گیلداستان: دونیایام بداری،چی فایده وختی تی آدمِه دباخته بی = دنیا هم داشته باشی چه فایده وقتی آدمیتت را باخته باشی! گیلداستان گیل آوایی

دونیایام بداری،چی فایده وختی تی آدمِه دباخته بی[1]!
گیلداستان
گیل آوایی
سه شنبه ۲۵ آذر ۱۳۹۳ - ۱۶ دسامبر ۲۰۱۴

باباخان تیرکمان بزه شاله عروسی بو. خورشید دتابستی یو ابرانه مرا جوخوسبازه دوبو. دارانه ولگ افتاب دتابه مرا پاک رقصا دیبید. واشانا شه بزه، پاک خیاله کی زیمینا طلاحصیرواشاده ایجور برق زه ییدی که آدمه چومانا قاقا کودید. خانه لوجانه که سر ایتا پیسه کلاچ بینیشته ایجور قارقار بوکوده کی همساده خانه زنای دوبالا بجسته. هالا مردوم باقایده خوشونه کارانه سرا نیگیفته بید.  گاگلف ایتا ماشین صدا جه خیابان آمویی. درازه کوچه هاچین لل پر نزه یی. بیچاره سوپوره دانه ایتا پیله کیشخال خو دس بیگفته، کوچا جارو دوبویو خو مرا گب زئن دوبو. هرتا جارو پیش زه یی ایتا پا جارو مرا اوسادی. هر تا پا اوسادنه مرا ایچی گفتی. پاک خیاله هر تا پا اوسادنو جارو کودنه مرا ایتا خو دردانا ایشماردان دوبو. شلمانه کش فاره سه، خو سرا تکان بدا. شلمانه کشا ویشتر پاکا کوده تا بیچاره پیره زناکه جا  کی هامه تا روز اویا نیشتی یو گدایی کوده، تمیزتر ببه.
شلمانه اوشن تر ایتا پیله در نابویو پیله خانه. ایتا پیله خانه کی اونه فاندرستنه ره تی کولا جه تی سر کفتی.
پیله خانه جا جه سنگ صدا آمویی اینفره جا صدا نامویی. پاک بمرده زندگی خانه مئن شاخه شانه کشه یی.
هالا رخته خابه جا بیرون نامو های آپالو اوپالو کودی. هوا روشنا نوبوسته بو کی جه خاب دپرکسه ده پیله مرداکا خاب نبرده. هاتو واکوده چوم چلچراغا چوم  بودوخته خیالا شوبو. اوتاقا فاندرست. پاک خیاله کی اونا چارک چارک وج بوکوده خو کرده کارانه دوره کودان دوبو. هامه چه ایتا ایتا خو کرده کارانا دئن دوبو.
اینفد آپالو اوپالو بوکوده کی پاک خیاله دمرده آدمانه مانستن جه اب خو سرا جور باوره، جه رخته خاب ویریشت. لاحافا ایجور جه خو سر تاوه دا کنار کی پاک زیمینو زمانه واکفتی بی. ویریشته پسی را دکفت. جه اوتاق بامو بیرون. بوشو دسشویی. هاتو دیمیشتان دوبو خو خیالا وامختی. بازام خاب و بیداره مئن دوبو. دپرکسه پسی نتانسته بوخوسه هاچین سگا مانستی.
دیمیشته پسی بامو آینه جولو تا خو دسو دیما بوشوره. دسشویی تومام سنگه مرمر. دیفار، بیجیر بوجور ایجور نقشو نما بدا  بوبوسته پاک ایتا نقاشه مانستی. دسشویی موسترا حاممام هامه جه ایتالیا باورده. بساخته نقشه بکشه بوبوسته. دس درازا کود شیره ابا وازا کونه کی پاک طلا بو. هالا دسا آبه جیر نبرده، اونه چوم آینه می یان دکفته خودشه. خو چف بوکوده چومو دیما بیده. دس نوشوسته خو ووشمه سرا دس بکشه. چارخاله مویا اطرف اوطرف ببرد. خوره خوره قاقا بو خورا فاندرست.
ایجور فاندرستن کی فقط خودش تانستی خورا اوتو بیدینه. ایجور کی هی کس نتانسه آدما اوتو بیدینه. یانی هر کی آینه مئن فاندیره خورا چاکون واکون کونه. خورا دینه یو هر کی کی آینه مئن واتابه. ولی ایجور فاندرستن ناها کی فقط آدم خودشا دینه. خودشه خودشا دینه. ایجور کی تومامه اونه نیده بو، فاندرستنی یه ولی هی کس جغیرز خودش نتانه اونا بیدینه. ایجور کی ده هیچ رازی ننا. هیچ نیده بونی ای ننا. همه چی مالومه. جه گولازه کاران بیگیر تا روسیایی یو جیگابدا کرده کاران. هر کی یام خوره ایجور سربیجیری شاید بداره. شایدام کی نا. هرکی ایچی داره کی خوره خوره گی کاشکی نوکودیبیم. کاشکی نوگفتی بیم. کاشکی بمردی بیم کاشکی نه سابیم. هرچی ایسه، ایچی نا کی هر کی فقط خودش دانه یو جه اونه خبر داره.
خورا هوتو قاقا بوسته فاندرست. خو بوکوده کارانا چوم بودوخت. ایتا ایتا فیلمه مانستن خو چومه جولو بیده. هرچی ویشتر بیده، ویشتر اونا شه بزه. سورخا بوست. رنگو رو کالابوست. سر انه شین دگه را بوشو، ایجور نفس نفس دکفته.  موشتا تا بایه بزنه اینا، خو چوما فچه سرا جیر بارده دسانه موشتا کوده خاستی خوسر بزنه. بمانست. اونا خوشکا زه. خوره خوره بوگفت:
-         وااااااااااااااااااااااای من چی کارانی بوکودم!؟
واهیلا بوسته شیرا واکوده. آب شُر شُر فوو وسته. دسا شیره جیر بیگیفته. خو دیمپرا آب بزه. هیسته دسا خو سر فاکشه. سرا جور بیگیفته. بازام اونه چوم دکفته اینه مئن. خورا فاندرست. کال کاله که خورا قاقا بو آه بکشه یو اونه دیمپر هاچین بوبوسته دیفاره گچ.
دگرا خورا جه دس شو هالا بیرون بامو نامو، پیره زناکه مهربانی نیگایا بیده کی اشانه خانه کارا کودی. واورسه:
-         ترا چیسه آقا؟

پیره زناکه جیوابا ندا. بوشو لیبابس پیباس دوکوده بامو صبانه بوخوره. پیله سالونه مئن ایتا درازه میز و صندلیانه عیانی دیچه اونه دور، دیفارانا هر جیگا ایچی جلاسته. سالنه مئن فرش واشاده جه آ سر تا او سر.
سگه مانستن بامو بینیشت صندلی سر ایجور کی خیاله خر سوارا  بوستان دره.
پیره زنای صوبانا دیچه میزه سر. اونه ویرجا سرپا به سا. اونام هاتو رُو باورده هم خوردان دوبویو هم نوخوردان دوبو. هم نیشته بو یو هم نینیشته بو. هم ایسابو یو هم نه سابو. آویر، قاق. واهیل. کارد بزه بی انا خون نامویی. پیره زناکه دانه کی کی ناشتی جه اونه ور جیویزه یو بشه خو کارانه دوما بیگیره. بیچاره چکره خستا بوسته بو جه سرپا ایسان.
ویریشت. خورا چاکون واکون بوکوده لیباسا دوکوده راه دکفت. مرمری پیله کانا بامو بیجر. خو پایا کاشه نه سر فاکشه تا اونه کفش اونه پایا خوب جا دکفه. دس ببرده خو جیبه مئن. ایتا پیله تسبه بیرون باور. اهام اهام کونان جه خانه بزه بیرون.
هالا کوچا فانرسه، سوپوره دانه سلام بوگفت. اونا جیواب ندا ولی خو سرا تکان بدا. هیچی نوگفت. هاچین خور لبانا ایجور تکان دایی کی یانی دوعا خاندان دره. خانه جولویا دوارسته باموکوچه مئن. هالا فان رسه بو کی ایتا پیره زنای هاچین شندره شلمانه کش نیشته بو خو دسا درازا کوده اونا فاندرستی.
پیره زناکا فاره سه.  اونه چوم دکفته شلمان سر ایتا بچبسه کاغذو اونه مئن عکسا فاندرست. خو تسبه موشتا کوده. تکان بده. قاقا بوست عکسا چوم بودوخته اونه خوشکا زه. کاغذه بینویشتا بخانده:
حاجی......
مجلسه ترجیم .....
خو ایسمام خو همسلامالانه  ایسمانه مئن بیده.

ایتا پیچه فکرا شو بازین خوره خوره بوگفت:
-         اه.............! آ جاکشام آخر بمرد!؟

هاتو فکرا دوبو نقشه کشئن دوبو،  پیره زناکا فاندرست کی اونه دس درازا بوسته، اونه رافا ایسابو کی ایچی اونا فاده.
جه پیره زنای دوارست. خو رایا بیگیفت.
 ایتا چانکش جه را فاره سه. سوپور بوشوبو. ایتا تاکسی بوق بزه. ایتا کلاچ دیفاره جور بینیشت.
هوا وارش نوبو. افتاب دتابستان دوبو. ایجور کی ایتا غول فو بزه ایدفایی ایتا باد دیپیچست ایجور کی خاکا هاوا بدا.پیره زنای خو چادورا جیر فاکشه تا خو دیمپرا پبیگیره. ایموشته خاک  کوچا دوارست.  تسبه موشتا کوده سربیجیر موشته خاکه مرا باده دس شون دوبو.
هان!


* ایچی می سر دوبو بینیشتم بینویسم هاتو نیویشتان دوبوم که جه او فکرو حسسو  حالو هاوا در باموم. هرچی بو هان بو کی بخاندید. باخی شیمی پا!





برگردان فارسی:
دنیا هم داشته باشی چه فایده وقتی آدمیتت را باخته باشی
داستان گیلکی

رنگین کمان زده، هوا آفتابی و بارانی بود. خورشید می تابید و با ابرها قایم باشک بازی می کرد. برگ درختان با تابش آفتاب انگار می رقصیدند. علفهای شبنم زده طوری می نمودند که انگار روی زمین حصیری از طلا گسترده بودند جوری که چشمان آدم را خیره می کردند. بالای خانه یک کلاغ خاکستری نشست طوری قارقار کرد که زنِ خانه همسایه یکه خورد. هنوز مردم درست و حسابی کارهایشان را شروع نکرده بودند. گاه گاهی صدای یک ماشین از خیابان می آمد. کوچۀ دراز چنان خلوت بود که پشه هم در آن پر نمی زد. رفتگرِ بیچاره یک جاروی بزرگ در دستش گرفته، داشت کوچه را جارو می کرد و با خودش حرف می زد. هر جارو که به جلو می کشید یک پا با جارو جلو می گذاشت. با هر پا جلو گذاشتن چیزی می گفت. درست انگار با هر جارو زدن و پا به جلو گذاشتن داشت یکی از دردهایش را می شمرد. به کنار تیر برق رسید.  سرش را تکان داد. پای تیر برق را بیشتر پاک کرد تا برای پیرزن بیچاره ای که هر روز در آنجا می نشست و گدایی می کرد، تمیزتر باشد.
آن طرف تر از تیر برق یک خانۀ بزرگ بود. خانۀ بزرگی که با نگاه کردن به آن کلاه از سر آدم می افتاد.
از خانۀ بزرگ، از سنگ صدا می آمد اما از آن صدایی بلند نمی شد. درست یک زندگیِ مرده در آن خانه شاخ و شانه می کشید.
هنوز از رختخواب بیرون نیامده بود و هِی این پهلو آن پهلو می کرد. هوا روشن نشده بود  که از خواب پریده بود. مرد بزرگ را خواب نمی برد. همینطور چشم باز کرده به چلچراغ چشم دوخته به خیال رفته بود. به اتاق نگاه کرد. درست انگار که متر به متر آن را  وجب کرده کارهایش را داشت مرور می کرد. همۀ کارهایش را یکی یکی داشت می دید.
اینقدر این پهلو آن پهلو کرد که دیگر انگار مانند آدمهای در حال غرق که  سر از آب بیرون بیاورند، از رختخواب بلند شد. لحاف را طوری از سر کشید  و کنار انداخت که انگار به زمین و زمان بخواهد گیر بدهد. پس از بلند شدن راه افتاد. از اتاق بیرون آمد. به دستشویی رفت. همینطور داشت می شاشید خیالش را می جست. باز هم در حال خواب و بیداری بود. پس از پریدن از خواب نتوانست بخوابد. اخلاقش سگی شده بود.
پس از شاشیدن به جلوی آینه آمد دست و صورتش را بشورد. تمام دستشویی از سنگ مرمر بود. دیوار، پایین بالا یک جور نقش و نما داده شده بود که انگار یک تابلوی نقاشی را می ماند. دستشویی، مستراح، حمام از ایتالیا آورده ، ساخته شده نقشه کشیده شده بود. دست دراز کرد شیر آب را باز کند که درست مثل طلا بود. هنوز دست زیر آب نبرده چشمش در آنیه به خودش افتاد. به صورت و چشم پُف کرده اش نگاه کرد. دست نشسته به سر آشفته اش که چند تار مو این طرف آن طرفش بود دست کشید. خیره شده به خودش چشم دوخت.
یک جور نگاه کردن که فقط خودش می توانست خودش را آن طور ببیند. یک جور که هیچکس نمی تواند آدم را آن طور ببیند. یعنی هر کس در آینه خودش را می بیند و جمع و جور می کند. خودش را می بیند هرکس که در آینه بازتاب می شود. ولی یک جور دیدن هست که فقط آدم خودش را می بیند. خودشِ خودش را می بیند. یک جور تمام ندیده های خودش را  می بینید ولی هیچکس جز خودش قادر به دیدن آنها نیست. یک جور که دیگر هیچ رازی نیست. هیچ ندیدنی ای نیست. همه چیز پیداست. از کارهای افتخارآمیز بگیر تا روسیاهی و کارهای پنهان کرده. هرکس هم برای خودش یک جور سرافکندگی شاید داشته باشد. هرکس یک  چیزی دارد که خودش با خودش می گوید کاش نکرده بودم. کاش نگفته بودم. کاش می مردم. کاش نمی ماندم. هرچه هست یک چیزی هست که هر کسی فقط خودش می داند و از آن خبر دارد.
خودش را همانطور خیره شده نگاه می کرد. کارهای کرده اش را چشم دوخت. یکی یکی مانند فیلم جلوی چشمش دید. هرچه بیشتر دید بیشتر عرق به چهره اش نشست. سرخ شد. رنگ و رویش پرید. سرش گیج رفت یک جور به نفس نفس افتاد. با مشتش تا بیاید به آینه بزند چشمش را بست سر پایین انداخت دستان مشت کرده اش را می خواست به سرش بزند. ماند. خشکش زد. با خودش گفت:
-         وااااااااااااااااااای من چه کارهایی کردم!؟

سرگشته شده شیر آب را باز کرد. اب شر شر ریخت. دست زیر شیر گرفت. صورتش را آب زد. دست خیسش را به سرش کشید. سرش را بلند کرد. باز هم چشمش در آینه بخودش افتاد. بخودش نگاه کرد.  همینطور رنگ پریده به خود خیره شده آه کشید و صورتش درست مثل گچ دیوار رنگ پریده شده بود.
 گیج شده از دستشویی هنوز بیرون آمده نیامده نگاه  پیرزن مهربان را دید که در خانه اش کار می کرد. پرسید:
-         آقا ترا چه شده است؟

جواب  پیرزن را نداد. رفت لباس پوشید و آمد صبحانه بخورد. در سالن بزرگ میز دراز با صندلی های اعیانی دورش بود. بر دیوارها هم هر جایش یک چیزی آویخته بود. در سالن هم از این سر تا آن سر فرش پهن شده بود.
با اخلاق سگی آمد روی صندلی طوری که انگار سوار خر شود، نشست.
پیرزن صبحانه را روی میز چید. کنارش سرپا ایستاد. او هم همینطور آشفته داشت هم می خورد و هم نمی خورد. هم نشسته بود هم ننشسته بود. هم بود هم نبود. گم شده. حیران. سرگردان. کارد می زدی اش خونش نمی آمد. پیرزن لحظه شماری می کرد اینکه از او خلاص شود برود دنبال کارهای خودش را بگیرد. زانوان بیچاره از سرپا ایستادن خسته شده بود.
بلند شد. خودش را جمع و جور کرد. دستی بخودش کشید. لباس پوشیده راه افتاد. از پله های مرمری پایین آمد. پایش را روی کاشی کشید تا کفشش با پایش جورشود. دس برد در جیبش یک تسبیح بلند در آورد. اهم اهم کنان از خانه بیرون زد.
هنوز به کوچه نرسیده رفتگر سلام کرد. جواب او را نداد ولی سرش را تکان داد هیچ نگفت. بیهوده لبانش را می جنباند یعنی اینکه دارد دعا می خواند. از جلوی خانه گذشت. وارد کوچه شد. هنوز نرسیده بود که یک پیرزن لباسِ واقعا پاره پوره پوشیده زیر تیر برق نشسته بود و دستش را بسوی او دراز کرده نگاهش می کرد. به پیرزن رسید. چشمش به یک کاغذ چسبانده شده به تیربرق و عکس در آن افتاد. نگاه کرد. تسبیحش را مشت کرد. تکان داد. خیره شده به عکس نگاه کرد خشکش زده بود. نوشته در کاغذ را خواند:
حاجی.....
مجلس ترحیم.....

اسمش را میان اسم همقطارانش دید.

کمی بفکر فرو رفت سپس با خودش گفت:
-         اه....این جاکش هم آخر مرد!؟

همینطور داشت فکر می کرد و نقشه می  کشید. پیرزن را دید که دستش دراز شده منتظرش بود که چیزی به او بدهد.
از پیرزن گذشت. راهش را پیش گرفت.
یک بازارگرد با چوبِ حمل بر شانه، رسید. رفتگر رفته بود. یک تاکسی بوق زد. یک کلاغ بالای دیوار نشست. هوا بارانی نبود. آفتاب داشت می تابید. یک جور که یک غول فوت کند ناگهان بادی پیچید طوری که خاک را هوا داد. پیره زن چادرش را پایین کشید تا صورتش را بپوشاند. یک مشت خاک از کوچه گذشت.
تسبیح مشت کرده سر پایین انداخته با خاک به دست باد داشت می رفت.
همین!

·    چیزی در سرم بود نشستم بنویسم همینطور داشتم می نوشتم که از فکر و حس و حال و هوایش در آمدم. هر چه بود همین بود که خواندید. باقی اش با شما!
·        اسم این داستان اقتباسی از گفتۀ ماتیو[2] است که در فیلمنامۀ " نیکسون" ترجمه کرده ام.




[1]  آ داستانه ایسما جه ایتا فیلمنامه " نیکسون" بیگیفته دارم که ماتیو اونا بوگفته داره.
[2] Matthew

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر