سیما جان/ گیلداستان - گیل آوایی

 سیما جان

19 فروردین 2580 / 8 آوریل 2021

 پیشاشو

چومان ارسو پوره/ هانده تی رافایم! / دانم نایی، آویری/ سالانه ساله/

بوشو سالانه امرا پاک بوشویی/ من/ هاچین واهیله واهیلم،

ایسام رافا یو تی راشه هاچین پایم / تی رافایی/ تی واستی تاسیانی

چوم برایی...../ وای...... مره گم ایشتاوم:

-         اخه چی واستی راشی یا پایم!؟

                                                ( گیل آوایی)

 1 

سیما دیل شواله کشه هاتو کی بوشو سالانه وامجه. هاچین واهیلا به خیاله گرده گیجه جا. خوو خاکه مئن آویرابه یا خو خاطراته مئن، توفیر ناره! آویری یو ایسان نِسان!

خاب! چی شا کودن!؟، وختی تی یادانه بوقچا واکونی، نانی کویتا یاده باله سر نشینی شی. ایتا بوقچه یادو ایتا دونیا تاسیانی. بوشو روزانو شبانا گردی ایتا ایتا یاده بالا گیری شی. جه کوچیکانی بیگیر تا هوو وخت کی ترا جومجوم دکفته تی یادانا دُوره بوکونی. تی دسام نی یه کی. تی بوشو سالانه یو تی یاد بمانستان.

چیچیلاسه مانستن تره بال زنیو نیشینیو ویریزی جه ایتا داره بال تا ایتا خانه لوجانه. گاگلف تی گرده گیجه جا خستا بو، ایتا جا تام بزه تی خاطراتا اورشین کونی بفکرا شی هاچین مثاله ایتا آبلاکو روخانه کوله سره آفتابخوسان.

هاتو تره تره ایوخت واخوبا بی دینی ایتا یاده باله سر بینیشته پراگیفته داری. سیما جانام هاتو بوو. هاتویی که مثاله ایسان نِسان، مثاله واهیله آویر کی خو بوشوسالانا دیل زئنه مرا اورشین بامو داره.  پاک

اوخان به اوخان:

-         آخ تی حال می حالای، سیمای‌ جانای[1]

سیما جان دس اونسانه. هاتو یک روند اونه گوشه مئن اوخانا به:

-         تی سر می بالای، سیمای جانای...

ایتا آه کشه یو خو پئرا یاد آره کی چاچه دیمه سرپا ایسابو پیچپیچانی خاندان دوبو:

-         های تی واستی من لاجان بوشوم لنگرود بوشوم، دیلمان بوشوم هاتو تا بامُوم به ایسپیلی تو بامویی می‌پالی

کوچیکانی هامه جایا آب بردن بویو آدما خاب بردن! پیله کانی هیزار دردو هیزار ناجه.  سالانی که هر چی بوو هانده یام آدمه دیل هو سالانه ره ول کشه. مویانا فادا باده دس، سیما دیل شواله کشئن دوبو. تسکه خانه پاک خیاله بیگفته اسه مانه دیل بو کی هاتو ارسو بوارسته یو همه جایا رده بزه هیستا گوده،  ابرانا تا آدمه کوله سر جیر باورده بو. سیما چوم سورخا بو وارگاده گرَگا قاقا بوسته فاندرستی کی هاتو جه رف جلاسته، جوم نوخوردیدی. سیما دیل هیزار را شویی. پور زمات نوبو کی وارش به سابو. آسه مانه ایجگره تومانا بوسته بو. ده هاچین خوره ناک زه یی. پوشته پوشته سیاابران، باده باله سر بینیشته شون دیبید کویانا دوارید. هاوا دیل واوُستان دوبو.  

سیما هاچین لسا بو جه وارش بوشوسته صارا خاکا یاد باورد. هاتویا مانستی کی هاسا پاک وارش بوارسته پسی، هیسته خاکه عطر پاک آدما تورا گودی. همساده خانانه در ایتا ایتا وازا بوسته بو. زاکان خوشونه ولوله کارانا سرا گیفتی بید. گاگلف ازازیلانه مئن، اوشونی کی خیلی جینگیری زای بید، ایجور اوشونه ایجگیری صدا آمویی که آدمه سرا بردی.

ایتا چیچیر راسته دیفارا واچکسته بو کی ایتا ازازیل زای بامو اونا بیگیره چیچیره دوم وُرسفته یو دیفاره آجورا جلاسته بمانسته بو. چیچیر خورا جیویزانه،  بوگروخته بو. ازایل زاکا هالی نوبو کی چیچیر اونا گول بزه بویو جه اون جیویشته بوگروخته بو.

دیفاره جوره دامنه جا ایتا دورسفته لافند والای خوردی. ایتا ترکمه ری  گیل گوده اوساده های  تاوه دایی لافندا بزنه اونا بِئگانه. هرتایام کی زه یی جه دیفاره جور دوارستی یو کفتی همساده خانه صارا مئن. ایدفایی ایتا صدا بامو ایجور کی درجه که شیشه بشکسه بی. ترکمه ره که دانه گیله گوده خو دس، بنا پا به گوروز. ده نه سا صابخانه دانه جه خانه بایه بیرون اونا چکا گیره.

همساده خانه سیماخانا بچسبسه بو. ایتا واشکسه دیفار اوشونا جه همدیگه سیوا بوکوده بو. دیفارام اونقد بالابولند نوبو کی آدم نتانسته بی دیفارا دوارسته بی تا دیفاره  اوطرفا بیده بی. هاتو اگه سرپا به سابی تانستی خانه صارا یا بیده بی. ایجور بو کی گاگلف همدیگه را دسانجار ایچی فادا فایگفتیدی. جه نمکیار بیگیر تا قندایشکن. جه تاس تا خکاره. جه سوانپالان تا پیله غازان.

سیما مار همیشک همساده زناکه مرا دره سر نیشتی یو کله گب زئنه مرا خانه کار گودی. ایدفا دِخسانه باقلایا چت گودی ایدفا سبزی ایدفا بیکاری جا کاموا بافی بویو کاله گب زئن. وختی یام کی هیچی ناشتیدیدی  بوکونید هاتو هاچین هاچینه دره سر نیشتن بویو مردوما فاندرستن تا اونه دیل ایپچه واوه.

وارشه به سا پسی سیما دراسانه سر خو زانو کشاگیفته، نیشته بو ایتا کیتابا کی خاندان دوبوو بنابو خو پا دیمه. کیتابه جا ایتا سیفیده کاغذه پره بزه بو بیرون. ایجور کی دوزه پیچا مانستن کیتابه جا فاندرستاندیبی. سیما حاواس ننابو. هم ایسابو یو نه سابو. هاتو قاقابوسته، واهیل خو مارا فاندرستان دوبو. آسه مان هاچین ابریشما مانستی. ابرانا باد ببرده بو زالاش باورده زمیمنانه سر بواره. دارانه هیستابو ولگانه جا چکه چکه فو وستی. خوروسکلاکه دانه هر تا چکه کی اونه سر فو وستی خورا ایجور والا دایی که خیاله ایتا ودره آب اونه سر فو وستی بی.

ساقوزای ایتا کوچی خاشا گازا گیفته دیفاره کش، هاچین واکفداشتنه، چکه پر زئن دوبو. ایجور بو کی

نشاستی فامستن اون خاشه مرا بازه دوبو یا هونه مرا هاچین خو سراشو تسکه تنایییا واویلان دان دوبوو. دارانه خاله مئن خورشید نیمیزگره تی تی یانه مانستن سوسو زه یی. خیاله کی ویریس ویریس آتش جه پرچینه لا شواله بکشه بی، دراز دراز فاکشه بوستی یو دتابستی.

سیما مار ردده بزه هیسته حصیرا اوسادان دوبو ببره حایاته پرچینه سر وارگانه تا اونه آب دوچوککه یو

خوشکا به. آفه تاب هاچین تازه عروسه مانستن خو دامانا واشادان دوبو، هاتویا مانستی کی هاممه چی سر دتاب دتاب نور واران گودان دوبو. پرچینه لا هاچین آتشه مانستن روشنایی دپاچستی خیاله کی سوانپالان بیگیرد چومانا، آفتابا فاندِرَد!

سیما خو چوما جه خو مار جیگیفته کیتابا فاندرست. دس درازا گود. کیتابا جه خو پا دیمه ویگیفت. ایتا پیچه آ دس او دس بوگود، ایجور کی واکونه وانکونه، کیتابه جلده سر خو انگوشتانا بکشه بازین اونا وازا گود. کیتابه لا سیفیده کاغذا فاکشه باورد بیرون. تا بوبوسته کاغذا کی خیاله هیزارلا بوگوده بی وازا گود. چن دفا بوو که خاندان دوبو خودشام نانستی. یانی نیشمارده بو کی بدانسته بی. هاتو بازام کاغذه سر چوم بگردانه جه جور تا جیر. بازین کاغذا خوو دسه مئن موشتا گود، خوو زانو کشا گیفت. آسه مانا چوم بودوخت.

ایتا چیچینی دوما بیگیفت که جه داره شاخانه مئن بجسته بیرون بامو پرا گیفته شون دوبوو. هاتو چیچینی یا فاندرست تا جه اونه چوم دکفا، دوارست. ایتا نوخته بوبوست. آویرا بوست. بوشو. خوپا انگوشته مرا حصیرپرا واگردانه. دوو واره اونا هونه جاسر واگردانه چاگود. حصیر پره راستا بوست. سیما دوو واره حصیر پرا واگردانه هونه جاسر چاگوده بنا. هاتو کی خو پا انگوشتا جه اونه پره سر اوساد، حصیر پره دوو واره راستا بوست کج کجکی بمانست. سیما ایجور کی ایتا گیله گوده یا پاختا کونه خو پایا بنا

حصیرپره سر. بازین هاتو پایا اوساد حصیر پره بازام سرراستا گود. سیما حوصله سراشو های حصیرپرا

خو پا مرا واگردانه یی کی صاف بمانه بازین کی خو پایا جه اونه سر ویگیفتی بازام حصیرپره راستا بوستی. سیما پا بنه حصیرپره سرو پایا ویگیفتن اینقد درازه بداشت کی سیما کوفر بسر بامو توندا کیتی پا نایی یو  خو پایا ویگیفتی بازین حصیرپرا لقدا گیفتی ایدفا سیما مار کی حیاطه مئن فچمسته خو کارا دوبو سرا راستا گود بیده سیما خو پایا های زنه ایوانه سر. بترسه. خو چادورا که واوسته جه اونه کمر کفتان دوبو دوو واره خو کمرنه دور توشکه بزه سیمایا هوتو فاندرست. خوره خوره خو دیله مئن بوگفته:

-         وای آ کور چره آتو دکفته داره آیوانه جان!؟

بازین ایتا آه بکشه یو دو واره خو کارا بوگود.

سیما ویریشت. بوشو ایتا تیان آب دوگود. تیانا باورد بنا حصیرپره سر. ایجور کی بگه:

-         خاب! اسا چی! بازام تانی!؟

باد هاچین تورا بوسته بو. وارگانه بوشوسته شالیکییا بکنده ببرده بو داره لچه ایتا خاله سر وارگانه بو.  شالیکی داره باله جا جلاسته، ایجور والای خوردی کی پاک خیاله داره خالا خاستی واشکنه. سیما هاتو قاقابوسته شالیکی یا فاندرستی بیدینه شالیکه واچرده به یا انکی داره خال واشکفه.

نه شالیکی، نه باد، نه خانه، نه دار، هاچین خیالا شونو بوشوسالانا وامختنو اورشین گودن.

خاب! هانه ده! خیالا شی، ده ترا هالی نیبه کی هاسایه یا بوشو سالانه سال!. یا دیل زنی یا دیل شی، یا

دیل زنه یا دیل پرا گیره شه! آکه واخوبا بی!؟، تی دس نی یه!

 2

 سیما خو یادانا اورشین بوگوده. ایتا آه بکشه. خیالاشو، آیوانه جیرو جورا فاندرسته. ایجور کی هاچین ایسابو یو نه-سابو. ایجور کی ماره دسفارسو پئره نفس. ایجور کی پاک هو آیوانو خانه یو صاراباغ بو یو هیچی جابجا نوبوسته بوو. هو آیوانه سر بوو یو هوروز کی خوو ماره مرا خانه کارا دوبو. شب نوبوسته بو. هالا بمانسته بوو  کی روزه روشنایی بوشوبی یو شبه تاریکی ره راه وازا گودیبی. سیمایا یاد بامو کی چراغلوله پاکا بوسته نفته بانکا دیمه دیواره کش ناهابو. اونه شکمبه دانه خالی هی ذره نفت اونه مئن دینه بو. سیما شه اونا اوسانه باوره تا تاریکا بوسته برق بوشو اونا روشنا کونه. نفته بانکا پیلله بو نتانستی چراغه مئن نفت دوکونه. نفته بانکا دیمه ایتا شیشه هاچین ایتا هفتایی قد ناهابو. نفته بانکا جا، اونا اوسانه چراغه مئن دوکونه. چراغا آرامه اوسانه آوره نیهه دیواره طاقچه سر.

شب شام خوردان دیبید کی برق شه. سیما مار شه چراغا روشنا کونه. ایتا کیبریت زنه روشنا نیبه دوتا زنه نیبه. سه تا چارتا هاتو ایدفایی اونه انگوشتا ول بیگیفته سوجه داد زنه:

-         بی صاب چره روشنا نیبه مردای!؟

سیما ویریزه شه خو مارا فاره سه. اونام هاتو چندتا کیبریت زنه روشنا نیبه. سیما پیله برار آیه دو تا کیبریت زنه روشنا نیبه کیبریتا تاوه اوشن تر گه خاب انه خوتام بوجور آره بازام فیتیله ول نیگره. سیما پئر آیه اونام هرچی کیبریت زنه اونه انگوشت سوجه ولی چراغ روشنا نیبه. ایدفایی چراغا آوره بوجور تر خو دوماغا بره فیتیله ور بو کشه دینه اصلا نفته بو نده. گه:

-         انکی نفته بو نده!

سیما مار گه:

-         چراغه شکمبا فان در تا سراشو نفت دره.

هاتو کی گفتان دوبو سیمایا فاندیره واورسه:

-         توو چراغا نفت دوگودی؟

سیما گه:

-         آها

-         نفتا جه کویه  اوسادی!؟

-         جه اوو هفتایی نفته بانکا دیمه!

سیما مار گه:

-  اون کی نفت نی یه زای! آبه!

سیما حایرانه بو دور دوره شرا چوم بودوخت. ایجور کی ماره دیلزئنا یاد باوریو اونه کشاگیفتنه ناجا بداره، خو سرا تکان بدا. خوره خوره بوگفته:

-     بوشو سالانا فقط تانی یاد باوری حایف چی تونداتوند بوشو آویرا بوست. آدم کی کی ناره پیللا به. پیللا بوسته پسی هیزازتا ناجه مرا پرا گیره شی خو کوچیکی سالان.

خو افشانا بوسته مویانا جه خو چومانه جولو کنار زنه. دسانا نه خو سره تان. سرا جورا گیفته آسه مانا فاندره. چوم پیله نزه بازام خو پئرا یاد آوره کی چاچه دیمه خو دسودیما بوشوسته پسی سرپاایسابویو نارنج دارا فاندریستی پیچپیچ کونان خاندان دوبو:

-         تی حال می حالای سیمای جانای...... تی سر می بالای سیمای جانای......

 3

 سیمایا گفتی کی:

 -          بلته جه آ سر تا اوسر ایقد واش دوبو. بلته فان رسه ایتا دوکان ناهابو.

 تازه صابخانه بو کی سیما ماری خانا بیهه پسی اویا آ سالانا کی دوارسته بو، زندگی گودی. خو ایسما اشرف بوگفته بو کی اونا اشی دوخانه ده. سیما هونه جا ایجازه فاگیفته بو کی خو ماری خانا بیده بی. گفتی کی جه لنگرود باموبو رشت. رشت کار گودی. اونه مرده پورسینا کار گودی. دوتا زای داشتی که مدرسه شو بید. خودش خانه تنها ایسابو یو اونه مرد کاره سر. زنای کاره جا مرخصی فاگیفته بو. قرار بوو کی کی بشه تهران خو مرده براره خانه. اشی سیمایا بوگفته بوو که لنگرود خو پئره خانه نیشته بو بازین جه لنگرود باموبو رشت خانه بیهه بو.

اشی مرخصی روزان بود کی سیما جه هفت کویو هفت دریا غوربت باموبو رشت.

اشی گفتی کی اوو وختان، پئره خانه یو کوچیکی سالان، اوشونه خانه ایتا پیله خانه بویو پیله صارایو باغو بولاغ. ایتا دوکانام اوشونه نزدیکی نهابو. گفتی:

-          می پئره همیشک جه ها دوکان مره چکچی هه ییم.

بازین ایتا پیچه خو دیمپرا دس بزه پسی بوگفت:

-          ده دوکانام دَوَسته بو. اونه درو دیفارا خاک بیگیفته، ایا اویا جه فو وسته گیله الابه دیفاره چگاله دخشارده واش دوبوسته بو. دوکانه بچسبه روخان دراز دراز واشاده بوبوسته اونه آب تا چکره یام فان رسه یی. روخانه کول گومارا بوسته گاگلف ایتا گوسکا جستن گودی. دوکانه لبا بیگفته، روخانا دوارسته فاره سه یی بلته ور. واشانا دمخته بلته یا وازا گودی. شوی اونه اوشن تر.  

 اشی خو سرا جیر تاوه دا پسی آرامه ایجور کی خوره گب بزنه بوگفته:

-          آدمه دیل ترکسی اویا به سابی. هانه واستی می مرده مرا باموم رشت.

 اشی سیماره حرف زئن دوبویو سیما فکرا شوبو. سیمایا یاد آیه کی خانه جا بیرون  نتانستی بشه! واستی خانه به سابی. هم خوشه واستی هم اونه ریفقانه واستی. سیما همیشک گفتی کاشکی هیچی نانستی بی هیکسا نشناختی بی هیکسه ناما نانستی بی. ایجور ناجه مرا آه کشه یی یو خوره خوره گفتی:

-          بازی وختان چی خوبه کی آدم هیچی نانستیبی. هیچی نانستن ادمه خیالا راحتا کونه هرچی ایسه خودشه. چی خاک بسر ببه چی گول بسر. خودشه خودشه بوگوده گونا.

 سیما هیچی نیگه. شه چاچه دیمی. ودره جا ایموشته آب خو دیمپرا زنه. سرپا ایسه. ایتا آه کشه یو جه خانه آیه بیرون. هر چی گرده ویشتر اونه دیل گیره. هیچی هوتو نوبو کی سالانه سال سیما یاد بمانسته بو. آخه سی سال رشتا نیده بو. سی سال خو شهر را خو خیاله مئن دیل بزه بو. بازین کی باموبو رشت، سی سل پسی رشت ده هو رشت نوبو. هر جیگا شویی هرجیگایا ده یی هون نوبو کی بوو. خوماری خاکه مئن غریبه بوو. اپا اوپا گوده جایام نوبو هاتو تا واخوبا به بوشوبو تازه آباد. آسره تازه آباد تا اوو سره تازه آبا قبران تته رج نهابید. هاتو خوره خو خیاله گرده گیجا مره شون دوبو یو قبرانه سر فاندریستی یو ایسمانا خاندی که ایدفایی  قبرانه مئن اونه ایسما بیده. سیمایا خوشکا زه. قبره دیمه بینیشت. قبره سر دس بکشه. واش پاشا بکنده. هاتو سیما چومه جا ارسو فو وستی. هیستا بو دس جه ارسویانا قبره سر بکشه یو ونگ زئن دوبو. سیما حاواس ننابو. ایتا دس بوخورده سیما شانه سر. خوره ننابو. سیمایا بوگفته:

-          چره اتو ارسو فوکونی؟ تو کیسی زای جان؟

 سیما خو سرا راستا گود. سیما چوم دکفته اونه ماره چوم. هون کی سیما اونه ره هاچین واهیل بو. هون کی اونه آخری نامه کیتابه لا ناهابو هیکس نانستی.

 نه باغ بمانسته بو نه دارو درخت. نه کوچان هوو کوچان بید نه محل ده اوو محل. همه چی ایجور دیگه بوبوسته بو. کوچیکانی کوچه بوشو سالانه مانستن اویرا بوسته بو. آدمه دیل شواله کشه یی وختی کوچیکی نشانانه ره چوم گردانه یی هیچی نیافتی.

پاک هاتویا مانستی کی سالانه سال دوارسته بویو هیکس اوسامان ناموبو نوشوبو نه سابو.

 

سیمای جانای/ عاشورپور 

آخ تی حال می حالای، سیمای‌ جانای

تی سر می بالای، سیمای جانای

های تی واستی من لاجان بوشوم لنگرود بوشوم، دیلمان بوشوم

هَاتو تا بامُوم به ایسپیلی تو بامویی می‌پالی

 بنازم آی دیل، بنازم آی دیل،

تی اَمونا

نتانم آی دئن، نتانم آی دئن،

ده تی شونا

های تو وا بمانی می پَالی به ایسپیلی، خیلی باز خیلی

 پامچال بیبیم آی سبزه سر یا بنفشه چشمه ور

 آخ بزن نی‌زن نایی، غم دارم ایمشب من

دَارم هرچی، ئی چی کم دارم ایمشب من دِرَاکوده یارجان گوش به زنگ هر دم دارم ایمشب من آخ می عزیز جانای، می جانانای، تی قوربانای بیا بوجور می دامانای، می سامانای، دتابانای به گوش اَیه نی‌زن یار اسبِ زنگ جان جینگه جینگه‌ش خوش‌تر از هر نی و چنگ جان

 من تی راشه قاقابوسته چوم برایه ایشمارم

 بسکی تی رافا خیالا شوم خیالا دخشارم

تسکه راشی یو هاچین رافا ایسان تا چوم دکف

 تی خیالا امرا دیل تورانه پاک حایرانا بوست

 واهیل چوم اونی چینم راشی تی رافا

 فاندرمه تسکه راشه چوم برایی ایشمارم

 ...... 

اولین داستان " سیما" با بخشهایی از همین متن در این نشانی هم منتشر شد:

https://tasianeha.blogspot.com/2016/10/blog-post_26.html

 

---

[1] عاشورپوره ترانه جا: سیمای جانای!