اونا ده جوتیکی واکفته بو. هیچی
نتانستی بگه خو پئرا فاندرستی. همسادانام قاقا بو اونه دور جیما بوسته بید.
مردای ده گب نزه یی....مرداکه
چوم وازا بو اسمانه دور دوره شران گردسی.
نه بیجار بوو نه بیجار مرز نه
روخان بو نه نُوب. نه کره روف نه گوسکا. نه گاب بو نه مانده. نه باغ بوو نه لیلکی
دار. نه کوتام نه. ایجور کی بیگی:
همیشک ایتا وخت ناها کی دینی
همه بوشوده. هی کس نمانسته، حتتا خودتو هوو پرنده کی آمویی هر روز دانه ره.
هان!
برگردان فارسی داستان گیلکی:
آخرین پِلک زدن، آخرین آه
28جون 2000/ دوو واره بینویشته
13 اکتبر 2018
یک خانۀ بهم ریخته بود با یک
پیرمرد. حیاط خانه سالهای سال جارو نشده، باغ خانه پر از علف هرز، پرچین خراب شده(
از هم گسسته) و پیرمرد از پا افتاده، چنانکه امروز بمیر فردا بمیر. نه خانه دار
بود نه شالیکار. میان همین خانۀ بزرگ، پیرمرد تنهای تنها بود. هیچکس نبود. همسرِ پیرمرد
مرده بود. بچه هایش هر کدام یک جایی رفته بودند. گاهگاهی دختر بزرگش پیش پدرش می
آمد. بیچاره پیرمرد کشان کشان کارهای خودش را می کرد. این روز هم تنهای تنها بود. دختر
پیرمرد برای خرید رفته بود. چهارشنبه بازار بود. بیچاره پیرمرد از ایوان پاایین
آمده، انگار داشت می افتاد. همینطور افتاده نیفتاده، در پاگرد ایوان نشسته ننشسته،
خم شده آه کشید. یک جور آه که انگار در فاصله یک پلک زدن، تمام سالهای رفته از
جوانی تا پیره را بنگرد. نگاه کردنی که سالهای سالش را درست مرور کند.
همیشه خروسخوان بر می خاست تا
آفتابخواب. از باغ بگیر تا گوساله و گاو و شالیزار. بیچاره مرد همانطور عادت کرده
بود که پس از خوردن نهار، در گرمای نیمروز روی ایوان می خوابید و هفت پادشاه را
خواب می دید. این روز هم همینطور شده بود. انگار که پس از خوابِ نیمروز، الان است
که روی مرزِ شالیزار دارد می رود. کمی می ایستد. با دست جلوی خورشید را گرفته، به
دورها نگاه می کند. تا چشم کار می کند سبز است. برنج قد کشیده مانند مروارید
روی سینه شالیزار می درخشید.
بیچاره مرد، به دستهای پینه
بسته اش نگاه می کند. با درخششِ آفتاب، قاه قاه خنده کرده و با غرور روی مرزِ
شالیزار غمزه کنان می رود. دارد به قطعه زمین بلند که تازه باغ گرفته بود، می رود.
همان قطعه زمین بلند که رها شده
در آن علف تا زانو فد کشیده بود. همان
زمین بلند که او آن را به باغ تبدیل کرده بود. همان بلند که یک سر آن درختِ[1]
لیلکی بود که انگار برای آدم شکلک در می آورد. درخت لیلکی بزرگی که از باقلی
بزرگش، دهان گاو آب می افتاد. درخت بزرگ لیلکی که میتینگِ گنجشکها بود و میان
خارهایش پنهان شدن. درخت لیلیکی بود و یک قطعه زمین بلند. زمین بلندی که علفهای
هرز و بیشه آن را احاطه کرده بود. همان زمین بلند که بیچاره مرد هنگام صاف کردن آن
با بیل دراز، با داس به جان درخت لیلکی افتاده بود. آن را شکسته و خُرد کرده بود و
با شکستن هر شاخه اش، با خود بلند بلند می گفت:
-تو پای مرا زخمی زخمی می کردی لاکتاب.
بیشه ی گیاهان خودرو را صاف
کرده بود. پس از پرچین کردنِ دُورِ باغ،
دروازه ای چوبی برای آن درست کرد. سپس در جای درخت لیلکی، یک آلاچیق درست کرد و
هنگام دروُ، روی آلاچیق، شبها نگهبانی می داد تا خوک به برنجهای دسته شده یورش نیاورد
یا دزد نزدد.
به ندرت کسی باورش می شد که
بیچاره مرد یک باغ درست کرده بود. باغی که از زیبایی آن، کلاه از سر آدم می افتاد
هنگامی که به باغ نگاه می کرد. در همان باغ، باقلی و بادمجان و کدو و گوجه فراوان
می کاشت. مارِ باغی، پس از برگشتن از رودخانه و بلعیدن بچه قورباغه، سوت می زد و میان برگهای بوتۀ کدو پنهان می شد.
باد انگار با برنجها بازی می
کرد. برنج درست مانند اینکه در باد-رس باشد، تاب می خورد. آدم حیران می ماند از
نگاه کردن به آن که مانند دریا موج می زد برنج.
عطر برنج همه جا را پر کرده
بود. عطر برنج، بیچاره مرد را در خود گرفته بود. بیچاره مرد طوری که مست شده باشد
با خودش می خواند:
بیچاره مرد پس از گذشتن از
مرزهای شالیزار، به باغ می رود و روی آلاچیق می نشیند. گره ههای سفره پارچه ای را
باز میکند. پلوی سرد را کنار می گذارد. تخمِ شورِ ماهی سفید را می چشد. سپس به آن
سر باغ، روی کنارۀ رودخانه می رود و یک مشت باقلی می چیند. هر باقلی را چنان می
چیند که با نگاهش آن را دستچین کند.
روی آلاچیق نشسته و همینطور به
دورهای خیره شده، خوارکِ پیش از نهار را دو لپی می خورد. یک جور که انگار از سالهای قحطی آمده باشد. بیچاره مرد، یادش می
آید که هنگام نشاء چطور زنها با دامن کوتاه در شالیزار پشت سر هم ردیف شده ایستاده
بودند و می خواندند و با غرور فریاد می کردند.
مورچه صف کشیده بودند. مانند
ریسمان دراز شده می رفتند. میان علفهای هرز، مارِ باغی، تازه سرش را بلند کرده
بود. کنار رودخانه قورباغه جست می زد. از راهآبِ چوبی، یک قورباغه بزرگ داشت می
خواند:
-دم دراز مُرد....مُرد
یک قورباغه جواب می داد:
-که خبر آورد آورد
یکی دیگر می خواند:
-من که باور نمی کنم باور نمی کنم
بیچاره مرد هنگامی که شبها برای
بچه هایش این داستان را می گفت، بچه هایش
یاد گرفته بودند که دُم دراز چطور می آید قورباغه ها را به منقار می گیرد و درسته
می بلعد. روزها در حیاط خانه میخوداندند: دم دراز مُرد مُرد....
بیچاره مرد خوراک پیش از نهارش
را می خورد سفره پارچه ای آن را دوباره جمع می کند. گره می زند. کنار می نهد. بلند
می شود. بیل بلند را روی شانه اش می نهد. می رود که به شالیزار آب بدهد.
سدِ رودخانه به شالیزار را باز
می کند. آب در میان شالیزار راه می افتد. بیچاره مرد با خودش می گوید":
-بنوشید...بنوشید. زود سبز شوید به داد من برسید
که در گدا بهار گیر افتاده ام هیچ چیز برایم باقی نمانده.
بیچاره مرد با بیلِ بلند روی
دوشش، از روی مرزهای شالیزار، علفهای دوباره سبز شده را زیر پا گذاشته، می رود. همان علفهای هرزی که
هنگام " ویجینِ[3]"
دوباره، کنده بود و روی مرز شالیزار انداخته بود. علفهای هرز پس از خشک شدن دوباره
سبز شده بودند. آنها را زیر پا له می کند و در همین حال در دلش می گوید:
-آخر، سیاه علف بشود! همینطور هنوز از دستشان خلاص نشده ام، سبز می شوند. نمی
گذارند برنج نفس بکشد. شِبه برنج( نوعی گیاه شبیه برنج است) یک طرف علفها یک
طرف.
علفهای هرز را که شبنم زده بود، پاهای بیچاره مرد را خیس کرده طوری
کرده بود که انگار کنار رودخانه پاهایش را شسته بود. یک جور که پوست پای بیچاره
مرد برق می زد.
صدای گوساله از دور بیچاره مرد
را بخود آورد که گوساله را پشتِ طویلۀ انباری بسته و هنوز چیزی به حیوان نداده
است. با خودش طوری که به گوساله اش ناز دهد می گوید:
-دارم می آیم دارم می آیم کولی بازی در نیار (
شلوغش نکن)
بیچاره مرد خیس عرق به خانه می
آید. انگار که برای شنا به رودخانه رفته بود. بیل بلند را پشت طویله می نهد. می
رود با سطل به گوساله آب می دهد.
بیچاره مرد آه کشیده نکشیده،
زیر پاگرد ایوان می نشیند.چشم بیچاره مرد برق می زند. بیچاره مرد، جوان شده است.
انگار که مانند پَر سبک سبک در هوا می رود. صدای دختر بزرگش آمد که تازه از بازار
چهارشنبه برگشته بود. دخترش خریدهایش را روی ایوان می نهد. به پدرش نگاه می کند
پدرش را می بیند که در پاگردِ ایوان دراز دراز افتاده به آسمان چشم دوخته است.
از ترس جیغ می زند. همسایه ها
سرش می ریزند. همه دور مرد جمع می شوند. حیرت زده وا می مانند. همه چشمهاشان باز
مانده از حیرت، به یکدیگر نگاه می کردند و آهسته می گفتند:
-چشمهای مرد چه برق می زند.
دخترِ بیچاره مرد به سرش می زند
می خواهد موهایش را بکند که نگاه ش به نگاه بیچاره مرد می افتد. نگاه پیرمرد طوری
می نمود که به او بگوید:
-بیا بچه...بیا دختر... بیا گریه نکن...گریه
نکن...من....من... خیلی وقت است که مرده ام. زندگیِ با حسرت زندگی نیست..من امروز میان
شالیزار می گشتم. به برنجهایم نگاه می کردم... به..... من گویی که جوان شده بودم.
گریه نکن. گریه....
دخترِ بیچاره مرد که سر او را
در بغل گرفته بود، چهارزانو در پاگرد ایوان نشسته بود. بیچاره مرد با چشمهایش دختر را ناز می داد. دختر بیچاره مرد از حرفهای
پدرش هیچ نمی فهمید.
به لکنت افتاده بود. از حرفهای
پدرش هیچ نمی توانست بفهمد. همسایه ها هم حیرت
زده دور او جمع شده بودند.
بیچاره مرد دیگر چیزی نمی
گفت... بیچاره مرد چشمش باز مانده در دروهای آسمان می گشت.
نه شالیزار بود نه مرز بود نه
رودخانه نه راهآبِ چوبی. نه مار باغی نه قورباغه نه گاو بود نه گوساله. نه درخت
لیلکی. نه آلاچیق بود و که بگویی:
همیشه یک وقتی هست که می بینی
همه رفته اند. هیچ کس نمانده است. حتی خودت و پرنده ای که برای دانه می آمد هر
روز.
همین!
[1]Gleditsia درختی از گروه فاباسه-یی، و
زیرگروه درختان موسوم به فائِسالپینیویدِئآ که بومیِ شمال امریکا و آسیاست. نام
این درخت از کاشف آن" جان گوتلیب گلدیچ " که در سال 1786 درگذشت و مدیر گلردن بوتانیکال
گاردن برلین، بود، برگرفته شده است. این
درخت در گیلان لِلکی دار یا لالیکی دار نامیده می شود.
[2]ترانه ای از زنده یاد
زیباکناری، خواننده قدیمی گیلان
[3]ویجین= کارِ پس از نشاء برنج،
علفهای هرز از میان بوتۀ برنجها کندن و....
(رفتنِ مادرِ بزرگ به
زندان اوین برای ملاقات) داستان
گیلکی با ترجمه فارسی
گیل آوایی
چهارشنبه۲۰ بهمن 1389 / هلند
پیله
ماره چکره هاچین پرکسی. دیمپرا شه بزه بو. دسمالا های خوسر جابجا کودی. مو انه شین
رو بامو های جه روسری زه یی بیرون. مردوم جیما بوسته بید. هر کی ایجور واهیلا
بوسته ایچی رافا ایسابو. مینی بوس پورا بوسته بو مولاقاته نا ببرده بو. هوا گرما
بوسته بو. خو خوشکه لبا ایپچه زبانه مرا هیستا کوده. ایچکه آبه ناجا داشتی.
شب
تا صوب راه بو. اوتوبوسه مرا بامو بو. اینقدام موسافر ایسابو کی هیتا گاراژ خالی
جا ناشتی. لوان تور، گیلان تور، عدل همه تا پورا بوسته بیچاره کاس آقا هرچی پارتی
بازی بوکوده ایتا جا گیر ناورده. نیصفه شب باموبو فرهنگ هرتا اوتوبوس جه را آمویی
دس تکان دایی داد زه یی: تهراااااااااااااااااان شاید جا بداره ولی شاگرده دانه
شیشا بیجیر ناوردی لااقل بگه پوره
تا
اینکی ایتا اردبیل رو فارسه یو اولی نفرا کی سوارا کوده هان بو. اوتوبوسه مئنام کی
ده تا تی دیل بخایه ناهابو جه مورغو خوروس بیگیر تا بوز و گوسفند هرکه ده یی خو
کسه کاره ره ایچی جه دیهات بردان دوبو خیاله کی تهرانه مئن قاطی ساله.
شاگرد
دسه مرا اونا بوگوفته بو کی بشه اوتوبوسه آخر ایتا جا بیافه بینیشینه. اونام هاتو
بکف ویریز انا بزن اونا بزن بوشو اوتبوسه آخر هویا کی ماتوره صدا پاک آدما سر
بردی، ایتا تخته سر کی درازه صندله مانستی بینیشته.
صوب
هالا آفتاب باقایده بیرون ناموبو کی فاره سه بو ترمینال. ملخه مانستین هرکی ایطرف
شویی. مردوما خیاله کی رو باورده بید. بازیانام پاک قاطی سالانه مانستن زالاش
باورده ایچی خو دس بیگیفته لاب آلوغ بیگیفته چیلیک زئن دوبو. اینفر ایتا تیکه
بربری، اینفر نانه قندی، اینفر سنگکی نانا موشته بوگوده ایجور چارجولی خوردان دوبو
کی آدما خوشکا زه یی بیچاره جه کو ولایت بامو داره کی اتو نیده بیده بو نانا
فوتورکسه داره
تا
اینکی فارسه ده سه رایی نمایشگاه. مینی بوس به سا. راننده بیده کی تکان نوخوره. بفامسته
کی نانه فاره سه داره. رو بکوده به پیله مار و بوگفته:
-
مادر جون اینجا واس پیاده بشی بری خیابون سمت راستت که سربالایی یه. یه کم بری جلو
دست چپ یه جایی هست که همه اونجا هستند از اونجا بهت می گن چه جوری میری اوین.
چیزی نمیخوای مادر؟
-
نه زای جان. پئرشیبی هیچی نمی خوام جغیر از بچه هایم
چادر
پادرا جیماکوده فچم فچم جه صندلی جولو بامو دره کنار و بازین جه مینی بوس پیادا
بوسته. مینی بوس تا انکی زناکه بشه خیابانه کناری به سا. بازین را دکفت
خیابانه
سربالایه بیگیفته بامو تا بیده اونه دسته چپ شولوغه. بوشو هوشونه مئن. بیده ای
داده بیداد خیاله کی تومامه ماران جیما بوسته داریدی هویا. هرکی ایتا دیگه
دادفارس. آی تا اویتا آب فاده اویتا آی تا یا نان فاده ایتا اویتایا دیلداری ده
ایتا آسمانو زیمین فوش ده. ایتا را به را اعتراض کونه چره می زاکانا بیگیفتیدی
ایتا هاتو وارشه مانستن ارسو فوکونه یو هاما نیفرین کونه هاتو بیک روند دادو فریاد
و ایجگیره یو چوم برایی همه تانا آتش بیگیفته ول کشئن دیبید
مینی
بوس های پورا کودی شویی واگردسی دو واره پورا کودی شویی تا گول گوله زباله ها کار
درازه داشتی. هامه بوشوبید هیشکی ده نمانسته بو جغیراز ها پیله مار. پیله ماره چوم
بیرون باموبو اینقد که رایا فاندرسته بو مینی بوسا بیشمارده بو تا اکه خودشه نوبه
به.
هاتو
واهیلا بوسته ایتا جیوانا کی سربازی لیباس دوکوده بو فاندرستی. ایدفایی هو جیوانه
دانه بامو جولو واورسه:
-
چیکاری داری؟
-
یانی چی چیکار داری
-
واسه چی اینجایی
-
ا...اینهمه از صوبه سر تا هسا اینجا چوم برای ماندم حالا واورسی چیکار دارم. اونا
که اینجا بودن چیکار داشتند خاب منام همون کار را دارم
-
اونا مولاقاتی بودند تو چی!؟
-
خاب منام برای مولاقات اینجا هستم
-
مولاقات کی؟
-
مولاقاته بچه هایم!
-
اسمت که توی ملاقاتها نبود.
-
اسمه مرا از کجا می دانی که می گی نبود؟
-
اگه بود مثه بقیه تا حالا رفته بودی ملاقات
-
یانی چی نیست!
-
خوب نیست دیگه!
-
ا از همینجا به من خبر دادند که بچه های من اینجا هستند!
-
کی خبر داد؟
-
من چی می دانم مگه سگ خو صاب را میشناسه اینجا هرکی یک چیزی میگه کسیام نیاره چیزی
بگه!؟
-
حالا اسمت چیه؟
-
پیله مار! همه مرا میشناسند. همه ی اهله محل. از هرکی بپرسی به تو میگند کی هستم.
می آزار به پوتارام تا حالا نرسیده می زاکانام هاتو. هاچین هاچین دکفته دارید
مردوم جان می زاکانا بیخود گرفتید آوردید اینجا شیش مایه که هاچین قرار ندارم همه
جا رفتم سراخر به من گفتید که اینجا هستم هسایام آمدم همینجا بچه هایم را ببینم.
-
اینجا نیست چه هست من اینهمه راه را هاچین نیامدم! کوجا برم من بی بچه هایم تکان
نمی خورم خیال کردی به این راحتی هست ادرازی راه را بیام بازین هیچی! دسه خالی
کوجا برم من بچه هایم را می خاهم
یارو
ایتا پیچه اپا اوپا بوکوده بوشو تلفنه طرف ایتا چادره مئن کی ایتا میزو تلفن اونه
مئن نهابو زنگ بزه. چن دقه نوبوسته کی بامو. ایجور کی اونا جوتیکی واکفته بی پیله
مارا بوگفت:
-
اسمش نیست. تو اینجا نباید می اومدی. باید می رفتی...
پیله
ماره چکره شورو بوکوده به پرکسن. رنگه رو انه شین هاچین بوبوسته دیفاره گیل. خو
چادره پره مرا خو پیشانه پاکوده خوشکا زه یارویا فاندرسته. هاتو کی بیشتاوسته وا
بیشی پزشکی قانونی پیله مار غش بوکود دراز دراز بکفته سنگانه سر ده نفامسته چی
بوبو.
هان.
ترجمه فارسی
رفتنِ مادرِ بزرگ به زندان اوین برای ملاقات فرزندش:
زانوهای مادر می لرزید. عرق سردی بر گونه هایش نشسته بود. روسریش را
روی سر جابجا کرد. موهایش پریشان شده از روسری بیرون زد. مردم جمع شده بودند.
هرکسی یک جور حیرت زده منتظر چیزی ایستاده بود. مینی بوس پر شده بود و ملاقاتی ها
را برده بود. هوا گرم شده بود. لبهای خوشکش را کمی با زبانش خیس کرده، حسرت یک چکه
آب را داشت.
شب تا صبح در راه بود. با اتوبوس آمده بود. ایقدر هم مسافر بود که
هیچ گاراژی جای خالی نداشت. لوان تور، گیلان تور، عدل؛ همه پر شده بودند. کاس آقای
بیچاره هر چه پارتی بازی کرده بود، جایی برای او گیر نیاورده بود. نیمه شب به
فرهنگ[1]
آمد و هر اتوبوسی که از راه می رسید، دست تکان می داد و داد می زد:
تهرااااااااااااان. تا شاید جا می داشت اما شاگرد اتوبوس حتی شیشۀ
درِ اتوبوس را پایین نمی کشید حداقل بگوید پُر است.
تا اینکه یک اتوبوسِ اردبیل به تهران، از راه رسید و اولین نفری را
که سوار کرد، همان بود. میان اتوبوس هم تا دلت می خواست همه چیز بود از مرغ و خروس
بگیر تا بز و گوسفند. هر که را می دیدی داشت برای کس و کارش چیزی از دهات می برد
انگار که در تهران قحطی شده بود.
شاگرد با اشارۀ دست به او گفته بود که برود آخر اتوبوس جایی پیدا کند
و بنشیند. او هم همینطور افتان و خیزان به این تنه بزن، به آن تنه بزن، رفت آخر
اتوبوس همانجا که صدای موتور اتوبوس سرِ آدم را می برد روی تخته ای چوبی که به
صندلی می ماند، نشست.
صبح هنوز خورشید به اندازه کافی بالا نیامده بود که به ترمینال رسید.
مانند ملخ، هر کس به طرفی می رفت. مردم انگار بهم ریخته شده بودند. بعد هم مانند
سالهای قحطی زدۀ گرسنگی، هر کس چیزی دستش گرفته آن را چنان به دهن می برد که برای
بلعیدنش صغ می زد. یک نفر تکه نان بربری، یک نفر نان قندی، یک نفر نان سنگک لقمه
کرده بود یک جوربا دهان پر می جوید که
آدم خشکش می زد که بیچاره از کدام ولایت آمده بود که اینطور ندید بدید به نان یورش
برده بود.
روسری را کمی تا جلوی پیشانی کشید. چادرش را جابجا کرد. تا این که از
میان مردم خودش را به خیابان رساند. همینطور با ترس و لرز از خیابان گذشت و به آن
طرف خیابان رفت. همانجا که پیکان و مینی بوس و تاکسی برای قاپیدن مسافران داشتند
مسابقه می دادند.
از راننده ای که داشت داد می زد تجریش پرسید بچه جان، من باید به
اوین بروم. کدام ماشین را باید سوار شوم. راننده هم کمی به او نگاه کرد سپس در را
باز کرد گفت:
-برو بالا همین صندلی بغل دست راننده بنشین مادر
راننده، زیربغل او را گرفت تا از مینی بوس بالا برود. وقتی دید که
روی صندلی نشست، دوباره داد زد تجریش تجریش.... تا اینکه مینی بوس پر شده پر نشده،
آمد بالا پشت فرمان نشست ورو کرد به یک
مسافر که کنار در نشسته بود، گفت در را ببندد.
راه افتاد. خیابانِ شهرآرا را گرفت پیچید بزرگراه ونکو رفت. مادرِ بزرگ، چادرش را جمع کرد و زانویش
را کمی مالید. همینطور پریشان بود و به راه نگاه می کرد. راننده پرسید:
-
مادر اوین واسه چی میری؟
-
میرم مولاقات
-
ملاقاته کی مادر؟
-
مولاقاته بچه هایم
-
مگه چندتا بچه ات اونجان
-
پسرم با عروسم
-
هر دوتا اوین هستند
-
بله آقا
-
از کجا میای
-
پیربازار
-
پیربازار!؟
-
بله
-
پیربازار کجاست؟
-
پیربازار را نمی دانی کجاست؟
-
نه مادر تا حالا نشنیدم
-
رشت را که می دانی؟
-
بله رشتُ که میدونم
-
خوب پیربازار هم آن طرفترِ رشت هست دیگه
-
آها.... پس نزدیکای رشته. از اونجا میای؟
-
بله
-
حالا میدونم مادر. چرا اوین هستند مادر؟
دیگر
منتظرِ جواب نماند و خودش گفته :
-
همه جا دیگه اوینه مادر فرق نمی کنه کی از کجا
تا اینکه به سه راهی نمایشگاه رسیدند. مینی بوس ایستاد. راننده دید
که او از جایش تکان نمی خورد. فهمید که نمی داند رسیده است. رو کرد به "
مادرِ بزرگ" و گفت:
-مادر جون اینجا واس پیاده بشی بری خیابون سمت
راستت که سربالایی یه. یه کم بری جلو دست چپ یه جایی هست که همه اونجا هستند از
اونجا بهت می گن چه جوری میری اوین. چیزی نمیخوای مادر؟
چادرش
را جمع کرد و خمیدخمیده از صندلی جلو در بغلدست راننده، کنارِدر آمد. بعد از مینی بوس پیاده شد. مینی بوس تا
اینکه او کنار خیابان برسد ایستاد، سپس راه افتاد.
سربالایی
خیابان را گرفت رفت رسید به جایی که دید سمت چپ او شلوغ است. رفت میان همان ها.
دید ای داد و بیداد انگارتمام مادر ها
همانجا جمع شده اند.هرکدام فریادرسِ یکی
دیگر است. این یکی به آن یکی آب می داد، آن یکی به این یکی نان می داد، این یکی به
آن یکی دلداری می داد، یکی به زمین و آسمان ناسزا می گفت. یکی راه به راه اعتراض
می کرد چرا بچه هایش را گرفته اند. یکی همینطور مانند باران اشک می ریخت و همه را
نفرین می کرد.همینطور یک روند، داد و
فریاد و ضجه و چشم به راهی، همه را به آتش
کشیده و شعله می کشیدند.
مینی
بوس، هی پر می شد می رفت بر می گشت، دو باره پر می شد می رفت تا گرماگرم نیمروز
این کار ادامه داشت. همه رفته بودند. هیچکس نمانده بود بجز " مادرِ
بزرگ". چشم های مادر از چشم به راه
حیران مانده بود اینقدر که به راه چشم دوخته بود و مینی بوس را شمرده بود تا نوبت
خودش برسد.
همینطور
سرگشته و حیران به جوانکی که لباس سربازی به تن داشتخیره شده بود. ناگهان همان جوانک آمد جلو
پرسید:
-
چیکار داری؟
-
یعنی چی چیکار داری!
-
واسه چی اینجایی
-
ا...اینهمه از سرِ صبح سر تا همین حالا اینجا چشم به راه ماندم حالا می پرسی چیکار
دارم. اونا که اینجا بودن چیکار داشتند خوب من هم همون کار را دارم
-
اونا مولاقاتی بودند تو چی!؟
-
خوب من هم برای ملاقات اینجا هستم
-
ملاقات کی؟
-
ملاقاتِ بچه هایم!
-
اسمت که توی ملاقاتها نبود.
-
اسمِ مرا از کجا می دانی که میگی نبود؟
-
اگه بود مثه بقیه تا حالا رفته بودی ملاقات
-
یعنی چی نیست!
-
خوب نیست دیگه!
-
اِه از همینجا به من خبر دادند که بچه های من اینجا هستند!
-
کی خبر داد؟
-
من چی می دانم مگه سگ صاحبش را میشناسه اینجا! هرکی یک چیزی میگه کسی هم جرات نمی کنه چیزی
بگه!؟
-
حالا اسمت چیه؟
-
مادرِ بزرگ! همه مرا میشناسند. همه ی اهلِ محل. از هرکی بپرسی به تو میگند کی
هستم. آزارم به مورچه هم تا حالا نرسیده بچه هایم هم همینطور. بیهوده بی دلیل
افتاده اید به جان مردم بچه های مرا بیخود گرفتید آوردید اینجا شش ماهه که
اصلاًقرار ندارم همه جا رفتم سراخر به من
گفتید که اینجا هستند حالا هم آمدم همینجا بچه هایم را ببینم.
هنوز
جوانک چیزی نگفته بود که ناگهان یکی با شوار لکلکی و پیراهن سفید که درست مانند
دست پاک کن می ماند از آن طرف مینی بوس آمد مثل سگ انگار بخواهد گیر بدهد پرسید:
-
چیه بازام که با ملاقاتیا داری حرف میزنی بهت نگفتم با اینا حرف نزن فقط اسماشون
بپرس سوارشون کن.
بعد
به مادرِ بزرگ گفت:
-چی میخوای؟
-اه!!! چرا همینطور به نوبت می پرسید چی میخوای.
اینجا چه می تانم بخوام؟ معلوم است دیگر من بچه هایم را می خوام!
-مگه شهره هرته! همینطور بچه هاتو بخای!
-شهره هرت اگه نبود که بچه هایم را نمی گرفتید!
هرکی هرکی هست دیگه هالا که دُور دُورِ شماست خوب من....
نگذاشت
مادر بزرگ حرفش را بزند گفت:
-اسمت چیه؟
مادر
بزرگ انگار که آتش گرفته باشد همینطور خشمگین به او چشم دوخته گفت:
-گیلبانو پیربازاری معروف به مادرِ بزرگ.
بعد
یک جور آه کشید که جوانک رو کرد به آسمان نگاه کرد. آن که لباس لکلکی پوشیده بود
به ریشش دست زد و گفت:
-
اینجا نیست چه هست من اینهمه راه را بیخود نیامدم! کجا برم! من بی بچه هایم تکان
نمی خورم خیال کردی به این راحتی هست راه به این درازی را بیام بعد هیچی! دستِ خالی
کجا برم من بچه هایم را می خواهم!
یارو
کمی این پا آن پا کرد. یک چادر بود که در آن میز و تلفن قرار داشت. به طرف تلفن
رفت زنگ زد. چند دقیقه نشده، آمد. یک جور که به لکنت افتاده باشد به مادرِ بزرگ
گفت:
-اسمش نیست. تو اینجا نباید می اومدی. باید می
رفتی...
مادرِ
بزرگ، زانوهایش به لرزه افتاد. رنگ چهره اش مانندگچ دیوار شده بود. با لبۀ چادر
پیشانی اش را پاک کرد خشکش زده به یارو خیره شد. همینطور شنیده نشنید که باید به
پزشکی قانونی برود، مادر بزرگ از هوش رفت و غش کرد دراز دراز روی سنگها افتاد دیگر
نفهمید چه شد.
همین!
[1]فرهنگ نام میدانی در رشت است
که مسیر رشت به تهران از آن میدان می گذرد. بسیاری در این میدان برای سوار شدنِ
اتوبوسهای در گذر از آنجا، می ایستند.
[2]پیر شوی یک جور سپاسگزاریست
که به جوانها گفته می شود و به معنی اینکه جوانمرگ نشوی و به پیری برسی.
