۱۳۹۶ آذر ۱۹, یکشنبه

منتشر شد: "تسکه شبانه دسکلا "- مجموعه ای از داستانهای گیلکی با ترجمه فارسی - گیل آوایی


"تسکه شبانه دسکلا "
مجموعه ای از داستانهای گیلکی با ترجمه فارسی
یک اشاره:
نوشتن و سرودن به زبان گیلکی برایم بیش و پیش از اینکه بیان ناگزیر فکر و حس  نوستالژیک به زبان مادری باشد (که صد البته حال و  هوای ویژۀ خود را دارد)، تلاش برای بازآفرینی و بازشناساندنِ رنگی از رنگین کمان ادبیات بومی میهنمان است.
زبان گیلکی اگرچه به دلایل مختلف، از جمله غالب بودنِ زبان فارسی، آن گونه که باید و شاید از بهره گیری و فراگیری بازمانده است و بیش از اینکه زبان نوشتاری باشد، زبان گفتاری ست که همین حالتِ گفتاری شدنِ زبان گیلکی، واژه های زیادی از زبان فارسی را بخود گرفته و امروزه می بینیم که زبان گیلکی بیشتر فارسی با لهجۀ گیلکی ست تا بکارگیریِ واژه  های اصیل گیلکی که می توانست باشد. نوشتن، سرودن و حتی گفتن به زبان گیلکی وقتی نمایان تر و گیلکانه است که از واژه های با ریشۀ در همین زبان بوده باشد. از این نگاه است که گاهان نوشتن و سرودن، بسیار پیش آمده که بخواهم دنبال واژه های فراموش شده باشم یا حتی دنبال آن بگردم. چنین حالتی در نوشتن بیشتر است اما در گفتار چنان فرصت یا حتی حوصله ای شاید نباشد ولی برای فراگیری و بکارگیریِ درستِ زبان گیلکی باید نه تنها مسئولانه برخورد نمود بلکه ناگزیر به یادگیری و فراموش نکردن آن هستیم. وقتی فارسی را با لهجۀ گیلکی بکار می گیریم( چه گفتاری و  چه نوشتاری) عملاً به تخریب زبان گیلکی می پردازیم. غلط آموزی و غلط آموزاندن، از نیاموختن بدتر است!
به هر روی، تا کنون چندین مجموعه داستان، غزل، چاردانه( رباعی و بویژه دو بیتی) به زبان گیلکی منتشر کرده ام. فهرست این مجموعه ها در بیوگرافی ام( پایان همین مجموعه) آورده شده است.
" تسکه شبانه دسکلا[1]" به معنی دست زدنِ شبهای تنهایی، مجموعه ای از داستانهای گیلکی ست که با ترجمه فارسی منتشر کرده ام. این  مجموعه داستان شامل بیست و دو داستان کوتاه گیلکی و دو یادداشت فارسی ست. ترجمه فارسیِ این داستانها بیشتر برای غیرگیلک زبانهایی ست که به ادبیات بومی میهنمان بویژه گیلکی علاقمندند. خواهش من از گیلکها این است که بکوشند گیلکی را بخوانند تا به خواندنِ به زبان گیلکی عادت کنند. بیشتر ما گیلکها به خواندنِ نوشته ها به زبان فارسی عادت کرده ایم و از همین نگاه، خواندن به زبان گیلکی برای بسیاری از گیلکها دشوار است. برای رفع این مشکل تنها راه عادت کردن به  خواندن به زبان گیلکی است. بیاد داشته باشیم که زبان گیلکی را فقط گیلکها می توانند بهتر و کاری تر و درست تر،  زنده و بارور و بالنده نگه دارند. گیلکی زبان مادریِ ما و فارسی زبان ملی ماست. بالندگیِ زبان گیلکی به زیباییِ رنگین کمان ادبیات بومی میهنمان می افزاید. برای زیباتر شدنِ این رنگین کمان بکوشیم.

با مهر

گیل آوایی
1396/ 2017
هلند

توجه:
تمامی این داستانها را خوانده ام و بصورت ویدئو منتشر کرده ام. همه این ویدئوها در یوتیوب و فیسبوک در دسترس همگان است. در صورت نیاز به فایلِ صوتیِ مربوط به هر کدام از داستانها می توانید به نشانی gilavaei@gmail.com
تماس بگیرید.



[1] تسکه شبانه دسکلا" = دست زدنِ(هلهله کردن) شبهای تنهایی/ ساکت/خلوت( تسک = ساکت-سوت وُکور، خلوت/ شبان= شبها، دسکلا = دست زدن)

۱۳۹۶ آذر ۱۱, شنبه

نوگفتم هنر نزدِ ما هست هاچین!؟ - گیل آوایی

نوگفتم هنر نزدِ ما هست هاچین!؟
فوسونجان چاکودم بفرما ببین!

واچیش تا بفامی فوسونجان چیسه!
گیله سوفره سر فامی مهمان کیسه!

نیدین غوربته مئن بوبوستم آویر
جیوانی کرا تاسیانی جا پیر!

هولندی بوبوستم ولی گیله مرد!
ها کارانه امرا کرا دیل نمرد!

تو باور ناری گیلکیه می کار
کرا یاد بیگیفتم جه می جانه مار!

بنام سیر تورشی یو هفتا بیجار
بورانی یو زیتونو ایپچه دلار

نه زیتونه خالی! کی پرورده یه!
عرق خوردنه امرا خوشمزه یه!

هاچین من کرا گمه تو ایشتاوی!
واچیشی هاچین مستا بی، می کفی!!!

گیل آوایی غوربت چی گفتان دری!؟

جه دوری دمردی ده کفتان دری!
.

۱۳۹۶ آذر ۸, چهارشنبه

گیله هاسا چامه!- گیل آوایی

دمخته چوقاله گیلو
بیجارانه ووشمه سر
دمرده اشکلاند
جولفه بیجاره سلابونه
زمستان تترانه چیچیننه دسکلایو بجانه رقص
کلاچه کوتامه مترسی!

بیجار اپا اوپا دره
بهاره کشاشونا!

فارسی:
گلِ رسِ زیرپا له شده
آشفته سرِ شالیزاران
ساقه های بجا مانده ی برنج هستند که غرق شده اند
از شالیرار آب گرفته ژرف
زمستان دست زدنهای گنجشکان و رقص برنجها را فراری داده است
مترسک آلاچیقِ کلاغ است!

شالیزار
برای در آغوش گرفتن بهار
بی قراری می کند!
.

۱۳۹۶ آذر ۷, سه‌شنبه

ایتا گیلچاردانه – گیل آوایی

تی دووره گمه، می فریاد گه شه
می غورصا تی چومان آیا فاده شه
تی عکسا فان درم می دیل ببه واز
فی وه ارسو دیلا آبا دیهه شه

فارسی:
دوریت را می گویم، آه های من می گویند می رود( تمام می شود)
غصه ام را چشمان تو به آه می دهد می رود
به عکسِ تو نگاه می کنم دلم باز شود
اشک می ریزد دل را به آب می دهد می رود!

۱۳۹۶ آبان ۲۱, یکشنبه

هنر نزدِ گیلانیان است هاچین!- گیل آوایی

فیسبوک  این عکسِ منتشر شده در 8 جولای 2011 را یادآوری کرد و این چند بیت را چاشنی اش کردم که اینجاهم با دوستان قسمت می کنم!

 هنر نزدِ گیلانیان است هاچین!
تو باور نداری بیا وُ ببین!

بُوَد گیله مردی به شهرِ فرنگ!
که در گیله مردی ندارد درنگ!

نوقولدان، نوقولدانه هفتا بیجار
زند تاسیانی سرِ روزگار

چنانش شود گیله مردیش کار
که از روزگارش برآرد دمار!

هاچین گیله مرد نیست غربت سرا
زشهرِ فرنگ هست سوماسرا!

چنین گیله مردی هنرمند شد!
هنرمندِ دور از وطن بند شد!

گیل آوایی بس مانده دور از دیار
غریبانه می خواند " آی جانه مار"!

.
آی جانه مار=آه ای مادر جان!

۱۳۹۶ شهریور ۱, چهارشنبه

پیله آرزونا بیشماردم تی کوچی انگوشتانه مرا - گیل آوایی

پیله آرزونا بیشماردم
تی کوچی انگوشتانه مرا
تی خندیان بویو می چوم برایی

خایی ایشماردن پیله آرزونا
یاد خایی اردن مرا

ولی دانی کی می دیل
تی خندیانه ره تنگا به!؟

ترجمه فارسی:
آرزوهای بزرگ را
با انگشتان کوچکت شمردم
خنده های تو بود و انتظار من.

بازخواهی شمرد
آرزوهای بزرگ را
یاد می کنی از من.

آیا می دانی،
برای خنده های تو
دلم تنگ می شود!؟
.
I've counted the big wishes by your little fingers.
There were your laughing and my waiting.

You'll count the big wishes and you'd remember me.

But do you know,
I miss your laughing!?

By: GilAvaei

۱۳۹۶ مرداد ۲۵, چهارشنبه

تی ناما دوخانم تی یادا گیرم - گیل آوایی


تی ناما دوخانم تی یادا گیرم
تی یاده مرا می خیالا گیرم
بمه ابره واهیل کرا یاده باد
دیپیچسته باده چومانا گیرم
جه ارسو بمه چومه وارش بوار
دیمه ارسو جا تی نیگایا گیرم
هاتو بم بجه هیستا بوسته بیجار
ترا پاک کشاشو قرارا گیرم
نشا بی تو هرماله بُون سر به را
نانی دوری پاک قولقه زارا گیرم
هاچین تام بزه گم مره ایشتاوم
بوگو بیشتاوه تسکه بالا گیرم
دوارسته سالانه دیل قورسا بون
ده پاک آه مرا تی نشانا گیرم
بوبوستم دوخاشسته تسک داره پا
کی بی ولگه رقص داره خالا گیرم
بیدین! گیل آوایی هاچین گورشه کا
بدیل داغه دوری دیارا گیرم

ترجمه فارسی:
نام ترا صدا می زنم یادت را می گیرم
با یادِ تو خیالم را می گیرم
ابر سرگشته می شوم در بادِ یاد
در بادِ پیچیده چشم را می گیرم
از اشک می شوم باران بار
از اشک گونه ام ترا می گیرم
درست می شوم مانند شالیزارِ خیس
ترا در آغوش گرفته قرار می گیرم
بندرت بتوان بی تو سر به راه بود
نمی دانی از دوری در خود فرورفتن را می گیرم
بیهوده ساکت شده با خودم می گویم می شنوم
گفتن و  شنیدن، بالِ سکوت را می گیرم
گذشته است سالها که دل قوی داشتن
دیگر با آه هم نشانِ ترا می گیرم
شده ام آخرین میوه ی خشک شده نگهبان درخت
که بدون رقصِ برگ شاخه درخت را می گیرم!
ببین! گیل آوایی داغ شده است
با داغِ دوری، دیار را می گیرم!

.

۱۳۹۶ تیر ۲۹, پنجشنبه

کوچی گیلشعر!!!- گیل آوایی

بوک بوکوده آسمان
تام بزه دریا
ساحیل تسک
چی هاچین یادا چو زئن درمه
دمرده لوتکا مانستن
مایاقا خیالا شون!

فارسی:

بغض کرده آسمان
دم فرو بسته دریا
ساحل خلوت
چه بیهوده یاد را تحریک می کنم
مانند  قایقِ غرق شده
آبیِ دریا را به خیال رفتن!
.

۱۳۹۶ تیر ۲۷, سه‌شنبه

فشکله آب - کوچی گیلداستان با ترجمه فارسی - گیل آوایی

فشکله آب
کوچی گیلداستان
دوشنبه ۲۶ تير ۱۳۹۶ - ۱۷ ژوييه ۲۰۱۷


-         فشکله آب
ایجور مرا فاندرسته کی می ناف دکفت. واورسمه:
-         چی بوکودم مار؟
-         فشکله آب
-         چی؟
-         فشکله آب!
-         خاب چی بوکونم؟
-         تی دسه فشکله ابه مرا بوشور.
-         چره؟
-         سیمساکه بو ده.
-         تو جه کویه دانی؟
-         مگه مایی نوخوردی!؟
-         خاب تونام بوخوردی!
-         منام  شورمه.
-         خاب من تی بوشوسته پسی شورمه.
-         آخه من واستی کاسه بوشقابانام بوشورم زای بازین....
-         منام بازین شورمه.
-         آی تی چیلیکا چی بگم زای! چکن نزن  ترکمه نوبو ویری تا ایچی دس نزه تی دسا فشکله ابه مرا بوشور. ناویره هامه چی سیمساکه بو گیره. اهان ترا تکان بدن!

ایجور بوگفته کی بیدم هاسا ایچی بگم می پیله تیکه می گوشه. ویریشتم. کاسه فشکله آبا جه می مار فاگیفتم بوشوم  چاچه دیمه می دسا بوشوستم. هالا نامو بیدم مرا گه:
-         تی داهانم اب بکش.
-         می دهانا چره مار؟
-         اوزون بورون بوخوردی.
-         خاب بوخورم!
-         تی داهانا واستی آب بکشی.
-         چره مار؟
-         حرامه!
-         چی حرامه؟
-         اوزون بورون.
-         پاک حارام!؟
-         نه حارامه حارامم نا زای. مکرویه.
-         مکروو چیسه ده مار؟
-         مکروو یانی نخوری بختره.
-         کی بوگوفته؟
-         خودایو روسول.
-         خودا چی کار داره اوزون بورونه بیچارا حرام یا حالال....
-         حرام نا زای مکروو
-         خاب مکروو! ولی تی روسول اوزون بورونا مگه شناختی...؟
-         پسچی که شناختی.
-         تی رسول سواد داشتی؟
-         نه.
-         چیکاره بو؟
-         چوپان.
-         خالی چوپان؟
-         آها
-         یانی گوسفند پوسفنده مرا همیشک بوو؟
-         گاگلف شوترام داشتی.
-         رشت ایسابو؟
-         رشته چیسه زای!!! عربستانه بیابانه دورن دشته مئن بزا بکاشته بووو.
-         بازین اون اوزون بورونا جه کویه بیده بوو مار!؟
-         خاب مرام بوگفتده منام ترا گفتاندرم.
-         تی خوداروسولام کوسخول بوو مار!

مار خو دسا ببرده خوداهانه جولو انگشته میانا گازا گیفته بوگفت:
-         کوفور نوگو کوفور نوگو  سنگا بی!
-         کوفور چیسه مار! تازه سنگا بم بختره کی کوسخولا بم!

ایتا خانده بوکوده کی تومامه تلار خیاله کی خندا دیبید.

هان!


ترجمه فارسی:
فشکله آب= آبِ نگه داشته شده پس از شستنِ برنج

-         فشکله آب

یک جور نگاهم کرد که تهِ دلم خالی شد. پرسیدم:
-         چه گفتی مادر؟
-         فشکله آب
-         چه؟
-         فشکله آب!
-         خوب چه کار کنم؟
-         دستت را با فشکله آب بشور.
-         چرا؟
-         بوی ماهی می دهد.
-         تو از کجا می دونی؟
-         مگر ماهی نخوردی!؟
-         خوب تو هم خوردی!
-         من هم می شورم.
-         خوب من هم پس از شستن تو می شورم.
-         آخر من باید کاسه و بشقاب بشورم بچه جان بعد....
-         من هم بعد می شورم.
-         ای روده درازیت را چه بگویم بچه. جانه نزن حرف گوش نکن. بلند شو تا چیزی را دست نزدی دستت را با فشکله آب بشور. وگرنه همه چیز بوی ماهی می گیرد. آهان. تکان بده بخودت!

یک جور گفت که دیدیم همین حالاست اگر چیزی بگویم بزرگترین تکه گوشم است. بلند شدم. کاسه ی فشکله آب را از مادر گرفتم رفتم کنار حوضچه کنار چاه دستم و صورتم را شستم. هنوز نیامده دیدم مادرم می گوید:
-         دهنت را هم آب بکش.
-         دهانم را برای چه مادر؟
-         ازون برون خورید.
-         خوب خوردم
-         دهانت را باید آب بکشی.
-         چرا مادر؟
-         حرام است.
-         چه حرام است.
-         ازون برون.
-         کاملاً  حرام.
-         حرامِ حرام هم نه بچه. مکروه است.
-         مکروه دیگر چیست مادر؟
-         مکروه یعنی نخوری بهتر است.
-         که گفته؟
-         خدا و رسول
-         خودا چه کار دارد با ازون برون که حرام یا حلال....
-         حرام نه بچه مکروه
-         خوب مکروه. ولی رسولِ تو ازون برون را مگر می شناخت....؟
-         پس چه که می شناخت.
-         رسول تو سواد داشت؟
-         نه
-         چه کاره بود؟
-         چوپان
-         فقط چوپان؟
-         آره.
-         یعنی همیشه با گوسفند پوسفند بود؟
-         گاهی هم شتر داشت.
-         رشت بود؟
-         رشته چه هست بچه! در بیابان عربستان کاشته و زاییده دشت بود.
-         پس ازون برون را از کجا دیده بود مادر!؟
-         خوب به من گفتند من هم به دارم می گویم.
-         خدا و رسول تو کُسخُل بود ممادر.

مادر دستش را برد نزدیک دهانش میان انشگتانش را گاز گرفت گفت:
-         کفر نگو سنگ می شوی!
-         کفر چه هست مادر! تازه سنگ هم بشوم بهتر است که کسخل بشوم!

یک خنده ای کرد که تمام بالا خانه مان انگار  داشت می خندیدند.


همین.