت نوشته "پوشته کویان" یا " پُشتِ کوه ها " !؟

چیزی نگفتم. دوباره شروع به خواندن کردم:

-         حسنک کوجایی دیروخت بود خورشید پوشته کوه های مغرب نزدیک می شد.....

مادرم دوباره سکسکه کرد. درس خواندن را قطع کردم. کمی گذشت. مادرم دید دارم نمی خوانم. سرش را بلند کرد و گفت:

-         چرا قطع کردی؟

-    دزدکی چی خوردی؟

-    چی!؟

-    دزدکی چی خوردی؟

مادرم خنده ای کرد انگار دنیا را به من داده اند. من هم خودم را لوس کرده با مادرم خندیدم. ناگهان مادرم گفت:

-    بخون بچه جان. بخون بذار من هم به کارم برسم.

-         حالا بگو دزدکی چی خوردی؟

-    چرا دزدکی بخورم بچه جان!؟

-    مگه هروقت سکسکه ام می گیره به من نمیگی  که دزدکی چی خوردم!؟ خوب تو هم.............

-    آ هـــــــــا.........! اونجور میگم تا سکسکه ات قطع بشه بچه!

هیچ نگفتم. دوباره خواندم:

- حسنک کوجایی دیر وخت بود خورشید پشت کوه های مغرب نزدیک می شد.....

باز هم مادر به حرف آمد:

-         حواست چرا نیست بچه!

-    دیگه چی شده مادر! دیگه چی بد خوندم!؟

-    "کوجایی" یا "کجایی"!؟

-    مگه سکسکه ات میذاره مادر!؟

-    شیطون نشو دُمت  رو جمع کن درست بخون تا با دستۀ جارو به جونت نیافتادم!

-    خوب: حسنک کُ.............جــــــــــــــــــــــــــــاییییییییییییی......خوبه!؟

-    آره  خوبه ولی نه دیگه اونجور بکشیش!

دوباره خواندم:

- حسنک کجایی دیروقت بود خورشید پشت کوه های مغرب.............

ناگهان مادرم چنگ انداخت بقچه را دستش گرفت به طرف من پرتاب کرد، داد زد:

-         سرمُ بردی! بلا بگیره حسنک! درد بگیره حسنک!  کلۀ پدرت با اون درس خوندنت! غیر از حسنک چیز دیگه ای نداری بخونی!؟

تا بقچه به سرم بخورد از چارچوبِ در پریدم. دویدم بطرف پاگرد ایوان، دمپایی چوبی پوشیده نپوشیده داخل حیاط رفتم؛ شلنگ اندازان خواندم:

- حسنک "کوجایی"  "دیروخت" بود خورشید "پوشته" "کو یانه" مغرَب نزدیک می شد!

همین!

سه تا چاردانه جه ایتا گیله مرده نیمه شبانه شعرو شاعری!!!- گیل آوایی

هاچین تورم، پیله لاتم، سی یا مست

ایدریا ارسو می چوما دوارست

فو وو کویا مانم پاختا بو لاب خاک

ببرده باد، می دیل گیلان بمانست

فارسی

به معنی واقعی دیوانه ام، یک لاتِ کاملم، سیاه مستم

یک دریا اشک از چشمم سرریز است

فروریخته کوه را می مانم، پهن شده، خاک شده

باد برده است، دلم گیلان مانده است

2

جه غوربت واهیلم، هاتو کونم داد

می ارسو امرا گم بیداد بیداد

هاتو کورم کلاچم داد زنم داد

مرا آوه جا ده  دیوانا بو باد

فارسی

از غربت سرگشته ام، همینطور داد می زنم

با اشک خود می گویم بیداد بیداد

همینطور هر چه شد، شد، داد می زنم

بادِ دیوانه شده به من پاسخ می دهد

3

پی یالا فان درم مسته دمه ناز

کرا  نازا دره می تام بزه ساز

هاچین ایجگرا بوم جه تاسیان داد

شرابه نازه جا دیل خانه آواز

فارسی

به پیاله دارم نگاه می کنم مستی را ناز می دهم

و ساز خاموشِ من دارد ناز می کند

براستی ضجه شده ام از داد دلتنگی

با ناز شراب دلم آواز می خواند

تی بهاره وارشو سرما زمستانا بيدم-2 - گیل آوایی

ایتا قدیمی گیلغزل( ایتا پیچه چاکون واکون بوبوسته!):

تی بهاره وارشو سرما زمستانا بيدم

تی آلوچه داره تی ته مستی خندانا بيدم

چوم ننامه چومه سر بسكی دپركستم جه خواب

خوابو بيداری ميان بس تی فوخوسانا بيدم

تا باموم ايپچه سرادم می ديلا با تی خيال

گورشا بوسته قاقابوم بسكی تی ونگانا بيدم

پور بيدم خنده تی لب تی روزيگاره ديلخـوشی

هم تی آیو ناله یو پوشته بيجارانا بيدم

تا تی پا سر به سايی يـــاور نخواستی سالاسال

داره لچه كشكرت صارا خوروسخوانــــــا بيدم

ديل هاچين واهيلا به وختی كفی بی سرصدا

تی گدا باهارو خالی دس تی ویشتانا بیدم

نقله تی كفتن ويريشتن پور بوگفت آ روزيـــگار

هرجيگايا فاندرستم تی تی گولازانا بيدم

گيل آوايی پاک آویره، دورا بوسته جه دی  یار

تاسیانی ول بیگفت، گِه گیله مردانا بیدم

هاسا شعر- گیل آوایی

انهمه داد

انهمه بیداد

جنگل اوخانا کود

کوه بکالست

دریا بنالست

دمرده ادمانیم واگردانه سره روزگار

آی وای هی کس

نه دپرکست

نه بفامست!

سلاخ خانه یه خاک

خاک بسری

ایتا ایتا به نوبت!

سرپور کی کوله سر وا بمانه

جنگلانه جنگل خوسی!؟

فارسی:

این همه داد

این همه بیداد

جنگل هوار کرد

کوه فرو ریخت

دریا نالید

آدمهای غرق شده ایم در روزگار وارونه

ای وای هیچ کس

نه از خواب پرید

نه فهمید

سلاخ خانه است خاک

خاک برسری

یکی یکی در نوبت!

تفنگ بر شانۀ چه کسی باید بماند

جنگلخوابِ جنگلها را!

.

بوگو یارا کی تی یــــاری تی پیشکش- گیل آوایی

بوگو یارا کی تی یــــاری تی پیشکش

تی یاری با تی غمخواری تی پیشکش

نوا هرشب آمون با نــــــاز می خواب

کی آخوابو او بیــــــداری تی پیشکش
فارسی
به یار بگو که یاری ات پیشکش خودت
یاری ات با غمخواری ات پیشکش خودت
به خواب من هر شب نیا باز ناز
که این خواب و آن بیداری پشکش خودت
.

آویرا بوسته نیــــــــــگاره می دیل هاچین تنگه

آویرا بوسته نیــــــــــگاره می دیل هاچین تنگه

می ماره موشته پــــــلاره می دیل هاچین تنگه

زالاش بـــــــاورده کرا ناجه ناجه غوربته مئن

می ماره کتله صـــــــداره می دیل هاچین تنگه

می دیل خایه دکفم پابرانده باغه می یــــــــــان

ایموشته ســــــــیروکواره می دیل هاچین تنگه

بایید میداد فاره سید تا نوبوستمه خــــــالی آب

کی دازو واشـــو گوماره می دیل هاچین تنگه

ده لاب تــــورابو زنم می سرا به چوبو چکال

می مچه قورسه نـــاویره می دیل هاچین تنگه

هاتو کی ساحیـــله کش بم مثاله واشکسه لوتکا

شبانا مالا صـــــــــدا ره می دیل هاچین تنگه

چره مرا واکفی، گورشه کایمه، فریـــــــــــــــاد

می رشته پورده بوساره می دیل هاچین تنگه

گیل آوایه واسوخستن نشا بوبو پیـــــــله لات

می قرماقو می روباره می دیل هاچین تنگه!

آ تاریخ می فارسی ویلاگه مئن پخشا بوسته بو:

۱۷ آذر ۱۳۸۷