مجموعه ای از 22 داستان گیلکی با برگردان فارسی – گیل آوایی

"تسکه شبانه دسکلا "

مجموعه ای از داستانهای گیلکی با ترجمه فارسی

تاریخ انتشار: آذرماه 1396 / دسامبر2017

یک اشاره:

نوشتن و سرودن به زبان گیلکی برایم بیش و پیش از اینکه بیان ناگزیر فکر و حس  نوستالژیک به زبان مادری باشد (که صد البته حال و  هوای ویژۀ خود را دارد)، تلاش برای بازآفرینی و بازشناساندنِ رنگی از رنگین کمان ادبیات بومی میهنمان است.

زبان گیلکی اگرچه به دلایل مختلف، از جمله غالب بودنِ زبان فارسی، آن گونه که باید و شاید از بهره گیری و فراگیری بازمانده است و بیش از اینکه زبان نوشتاری باشد، زبان گفتاری ست که همین حالتِ گفتاری شدنِ زبان گیلکی، واژه های زیادی از زبان فارسی را بخود گرفته و امروزه می بینیم که زبان گیلکی بیشتر فارسی با لهجۀ گیلکی ست تا بکارگیریِ واژه  های اصیل گیلکی که می توانست باشد. نوشتن، سرودن و حتی گفتن به زبان گیلکی وقتی نمایان تر و گیلکانه است که از واژه های با ریشۀ در همین زبان بوده باشد. از این نگاه است که گاهان نوشتن و سرودن، بسیار پیش آمده که بخواهم دنبال واژه های فراموش شده باشم یا حتی دنبال آن بگردم. چنین حالتی در نوشتن بیشتر است اما در گفتار چنان فرصت یا حتی حوصله ای شاید نباشد ولی برای فراگیری و بکارگیریِ درستِ زبان گیلکی باید نه تنها مسئولانه برخورد نمود بلکه ناگزیر به یادگیری و فراموش نکردن آن هستیم. وقتی فارسی را با لهجۀ گیلکی بکار می گیریم( چه گفتاری و  چه نوشتاری) عملاً به تخریب زبان گیلکی می پردازیم. غلط آموزی و غلط آموزاندن، از نیاموختن بدتر است!

به هر روی، تا کنون چندین مجموعه داستان، غزل، چاردانه( رباعی و بویژه دو بیتی) به زبان گیلکی منتشر کرده ام. فهرست این مجموعه ها در بیوگرافی ام( پایان همین مجموعه) آورده شده است.

" تسکه شبانه دسکلا[1]" به معنی دست زدنِ شبهای تنهایی، مجموعه ای از داستانهای گیلکی ست که با ترجمه فارسی منتشر کرده ام. این  مجموعه داستان شامل بیست و دو داستان کوتاه گیلکی و دو یادداشت فارسی ست. ترجمه فارسیِ این داستانها بیشتر برای غیرگیلک زبانهایی ست که به ادبیات بومی میهنمان بویژه گیلکی علاقمندند. خواهش من از گیلکها این است که بکوشند گیلکی را بخوانند تا به خواندنِ به زبان گیلکی عادت کنند. بیشتر ما گیلکها به خواندنِ نوشته ها به زبان فارسی عادت کرده ایم و از همین نگاه، خواندن به زبان گیلکی برای بسیاری از گیلکها دشوار است. برای رفع این مشکل تنها راه عادت کردن به  خواندن به زبان گیلکی است. بیاد داشته باشیم که زبان گیلکی را فقط گیلکها می توانند بهتر و کاری تر و درست تر،  زنده و بارور و بالنده نگه دارند. گیلکی زبان مادریِ ما و فارسی زبان ملی ماست. بالندگیِ زبان گیلکی به زیباییِ رنگین کمان ادبیات بومی میهنمان می افزاید. برای زیباتر شدنِ این رنگین کمان بکوشیم.

با مهر

گیل آوایی

1396/ 2017

هلند

---

[1] تسکه شبانه دسکلا" = دست زدنِ(هلهله کردن) شبهای تنهایی/ ساکت/خلوت( تسک = ساکت-سوت وُکور، خلوت/ شبان= شبها، دسکلا = دست زدن)

 این کتاب با فورمات پی دی اف در صفحه ی گیل آوایی در سایت مدیافایر منتشر شده است. برای دریافت/دانلود کردن آن همینجا کلیک کنید.

گیلچاردانه - گیل آوایی

چوما وارش، دیما بردان دره آب

مرا جه تاسیانی نبره خاب

گیلآوازه دیله شب دیلمانی

بایم نایم بشم نشم دیله داب!

فارسی:

چشم  را باران، گونه را  آب می برد

از دلتنگی خوابم نمی برد.

شب آواز گیلکیِ دل دیلمانیست

بیایم نیایم بروم نروم عادتِ دل است!

2

بازام  ارسو دره پا در میانی

دیله که کاره خاندن دیلمانی

تره خانی کشی آه، بیکسی داد

هاچین گورشابی پاک واهیلا مانی

فارسی:

باز هم اشک دارد پا درمیانی می کند

کارِ دِلَک است دیلمانی خواندن( آواز دیلمان)

برای خودت می خوانی آه می کشی از بی کسی داد

درست داغ می شوی حیران می مانی

.

چله شب چرچره دارا خانه اما گیله مرد - گیل آوایی

چله شب چرچره دارا خانه اما گیله مرد
شبجره هیچی ناره بیچاره تنها گیله مرد

ورفو سرما دگزه لوختی خیابان خوسا، وای
چی داری انگاره با آجیله اعلا گیله مرد!؟

وامرازه شادی کرا شهرا دوارسته ندار
سفره یه رنگی ناهان بی غمه ویشتا گیله مرد!؟

سفره خالی امی شهر چن تا خوسد بی نانو اب!؟
چندتا زای ویشتا داره ناجه پلایا گیله مرد!؟

چله شب شادی اونه کی بیگیری دسته ندار
ویشتا همسادا فارس با دیله دریا گیله مرد

وای اگه من مرا قوربان بیبی بیگانه جه خلق
وای اگه فان رسی داد بیچاره بی پا گیله مرد!

گیل آوایی دوخوشاسته جه آ روزانه سیاه
داد فارس واستی بیبیم هر بی پنایا گیله مرد

برگردان فارسی
شب چله غوغاست بخور بخور در خانه ی دارا، اما گیله مرد
برای شب نشینی بیچاره تنها هیچ ندارد گیله مرد
برف و سرما نیش نیش می زند خیابان خواب را، وای
چه داری سرِ مهمانی دادن با آجیل اعلا گیله مرد!؟
شادی به آدم نمی اید وقتی شهر پر شده است از ندار
سفره رنگی گذاشتن بی غمِ گرسنه گیله مرد!؟
چند نفر در شهر ما با سفره ی خالی بدون نان و آب بخواب می روند!؟
چند تا بچۀ گرسنه حسرتِ پلو دارد گیله مرد!؟
شادی شبِ چله آن است که دست ندار را بگیری
به داد همسایه ی گرسنه برس با دریادلی گیله مرد
وای بر تو اگر آنقدر از خودت ممنون بشوی و بیگانه با خلق
وای برتو اگر نرسی به بیچاره ی بی کس گیله مرد
گیل آوایی پژمرده از این روزهای سیاه
باید کمک رسانِ هر بی پناهی بشویم گیله مرد!
.
چله شب 1390

چندتا گیلچاردانه! – گیل آوایی

دیلام آ چله شب غوربت بینیشته
خکارا یاد باوَرد آبجی واویشته
شبان بیداری یو نقله پیله مار
دپرکانه جه خاب، خنده جیویشته

فارسی:

دل هم این شبِ چله غربت نشسته

تاوه را یاد می آورد تخمۀ بو داده شده( سرخ شده در تاوه!)

شبها بیداری و داستان گفتنِ مادر بزرگ

از خواب بیدار می کند خندۀ او بخنده افتاده است.

2

هاچینه چـله شب سالان به نوبت
کرا به شبچره درخاکه غوربت
انارو هیندوان حافظه فال
بازام واهیلابو دیل گیمی غوربت

فارسی:

بیهوده شبِ چله سالها به نوبت

همینطور نُقلِ شب است در خاک غربت

انار و هندوانه فالِ حافظ

باز هم سرگشته شده دل می گوییم غربت

3

زمستانه بازام بی ولگه داران
بوپوخسته هاچین اشکل، بیجاران
چوخا می کول جه سرما فاندرم قاق
اکه سبزا بده داران بهاران

فارسی:
زمستان است، باز هم درختان بی برگ
ساقۀ برنج شالیزار پوسیده است
بالاپوش نمدی روی شانه ام به سرما حیرتزده می نگرم
چه وقت، درختان سبز می شوند بهاران .

4

بیگیفتم فاله حافظ تی وفاره
کرا خنده بوکود حافظ می کاره
بوگفته تو هاچین بی شات خوری تاب
نواستی دیل ناهان هر بی وفاره

فارسی:

گرفتم فال حافظ برای وفای تو

حافظ خنده کرد از کار من

گفت تو بیهوده خودت را به جنب و جوش می اندازی

نباید به هر بی وفایی دل داد.

5

می دارو می ندار ایرانه خاکه
گولازه می وطن گیلانه زاکه
باباخان تیرکمان شاله عروسی
قشنگو رنگ وارنگ ایرانه پاکه

فارسی:

دار و ندار من خاک ایران است

افتخارِ وطنم بچه گیلان است

رنگین کمان زده است عروسی شغال

قشنگ و رنگ و وارنگ، ایرانِ پاک است.

خیال قطاره مانستن-هاسا گیلچامه - گیل آوایی

خیال قطاره مانستن

را دکفه یو هر تا تی یادو خاطره ایسگا ایسه،

همه جایا وامجه یو شه.

جه آ ایسگاه تا او ایسگا

منمو می ناجه آه،

تامبزه ایجگرانا چوتو وا اوچینم!

فارسی:

خیال مانند قطار

راه می افتد و هر ایستگاه یاد و خاطره ات می ایستد

همه جا را می کاوَد.

از این ایستگاه به آن ایستگاه

من هستم و آهِ حسرتم

دم فرو بسته ضجه هایم را چطور برچینم!؟

2

تاره زخمه یان دیله اوخان پاک

یادانه ایسگایانه

خیاله قطار رادوار

پاتوک پاتوک پیاده سواره دیل لاب

وای

جی
جیگیفته ناجه یانا چوتو واچینم

فارسی:

زخمه های تار

پژواکِ دل است انگار

قطارِ خیال در راه است 

در ایستگاههای یاد

تُکِ پا، تُکِ پا، دل پیاده سوار است انگار

وای

حسرتهای نهفته  را چطور برچینیم!؟
.

چومان ارسو، بزم تی دامنا چنگ - گیل آوایی

چومان ارسو، بزم تی دامنا چنگ

می دیل بی تو بیگیفته های بزم ونگ

سماور، قوری، تی چومِه ایسَم قاق

تی خاکا می خیاله مئن بزم چنگ

فارسی:

با اشک چشم، به دامنت چنگ زدم

بی تو دلم گرفت، هیِ گریستم

سماور، قوری، به چشم تو خیره ماندم

خاکِ ترا در خیال خود چنگ زدم.

خودایام تی خودا، نه می خودایه-ایتاچاردانه - گیل آوایی

خودایام تی خودا، نه می خودایه

تی سوفره پور می سوفره بی پلایه

خودایی جوفت تیشین قسمت میشین تاک

تی ایسلامه جا، می سر بی کولایه!

فارسی:

خدا هم خدای توست نه خدای من

سفرۀ تو پر است و سفرۀ من بی پلو

خداییش!، جفت قسمت توست و  قسمت تک

از اسلام توست که سرِ من بی کلاهست.

کتابهایی که طی هیجده سال گذشته به زبان گیلکی منتشر کرده ام - گیل آوایی

جهت نشانیهای اینترنتی ( پیوندها/لینکها) برای دریافت یا دانلود کردن هر یک از کتابها همینجا کلیک کنید